Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

K., dnia 3 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu, II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 3 października 2017 r. w Kaliszu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy ze skargi E. P.

na naruszenie prawa strony do rozpoznania bez nieuzasadnionej zwłoki sprawy prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Ostrowie Wielkopolskim, sygn. akt I Ns 413/12

p o s t a n a w i a :

oddalić skargę.

SSO Barbara Mokras SSO Jacek Chmura SSO Janusz Roszewski

Sygn. akt II S 24/17

UZASADNIENIE

W dniu 22 czerwca 2017 r. wnioskodawczyni E. P. wniosła
o stwierdzenie przewlekłości postępowania prowadzonego przez Sąd Rejonowy
w O. w sprawie I Ns 413/12 oraz przyznanie od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim na rzecz skarżącej kwoty 20.000 zł.

W piśmie z dnia 18 września 2017 r. Prezes Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim zgłosił udział w postępowaniu oraz wniósł o oddalenie skargi.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r. Nr 179, poz. 1843 ze zm.; t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1259) – reguluje zasady i tryb wnoszenia oraz rozpoznawania skargi strony, której prawo do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki zostało naruszone na skutek działania lub bezczynności m.in. sądu (art. 1 ust. 1 i 2 ustawy).

Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 powołanej ustawy, strona może wnieść skargę
o stwierdzenie, że w postępowaniu, którego skarga dotyczy, nastąpiło naruszenie jej prawa do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, jeżeli postępowanie zmierzające do wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych albo dłużej niż to konieczne do załatwienia sprawy egzekucyjnej lub innej dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego (przewlekłość postępowania).

Stosownie do dyspozycji przepisu art. 2 ust. 2 powołanej ustawy, dla stwierdzenia, czy w sprawie doszło do przewlekłości postępowania, należy w szczególności ocenić terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd w celu wydania rozstrzygnięcia kończącego postępowanie w sprawie albo czynności podjętych przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze w celu zakończenia postępowania przygotowawczego lub czynności podjętych przez sąd lub komornika sądowego w celu przeprowadzenia i zakończenia sprawy egzekucyjnej albo innej sprawy dotyczącej wykonania orzeczenia sądowego. Dokonując tej oceny, uwzględnia się łączny dotychczasowy czas postępowania od jego wszczęcia do chwili rozpoznania skargi, niezależnie od tego, na jakim etapie skarga została wniesiona, a także charakter sprawy, stopień faktycznej i prawnej jej zawiłości, znaczenie dla strony, która wniosła skargę, rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania.

Odnosząc powyższe uwagi do realiów niniejszej sprawy, należy wskazać, że skarżąca wywodziła swoją skargę z twierdzeń o przewlekłości postępowania z wniosku o podział majątku wspólnego wnioskodawczyni E. P. i uczestnika postępowania J. P. od czasu wszczęcia postępowania do czasu chwili obecnej.

Z powyższym zarzutem nie można się jednak zgodzić.

Analiza akt sprawy I Ns 413/12 wskazuje, że sprawa z wniosku E. P.
z udziałem J. P. o podział majątku wspólnego wpłynęła do Sądu Rejonowego w Ostrowie W.. dnia 23 kwietnia 2012 r. wraz z wnioskiem o zwolnienie wnioskodawczyni od kosztów sądowych w całości. Wniosek o zwolnienie został przekazany referendarzowi sądowemu do rozpoznania w dniu 7 maja 2012 r. W dniu
21 maja 2012 r. referendarz sądowy wezwał wnioskodawczynię do uzupełnienia braków formalnych wniosku, co nastąpiło w dniu 1 czerwca 2012 r. W dniu 20 czerwca 2012 r. Sąd w osobie referendarza wniosek rozpoznał i zwolnił w całości wnioskodawczynię od kosztów sądowych. W dniu 26 czerwca 2012 r. zarządzono doręczenie odpisu wniosku uczestnikowi postępowania w celu pisemnego ustosunkowania się do jego treści w terminie 21 dni, co nastąpiło w dniu 18 lipca 2012 r. W tym czasie Sędzia referent przebywał na urlopie wypoczynkowym do końca sierpnia 2012 r. Po powrocie z urlopu w dniu
11 września 2012 r. Sędzia referent wyznaczył termin pierwszej rozprawy na dzień
10 października 2012 r. W dniu terminu rozprawy uczestnik postępowania złożył wniosek
o odroczenie rozprawy, załączając zaświadczenie lekarskie o chorobie. Z tego względu Sąd uznał niestawiennictwo uczestnika za usprawiedliwione i odroczył rozprawę do dnia
14 listopada 2012 r. z jednoczesnym pouczeniem uczestnika, iż od tej pory będzie honorował jedynie zwolnienia wystawione przez lekarza sądowego. Na wyznaczony termin nowej rozprawy uczestnik przedstawił zaświadczenie od lekarza sądowego o 2-3 miesięcznej niezdolność uczestnika do stawienia w Sądzie. W tych okolicznościach Sąd ponownie uwzględnił wniosek uczestnika o odroczenie rozprawy i wyznaczył jej termin na dzień 7 grudnia 2012 r. W dniu tej rozprawy uczestnik ponownie przedłożył zaświadczenie lekarza rodzinnego wraz ze skierowaniem uczestnika do szpitala. Sąd na rozprawie warunkowo uwzględnił wniosek uczestnika, zobowiązując go do przedstawienia zaświadczenia lekarza sądowego na okoliczność, jak długo będzie chorować i czy jego choroba uniemożliwia mu stawiennictwo w Sądzie. Sąd pouczył przy tym uczestnika, że może skorzystać z pomocy pełnomocnika, a jeżeli go nie stać, to wnosić o jego przyznanie
z urzędu i wówczas jego stawiennictwo nie będzie wymagane, tym bardziej, iż sprawa jest na wstępnym etapie rozpoznania. Jednocześnie Sąd odroczył rozprawę na dzień
30 stycznia 2013 r. Rozprawa wyznaczona na ten dzień została ponownie odroczona
do dnia 20 marca 2013 r. w związku z przedstawieniem przez uczestnika w dniu rozprawy zaświadczenia od lekarza sądowego stwierdzającego niemożność udziału uczestnika
w czynnościach sądowych do 15 lutego 2013 r. Na kolejnym terminie rozprawy w dniu
20 marca 2013 r., mimo ponownego wniosku uczestnika o jego odroczenie i niewyrażenia zgody na prowadzenie rozprawy pod jego nieobecność - popartego zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza rodzinnego, Sąd uznał za nieusprawiedliwione niestawiennictwo uczestnika i przystąpił do rozpoznania sprawy, wydając postanowienie dowodowe. W celu przeprowadzenia dowodów rozprawę odroczono do dnia
24 maja 2013 r. W międzyczasie Sąd prowadził postępowanie, występując do instytucji
o wnioskowane dokumenty oraz przesyłając akta sprawy do Prokuratury Rejonowej i Sądu Okręgowego w Kaliszu. Dzień przed terminem rozprawy, uczestnik postępowania wniósł
o wyłączenie sędziego. W tej sytuacji na rozprawie w dniu 24 maja 2013 r. Sąd wstrzymał się od rozpoznania sprawy do czasu rozpoznania wniosku o wyłączenie sędziego. Po rozpoznaniu wniosku i po zakończeniu urlopu wypoczynkowego, który trwał do końca sierpnia 2013 r., w dniu 9 września 2013 r. Sędzia referent wyznaczył rozprawę na dzień
25 października 2013 r., w którym to dniu uczestnik ponownie złożył wniosek o jej odroczenie, przedkładając kolejne zaświadczenie lekarskie od lekarza rodzinnego, którego Sąd jednak nie uwzględnił i prowadził postępowanie z udziałem świadków. Z uwagi na niestawiennictwo wszystkich świadków, celem ich przesłuchania, Sąd odroczył rozprawę do dnia 13 grudnia 2013 r. Przed terminem tej rozprawy uczestnik ponownie wniósł o jej odroczenie, przedkładając dowód zgonu swej matki oraz wniosek o ponowne przesłuchanie świadków słuchanych na poprzedniej rozprawie, a także o sprostowanie protokołu poprzedniej rozprawy. Sąd nie uwzględnił wniosku uczestnika o odroczenie rozprawy
i dalej prowadził postępowanie. Z uwagi na usprawiedliwione niestawiennictwo świadka, kolejny termin rozprawy został wyznaczony na dzień 26 lutego 2014 r. Zarządzeniem z dnia 16 stycznia 2014 r. Przewodniczący oddalił wniosek o sprostowanie protokołu, od którego odwołanie Sąd oddalił w dniu 6 lutego 2014 r. Na rozprawie w dniu 26 lutego 2014 r. uczestnik wniósł o przesłuchanie kolejnych świadków. W celu przesłuchania świadków rozprawę odroczono na dzień 16 kwietnia 2014 r. Z uwagi na to, że na rozprawę nie stawił się jeden ze świadków, Sąd skazał go na grzywnę i ponownie odroczył rozprawę w celu jego przesłuchania na dzień 28 maja 2014 r. W międzyczasie uczestnik złożył zawiadomienie do Prokuratury Okręgowej w Kaliszu na Sędziego referenta o sfałszowanie protokołu rozprawy. Na rozprawę w dniu 28 maja 2014 r. nie stawił się wezwany świadek, którego - z uwagi na jego miejsce zamieszkania - Sąd postanowił przesłuchać w drodze pomocy prawnej przed sądem we Wrocławiu, o co ten świadek wnosił. Odezwę z listą pytań przesłano dnia 9 czerwca 2014 r., krótko przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego przez Sędziego referenta. Po jego zakończeniu, w dniu 11 września 2014 r. monitowano Sąd wezwany o zwrot odezwy. Dnia 16 września 2014 r. zwrócono odezwę po wykonaniu. Dnia 18 września 2014 r. Sąd wyznaczy kolejny termin rozprawy na dzień 5 listopada 2014 r. Na tej rozprawie pełnomocnik uczestnika postępowania przedłożył pismo procesowe w wyniku czego wnioskodawczyni wniosła o zakreślenie jej 14 - dniowego terminu w celu ustosunkowania się do jego treści. Uczestnicy postępowania podjęli także rozmowy ugodowe i poparli wniosek o odroczenie rozprawy, którą Sąd odroczył do dnia
12 grudnia 2014 r. W toku rozprawy pełnomocnik wnioskodawczyni ponownie wniosła o zakreślenie jej 14 - dniowego terminu do ustosunkowania się do treści pisma uczestnika przedłożonego na tej rozprawie. Sąd udzielił terminu i nie wyznaczył nowego terminu rozprawy, z uwagi na ewentualne wnioski dowodowe, które pełnomocnik wnioskodawczyni mogła zgłosić w piśmie. W dniu 22 grudnia 2014 r. do Sądu wpłynęło pismo pełnomocnika wnioskodawczyni z odpowiedzią na pismo uczestnika. Dnia 29 stycznia 2015 r. Sąd wyznaczył rozprawę na dzień 27 marca 2015 r., na którym przesłuchano wnioskodawczynię i uczestnika postępowania. Z uwagi na obszerne zeznania wnioskodawczyni, w celu dalszego przesłuchania uczestnika rozprawę, za zgodą obecnych odroczono rozprawę do dnia 16 kwietnia 2015 r. W tym terminie przesłuchano uczestnika, a następnie rozprawę odroczono na wniosek pełnomocnika uczestnika w celu zajęcia przez niego, w terminie 21 dni, stanowiska w przedmiocie nowych wniosków pełnomocnika wnioskodawczyni. Pismo pełnomocnika uczestnika wpłynęło do Sądu w dniu 21 maja 2015 r. Z kolei w dniu 25 maja 2015 r. do Sądu wpłynęło pismo pełnomocnika wnioskodawczyni zawierające kolejne wnioski dowodowe. W dniu 16 czerwca 2015 r. Sędzia referent wydał zarządzenie
o zwrócenie się do poszczególnych podmiotów o zawnioskowane w pismach pełnomocników uczestników dokumenty, które były niezbędne do dopuszczenia dowodu
z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania nieruchomości. Po zakończeniu urlopu wypoczynkowego Sędziego referenta, który miał miejsce w dniach od 9 lipca do 31 sierpnia 2015 r., w dniu 1 września 2015 r. Sędzia referent wydał zarządzenie o zwrócenie się do pełnomocnika uczestnika postępowania o przedłożenie żądanych dokumentów, co uczyniono w dniu 2 listopada 2015 r. Wcześniej, w dniu 16 września 2015 r., do Sądu wpłynęło kolejne pismo procesowe pełnomocnika wnioskodawczyni zawierające wnioski dowodowe. W dniu 7 listopada 2015 r. Sędzia referent wydał zarządzenie o zwrócenie się do pełnomocnika wnioskodawczyni do sprecyzowania na piśmie swoich wniosków dowodowych odnośnie przesłuchania biegłych przez podanie ich dziedziny oraz na jakie okoliczności powinni się wypowiedzieć. Przedmiotowa odpowiedź wpłynęła do Sądu
w dniu 18 i 28 grudnia 2015 r. W konsekwencji postanowieniem z dnia 29 grudnia 2015 r. Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych. W piśmie z dnia 29 lutego 2016 r. biegły odmówił wydania opinii z uwagi na problemy zdrowotne. W wyniku tego Sąd podejmował wielokrotne próby znalezienia biegłego do sporządzenia opinii. Dopiero w dniu 7 marca 2016 r. biegły P. A. wyraził zgodę na wydanie opinii. Sąd przesłał akta biegłemu i wyznaczył mu 3 - miesięczny termin do wydania opinii. Dnia 23 czerwca 2016 r. biegły wniósł o przedłużenie terminu do sporządzenia opinii o 2 miesiące z uwagi na wielość przyjętych opinii oraz ilość przedmiotów do oszacowania w niniejszej sprawie. Sąd przedłużył biegłemu termin o 2 kolejne miesiące. Pismem z dnia 2 września 2016 r. biegły poinformował Sąd, że dokonał tylko częściowo oględzin nieruchomości, gdyż na ich części uczestnik nie wpuścił biegłego. Biegły także informował, iż nie otrzymał do chwili obecnej ze Starostw Powiatowych stosownych dokumentów mimo monitów niezbędnych do wydania opinii. W tej sytuacji biegły wniósł o dalsze dwa miesiące na sporządzenie opinii, a Sąd przedłużył biegłemu termin do wydania opinii o 2 miesiące. Pismem z dnia 4 listopada 2016 r. biegły informował Sąd, iż uczestnik nadal nie wpuszcza go na nieruchomości, których wycenę miał dokonać, co uniemożliwia mu wydanie prawidłowej opinii. Na zarządzenie Sędziego referenta z dnia 14 listopada 2016 r., pismem z dnia 2 grudnia 2016 r. Sąd nakazał biegłemu zwrócić się do uczestnika o wyznaczenie ostatecznego terminu oględzin z pouczeniem uczestnika przez biegłego, że dokona oszacowania na podstawie wniosków przedstawionych w pismach wnioskodawczyni. W dniu 17 stycznia 2017 r. biegły poinformował Sąd o wyznaczeniu oględzin na 26 stycznia 2017 r. i załączył pouczenie, które przesłał uczestnikowi, iż w przypadku uniemożliwienia oględzin dokona szacunków według stanowiska wnioskodawczyni. Pismem z dnia 16 stycznia 2017 r. pełnomocnik uczestnika wniósł o wezwanie do udziału w sprawie D. K. (1), tj. osoby, której uczestnik w trakcie sprawy przekazał część swych nieruchomości. Zarządzeniem z dnia 24 stycznia 2017 r. Sąd nakazał na oględziny wezwać D. K. (2) z pouczeniem, o treści art. 294 i 296 kpc. W piśmie z dnia 27 stycznia 2017 r. biegły poinformował Sąd, iż uczestnik odmówił udostępnienia przedmiotu oględzin. Z kolei w dniu 6 lutego 2017 r. pełnomocnik wnioskodawczyni wniosła o dokonanie zabezpieczenia poprzez ustanowienie hipoteki przymusowej na nieruchomościach uczestnika. Postanowieniem z dnia 13 lutego 2017 r. Sąd dokonał zabezpieczenia zgodnie
z wnioskiem. Pełnomocnik uczestnika wniósł zażalenie na przedmiotowe postanowienie,
w wyniku czego Sąd nakazał doręczenie odpisu zażalenia pełnomocnikowi wnioskodawczyni oraz przesłanie akt do Sądu Okręgowego po ich zwrocie przez biegłego
z opinią. Z uwagi na upływ zakreślonego dodatkowego termin do wydania opinii w oparciu o stanowisko zaprezentowane przez wnioskodawczynię w jej pismach, na podstawie zarządzenia Sędziego referenta z dnia 28 marca 2017 r., Sąd monitował biegłego o zwrot akt wraz z opinią pismem z dnia 5 kwietnia 2017 r. pod rygorem nałożenia grzywny. Następnie w rozmowie telefonicznej dyscyplinującej biegłego, biegły zobowiązał zwrócić się akta w celu nadania biegu zażaleniu uczestnika a pozostawić sobie kserokopie niezbędnych dokumentów do wydania opinii, której wydanie w oparciu o dokumenty bez oględzin okazało się znacznie utrudnione. Biegły w piśmie z dnia
27 kwietnia 2017 r. zwrócił akta, ale ponownie wystąpił o przedłużenie terminu do wydania opinii z uwagi na złożony charakter sprawy. W rozmowie Sędziego referenta z biegłym ustalono, że biegły ma ostatecznie jeszcze dodatkowe 3 miesiące na wydanie w sprawie opinii. Następnie dnia 8 maja 2017 r. przesłano akta do Sądu Okręgowego w Kaliszu w celu rozpoznania zażalenia uczestnika postępowania. Sąd Okręgowy zwrócił akta po rozpoznaniu zażalenia w dniu 27 czerwca 2017 r. Po urlopie wypoczynkowym trwającym od dnia 10 lipca do 4 września 2017 r., w dniu 11 września 2017 r. Sędzia referent zarządził monit o zwrot opinii pod rygorem nałożenia grzywny, wykonany w dniu 13 września
2017 r. Dnia 12 września 2017 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu zwrócił się o akta w związku ze skargą na przewlekłość zgłoszoną przez wnioskodawczynię.

Odnosząc powyższe uwagi do realiów niniejszej sprawy, Sąd Okręgowy uznał, że
w sprawie, której dotyczy rozpatrywana skarga, nie zachodzi przewlekłość postępowania. Analiza akt sprawy Sądu Rejonowego w Ostrowie Wielkopolskim, zarejestrowanej pod sygnaturą akt I Ns 413/12, wskazuje, iż w sprawie tej Sąd Rejonowy od chwili wszczęcia postępowania podejmował kolejne, prawidłowe i adekwatne do etapu postępowania czynności, przy czym czynności te były podejmowane w stosunkowo niedługich, dostosowanych do okoliczności sprawy odstępach czasu, których nie można zakwalifikować jako nadmierne odstępstwo od czasu koniecznego do wykonania określonych czynności sądowych, uwzględniając okoliczność istnienia obowiązku sądów rozpoznania wszystkich spraw bez nieuzasadnionej zwłoki i w związku z tym sukcesywnego wykonywania poszczególnych czynności we wszystkich sprawach toczących się w określonym momencie w danym sądzie. Należy stwierdzić, że kilkuletni okres trwania postępowania w niniejszej sprawie wynikał z obiektywnych, niezależnych od Sądu, okoliczności. Na wydłużenie okresu postępowania wpłynęło w pierwszej kolejności zachowanie uczestnika postępowania, który permanentnie przedkładał wnioski o odroczenie rozprawy, dysponując zaświadczeniami lekarskimi, w tym od lekarza sądowego. Dodatkowo należy zauważyć, że dwie rozprawy zostały odroczone na wniosek pełnomocnika wnioskodawczyni do zakreślenia jej terminu do ustosunkowania się na pisma uczestnika, a trzecia - z uwagi na próbę możliwości dogadania się uczestników
i przesłuchania uczestnika, którego Sąd nie zdążył przesłuchać z uwagi na obszerne zeznania wnioskodawczyni na jednym terminie rozprawy. Nadto w toku sprawy miało miejsce przesłuchanie świadka w ramach pomocy prawnej przez Sąd Rejonowy we Wrocławiu, a także rozpoznawany był rozpoznawany wniosek uczestnika postępowania
o wyłączenie sędziego. Na wydłużenie postępowania wpływ miała także konieczność zgromadzenia przez Sąd materiału niezbędnego do wydania opinii przez biegłego, wskazanej przez wnioskodawczynię i uczestnika postępowania, której sporządzenie było notorycznie utrudniane przez uczestnika postępowania poprzez uniemożliwienie oględzin nieruchomości, co skutkowało wnioskami biegłego o przedłużenie terminów do jej wydania, a następnie decyzją o sporządzeniu opinii w oparciu o dokumenty i stanowisko, które w zeznaniach zaprezentowała wnioskodawczyni. W tym czasie rozpoznawane było zażalenie uczestnika postępowania na postanowienie z dnia 13 lutego 2017 r.
w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia roszczenia wnioskodawczyni. Wobec stwierdzenia, po powrocie z urlopu wypoczynkowego, braku sporządzenia opinii, Sędzia referent w dniu 11 września 2017 r. wydał zarządzenie o monitowaniu biegłego pod rygorem nałożenia grzywny, co zbiegło się z niniejszą skargą o stwierdzenie przewlekłość postępowania.

Wszystkie wskazane wyżej okoliczności wywarły wpływ na czas trwania sprawy
i były niezależne od poczynań Sądu. W tym stanie rzeczy nie można uznać tego czasu za przewlekły, albowiem w realiach niniejszej sprawy Sąd podejmował czynności bez zbędnej zwłoki.

Dlatego, na podstawie art. 12 ust. 1 powołanej ustawy, orzeczono, jak w sentencji.

SSO Barbara Mokras SSO Jacek Chmura SSO Janusz Roszewski