Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 sierpnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Ewa Milczarek

Protokolant – st. sekr. sądowy Marzena Sobiecka

po rozpoznaniu w dniu 22 sierpnia 2017 r. w Bydgoszczy

na rozprawie

odwołania: D. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B.

z dnia 5 stycznia 2016 r., znak: (...)

w sprawie: D. D.

przeciwko: Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o rentę socjalną

1/zmienia zaskarżoną decyzje, w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonej D. D. prawo do renty socjalnej od 27 września 2015r. do 31 marca 2019 r.,

2/stwierdza, że organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Na oryginale właściwy podpis.

Sygn. akt VI U 683/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 stycznia 2016 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat
w T. odmówił ubezpieczonej D. D. prawa do renty socjalnej od 1 września 2015 r. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, iż Komisja Lekarska nie orzekła całkowitej niezdolności do pracy.

Od powyższej decyzji ubezpieczona wniosła odwołanie, w którym wskazała, że jest całkowicie niezdolna do pracy i do samodzielnej egzystencji.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko wyrażone
w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania.

W celu weryfikacji orzeczenia Komisji Lekarskiej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych psychiatry i psychologa. Biegli w opinii z dnia 24 lutego 2017 r. stwierdzili całkowitą niezdolność do pracy do 31 marca 2019 r., od dnia złożenia wniosku o rentę.
W związku z zastrzeżeniami zgłoszonymi przez organ rentowy, Sąd zwrócił się o wydanie opinii uzupełniającej. Biegli ustosunkowali się do zastrzeżeń organu rentowego i podtrzymali swoje stanowisko. Organ rentowy ponowił swoje zastrzeżenia i wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii drugiego zespołu biegłych. Sąd na rozprawie w dniu 22 sierpnia 2017 r. oddalił wniosek organu rentowego.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczona D. D. (ur. (...)) w dniu 27 września 2015 r. złożyła wniosek o rentę socjalną. Lekarz Orzecznik w orzeczeniu z dnia 16 listopada 2015 r. oraz Komisja Lekarska w orzeczeniu z dnia 29 grudnia 2015 r. nie stwierdzili całkowitej niezdolności do pracy. D. D. skończyła liceum ogólnokształcące i podjęła studia licencjackie na kierunku zdrowie publiczne.

Bezsporne.

U ubezpieczonej rozpoznano schizofrenię rezydualną. Ubezpieczona jest w fazie choroby przebiegającej bez objawów wytwórczych (urojenia, halucynacje), z przewagą nasilających się objawów negatywnych (ubytkowych) pod postacią osłabienia funkcji poznawczych, motywacji, poczucia utraty energii, nasilenia lęku i męczliwości psychofizycznej. Ubezpieczona prezentuje zmniejszoną aktywność psychomotoryczną, brak jej inicjatywy, zubożenie afektu, mowy, pogorszenie komunikacji niewerbalnej i zdolności społecznych. Ubezpieczona ma duże trudności z funkcjonowaniem w społeczeństwie oraz adaptacją do zmieniających się warunków.

Objaw negatywne schizofrenii rezydualnej mają charakter przewlekły, co oznacza konieczność ciągłej kontroli medycznej, systematycznego przyjmowania leków oraz uczestniczenia w psychoterapii. Współwystępujące deficyty u ubezpieczonej powodują istotne osłabienie zdolności przystosowania społecznego, zgodnego ze standardami oczekiwanymi dla wieku i wykształcenia, w szczególności w zakresie takich obszarów jak np. odpowiedzialność, komunikowanie się, umiejętności społeczne, systematyczne wypełnianie codziennych czynności, tempo wykonywania zadań, dyspozycyjność i samokontrola. Ubezpieczona nie jest w stanie wywiązywać się systematycznie z powierzonych jej obowiązków, przyjmować wskazówek i uwag, stosować się do harmonogramu zajęć, doskonalić kompetencji zawodowych i funkcjonować w warunkach współpracy z innymi, stąd nie jest zdolna do utrzymania zatrudnienia na otwartym rynku pracy.

Analizując przebieg życia, zauważa się coraz istotniejszy, destrukcyjny wpływ skutków postępującej choroby na sferę poznawczą i naukę. Mimo tego, iż ubezpieczona podjęła studia ma trudności w napisaniu pracy dyplomowej oraz brak motywacji do pracy
i wysiłku intelektualnego. Zdolność do kontynuowania nauki słabnie, co wiąże się również
z narastaniem deficytu schizofrenicznego w obszarze funkcji poznawczych, przejawiającego się głównie zaburzeniem funkcjo wykonawczych (planowanie, przewidywanie, bieżąca kontrola działań celowych, samokontrola) i motywacyjnych. Objawy te występują mimo długotrwałego stosowania leczenia psychiatrycznego. Stan zdrowia ubezpieczonej powoduje okresową, całkowitą niezdolność do pracy do 31 marca 2019 r.

Dowód: akta sądowe – opinia biegłych k. 18-19, uzupełniająca opinia biegłych k. 37

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o opinię biegłych sądowych wraz
z opinią uzupełniającą, ponieważ opinie te były wyczerpujące, rzetelne i zostały sporządzone przez biegłych będących specjalistami z dziedzin medycyny adekwatnych do schorzeń ubezpieczonej.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonej zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 982) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: przed ukończeniem 18. roku życia; w trakcie nauki
w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia; w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. W myśl ust. 2 art. 4 ww. ustawy osobie, która spełnia warunki określone w ust. 1, przysługuje: renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała; renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa. Na mocy art. 15 pkt 1 ww. ustawy w sprawach nieuregulowanych
w ustawie stosuje się odpowiednio m.in. art. 12-14 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu (art. 12 ust. 1
i 2 ustawy emerytalnej). W myśl art. 13 ust. 1 ww. ustawy przy ocenie stopnia
i przewidywanego okresu niezdolności do pracy oraz rokowania co do odzyskania zdolności do pracy uwzględnia się: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji; możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W niniejszej sprawie sporną kwestią była całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonej. W związku z tym, iż do ustalenia niezdolności do pracy potrzebne są wiadomości specjalne z zakresu medycyny Sąd wezwał biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii na podstawie art. 278 § 1 k.p.c. Opinia biegłych sądowych podlega swobodnej ocenie sądu na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. Sąd, uwzględniając materiał dowodowy zebrany w toku postępowania dokonuje oceny, czy biegły w świetle tego materiału w sposób logiczny przedstawił w opinii tok swojego rozumowania prowadzący do sformułowania niesprzecznych wniosków końcowych. Ponadto, Sąd dokonuje oceny i analizy opinii co do jej fachowości i rzetelności.

Opinia biegłych wraz z opinią uzupełniającą w sposób jednoznaczny i rzeczowy wyjaśniły z jakiego powodu ubezpieczona jest okresowo całkowicie niezdolna do pracy.
W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu opinie biegłych zasługują na przyznanie im przymiotu wiarygodności. Podstawą do wydania opinii i wysnucia wniosków były dokumentacja medyczna znajdująca się w aktach oraz przeprowadzone badanie ubezpieczonej. Wobec tego rzetelność opinii nie budzi żadnych wątpliwości. Należy zauważyć, że opinia została wydana przez specjalistów z dziedziny medycyny odpowiedniej do schorzenia występującego
u ubezpieczonej, zatem fachowość również jest bezsporna. Jasne i zupełne stanowisko biegłych sądowych jest przekonywująco uzasadnione. przy wydawaniu przedmiotowej opinii biegli mieli na uwadze wszystkie niezbędne dane, których istnienie i ocena wynika z treści art. 13 ust. 1 ww. ustawy. Biegli oceniając stopień niezdolności do pracy uwzględnili biologiczne uszkodzenie struktury i funkcji organizmu, dotychczasowy przebieg procesów chorobowych, ich wpływ na stan czynnościowy organizmu i sprawność psychofizyczną
i wiek ubezpieczonej. Biegli uwzględniając potencjalne możliwości kompensacyjne stwierdzili, że ubezpieczona nie jest zdolna do regularnego wykonywania zatrudnienia w celu osiągnięcia wynagrodzenia na otwartym rynku pracy, zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym. Występujące u ubezpieczonej ograniczenia dotyczące zatrudnienia wskazują na brak możliwości aktywizacji zawodowej w ramach otwartego runku pracy. Fakt, iż ubezpieczona studiuje nie przeczy całkowitej niezdolności do pracy, bowiem jak słusznie wskazali biegli zdolność do pobierania nauki nie jest tożsama ze zdolnością do wykonywania pracy zarobkowej i w jej ocenie przyjmowane są inne kryteria. Dodatkowo Sąd wziął również pod uwagę fakt, że renta socjalna ma charakter świadczenia zabezpieczającego, a jej celem jest kompensowanie braku możliwości nabycia uprawnień do świadczeń z systemu ubezpieczenia społecznego ze względu na to, że całkowita niezdolność do pracy powstała przed wejściem na rynek pracy (wyrok SN z dn. 08.04.2008 r., I UK 264/07).

W związku z tym nie było żadnych podstaw dla skutecznego podważenia tych opinii, a w konsekwencji stały się one podstawą rozstrzygnięcia. Nie leży w kompetencji sądu podważanie ocen medycznych dokonanych przez biegłych, w zakresie ich merytorycznej poprawności. Oznacza to, że sąd nie może orzekać wbrew opinii biegłych sądowych, jeżeli ich rzetelność, spójność, kategoryczność i sposób umotywowania stanowiska, nie budzą wątpliwości (wyrok SA w Szczecinie z dn. 21.06.2016 r., III AUa 202/16).

W ocenie Sądu zastrzeżenia podniesione przez organ rentowy nie zasługiwały na uwzględnienie. Zarzuty organu rentowego wynikały jedynie z odmiennej oceny stanu zdrowia ubezpieczonej (czemu organy orzecznicze ZUS dały już wcześniej wyraz w swoich orzeczeniach) i w żaden sposób nie podważyły ani nie poddały w wątpliwość precyzyjnej opinii biegłych. Z kolei w zastrzeżeniach do opinii uzupełniającej organ rentowy powtórzył treść swoich poprzednich zastrzeżeń, co do których biegli wyczerpująco się ustosunkowali.
W związku z tym, iż potrzeba dopuszczenia dowodu z opinii kolejnego zespołu biegłych powinna wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczas złożonej opinii Sąd oddalił wniosek dowodowy. Jeżeli zupełność, zgodność opinii
z wymaganiami formalnymi, jak i co do jej mocy przekonywującej nie nasunie Sądowi zastrzeżeń, to opinia biegłych sądowych może stanowić uzasadnioną podstawę do dokonania ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy.

Mając na względzie powyższe, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak
w punkcie 1. wyroku.

W punkcie 2. wyroku Sąd, zgodnie z przepisem art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. W okolicznościach przedmiotowej sprawy, w ocenie Sądu, wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego, gdyż dowody zaprezentowane w trakcie postępowania sądowego były tożsame z dowodami, którymi dysponował pozwany organ rentowy w trakcie prowadzonego postępowania orzeczniczego. Oznacza to, że przyczyną, dla której ubezpieczona uzyskała prawo do żądanego świadczenia dopiero w następstwie postępowania sądowego nie były dowody, do których organ rentowy nie mógłby się wcześniej ustosunkować a jedynie sama odmienna, niż przyjęli to biegli sądowi, ocena stanu zdrowia ubezpieczonej dokonana przez organ w trakcie postępowania orzeczniczego. Mając na uwadze opinie biegłych sądowych, Sąd orzekł, że wystąpiły podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

SSO Ewa Milczarek