Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Zbigniew Szczuka

Protokolant: st. sekr. sądowy Dominika Kołpa

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 11 kwietnia 2017 r. w Warszawie

sprawy P. B. (1) oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania P. B. (1) oraz (...) Sp. z o.o.
z siedzibą w W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

z dnia 13 lutego 2015 r., nr: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

Płatnik składek (...) Spółka z o.o. z siedzibą w W. oraz P. B. (1) w dniu 20 marca 2015 r. za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. złożyły odwołanie do Sądu Okręgowego Warszawa-Praga w Warszawie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 13 lutego 2015 r., nr: (...) stwierdzającej, że odwołująca nie podlega ubezpieczeniom społecznym
z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę od dnia 10 września 2014 r. Zaskarżonej decyzji odwołujące zarzuciły wadliwą interpretację prawa poprzez błędne przyjęcie,
iż wysokość świadczeń zależy od okresu ich opłacania. Ponadto decyzji zarzucone zostały błędy w ustaleniach faktycznych dokonanych przez organ rentowy poprzez wadliwe przyjęcie, że umowa o pracę została zawarta w celu obejścia prawa z powodu świadomego zawyżenia wynagrodzenia oraz, że ubezpieczona nie mogła świadczyć pracy w podanym wymiarze godzinowym w związku z pozostawaniem w innym stosunku zatrudnienia, a także, iż odwołująca nie posiadała wykształcenia kierunkowego dla zajmowanego stanowiska. Płatnik składek podkreślił również, że organ rentowy nie zakwestionował faktu świadczenia przez ubezpieczoną pracy ( k. 2-5 i 13-15 a. s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 17 kwietnia 2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art.
477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Organ rentowy wskazał, że w wyniku przeprowadzonego w sprawie postępowania wyjaśniającego wykazano, iż celem stron było wyłącznie uzyskanie korzyści finansowych z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zdaniem Oddziału ubezpieczona
nie posiadała wykształcenia kierunkowego i stała się niezdolna do pracy w krótkim okresie czasu po jej zatrudnieniu. Organ rentowy podniósł, że nie zostało wykazane, iż ubezpieczona wykonywała obowiązki objęte przedstawionym zakresem. W ocenie organu rentowego powyższe ustalenia czyniły zawartą umowę nieważną w świetle prawa ze względu
na pozorność na podstawie art. 83 k.c. w zw. z art. 300 k.p. oraz sprzeczność z zasadami współżycia społecznego w myśl art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 300 k.p. ( k. 17-19 a. s.).

Pismem procesowym z dnia 30 czerwca 2016 r. odwołujące złożyły zastrzeżenia
do opinii biegłego z zakresu rachunkowości z dnia 6 czerwca 2016 r., zarzucając opinii nieuzasadnione wyjście poza zakres analizy zlecony przez Sąd oraz kompetencje biegłego, które stanowiły wyłącznie jego przypuszczenia i subiektywną ocenę stanu faktycznego
( k. 160-162) .

W piśmie procesowym z dnia 31 sierpnia 2016 r. odwołujące złożyły zastrzeżenia
do opinii biegłego ginekologa - położnika z dnia 20 lipca 2016 r., zarzucając jej niespójność, brak właściwej analizy przedstawionej dokumentacji oraz wykroczenie poza zakres tezy dowodowej. Zdaniem odwołujących się biegły nie wskazał w opinii przyczyny niemożliwości podjęcia zatrudnienia przez ubezpieczoną, a analiza dołączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej była wadliwa i wewnętrznie sprzeczna ( k. 188-190 a. s.).

Pismem procesowym z dnia 26 stycznia 2017 r. odwołujące złożyły również zastrzeżenia do opinii uzupełniającej biegłego ginekologa-położnika z dnia 29 grudnia
2016 r., zarzucając jej nieścisłość oraz opieranie się na dokumentacji wykraczającej poza materiał dowodowy znajdujący się w aktach sprawy. Zdaniem odwołujących biegły w opinii wyszedł poza zakres zleconej analizy poprzez dokonanie wadliwej interpretacji przepisów prawa ( k. 237-239).

W protokole rozprawy z dnia 11 kwietnia 2017 r. strony nie wnosiły dalszych zastrzeżeń do opinii sporządzonych przez biegłych sądowych ( k. 269).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W związku z koniecznością weryfikacji prawidłowości zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział
w W. Inspektorat W.pismem z dnia 22 grudnia 2014 r. zawiadomił na podstawie art. 61 § 1 i § 4 k.p.a. w związku z art. 68 ust. 1 pkt 1a oraz art. 123 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych o wszczęciu
z urzędu postępowania wyjaśniającego ( akta ZUS).

Zgodnie z Krajowym Rejestrem Sądowym, w dniu 8 stycznia 2014 r. została zarejestrowana (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. ( k. 7-12 a. s.).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w dniu 10 września 2014 r. zawarła z P. B. (1) umowę o pracę na czas nieokreślony w wymiarze 4/5 pełnego czasu pracy na stanowisku specjalisty ds. marketingu za wynagrodzeniem w wysokości 7000,00 złotych brutto ( akta ZUS).

Odwołująca w dniu 29 sierpnia 2014 r. uzyskała zaświadczenie lekarskie, zgodnie
z którym wobec braku przeciwskazań zdrowotnych, została uznana za zdolną do pracy
na stanowisku specjalisty ds. marketingu ( akta ZUS).

Zgodnie z zakresem obowiązków z dnia 10 września 2014 r. odwołująca była zobowiązana do: gromadzenia danych na temat nieruchomości, monitorowania procesu wydawania decyzji administracyjnych, badania rynku mieszkań, przygotowania planów sprzedaży inwestycji, przygotowania planów i budżetów marketingowych inwestycji, przygotowania biur sprzedaży inwestycji oraz monitorowania procesu sprzedaży ( akta ZUS).

W dniach 10 i 11 września 2014 r. ubezpieczona przeszła instruktaż ogólny oraz stanowiskowy z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy ( akta ZUS).

W dniu 11 września 2014 r. ubezpieczona została zapoznana z ryzykiem zawodowym ( akta ZUS).

Z ewidencji czasu pracy wynika, iż ubezpieczona podpisywała się na liście obecności w okresie od dnia 10 września 2014 r. do dnia 15 października 2014 r. ( akta ZUS).

Zgodnie z wyciągami bankowymi, płatnik składek wypłacał ubezpieczonej wynagrodzenie za pomocą przelewów bankowych ( akta ZUS).

W dniu 16 października 2014 r. zgłoszona została niezdolność do pracy ubezpieczonej, która przypadała w okresie ciąży ( akta ZUS).

W oparciu o powyższe ustalenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział
w W. w dniu 13 lutego 2015 r. wydał decyzję nr (...) na podstawie
art. 83 ust. 1 pkt 1, art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 8 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy
z dnia 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych, art. 58 § 1 k.c.
oraz art. 22 k.p. Organ rentowy stwierdził, iż P. B. (1) jako pracownik
u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu od dnia 10 września 2014 r. W zaskarżonej decyzji Oddział podniósł,
że umowa o pracę zawarta przez płatnika składek z ubezpieczoną jest nieważna jako czynność zmierzająca do obejścia prawa. Zdaniem organu rentowego celem i zamiarem stron było uzyskanie zasiłku chorobowego poprzedzone krótkotrwałym wykonywaniem pracy
za wynagrodzeniem. Zdaniem organu rentowego ubezpieczona nie była w stanie pogodzić pracy wykonywanej na rzecz (...) Sp. z o.o. i jednocześnie pracy u drugiego płatnika na pełen etat. Zdaniem Oddziału ubezpieczona nie posiadała wykształcenia kierunkowego, a w odwołującej spółce zatrudniona została przez własnego ojca. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że wysokość wynagrodzenia również świadczy wyłącznie o sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. W związku z powyższym w ocenie organu rentowego należało uznać umowę o pracę zawartą pomiędzy P. B. (1) a (...) Sp. z o.o. za nieważną na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. ( akta ZUS)

Odwołująca spółka podpisała umowę z firmą zewnętrzną Biurem (...), zgodnie z którym przejęła obowiązki należące
do ubezpieczonej po przejściu przez nią na zwolnienie lekarskie ( k. 35-38 akt ZUS oraz zeznania odwołującej – k. 86-87 a. s.).

Na podstawie przedłożonej przez płatnika dokumentacji oraz opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów Sąd ustalił, iż (...) Sp. z o.o. miała możliwość zatrudnienia i opłacania składek ubezpieczonej, ponieważ jej sytuacja finansowa była dobra
i stabilna. Co więcej, istniała rzeczywista konieczność zatrudnienia pracownika na takim stanowisku ( opinia biegłego sądowego - k. 130-136, dokumentacja finansowa spółki
k. 137-140 i 163-165).

Na podstawie opinii głównej i dwóch uzupełniających biegłego sądowego ginekologa – położnika oraz dokumentacji medycznej ubezpieczonej, Sąd ustalił, iż nie mogła ona podjąć pracy w dniu 10 września 2014 r., ponieważ od dnia 16 września 2017 r. pozostawała niezdolna do pracy w wyniku objawów wskazujących na zagrożenie ciąży. W dokumentacji medycznej prowadzonej przez dr P. B. (2) odnotowano fakt orzeczonej niezdolności do pracy. Podstawą wydania L4 były bóle podbrzusza i jednorazowe plamienie, które występuje przy zagrożeniu ciąży poronieniem Zwolnienie lekarskie zostało wydane od dnia 17 września 2014 r., a jego kontynuacją było kolejne wystawione w dniu 15 października 2014 r. ( dokumentacja medyczna k. 98-117, opinia biegłego k. 176-177, opinie uzupełniające k. 209 i 262, dokumentacja medyczna 247-248).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. w spornym okresie czasu zatrudniała około 14 osób. Spółka miała potrzebę przyjąć pracownika o zakresie obowiązków przyporządkowanym ubezpieczonej. Jednak czynności podejmowane przez ubezpieczoną
nie podlegały stałemu nadzorowi ze strony pracodawcy. Prace wykonywane przez odwołującą były samodzielne, a S. C. czasami wydawała polecenia i sprawdzała wykonaną pracę ( przesłuchanie świadków S. B., I. R.
oraz odwołujących się P. B. (1) i działających za spółkę S. C.
i H. D. k. 74, 86-87 i k. 270-271 a. s.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty zgromadzone w aktach sprawy oraz na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego ubezpieczonej. Autentyczność zgromadzonych dokumentów nie była kwestionowana przez żadną ze stron, dlatego Sąd uznał je za pełnowartościowy materiał dowodowy. Powyższego nie zmienia fakt, iż ubezpieczona wskazuje na niewiedzę o istnieniu rozpoznania zagrożenia ciąży w zapisie wizyty z dnia 26 sierpnia 2014 r. ( dokumentacja medyczna k. 248), gdyż twierdzenia ubezpieczonej nie zmierzają do wykazania braku autentyczności niniejszego dokumentu, a jedynie niewiedzę o jego treści. W ocenie Sądu opinie biegłych sądowych
w przeważającej części są wiarygodnym dowodem w sprawie, gdyż wydane zostały
w oparciu o obiektywne wyniki badań ubezpieczonego oraz o dokumentację rachunkową spółki. Opinie te były spójne i korespondowały z całością materiału zgromadzonego
w niniejszej sprawie. Co istotne, strony w toku rozprawy kończącej postępowanie
w niniejszej sprawie nie zgłaszali zastrzeżeń co do ich treści. Jedynie należy wskazać,
że biegły sądowy z zakresu rachunkowości wyszedł poza tezę dowodową, ponieważ wskazywał na brak doświadczenia odwołującej do wykonywania powierzonego prze spółkę zakresu obowiązków. Tym niemniej ww. wnioski nie miały wpływu na końcowe rozstrzygnięcie sprawy.

Sąd również uznał za wiarygodne zeznania świadków S. B., I. R. oraz odwołujących się P. B. (1)
i działających za spółkę S. C. i H. D.. Sąd co prawda nadał przymiot wiarygodności treści zeznań ww. również w zakresie wykonywanej przez ubezpieczoną pracy na rzecz odwołującej spółki, tym niemniej powyższe nie miało znaczenia w konfrontacji
z pozostałym zebranym materiałem dowodowym w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał ww. rzeczowy i osobowy materiał dowodowy za wystarczający do rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania P. D. oraz (...) Sp. z o.o. z siedzibą
w W. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 13 lutego 2015 r., nr: (...) są niezasadne i podlegają oddaleniu.

Jedyna kwestia sporna w niniejszym postępowaniu dotyczyła ustalenia, czy P. B. (1) od dnia 10 września 2014 r. podlegała ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.. Aby tę kwestię rozstrzygnąć, należało dokonać szczegółowej wykładni przepisów ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2015 r. poz. 121 j.t.), zwanej dalej ustawą.

Art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi, że obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów. Ponadto w myśl art. 13 pkt 1 w/w ustawy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, tj. pracownicy – od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Zgodnie z cytowanym przepisem art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – ubezpieczeniu społecznemu podlegają pracownicy. Stosownie zaś do zawartej w art. 2 k. p. definicji – pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie m.in. umowy
o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym,
tj. stosunku pracy.

W myśl art. 22 § 1 k. p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W niniejszej sprawie Sąd zważył, że decyzja organu rentowego w przedmiocie wyłączenia odwołującego z ubezpieczeń społecznych była prawidłowa i odpowiadała prawu, bowiem zatrudnienie u płatnika składek nie wykazało wszystkich cech stosunku pracy zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Mając na uwadze wyrok Sądu Najwyższego, ,,w doktrynie przyjmuje się, że następujące cechy są właściwe dla stosunku pracy: pracownikiem jest osoba fizyczna, która zobowiązuje się do pracy w zamian
za wynagrodzenie, przedmiotem umowy ze strony pracownika jest samo pełnienie (wykonywanie) pracy, przy wykonywaniu której nie jest on obciążony ryzykiem realizacji zobowiązania, obowiązany jest on świadczyć pracę osobiście, będąc w realizacji zobowiązania podporządkowany pracodawcy. (…) Fakt, że oświadczenia stron umowy zawierają określone w art. 22 k.p. formalne elementy umowy o pracę nie oznacza jednak,
że umowa taka jest ważna.’’ ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2006 r., sygn. akt
II UK 164/05) Sąd co do zasady uznał przedstawione dokumenty oraz zeznania świadków
na okoliczność świadczenia pracy przez odwołującą na rzecz zainteresowanej spółki
za wiarygodne. Jednakże należało oddalić odwołanie, ponieważ charakter pracy ubezpieczonej nie wyczerpał wszystkich przesłanek zawartych w art. 22 k.p. Sąd doszedł
do przekonania, że odwołująca faktycznie wykonywała czynności realizując zakres obowiązków narzucony przez spółkę. O powyższym jednoznacznie świadczą zeznania świadków. Także świadczenie pracy za wynagrodzeniem było realizowane, na co jednoznacznie wskazują przelewy wynagrodzenia dokonywane przez zainteresowaną spółkę na konto ubezpieczonej. Jednakże Sąd doszedł do przekonania, że praca odwołującej nie była wykonywana pod kierownictwem pracodawcy, co oznacza, że przesłanki objęte dyspozycją art. 22 k.p. nie zostały spełnione kumulatywnie. Sąd zważył, że S. C., której zeznaniom dano wiarę w całości, podniosła, że była osobą odpowiedzialną za monitorowanie pracy wykonywanej przez odwołującą, jednak nie była zobowiązana do jej ścisłego sprawdzania czy nadzoru. Również świadek I. R. wskazała, iż prace wykonywane przez odwołującą należały do samodzielnych. Sąd doszedł do przekonania,
że ww. osoby nie były uprawnione do sprawowania nadzoru nad ubezpieczoną. Powyższe potwierdza również fakt, iż obowiązki niezdolnej do pracy odwołującej przejęte zostały przez podmiot zewnętrzny, który świadczył te usługi samodzielnie i bez jakiegokolwiek podporządkowania. W toku postępowania nie wskazano również żadnego dokumentu, który mógłby świadczyć o spełnieniu kwestii związanej z wykonywaniem nad odwołującą nadzoru pracowniczego. W związku z tym Sąd uznał, że odwołująca spółka w rzeczywistości nie sprawowała nadzoru nad swoim pracownikiem, czym została pogwałcona jedna z przesłanek zawartych w dyspozycji art. 22 k.p.

Ponadto, Sąd zważył, że niezależnie od braku wypełnienia ustawowej przesłanki, jaką jest świadczenie podporządkowanej pracy na rzecz pracodawcy, odwołująca zgodnie
z wiarygodną treścią opinii biegłego sądowego z zakresu ginekologii – położnictwa, nie mogła podjąć zatrudnienia, ponieważ ze względu na stan zdrowia wywołany zagrożeniem ciąży, była niezdolna do pracy w momencie podpisania umowy. Biegły sądowy sporządzający opinie prawidłowo wykonał swoje czynności, a treść i wnioski zawarte w opiniach głównych i uzupełniających zostały zredagowane w sposób niebudzący wątpliwości Sądu. Biegły powołany w niniejszej sprawie jest specjalistą w swojej dziedzinie i posiada doświadczenie
w opiniowaniu podobnych zakresowo spraw. Odnosząc się natomiast do zarzutów odwołujących się zgłoszonych co do ww. opinii, Sąd stwierdza, że były one nieuzasadnione. Zdaniem Sądu, odwołujące przedstawiały subiektywne i lakoniczne zarzuty nie wykazując,
iż w świetle zgromadzonego materiału dowodowego możliwa była inna ocena stanu zdrowia ubezpieczonej niż wynikająca z opinii biegłego sądowego, co zostało potwierdzone ostatecznie w końcowym stanowisku, gdzie nie zostały zgłoszone kolejne zastrzeżenia.
W świetle powyższego należy podkreślić pozorny charakter umowy.

W konsekwencji Sąd zważył, iż zaszły warunki wynikające z art. 83 § 1 k.c., zgodnie z którym osoba składająca oświadczenie nie chciała, aby powstały jego skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem. Zamiarem stron nie było faktyczne nawiązane stosunku pracy i realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy przewidzianych w art. 22 § 1 kp. Wnioskodawczyni została zgłoszona
do ubezpieczenia już po powstaniu niezdolności do pracy, więc nie mogła podjąć zatrudnienia. W konsekwencji zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego nastąpiło jedynie pod pozorem zatrudnienia, gdyż dotyczyło osoby, która nie mogła być uznana za podmiot ubezpieczenia pracowniczego ( poruszone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia
5 lipca 2016 r, sygn. akt III AUa 1019/15).

W związku z powyższym, Sąd na podstawie art. 477 § 1 k.p.c. orzekł, jak w sentencji.

Zarządzenie: (...)

(...)