Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 lipca 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa T. S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie

z dnia 21 lipca 2016 r., sygn. akt I C 247/16

1.  oddala apelację,

2.  zasądza od (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz T. S. kwotę 1.200 (tysiąc dwieście) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w instancji odwoławczej.

Sygn. akt V Ca 2719/17

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 18 lipca 2017 r.

Wyrokiem z dnia 21 lipca 2016 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Mokotowa w Warszawie w punkcie 1. zasądził od pozwanego (...) S.A. na rzecz powódki T. S. kwotę 6.021,89zł z odsetkami ustawowymi od dnia 3 grudnia 2009r do dnia 31 grudnia 2015 r. i z odsetkami za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a w punkcie 2. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 302 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania i kwotę 1.317 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

Na wniosek T. S. (ubezpieczający) pomiędzy nią a (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (ubezpieczycielem) została zawarta umowa ubezpieczenia na życie, potwierdzona polisą ubezpieczeniową (...) Powyższa umowa ubezpieczenia została zawarta na podstawie ogólnych warunków ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym (...) (dalej „OWU"), regulaminu, regulaminu portfela aktywnej alokacji oraz załącznika do ogólnych warunków ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym , będących integralną częścią tej umowy. We wniosku o zawarcie polisy powódka złożyła oświadczenie, w którym potwierdził między innymi otrzymanie tekstu ogólnych warunków ubezpieczenia dla wybranego przez siebie programu inwestycyjnego w formie broszury przygotowanej przez (...) S.A. z siedzibą w W. oraz załącznika do ogólnych warunków ubezpieczenia W polisie określono, że powód będzie opłacał comiesięcznie składkę w wysokości 300,00 zł. Nadto w umowie określono wysokość opłat w tym: opłatę wstępną, opłatę za zarządzanie, opłatę administracyjną, opłatę za ryzyko, opłatę transakcyjną, opłatę likwidacyjną, opłatę od wykupu, opłatę za wznowienie umowy i opłatę za przewalutowanie. Umowa zawarta pomiędzy stronami uległa rozwiązaniu w dniu 2 grudnia 2009 r. Pozwane (...) dokonało umorzenia środków zgromadzonych na rachunku powódki według wyceny jednostek uczestnictwa z dnia 2 grudnia 2009 r. oraz pobrało opłatę likwidacyjną w kwocie 6.021,89 zł oraz opłatę od wykupu w wysokości 75,27 zł. Pismem z dnia 19 października 2015 r. powódka wezwała stronę pozwaną do zapłaty kwoty 6.021,89 zł w terminie 7 dni od doręczenia pisma. Ponadto Sąd Rejonowy przytoczył najistotniejsze postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia, a także orzeczenia Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Powyższy stan faktyczny - zasadniczo bezsporny pomiędzy stronami - Sąd ustalił na podstawie dokumentów.

Zdaniem Sądu Rejonowego powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości. Sąd Rejonowy wskazał, że pozostawało poza sporem, iż strony zawarły umowę ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym. Bezsporny był również fakt wygaśnięcia przedmiotowej umowy i status stron – powódka działała jako konsumentka, natomiast pozwany jako przedsiębiorca. Sąd Rejonowy przypomniał, że zawarta umowa ma charakter mieszany i jaki jest cel ubezpieczyciela – możliwie najdłuższe trwanie umowy ze względu na aspekt kapitałowy umowy. Następnie Sąd I instancji wskazał na adhezyjność umowy, przytoczył obowiązujące przepisy art. 385 ¹ k.c. i wskazał, że oceniane zapisy nie dotyczą głównych świadczeń stron.

Sąd Rejonowy nie miał też wątpliwości, że zastosowany mechanizm opłaty likwidacyjnej stanowił klauzulę abuzywną. Ponadto próba wykazania, że opłata ta miała pokryć koszty poniesione przez ubezpieczyciela okazała się nieudana, gdyż Sąd ocenił, że to przerzucenie na klienta kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa ubezpieczyciela, ponadto próba spóźniona, bo dokonywana w dacie zakończenia trwania stosunku prawnego. Dla potwierdzenia swojej argumentacji Sąd I instancji przytoczył orzecznictwo sądów powszechnych w podobnych sprawach. Mając na uwadze powyższe, podstawą do zasądzenia dochodzonej kwoty stał się przepis art. 410 § 2 k.c. O odsetkach Sąd orzekł w oparciu o art. 481 k.c. Natomiast o kosztach na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wniosła strona pozwana, zaskarżając wyrok w zakresie, w jakim Sąd zasądził odsetki ustawowe od kwoty 6.021,89 zł od dnia 3 grudnia 2009 r. do dnia18 listopada 2015 r., jak również co do punktu 2). Zarzucone temu orzeczeniu naruszenie:



art. 455 k.c. poprzez jego niezastosowanie w zw. z art. 481 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że początkiem okresu, od którego należą się odsetki jest dzień 3 grudnia 2009 r., tj. dzień następujący po dniu pobrania opłaty likwidacyjnej, podczas gdy pozwany spełnił swoje świadczenie przewidziane w umowie w terminie, a o ewentualnym opóźnieniu w spełnieniu świadczenia bezterminowego, jakim jest żądanie zapłaty świadczenia w kwocie wyższej niż określona w umowie, można mówić dopiero po wezwaniu dłużnika do spełnienia świadczenia zgodnie z art. 455 k.c., które w okolicznościach niniejszej sprawy nastąpiło 19 października 2015 r., a wobec braku przedstawienia przez stronę powodową dowodu jego doręczenia, ewentualne odsetki mogły być liczone najwcześniej od dnia 19 listopada 2015 r., tj. od dnia następującego po udzieleniu przez pozwanego odpowiedzi na wezwanie powoda;



art. 118 k.c. poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie odsetek od dnia 3 grudnia 2009 r., podczas gdy pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia odsetkowego w zakresie, w jakim wykracza poza termin 3 lat, a roszczenie o zapłatę odsetek ustawowych należy traktować jako świadczenie okresowe w rozumieniu ww. przepisu

W tym stanie rzeczy strona pozwana wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonym zakresie i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

Powódka w odpowiedzi na apelację wniosła o jej oddalenie i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja strony pozwanej nie zasługiwała na uwzględnienie, bowiem żaden z jej zarzutów nie okazał się trafny. Z uwagi na zakres zaskarżenia, którym objęto wyłączenie zasądzone odsetki za okres od 3 grudnia 2009 r. do 18 listopada 2015 r. oraz koszty procesu Sąd Okręgowy ograniczył swe rozważania tylko do tych właśnie kwestii.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 455 k.c. Wymagalność świadczenia objętego pozwem wbrew skarżącemu nie może być wiązana z wezwaniem strony pozwanej do zapłaty, bowiem w sprawie nie mamy do czynienia ze świadczeniem bezterminowym. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego obowiązek wypłaty kwoty objętej pozwem nie wynikał z przepisów o świadczeniu nienależnym, a z samej umowy. Skoro bowiem za abuzywne uznano postanowienia dotyczące pobrania opłaty likwidacyjnej, to jednocześnie umowa wiązała strony w pozostałym zakresie. Zatem obowiązek wypłaty całego świadczenia w związku z rozwiązaniem stosunku prawnego wynikał z umowy i nie był uzależniony od wezwania strony pozwanej do zapłaty. Skoro tak, to już w dniu 2 grudnia 2009 r. strona pozwana powinna zwrócić powódce całą kwotę z jej rachunku, nie zaś sumę 1.430,20zł. Tym samym świadczenie objęte żądaniem pozwu stało się wymagalne w dniu następnym, tj. 3 grudnia 2009 r.

Nie można podzielić również zarzutu naruszenia art. 118 k.c. Co prawda uzasadnienie zaskarżonego wyroku w zakresie przedawnienia odnosi się wyłącznie do świadczenia głównego, nie zaś do odsetek za opóźnienie. Niemniej jednak nie jest to wystarczająca podstawa do zmiany orzeczenia Sądu Rejonowego. Otóż wskazać należy, że nawet przy przyjęciu stanowiska wyrażonego w apelacji o trzyletnim terminie przedawnienia należności z tytułu odsetek za opóźnienie, jako świadczenia okresowego, który to pogląd w orzecznictwie dominuje, nie sposób zarzutu przedawnienia uwzględnić. Podniesienie w tej konkretnej sprawie tego zarzutu jest nie do pogodzenia z zasadami współżycia społecznego, albowiem bezczynność wierzyciela w dochodzeniu roszczenia była usprawiedliwiona wyjątkowymi okolicznościami. Otóż po pierwsze powódka zawierając umowę działała jako konsument. Po drugie umowa, a zwłaszcza ogólne warunki ubezpieczenia, zostały skonstruowane przez stronę pozwaną i to w taki sposób, że nawet specjaliście analiza zapisów umownych może nastręczać trudności. Co najistotniejsze ustalenie, że pobrana przez stronę pozwaną opłata likwidacyjna była nienależna, wymaga wszechstronnej analizy prawnej umowy. W ocenie Sądu Okręgowego wszystkie te okoliczności świadczą o wprowadzeniu powódki w błąd co do tego czy przysługuje jej roszczenie o zwrot potrąconej opłaty likwidacyjnej. Nie dziwi więc opóźnienie w złożeniu pozwu. Dopiero bowiem po dłuższym okresie oferowania przez różne podmioty tzw. polisolokat, do szerokich kręgów opinii publicznej dotarły informacje odnośnie często bezprawnego zatrzymywania znacznej części świadczenia należnego stronie rozwiązującej umowę z ubezpieczycielem z takiego, czy innego powodu. W tej sytuacji zdaniem Sądu Okręgowego uwzględnienie zarzutu przedawnienia doprowadziłoby do swoistego premiowania nagannego postępowania strony pozwanej, polegającego na konstruowaniu umów mających na celu wprowadzenie konsumenta w błąd i czerpaniu z tego tytułu nieuprawnionych zysków. Taka postawa, jako sprzeczna z dobrymi obyczajami, nie może liczyć na ochronę prawną.

Mając powyższe na uwadze, wobec bezzasadności wszelkich zarzutów apelacji, zarówno dotyczących prawa procesowego, jak i prawa materialnego, podlegała ona oddaleniu zgodnie z art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. , obciążając przegrywającego pozwanego kosztami zastępstwa procesowego powódki, ustalonymi według rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości obowiązującego w dacie wniesienia apelacji.