Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 grudnia 2013 r. w S.

sprawy Z. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w S.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania Z. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w S.

z dnia 26 sierpnia 2013 roku nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje Z. K. (1) prawo do emerytury poczynając od 1 kwietnia 2013 roku.

UZASADNIENIE

Decyzją z 26 sierpnia 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił Z. K. (1) prawa do emerytury po osiągnięciu 60 roku życia, z uwagi na nieudowodnienie przez niego okresu 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Organ rentowy przyjął za udowodnione przez ubezpieczonego na dzień 1 stycznia 1999 r. 11 lat, 9 miesiące i 22 dni pracy w warunkach szczególnych. Jednocześnie odmówił zaliczenia do stażu pracy w warunkach szczególnych okresów zatrudnienia od 25 września 1974 r. do 31 grudnia 1975r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. oraz od 2 stycznia 1976r. do 13 marca 1982r. w Przedsiębiorstwie (...), ponieważ Z. K. (1) nie przedstawił świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach, a z uwierzytelnionych kopii dokumentów nie wynika, aby zakład pracy świadczył dodatkowe wynagrodzenie w związku z pracą w warunkach szczególnych.

Z. K. (1) odwołał się od powyższej decyzji, podnosząc że do jego stażu pracy w warunkach szczególnych winny być zaliczone okresy zatrudnienia: w Przedsiębiorstwie (...) w S. - od 25 września 1974 r. do 31 grudnia 1975r., w Przedsiębiorstwie (...) – od 2 stycznia 1976r. do 13 marca 1982r. oraz w Zakładzie Budowlanym (...). Z. i Spółka (...), M. Z. w M. – od 1 lipca 1996r. do dnia 11 czerwca 2003 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Z. K. (1)urodził się w dniu (...)roku. Jego łączny staż ubezpieczeniowy (udowodnione okresy składkowe i nieskładkowe) na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosił 27 lat, 2 miesiące i 26 dni.

Ubezpieczony przystąpił do Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Z. K. (1) złożył wniosek o emeryturę w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w dniu 29 kwietnia 2013 r., a wraz z nim wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalny, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. na dochody budżetu państwa.

Bezsporne, a nadto dowody:

- wniosek o emeryturę z 29.04.2013r. - karta 1-2 w aktach ZUS O/S. dot. Z. K.;

- świadectwa pracy, świadectwa prac w szczególnych warunkach, zaświadczenia - k. 4, 5, 6, 24, 26, 27, 28, 29, 30, 31,32, 33, 34, 35, 36 - w aktach ZUS O/S. dot. Z. K..

W okresie od 25 września 1974 r. do 31 grudnia 1975r. Z. K. (1)zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...)w S.na stanowisku maszynisty/operatora spycharki (...)gąsienicowej w pełnym wymiarze czasu pracy.

Początkowo w ramach przyuczenia do pracy Z. K. (1)pracował jako pomocnik operatora. Wykonywał wówczas pracę z inną osobą, z którą był obecny w kabinie pojazdu. Od 1 grudnia 1975 r. - po uzyskaniu formalnych uprawnień – pracował już samodzielnie jako operator spycharki (...). Pracę tę wykonywał stale.

Dowody:

- przesłuchanie ubezpieczonego Z. K. – k. 26 w zw. z k. 24 i 25 akt sądowych;

- zeznania świadka T. W. – k. 25 akt sądowych;

- zeznania świadka L. S.– k. 25 akt sądowych.

- dokumentacja w aktach osobowych Z. K. z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w S. – koperta k. 23 akt sądowych.

Od 2 stycznia 1976r. do 13 marca 1982r. Z. K. (1)był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)na stanowisku operatora spycharki (...)gąsienicowej w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie pracował w tym zakładzie pracy w innym charakterze.

Dowody:

- przesłuchanie ubezpieczonego Z. K. – k. 26 w zw. z k. 24 i 25 akt sądowych;

- zeznania świadka T. W. – k. 25 akt sądowych;

- zeznania świadka L. S.– k. 25 akt sądowych.

- dokumentacja w aktach osobowych Z. K. z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)– koperta k. 23 akt sądowych.

Od 1 lipca 1996r. do 11 czerwca 2003 r. Z. K. (1)był zatrudniony w Zakładzie (...)w M.na stanowisku operatora sprzętu - spycharki gąsienicowej, koparki ładowarki kołowej i ciągnika kołowego, stale i w pełnym wymiarze czasu.

Dowody:

- przesłuchanie ubezpieczonego Z. K. – k. 26 w zw. z k. 24 i 25 akt sądowych;

- świadectwo pracy, k. 31 - dokumenty w aktach ZUS O/S. dot. Z. K..

Poza powyższymi okresami zatrudnienia, przed rokiem 1999 Z. K. (1) wykonywał także w innych zakładach pracy pracę w warunkach szczególnych przez okres wynoszący łącznie 11 lat 9 miesięcy i 22 dni. Pracował wówczas na stanowiskach kierowcy ciągnika kołowego oraz operatora koparki (przez 10,5 roku, w latach 1983-1994).

Bezsporne, a nadto dowody:

- świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach - k. 27, 29 akt ZUS O/S. dot. Z. K.;

- świadectwa pracy - k. 26, 28 akt ZUS O/S. dot. Z. K..

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie okazało się uzasadnione.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r. określa przepis art. 24 ust. 1, 1a pkt 2 i 1b pkt 17 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. jedn. Dz. U. z 2009 Nr 153, poz. 1227 ze zm.; dalej jako: u.e.r.), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. od dnia 1 stycznia 1953 r. do dnia 31 marca 1953r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat i 1 miesiąc dla kobiet i co najmniej 66 lat i 9 miesięcy dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184.

W myśl jednak przepisu art. 184 ust. 1 i 2 u.e.r. - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 (co najmniej 25 lat dla mężczyzn).

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (art. 184 ust. 2 u.e.r.).

Przepis art. 32 ust. 1 u.e.r., do którego odsyła wspomniany art. 184 u.e.r., dotyczy Orzeczenia [14]ubezpieczonych, będących pracownikami zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wskazując iż przysługuje im emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 2 i 3. Przy czym dAkty interpretujące [1]Orzeczenia [3]dddddla celów ustalenia uprawnień, o których mowa wyżej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32 u.e.r.). WOrzeczenia [2]wwwwwiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym wyżej przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (ust. 4 art. 32). Oznacza to, że na potrzeby niniejszej ustawy pracami wykonywanymi w szczególnych warunkach są - bez względu na status własnościowy pracodawcy - nadal prace wymienione w §4 - 8a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.), mimo, iż przedmiotowe rozporządzenie zostało wydane w oparciu o art. 55 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267), która z kolei została uchylona z dniem 1 stycznia 1999 roku przez art. 195 pkt 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Wykaz prac zaliczanych do prac w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze zamieszczony został w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przepis § 4 ust. 1 tego rozporządzenia stanowi przy tym, że pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W myśl przepisu §2 powołanego aktu prawnego, okresami pracy uzasadniającymi prawo do emerytury są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Okresy pracy, o których mowa stwierdza przy tym zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 cytowanego rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Okresami pracy w warunkach szczególnych, na podstawie ww., rozporządzenia, są prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych (wykaz A, dział VIII, poz. 3).

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawało, że Z. K. (1)ukończył 60 lat w dniu (...)roku; że choć przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego to złożył wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S.na dochody budżetu państwa, oraz że na dzień 31 grudnia 1998 roku posiadał łączny okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat oraz okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych wynoszący co najmniej 11 lat, 9 miesiące i 22 dni.

Bezspornym było również, że w zakwestionowanych przez organ okresach ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...)w S., a następnie w Przedsiębiorstwie (...). Spornym nie było także, że w okresie od dnia 1 lipca 1996r. do dnia 11 czerwca 2003 r. był zatrudniony w Zakładzie (...)w M..

Przedmiotem sporu pozostawało natomiast, czy okresy pracy w Przedsiębiorstwie (...)w S.od 25 września 1974 r. do 31 grudnia 1975r. i Przedsiębiorstwie (...)od 2 stycznia 1976r. do 13 marca 1982r. na stanowisku operatora spycharki gąsienicowej oraz w Zakładzie (...)w M.od 1 lipca 1996r. do 11 czerwca 2003 r. na stanowisku operatora sprzętu-spycharki gąsienicowej, koparki ładowarki kołowej i ciągnika kołowego, należało uznać za okres pracy w szczególnych warunkach.

Ubezpieczony w toku niniejszego postępowania domagał się bowiem takiego potraktowania wskazanych wyżej okresów, przedstawiając na dowód słuszności swoich twierdzeń dowód z przesłuchania go w charakterze strony oraz zeznania świadków – swoich współpracowników: T. W. (2) i L. S.. Organ rentowy odmówił jednak uwzględnienia w stażu pracy w warunkach szczególnych powyższych okresów, powołując się na brak świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Oceniając słuszność stanowiska organu rentowego trzeba wskazać, że faktem jest, iż zgodnie z § 2 ust. 2 przywołanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r., okresy pracy w warunkach szczególnych stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.) mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (tak uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowym. W tym miejscu podkreślenia bowiem wymaga, iż wydanie lub niewydanie przez pracodawcę świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie rodzi żadnych skutków materialnoprawnych. Zaświadczenie to jest bowiem jedynie dokumentem prywatnym (art. 245 k.p.c.), wydawanym dla celów dowodowych, a okoliczności w tym dokumencie potwierdzone przez pracodawcę podlegają weryfikacji zarówno w postępowaniu sądowym, jak i w postępowaniu przed organem rentowym. Określenie stanowiska pracy i jej charakteru wskazane w wystawionym przez pracodawcę świadectwie pracy nie wiąże zatem Sądu, który na podstawie całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego ocenia, czy ubezpieczony pracował – stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – w warunkach szczególnych. Samodzielnie Sąd ustala również, jak zakwalifikować pracę ubezpieczonego w odniesieniu do wykazu prac określonych w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 1983 r. Nr 8 poz. 43 ze zm.). Dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma bowiem istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia z Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Mając powyższe na uwadze, w ramach postępowania dowodowego w niniejszej sprawie Sąd dopuścił dowód z dokumentów zawartych w aktach emerytalnych ubezpieczonego oraz w jego aktach osobowych z okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...)w S.oraz w Przedsiębiorstwie (...). Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Prymat wiarygodności przyznał również Sąd dowodom w postaci przesłuchania ubezpieczonego oraz zeznaniom świadków, które były spójne, konsekwentne i zbieżne w treści ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją dotyczącą przebiegu i charakteru zatrudnienia ubezpieczonego w wyżej wskazanych Przedsiębiorstwach. Nadto Sąd uznał za wiarygodny dowód z przesłuchania ubezpieczonego w zakresie zatrudnienia w Zakładzie (...)w M.w warunkach szczególnych. W kontekście bowiem pozostałej treści jego przesłuchania, Sąd nie znalazł podstaw by odmówić im wiary w tej części.

Mając na uwadze powyższe dowody Sąd ustalił, iż w okresie od dnia 1 grudnia 1975 r. do dnia 31 grudnia 1975r. Z. K. (1)w Przedsiębiorstwie (...)w S.stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał obowiązki kierowcy pojazdów gąsienicowych, a więc pracował warunkach szczególnych, wymienionych w wykazie A dział VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Powyższe ma w szczególności pełne potwierdzenie w treści zapisów zamieszczonych w oryginalnych, archiwalnych dokumentach znajdujących się w aktach osobowych Z. K. (1)z tego czasu, w szczególności we wniosku o powierzeniu mu obowiązków operatora spycharki (...)z dnia 13 listopada 1975r., powierzeniu mu obowiązków maszynisty spycharki z 1 grudnia 1975r. oraz w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków jak i w treści przesłuchania ubezpieczonego.

W ocenie Sądu, za okres pracy warunkach szczególnych ww. Przedsiębiorstwie nie można uznać okresu od dnia 25 września 1974 r. do 30 listopada 1975r., wówczas bowiem Z. K. nie wykonywał samodzielnie pracy kierowcy pojazdu gąsienicowego, a pełnił tylko funkcję pomocnika takiego kierowcy.

Zgromadzony w sprawie materiał dowody pozwolił również ustalić Sądowi, że w okresie od 2 stycznia 1976r. do 13 marca 1982r. Z. K. (1) w Przedsiębiorstwie (...) stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał obowiązki kierowcy pojazdów gąsienicowych, a więc pracował warunkach szczególnych, wymienionych w wykazie A dział VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Ustalenie to znalazło potwierdzenie w treści dokumentach znajdujących się w aktach osobowych Z. K. (1) z tego czasu, w szczególności w piśmie z dnia 31 grudnia 1975r., zgodnie z którym w wyniku zmian terytorialnych zakresu działania uprzedniego pracodawcy - Przedsiębiorstwa (...) w S., ww. Przedsiębiorstwo (...), zatrudniło ubezpieczonego na dotychczasowych warunkach pracy i płacy, w świadectwie pracy oraz w zeznaniach przesłuchanych w sprawie świadków jak i samego ubezpieczonego.

Na podstawie dowodu z przesłuchania Z. K. (1) Sąd ustalił również, że w okresie od dnia 1 lipca 1996 r. do dnia 11 czerwca 2003 r. w Zakładzie Budowlanym (...). Z. i Spółka (...), M. Z. w M. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał obowiązki kierowcy pojazdu gąsienicowego – spycharki gąsienicowej i kierowcy ciągnika, a więc pracował warunkach szczególnych, wymienionych w wykazie A dział VIII, poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd miał przy tym na uwadze, że zaliczeniu na wymagany okres 15 lat stażu pracy w warunkach szczególnych, podlega jedynie okres pracy w ww. Zakładzie pracy od dnia 1 lipca 1996r. do dnia 31 grudnia 1998r., czyli do daty poprzedzającej wejście w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z powyższego w ocenie Sądu wynika więc jasno, iż po dodaniu omawianych okresów Z. K. (1) na dzień 31 grudnia 1998r. łącznie legitymował się znacznie dłuższym stażem pracy w warunkach szczególnych niż minimalnie wymagany okres 15 lat.

W myśl przepisu art. 129 ust 1 u.e.r. - świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2. Ubezpieczony wniosek o emeryturę złożył w dniu 29 kwietnia 2013 r., podczas gdy wiek 60 lat ukończył w dniu (...)r.

W tym stanie rzeczy, na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. w ten sposób, że przyznał Z. K. (1) prawo do emerytury od pierwszego dnia miesiąca złożenia przezeń wniosku o to świadczenie, tj. od 1 kwietnia 2013 r.