Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 listopada 2012 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie III Wydział Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 14 listopada 2012 r. w Krakowie

sprawy z wniosku B. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K.

o stopę procentową składki

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydziału VIII Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 29 lutego 2012 r. sygn. akt VIII U 1444/11

o d d a l a apelację.

Sygn. akt III AUa 750/12

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 29 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy w Krakowie zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w K. z dnia 6 lipca 2011 r. w ten sposób, że stwierdził, iż stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązująca płatnika składek B. K., (...).H.U. (...) B. K., w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. nie ulega podwyższeniu o 50 %.

Sąd Okręgowy ustalił, że odwołująca, prowadząc działalność gospodarczą korzystała z usług księgowych. Działalność była prowadzona od 15 stycznia 2001 r., a od 17 stycznia 2011 r. nastąpiły zmiany w działalności. Odwołującej został nadany numer identyfikacyjny REGON, rodzaj przeważającej działalności wg Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007) został określony na (...) „sprzedaż hurtowa niewyspecjalizowana żywności, napojów i wyrobów tytoniowych”. Otrzymała od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zaświadczenie o niezaleganiu w opłacie składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Składek Pracowniczych z informacją, iż nie posiada zaległości z tego tytułu na dzień 9 grudnia 2010 r., 8 grudnia 2010 r., 2 września 2010 r. Ustalając stopę procentową składki kierowała się poradnikiem wydanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i konsultowała się z nim.

Powołując się na przepisy art. 27 – 30 i art. 33 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2009 r., Nr 167, poz. 1322), Sąd pierwszej instancji uznał, że odwołanie zasługuje na uwzględnienie. Kategoria ryzyka dla danej grupy działalności ustalana jest w oparciu o dane wymienione w art. 30 cytowanej ustawy i dotyczy ich ziszczenia się na przestrzeni 3 kolejnych lat kalendarzowych. W sprawie było bezsporne, że odwołująca zatrudniała co najmniej 10 pracowników. Z tych powodów ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie z tytułu wypadków następowało na zasadzie art. 28 ust. 2 w zw. z art. 33 ust. 1 i 2 cytowanej ustawy. W ocenie Sądu organ rentowy nie przedłożył dowodów, że wnioskodawczyni winna opłacać składkę w określonej w uzasadnieniu decyzji wysokości, tj. 1,67%. Do czasu ustalenia tej stopy powinna odprowadzić składkę obliczoną przy zastosowaniu stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek. Do roku składkowego objętego zaskarżoną decyzją zastosowanie ma rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 marca 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U z 2010 r. Nr 50, poz. 304), z którego wynika, że dla grupy działalności „ handel hurtowy z wyłączeniem handlu pojazdów samochodami” czy „handel detaliczny z wyłączeniem handlu detalicznego pojazdami samochodowymi” stopa procentowa składki wynosi 1,47%. W tabeli brak stopy procentowej składki 1,67%. Nie me również możliwości przyporządkowania działalności gospodarczej jaką prowadzi odwołująca się do innej grupy. Zatem wypełniając deklarację na drukach ZUS, wnioskodawczyni prawidłowo ustaliła stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników. W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i uwzględnił odwołanie.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, zarzucając mu sprzeczność istotnych ustaleń z treścią zebranego w sprawie materiału oraz naruszenie prawa materialnego, w szczególności: art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.), i § 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 16 marca 2009 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz.U. Nr 43, poz. 350). Wskazując na powyższe zarzuty, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku przez oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

W ocenie skarżącego, Sąd Okręgowy błędnie uznał, że wnioskodawczyni przez cały czas zgłaszała do ubezpieczenia społecznego więcej niż 10 pracowników, podczas gdy sama w odwołaniu jednoznacznie przyznała, iż w 2009 r. zatrudniała poniżej 10 osób. Jest to zgodne z ustaleniem organu rentowego, wynikającym ze składanych przez wnioskodawczynię deklaracji rozliczeniowych ZUS DRA za 2009 r. oraz w raporcie rozbieżności z 06.07.2011 r., z którego wynika, że od kwietnia do grudnia 2010 r. wnioskodawczyni wykazywała stawkę 1,67%, a dopiero od stycznia do marca 2011 r. - 1,47%. Sąd pierwszej instancji nie rozważył istoty sporu, tzn. czy po zatrudnieniu nowych pracowników i zgłoszeniu ich do ubezpieczenia w pierwszym kwartale 2011 r., odwołująca powinna ustalić liczbę pracowników swego przedsiębiorstwa wg ust. 3 czy też 4 art. 28 ustawy i w konsekwencji ustalić stopę procentową składki wg ust. 1, czy też 2 art. 28 ustawy. W ocenie skarżącego, liczbę ubezpieczonych należało ustalić zgodnie z art. 28 ust. 3 ustawy, bowiem ust. 4 ma zastosowanie wyłącznie, gdy płatnik (a nie jego pracownicy) jest zgłaszany w pierwszym kwartale danego roku. Zwiększenie liczby zatrudnionych pracowników zgłoszonych do ubezpieczenia w tym okresie będzie miało wpływ na wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe dopiero na rok składkowy od 1 kwietnia 2012 r. do 31 marca 2013 r. W sprawie nie nastąpiło zgłoszenie nowego płatnika, odwołująca działa pod tymi samymi numerami NIP i REGON. Zgodnie z załącznikiem nr 2 do art. 28 ust. 1 ustawy zmienionym rozporządzeniem, najwyższa stopa procentowa wynosi 3,33, a 50% z tego to 1,67. Taka więc stawka miała być stosowana przez wnioskodawczynię - i takiej konkluzji można się doczytać na str. 8 poradnika ZUS.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do oceny, czy zachodziły warunki do zastosowania w stosunku do odwołującej – płatnika składek – podwyższonej o 50 % stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w roku składkowym obejmującym okres od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2011 r. na podstawie art. 34 ust. 3 w zw. z ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r., nr 167, poz. 1322 ze zm.). W myśl powołanej normy, jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o których mowa w art. 31, a także liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe, Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową składki na cały rok składkowy w wysokości 150 % stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych.

Przepis art. 28 ust. 1 i 2 powołanej ustawy kreuje dwie kategorie płatników składek : 1) płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych i 2) płatników zgłaszających do tegoż ubezpieczenia co najmniej 10 ubezpieczonych. Dla każdej z wymienionych kategorii płatników określono odmienne zasady ustalania stopy procentowej składki i inny tryb postępowania w tym zakresie. W przypadku płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych stopa procentowa składki jest zryczałtowana. Wynosi ona dla każdego płatnika z tej kategorii, niezależnie od grupy działalności, do jakiej został zaliczony, 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności zgodnie z zasadami określonymi w art. 30 ustawy. Do płatników tych nie ma zastosowania art. 29 powołanego aktu, wskazujący podstawę klasyfikowania grup działalności (PKD) i sposób ich kodowania (REGON) oraz art. 31 ust. 3 i 6, dotyczący danych, do jakich przekazywania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zobowiązany jest płatnik. Regulacja art. 34 ust. 3 ustawy dotyczy płatników niewymienionych w ust. 1, czyli tych, dla których Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie ustala indywidualnej stopy procentowej składki i którzy określają ją sami, według zasad wynikających z art. 28 ust. 1 lub art. 33 ust. 1 i 2 ustawy. Dla ustalenia stopy procentowej składki w przypadku tej kategorii płatników konieczne jest zatem prawidłowe określenie na podstawie art. 28 ust. 3 liczby osób zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego, by stwierdzić, czy ma zastosowanie zryczałtowana stopa procentowa, o jakiej mowa w ust. 1 tego artykułu lub przyjęcie właściwej grupy działalności, jeśli w grę wchodzi stopa procentowa składki zróżnicowana zgodnie z art. 33 ust. 1 według tego właśnie kryterium.

Jak trafnie wskazał skarżący, między stronami bezsporne było, że liczba pracowników podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego przez odwołującą w roku 2009 wyniosła poniżej 10 osób i takie dane zostały przekazane do organu rentowego. Tym samym, zgodnie z art. 28 ust. 1 powołanej ustawy stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 50 % najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności, czyli 1,67 %. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na cały rok składkowy (art. 27 ustawy), czyli na okres obowiązywania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego roku do dnia 31 marca następnego roku (art. 2 pkt 8 ustawy). Nie było sporne, że odwołująca prawidłowo obliczyła składkę za okres od 1 kwietnia 2010 r. do 31 grudnia 2010 r., ustalając ja na 1,67 %. Natomiast błędnie ustaliła tę stawkę w innej wysokości za okres od 1 stycznia 2011 r. do 31 marca 2011 r. Zmiany, jakie miały miejsce w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej, w szczególności zatrudnienie nowych pracowników i zmiana w rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej w styczniu 2011 r. mogły bowiem skutkować zmianą w wysokości stopy procentowej składki dopiero od kolejnego roku składkowego.

Niemniej jednak, samo nieprawidłowe ustalenie wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie wyczerpuje dyspozycji przepisu art. 34 ust. 3 w zw. z ust. 1 ustawy wypadkowej, pozwalającego organowi rentowemu na ustalenie składki na cały rok składkowy w wysokości 150 % właściwej stopy procentowej. Dla zastosowania tej sankcji konieczne jest jeszcze podanie przez płatnika nieprawdziwych danych co do liczby ubezpieczonych lub grupy prowadzonej działalności gospodarczej. W niniejszej sprawie odwołująca wskazała prawidłową liczbę zatrudnianych ubezpieczonych oraz grupę działalności za rok, na podstawie którego następowało obliczanie składki. Liczba ubezpieczonych została ustalona stosownie do dyspozycji art. 28 ust. 3 ustawy jako iloraz sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy, przez które płatnik składek był w poprzednim roku kalendarzowym zgłoszony w Zakładzie co najmniej 1 dzień. Nie było bowiem żadnych wątpliwości, że w poprzedzającym roku kalendarzowym, tzn. w 2009 r. liczba ta wyniosła mniej niż 10. Odwołująca podała również zgodne z prawdą informacje w tym zakresie dotyczące pierwszego kwartału roku 2011 r. Jej błąd dotyczył jedynie obliczenia stopy procentowej składki na podstawie właściwie ustalonych danych, lecz za niewłaściwy okres. Nieprawidłowe obliczenie stopy procentowej nie stanowi zaś przesłanki zastosowania normy zawartej w art. 34 ust. 3 w zw. z ust. 1 ustawy. Jak podkreślił Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 lutego 2011 r., II UZP 1/11 (OSNP 2012 nr 7-8, poz. 102), Zakład Ubezpieczeń Społecznych może zastosować sankcję określoną w art. 34 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 3 ustawy wypadkowej wobec płatników zgłaszających do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych tylko wówczas, gdy nieprawidłowo ustalili oni tę liczbę ubezpieczonych, tzn. niewłaściwie zastosowali art. 28 ust. 3 ustawy, a rezultatem tej nieprawidłowości było zaniżenie stopy procentowej składki. W niniejszej sprawie nie miało natomiast miejsca nieprawidłowe ustalenie liczby ubezpieczonych ani grupy działalności.

Na marginesie wspomnieć należy, iż błąd w zakresie obliczenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe został spowodowany przez pracowników organu rentowego, którzy udzielili księgowej tej firmy informacji, że stawka ma być ustalona według PKD, czyli 1,47 %.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny uznał, że apelacja jako bezzasadna podlega oddaleniu na zasadzie art. 385 k.p.c.