Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Mirosław Kędzierski - sprawozdawca

Sędziowie SO Adam Sygit

SO Małgorzata Lessnau-Sieradzka

Protokolant st. sekr. sądowy Aleksandra Deja - Lis

przy udziale Przemysława Wardy - prokuratora Prokuratury Rejonowej w Inowrocławiu

po rozpoznaniu dnia 11 października 2017 r.

sprawy J. P. s. S. i M. ur. (...) w J.

oskarżonego z art. 178 a § 4 kk w zb. z art. 180 a § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę

od wyroku Sądu Rejonowego w Inowrocławiu

z dnia 21 kwietnia 2017 r. sygn. akt II K 706/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że orzeczony zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych obniża do 8 (ośmiu) lat (punkt 2 wyroku);

2.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

SSO Małgorzata Lessnau-Sieradzka SSO Mirosław Kędzierski SSO Adam Sygit

Sygn. akt IV Ka 750/17

UZASADNIENIE

J. P. oskarżony został o to, że w dniu 29 sierpnia 2016r. w miejscowości B. gm. I. kierował w ruchu lądowym po drodze publicznej samochodem marki (...) (...) nr rej. (...), będąc w stanie nietrzeźwości z wynikami : w I próbie 0,97 mg/l, w II próbie 1,05 mg/l alkoholu w wydychanym powietrzu, przy czym czynu tego dopuścił się będąc już prawomocnie skazanym za przestępstwo określone w art.178a§1 kk wyrokiem Sądu Rejonowego w Inowrocławiu za sygn. akt II K 133/15 , nie stosując się jednocześnie do decyzji Starosty (...) z dnia 10 września 2015r. o cofnięciu uprawnień do kierowania pojazdami kategorii „B”, tj. o przestępstwo z art.178a§4 kk w zb. z art.180a kk w zw. z art.11§2 kk.

Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2017r. w sprawie II K 706/16 Sąd Rejonowy w Inowrocławiu :

1.  uznał oskarżonego J. P. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu opisanego wyżej tj. występku z art.178a§4 kk w zb. z art.180a kk w zw. z art.11§2 kk i za to na podstawie art.178a§4 kk w zw. z art.11§3 kk oraz przy zastosowaniu art.37b kk wymierzył mu karę 2 miesięcy pozbawienia wolności oraz 6 miesięcy ograniczenia wolności w postaci nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym;

2.  na podstawie art.42§3 kk orzekł względem oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

3.  na podstawie art.43a§2 kk orzekł wobec oskarżonego świadczenie pieniężne w wysokości 10.000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej ;

4.  na podstawie art.624§1 kpk zwolnił oskarżonego z ponoszenia kosztów sądowych, obciążając nimi Skarb Państwa.

Od powyższego wyroku apelację wniósł oskarżony osobiście i jego obrońca.

O s k a r ż o n y zaskarżył powyższy wyrok w całości.

„Wyrokowi temu zarzucił:

- brak rozpoznania istoty sprawy,

- niezagłębienie się przez Sąd w tematykę zdarzenia,

- nieprzeprowadzenie opinii z wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania,

- orzeczenie rażąco surowej kary.”

Nadto oskarżony podniósł, że „ Sąd Rejonowy oddalił wniosek obrońcy o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania. Stan jego zdrowia, sytuacja ekonomiczna, bytowa mogą uzasadniać orzeczenie kary z warunkowym jej zawieszeniem. Sąd oddalając wniosek o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego ograniczył tym samym jego prawa do wykazania wyjątkowego wypadku.

W związku z tym, że czuje się niewinny, prosił Sąd o pozytywne rozpatrzenie apelacji i uniewinnienie go.”

O b r o ń c a oskarżonego na podstawie art.425§1 i 2 oraz art.444§1 kk zaskarżył powyższy wyrok na korzyść oskarżonego J. P. w części dotyczącej kary.

Na zasadzie art.427§2 kpk i art.438 pkt 2 i 4 kpk wyrokowi temu zarzucił :

a.  naruszenie prawa procesowego , tj. art.170§2 pkt 2 kpk w zw. z art.214§1 kk w przypadku, gdy jego zastosowanie mogło mieć wpływ na treść orzeczenia i wysokość wymierzonej oskarżonemu kary , poprzez oddalenie wniosku dowodowego obrońcy oskarżonego w przedmiocie przeprowadzenia wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania oskarżonego na okoliczność zachowania oskarżonego, jego sytuacji materialnej i bytowej, podczas gdy w przedmiotowej sprawie dla ustalenia prawidłowej wysokości kary wymierzonej oskarżonemu niezbędne było pozyskanie wszystkich informacji dotyczących warunków życia oskarżonego, albowiem w stosunku do oskarżonego zachodzi wyjątkowy wypadek, a sytuacja życiowa oskarżonego uzasadnia orzeczenie kary i środka karnego w niższym wymiarze;

b.  rażącą niewspółmierność kary poprzez orzeczenie kary pozbawienia wolności w wymiarze 2 miesięcy oraz kary ograniczenia wolności w wysokości 6 miesięcy w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym, podczas gdy w stosunku do oskarżonego zachodzi wyjątkowy wypadek, zgodnie z art.69§4 kk, uzasadniający orzeczenie kary z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;

c.  rażącą niewspółmierność środka karnego poprzez orzeczenie względem oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio, podczas gdy w stosunku do oskarżonego zachodzi wyjątkowy wypadek, zgodnie z art.42§3 kk, uzasadniający orzeczenie środka karnego w niższym wymiarze.

Na podstawie art.427§1 i art.437§1 kpk wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez orzeczenie w stosunku do oskarżonego kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania oraz środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres pięciu lat, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje :

Apelacja obrońcy oskarżonego jest zasadna częściowo albowiem wymierzony J. P. środek karny w ustalonych okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy razi surowością. Skutkiem powyższej oceny było obniżenie wysokości tego środka do 8 lat.

W pozostałej części apelacje oskarżonego i jego obrońcy jako bezzasadne nie zasługiwały na uwzględnienie.

Ponieważ oskarżony finalnie kwestionował w apelacji swoją winę domagając się uniewinnienia na wstępie należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził przewód sądowy, zgromadził materiał dowodowy pozwalający na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy. Rozważył wszechstronnie całość dowodów i okoliczności ujawnione w toku rozprawy, na ich podstawie poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, należycie wykazał sprawstwo oskarżonego w zakresie przypisanego mu czynu.

Ocena dowodów dokonana została przez sąd I instancji z uwzględnieniem reguł określonych w art.4 i 7 kpk, jest oceną bezstronną, nie narusza granic swobodnej oceny, jest zgodna z zasadami doświadczenia życiowego oraz nie zawiera błędów faktycznych lub logicznych.

Ustalenie sądu co do sprawstwa oskarżonego nie może budzić zatem wątpliwości.

Ponieważ uzasadnienie Sądu Rejonowego zawiera wyczerpującą analizę wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie ma potrzeby powielania tej argumentacji. Tym bardziej, że apelacja oskarżonego jest skrajnie lakoniczna i nie zawiera żadnej argumentacji, która podważałaby motywację Sądu, czyniąc rozstrzygnięcie błędnym.

Z tych względów sąd odwoławczy nie znalazł podstaw do ingerencji w treść wyroku w zakresie winy.

Odnosząc się wprost do zarzutów skarżących stwierdzić należy, iż zdezaktualizował się zarzut o naruszeniu prawa procesowego tj. art.170§2 pkt 2 kpk w zw. z art.214 kpk przez oddalenie wniosku dowodowego o przeprowadzenie wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania oskarżonego co do jego sytuacji materialnej, bytowej, co miałoby przekonywać o istnieniu szczególnego wypadku, o którym mowa w art.69§4 kk.

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy bowiem uzupełnił postępowanie dowodowe przez przeprowadzenie wywiadu kuratora w miejscu zamieszkania oskarżonego (k.134-5 akt sprawy).

Sąd Okręgowy nie podziela zarzutu oskarżonego i jego obrońcy rażącej niewspółmierności kary wymierzonej temu oskarżonemu.

Otóż zarzut rażącej niewspółmierności kar, jako zarzut z kategorii ocen, można podnosić w sposób zasadny w sytuacji, kiedy wymierzona kara – jakkolwiek mieszcząca się w granicach ustawowego zagrożenia – nie uwzględnia w sposób właściwy zarówno okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i osobowości sprawcy. Innymi słowy, zarzut taki można podnosić, gdy w odczuciu społecznym kara taka byłaby karą niesprawiedliwą.

Zatem „rażąca niewspółmierność kary”, o jakiej traktuje treść art.438 pkt 4 kpk zachodzi wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można było przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną, a tą jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania dyrektyw wymiaru kary wskazanych w art.53 kk i art.54§1 kk oraz zasad wymiaru kary ukształtowanych ugruntowaną praktyką orzeczniczą. Nie chodzi przy tym o każdą ewentualną różnicę w ocenach wymiaru kary, ale różnicę ocen tak zasadniczej natury, iż karę dotychczas wymierzoną można by nazwać, także w potocznym znaczeniu tego słowa „rażąco niewspółmierną”, to jest w stopniu nie dającym się zaakceptować.

Rażąca niewspółmierność kary zachodzi również wówczas, kiedy kara za przypisane przestępstwo nie uwzględnia należycie stopnia jego społecznej szkodliwości oraz nie realizuje w wystarczającej mierze celów kary w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, z jednoczesnym uwzględnieniem celów zapobiegawczych i wychowawczych jakie ma ona osiągnąć wobec skazanego. Oczywistym przy tym pozostaje, iż w każdym wypadku sąd winien baczyć, aby całokształt represji karnej nie przekraczał stopnia winy (tzn. by nie wymierzono kary ponad winę sprawcy, chociaż przemawiały za tym potrzeby prewencji indywidualnej i ogólnej).

Sąd I instancji przeprowadził wszelkie te dowody, które leżały u podstaw rozstrzygnięcia w przedmiocie wymiaru kary zasadniczej względem oskarżonego, a swoje stanowisko w tym względzie uzasadnił. Sąd Rejonowy należycie ocenił fakt stopnia jego nietrzeźwości i uprzedniej karalności za podobny czyn. W konsekwencji należy zasadnie skonkludować, że mając możliwość orzeczenia kary pozbawienia wolności do 5 lat i uwzględniając z jednej strony wagę popełnionego przestępstwa a z drugiej strony jego właściwości i warunki osobiste karą sprawiedliwą i spełniającą wszystkie jej cele jest kara łączona 2 miesięcy pozbawienia wolności oraz 6 miesięcy ograniczenia wolności.

Reasumując należy zatem stwierdzić, iż ustalone okoliczności przedmiotowe i podmiotowe przypisanego oskarżonemu czynu, a także prezentowane przez wymienionego właściwości i warunki osobiste powodują, że niepodobna jest skutecznie wywodzić, że wymierzona oskarżonemu kara razi surowością.

W konsekwencji nie jest też zasadny wniosek obrońcy o orzeczenie warunkowego zawieszenia wykonania kary pozbawienia wolności.

Zarzuty apelacji nie dają bowiem najmniejszych podstaw do zakwestionowania wyroku w części dotyczącej orzeczenia o karze w zakresie dotyczącym braku zastosowania art. 69 § 4 kk. Wymiar kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec oskarżonego nie budzi wątpliwości i dalsze łagodzenie poprzez stosowanie instytucji warunkowego zawieszenia jej wykonania nie znajduje uzasadnienia.

Wymierzenie oskarżonemu kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania nie spełni ani celu w zakresie prewencji ogólnej ani też prewencji szczególnej. W odczuciu społecznym mogłoby doprowadzić do przekonania, że tego rodzaju przestępstwa, cechujące się znacznym stopniem społecznej szkodliwości, w rzeczywistości są przez sądy traktowane pobłażliwie. Nie ulega wątpliwości, że przestępstwo popełnione przez J. P. cechuje znaczny stopień społecznej szkodliwości, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę stopień jego nietrzeźwości i uprzednią karalność za podobny czyn. W konsekwencji nie jest zasadnym i z tego punktu widzenia pobłażanie tego rodzaju sprawcom i wymierzanie im kar łagodnych ( najlepiej wolnościowej, która w rzeczywistości nie jest karą dolegliwą, powstrzyma go od zachowań niezgodnych z prawem ) w sytuacji rażącego naruszenia obowiązków kierowcy poruszającego się samochodem w stanie wręcz upojenia alkoholowego jak w niniejszej sprawie.

W ocenie Sądu Okręgowego brak jest też w stosunku do oskarżonego J. P. okoliczności o wyjątkowym charakterze, które przemawiałyby za zastosowaniem wobec niego dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności. Okolicznościami tymi nie mogą być podnoszone w apelacjach dobra opinia w miejscu zamieszkania, posiadanie gospodarstwa rolnego i niemożność dla prawidłowości jego funkcjonowania zatrudnienia innych osób na czas pobytu w ZK.

Nadto Sąd Rejonowy uwzględnił wszystkie okoliczności łagodzące dotyczące tego oskarżonego, co znalazło odzwierciedlenie w wymiarze kary pozbawienia wolności, ale dodatkowe jej łagodzenie poprzez stosowanie instytucji warunkowego zawieszenia wykonania kary byłoby już niewspółmiernym do stopnia zawinienia jej

łagodzeniem. Z tych też względów Sąd Okręgowy uznał, że w stosunku do oskarżonego konieczne jest wymierzenie kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania i poddanie go resocjalizacji ( choć krótkotrwałej ) w warunkach zakładu karnego. Tylko taka kara wzmocni w odczuciu zarówno społecznym, jak i samego oskarżonego, nieopłacalności łamania prawa i nieuchronności wymierzenia sprawiedliwej kary.

Odmiennie rzecz się ma z rozstrzygnięciem o środku karnym. Przy tym należy mieć na uwadze obowiązujące w tym zakresie brzmienie przepisów prawa. Zgodnie bowiem z art. 42 § 3 kk Sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Zakaz ten ma charakter obligatoryjny, choć przepis pozwala na odstąpienie od orzeczenia go w wyjątkowym wypadku uzasadnionym szczególnymi okolicznościami. Pewne jest więc, że zasadę stanowi orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych dożywotnio, zaś rezygnacja z jego orzeczenia jest wyjątkiem. W realiach niniejszej sprawy należy dostrzec istnienie tego wyjątkowego wypadku uzasadnionego szczególnymi okolicznościami

Pozbawienie oskarżonego prawa jazdy dożywotnio byłoby bowiem rozstrzygnięciem nadmiernie surowym i pozbawiało na zawsze możliwości zarobkowania. Utrzymuje się on bowiem jedynie z dochodów, które przynosi mu gospodarstwo rolne. Jest jedyną osobą, która zajmuje się nim. Do jego prowadzenia potrzebne jest prawo jazdy, biorąc pod uwagę jego powierzchnię i konieczność używania maszyn rolniczych. Sam oskarżony jest osobą niepełnosprawną wobec czego ma ograniczone możliwości podjęcia innego lub dodatkowego zatrudnienia.

W konsekwencji uznać należy, że w przedmiotowej sprawie zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniający orzeczenie w stosunku do oskarżonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres krótszy niż dożywotnio, tj. na okres 8 lat.

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono po myśli art.636§1 kpk w zw. z art.624§1 kpk, mając na uwadze aktualną sytuację majątkową i rodzinną oskarżonego i fakt konieczności odbycia w przyszłości kary pozbawienia wolności.

Mając na uwadze powyższe , orzeczono jak w sentencji.