Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 października 2017 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu X Wydział Cywilny w składzie następującym

Przewodniczący SSR Maria Żuchowska

Protokolant st. sekr. sąd. Elżbieta Jakubowska

Po rozpoznaniu w dniu 11 października 2017 r. w Toruniu.

sprawy z powództwa K. K. (1)

przeciwko A. P.

o zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego A. P. na rzecz powoda K. K. (1) działającej jako opiekun prawny całkowicie ubezwłasnowolnionego L. K. kwotę 10.000 zł (dziesięć tysięcy złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31 marca 2016r., z uwzględnieniem zmian procentowych odsetek ustawowych, do dnia zapłaty;

II.  zasadza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2117 zł (dwa tysiące sto siedemnaście złotych) zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 14.02.2017r. powódka K. K. (1) jako opiekun prawny całkowicie ubezwłasnowolnionego L. K. wniosła o zasądzenie od pozwanego A. P. kwoty 10.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31.03.2016r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 02.09.2014r. L. K. zawarł z przedsiębiorcą A. P. umowę rezerwacji działki budowlanej w miejscowości S., na której miał być wybudowany przez dewelopera dom jednorodzinny. Dodano, że na poczet ceny uiszczono opłatę rezerwacyjną w wysokości 10.000 zł, a po dwóch miesiącach L. K. zapadł na chorobę, która uniemożliwia z nim jakikolwiek kontakt. Z powyższych względów ojciec powódki nie mógł zamieszkać w wybudowanym domu i powódka, która po całkowitym ubezwłasnowolnieniu chorego, została jego pranym opiekunem, wystąpiła o zwrot opłaty. Wskazano, że pozwany początkowo zgodził się na odstąpienie od umowy i zwrot opłaty, jednak następnie zaproponował zwrot 5000 zł, czego powódka nie przyjęła.

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym z dnia 11.04.2017r. tutejszy Sąd uwzględnił powództwo w całości i orzekł o zwrocie kwoty 1292 zł tytułem kosztów procesu.

W ustawowym terminie pozwany wniósł sprzeciw, w którym zakwestionował roszczenie w całości. W uzasadnieniu wskazano, że w dniu 19.01.2016r. zaproponowano zmianę warunków umowy i sporządzono aneks, który nie został odesłany w terminie, a zatem nie obowiązuje. Dodano, że w marcu 2016r. kiedy aneks został dostarczony przez K. K. (1), zmiana warunków umowy była niemożliwa. Wskazano, że pismem z dnia 24.03.2016r. powódka nie mogła odstąpić od umowy rezerwacyjnej, bowiem umowa nie przewidywała takiej możliwości. Z uzasadnienia wynikało także, że powód nie przystąpił do zawarcia umowy z własnej winy, stąd pozwany miał prawo zachować wpłaconą opłatę rezerwacyjną, a deklaracja zwrotu połowy opłaty była wyrazem dobrej woli pozwanego, gdyż w związku realizacją umowy zawartej z powodem, pozwany poniósł koszty związane w wykończeniem domu pod indywidualnego klienta.

Na rozprawie strony podtrzymały swoje stanowiska. Pełnomocnik powódki podkreślił, że sama treść §6 umowy z 2 września 2014r., uprawniała do domagania się zwrotu opłaty rezerwacyjnej, bez potrzeby składania oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 02.09.2014r. zawarta została umowa rezerwacji między L. K. a deweloperem - Przedsiębiorstwem Usługowo – Handlowym (...) A. P.. Na mocy umowy sprzedający zarezerwował dla kupującego działkę w Silnie o numerze 176/36, na której miał zostać wybudowany dom jednorodzinny. Ustalono cenę domu wraz z działką na kwotę 325.000 zł, przy czym kwota 10.000 zł była płatna w ciągu 5 dni od podpisania umowy, a kwota 315.000 zł miała być płata w terminie 5 dni od podpisania umowy przeniesienia własności. W umowie przewidziano termin oddania inwestycji do dnia 05.04.2016r., do tego dnia strony miały podpisać umowę notarialną przenoszącą własność. Zastrzeżono, że jeżeli którakolwiek ze stron nie przystąpi do umowy przyrzeczonej z przyczyn niezależnych od dniej, a nadal umowę będzie chciała podpisać, strony ustanowią nowy termin nie dłuższy niż 30 dni. W§6 umowy zastrzeżono, że kupujący dokona w ciągu 5 dni opłaty rezerwacyjnej w wysokości 10.000 zł, która zostanie zaliczona na poczet kupna nieruchomości przy podpisaniu umowy przyrzeczonej. Wskazano, że jeżeli kupujący nie przystąpi do podpisania umowy końcowej z własnej winy, opłata przepada, a jeżeli sprzedający nie przystąpi do podpisania umowy z własnej winy zwróci opłatę.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- umowa rezerwacji z 02.09.2014r. – k. 9- 11,

W dniu 16.11.2014r. L. K. trafił do szpitala w T.. W dniu 17.11.2014r. doszło do nagłego zatrzymania krążenia, rozpoznano u niego szereg schorzeń, w tym zespół (...). Od momentu zachorowania do dnia dzisiejszego nie można z nim nawiązać kontaktu, znajduje się w stanie wegetatywnym, wymaga całodobowej opieki, pielęgnacji i rehabilitacji. Chory ma całkowicie zaburzoną orientację allopsychiczną i autopsychiczną, globalne zaburzenia funkcji poznawczych, nie nawiązuje kontaktu słownego ani wzrokowego.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- dokumentacja medyczna dot. L. K. – k.19-25, 73-82,

- zeznania świadka R. G. (1) – k. 138v-139

- zeznania świadka M. B. – k. 140

- zeznania powódki – k. 142v-143,

K. K. (1) przejęła opiekę nad chorym ojcem, który przebywał przez rok w Fundacji (...) w T., a obecnie zamieszkuje z K. K. (1) w jej mieszkaniu w W..

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- zeznania świadka R. G. (1) – k. 138v-139,

- zeznania świadka M. B. – k. 140

- zeznania powódki - 142v-143,

W styczniu 2016r. z pozwaną firmą kontaktowała się ówczesna konkubina L. U. K., która poinformowała pełnomocnika pozwanego o stanie zdrowia L. K. i potrzebie zmiany terminu bądź anulowania umowy rezerwacji.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- wiadomość email z 18.01.2016r. – k. 55

- zeznania D. S. (1) – k.141

- zeznania pozwanego – k.144,

Przedstawiciel pozwanego D. S. (1), na prośbę U. K., sporządził w dniu 19.01.2016r. aneks do umowy z dnia 02.09.2014r., z którego wynikało, że umowa rezerwacyjna została przedłużona na czas nieokreślony, a rezerwacja wcześniejszej działki anulowana. Przewidziano w aneksie możliwość odstąpienia od umowy rezerwacji wraz ze zwrotem zaliczki w kwocie 10.000 zł. Dokument podpisany przez pełnomocnika pozwanego został drogą mailową wysłany na adres mailowy firmy, którą prowadził L. K..

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- aneks z dnia 19.01.2016r. – k. 8,

- zeznania D. S. (1) – k.141,

U. K. zakończyła związek z L. K. i nie odpowiedziała na ofertę przesłanego aneksu. Przeciwko niej zapadł wyrok karny za podrobienie podpisów L. K. na kilku dokumentach.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- wyrok w sprawie II K 796/16 – k 92-93,

Po uzyskaniu informacji przez K. K. (1), że U. K. działa na szkodę jej chorego ojca, w dniu 20.01.2016r. jej pełnomocnik wysłał do pozwanego pismo informujące o chorobie L. K. i zaświadczenie o jego stanie zdrowia oraz z informacją, że po ustanowieniu K. K. (1) opiekunem prawnym chorego, będzie ona regulowała kwestie umowy rezerwacyjnej.

Dowód: pismo z dnia 20.01.2016r. z dowodem nadania – k. 94,

K. K. (1) na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 11.02.2016r. w sprawie III RNs (...) została ustanowiona opiekunem prawnym całkowicie ubezwłasnowolnionego L. K..

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- postanowienie z dnia 11.02.2016r. – k.6

- zaświadczenie o ustanowieniu opieki – k.7

Po uzyskaniu dostępu do konta mailowego ojca i odczytaniu treści aneksu sporządzonego przez firmę (...), K. K. (1) wydrukowała go, podpisała i skontaktowała się z A. P. celem odzyskania opłaty rezerwacyjnej.

Dowód: zeznania powódki K. K. (1) -k. 143v,

W marcu 2016r. doszło do spotkania stron w siedzibie pozwanego, podczas którego pozwany zaproponował powódce kwotę 5000 zł tytułem połowy opłaty, powołując się na poniesione w związku z budową koszty. W tym celu przygotował pismo zatytułowane „przedterminowe rozwiązanie umowy rezerwacji z dnia 02.09.2014r.”. K. K. (1) nie podpisała pisma oraz nie zgodziła się na zwrot połowy opłaty, domagając się zwrotu całej opłaty.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- pismo z dnia 24.03.2016r. – k. 12,

- zeznania R. G. (1) – k.138v,

- zeznania pozwanego – k.144,

Pismem z dnia 24.03.2016r. powódka wezwała pozwanego do zapłaty kwoty 10.000 zł, powołując się na aneks oraz odstąpienie od umowy.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- wezwanie do zapłaty – k. 13, 38

- odstąpienie od umowy z dowodem nadania– k. 40,41,98

Pozwany sprzedał przedmiotowy dom w Silnie innemu klientowi pod koniec kwietnia 2016r.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- zeznania D. S. (1) – k. 140

W dniu 28.10.2016r. K. K. (1) uzyskała zgodę Sądu Rodzinnego na dochodzenie należności od pozwanego przez sądem. Pomimo wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i kolejnego wezwania do zapłaty z dnia 06.02.2017r. należność nie została uiszczona.

Okoliczność bezsporna oraz dowód:

- postanowienie Sądu w sprawie III RNs 145/16 –k.16-17

- wniosek o zawezwanie do próby ugodowej i protokół sądowy– k. 101-103, 104

- wezwanie do zapłaty z dowodem nadania– k. 105, 105v,

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w przedmiotowej sprawie Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych, dowodów z dokumentów, zeznań świadków oraz dowodu z przesłuchania stron. Dowody z dokumentów przedłożone przez strony uznane zostały za wiarygodne, bowiem nie budziły wątpliwości Sądu, a ich wiarygodność nie była kwestionowana przez strony.

Za wiarygodne uznano zeznania świadków R. G. (1), M. B., D. S. (1), bowiem ich zeznania były spójne i układały się w logiczną całość. Zeznania świadków R. G. i M. B. potwierdzały bardzo ciężki stan zdrowia L. K., który skutkował jego ubezwłasnowolnieniem całkowitym. Zeznania R. G. i D. S. potwierdzały z kolei, że pozwany został poinformowany o stanie zdrowia L. K. w styczniu 2016r. przez U. K.. Z zeznań D. S. (1) wynikało ponadto, że przedmiotowy dom został sprzedany przez firmę pozwanego innemu klientowi pod koniec kwietnia 2016r., (a więc po trzech tygodniach od upływu terminu ustalonego w umowie z L. K.).

Za wiarygodne uznano twierdzenia zarówno K. K. (1) przesłuchanej na rozprawie w charakterze powódki (zgodnie z treścią art. 302§2kpc), jak również pozwanego A. P., gdyż ich twierdzenia były zgodne zarówno z dowodami z dokumentów, jak i zeznaniami świadków.

Stan faktyczny był w przedmiotowej sprawie w zasadzie bezsporny. Bezsporny był fakt, że L. K. zawarł umowę rezerwacyjną z pozwanym, a po dwóch miesiącach zapadł na ciężką chorobę, powodującą, że znajduje się w stanie wegetatywnym i konieczne było jego całkowite ubezwłasnowolnienie. Bezsporny był fakt, że pozwany został poinformowany o stanie zdrowia L. K. w styczniu 2016r. i że pracownik pozwanego sporządził aneks do umowy uprawniający do odstąpienia od umowy. Bezsporne było również to, że w (...) córka chorego, która została ustanowiona jego opiekunem prawnym chciała skorzystać z treści sporządzonego aneksu, złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy, oraz zażądała zwrotu całej wpłaconej przez ojca kwoty 10.000 zł.

Spór dotyczył zasadności dochodzonego roszczenia wobec podniesienia przez pozwanego zarzutu, że aneks do umowy nie obowiązywał, gdyż nie został przyjęty niezwłocznie przez drugą stronę po jego sporządzeniu, a umowa z września 2014r. nie przewidywała możliwości odstąpienia, stąd odstąpienie K. K. (1) z marca 2016r. było bezskuteczne. Dodatkowo strona pozwana zarzucała, że została poinformowana o tym, że umowa przeniesienia własności nie zostanie zawarta dopiero w marcu 2016r., kiedy budowa była w zaawansowanym stanie, a w związku z budową pod indywidualne zamówienie klienta poniesione zostały koszty.

Po przeprowadzeniu postepowania dowodowego, Sąd uznał, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie przede wszystkim z uwagi na treść umowy rezerwacji z dnia 02.09.2014r, zawartej miedzy L. K., a A. P.. Treść umowy została ukształtowana przez jej strony zgodnie z zasadą swobody umów przewidzianą w art. 353 ¹kc. W §6 umowy w sposób wyraźny i jednoznaczny wskazano, że jeżeli kupujący nie przystąpi do podpisania umowy końcowej z własnej winy, opłata przepada. Strony określiły więc winę, jako przesłankę braku zwrotu opłaty. Brak winy winien zatem skutkować zwrotem opłaty. Bezsporne było w sprawie, że po dwóch miesiącach od zawarcia umowy rezerwacji L. K. zapadł na ciężką chorobę i nie mógł zawrzeć z tej przyczyny umowy końcowej. Choroba, na którą zapadł L. K. stanowi niewątpliwie okoliczność niezależną od winy czy woli strony, a zatem uznać należało, że do podpisania umowy końcowej nie doszło nie z winy L. K.. Umowa skonstruowana została w sposób jasny, a brak winy po stronie zlecającego był bezsporny. Nie można zgodzić się ze stanowiskiem strony pozwanej, że K. K. (1), która została ustanowiona opiekunem prawnym chorego, mogła zawrzeć umowę, a więc nie zawarcie umowy oznacza jej winę. W ocenie Sądu, stroną umowy był L. K. i to wina bądź jej brak po jego stronie skutkował obowiązkiem zwrotu bądź nie opłaty rezerwacyjnej, a fakt, że K. K. (1) stała się jego opiekunem prawnym uprawniał ją do reprezentowania interesów ojca i działania w jego imieniu, jednak nie powodował, że to ona stała się stroną umowy. Nie miał znaczenia, w ocenie Sądu, dla obowiązku zwrotu opłaty rezerwacyjnej fakt, że dopiero w marcu 2016r. K. K. (1) wystąpiła o zwrot opłaty. W treści umowy z września 2014r. strony nie zastrzegły żadnego terminu, od upływu którego strony nie mogły domagać się zwrotu opłaty. Jedynym warunkiem wymaganym przy zwrocie opłaty rezerwacyjnej był – zgodnie z umową – brak winy w nie zawarciu umowy końcowej.

Na uwagę zasługuje fakt, że pozwany już w styczniu wiedział, w jakim stanie znajduje się L. K. i pomimo braku odpowiedzi na aneks zaproponowany U. K., pozwany kontynuował prace budowlane, choć jak twierdzi, wówczas nie były jeszcze w zaawansowanym stanie. Pozwany, w ocenie Sadu, na własne ryzyko kontynuował prace. Nie można też zarzucić K. K. (1), że zbyt późno poinformowała pozwanego o fakcie, że do zwarcia umowy końcowej nie dojdzie, bo po pierwsze jak już wspomniano strony nie zastrzegły żadnego terminu, a jedynie datę zawarcia umowy końcowej na 05.04.2016r., a po drugie K. K. (1) nabyła uprawnienia do działania w imieniu ojca dopiero w lutym 2016r., gdy została ustanowiona jego opiekunem prawnym, a więc wcześniej nie była uprawniona do podejmowania takich decyzji. Prawdą jest, że L. K. zachorował w listopadzie 2014r., ale wobec braku określenia terminu zwrotu opłaty rezerwacyjnej, złożenie takiego wniosku w marcu 2016r., po całkowitym ubezwłasnowolnieniu L. K., nie było spóźnione.

Niezasadny okazał się również zarzut pozwanego, że w związku z realizacją budowy poniósł koszty, więc zwrot opłaty rezerwacyjnej stanowiłby jego stratę. Po pierwsze, w umowie w żaden sposób nie zastrzeżono, że zwrot opłaty rezerwacyjnej będzie zależny od tego, jakie koszty poniesie pozwany. Wręcz przeciwnie, umowa została skonstruowana w taki sposób, że całość kosztów budowy ponosił deweloper, a kupujący miał zapłacić cenę domu dopiero po jego wybudowaniu i przy podpisaniu umowy przyrzeczonej, przy czym na poczet ceny miała być zaliczona opłata rezerwacyjna. A zatem, opłata rezerwacyjna była niezależna od poniesionych kosztów i nie miał znaczenia fakt, czy w związku z budową pozwany poniósł straty, czy odniósł zyski. Na marginesie stwierdzić należy, że pozwany nie wykazał, aby w związku z budową domu poniósł jakąś stratę, tym bardziej, że sprzedał przedmiotowy dom innej osobie w bardzo krótkim czasie (w ciągu jednego miesiąca) po tym, jak K. K. (1) złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy.

Z uwagi na fakt, że zwrot opłaty rezerwacyjnej należał się K. K. (1) działającej w imieniu całkowicie ubezwłasnowolnionego L. K., bezpośrednio na postawie umowy z dnia 02.09.2014r., nie było potrzeby badania ważności aneksu z dnia 19.01.2016r. oraz skuteczności oświadczenia o odstąpieniu od umowy złożonego przez K. K. (1) w dniu 24.03.2016r. W ocenie Sądu, K. K. (1) sugerując się treścią aneksu sporządzonego w firmie pozwanego, który przewidywał taką możliwość, złożyła takie oświadczenie. Zdaniem Sądu jednak, takie oświadczenie nie było konieczne, a należało je traktować jako informację o wskazaniu przyczyny, dla której nie dojdzie do zawarcia umowy końcowej.

Mając na uwadze powyższe, uznać należało, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, o czym orzeczono w punkcie I wyroku, na podstawie art. 353kc w zw. z §6umowy z dnia 02.09.2014r. O odsetkach orzeczono po myśli art. 481kc od dnia następnego, po którym dotarło do pozwanego oświadczenie powódki, że nie dojdzie do zawarcia umowy końcowej oraz wezwanie pozwanego do zapłaty kwoty 10.000 zł.

O kosztach procesu orzeczono po myśli art. 98 kpc. Powódka wygrała proces w całości, ponosząc koszty procesu w kwocie 2117 zł. Na koszty składała się opłata od pozwu w kwocie 300 zł, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1800 zł oraz opłata od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Pozwany jako przegrywający proces winien te koszty zwrócić powódce w całości.