Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: SSR del. Tadeusz Bulanda

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Skolimowska

po rozpoznaniu w dniu 29 maja 2017 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa (...) S.A. w W.

przeciwko W. J.

o zapłatę

I.  Zasądza od W. J. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 1 652 110,36 złotych (jeden milion sześćset pięćdziesiąt dwa tysiące sto dziesięć złotych i trzydzieści sześć groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 18 marca 2016 r. do dnia zapłaty;

II.  Zasądza od W. J. na rzecz (...) S.A. w W. kwotę 16 588,04 złotych (szesnaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt osiem złotych i cztery grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 14 400 (czternaście tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt I C 642/16

UZASADNIENIE

W dniu 18 marca 2016 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła o orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwany W. J. ma zapłacić na rzecz powódki kwotę 1 652 110,36 złotych wraz z ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, w tym kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych a także wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty. Powód wskazał, dochodzi wierzytelności z umowy kredytowej z 9 stycznia 2008 roku, zmienionej aneksem z 7 maja 2009 roku, która została wypowiedziana przez powoda, gdyż pozwany naruszył warunki kontraktu (pozew – k. 4-5).

Nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 6 kwietnia 2016 roku Sąd Okręgowy w Warszawie uwzględnił żądanie pozwu (nakaz zapłaty – k. 42).

W. J. złożył sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go całości. Wniósł o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania. Podniósł zarzuty przedawnienia roszczenia, niewykazania wysokości zadłużenia, w tym opłat i odsetek, oraz sprzeciwił się sposobowi jego naliczenia. Kwestionował sposób zaliczania wpłat dokonywanych w toku realizacji umowy kredytowej. Zarzucił nieprawidłowości w sposobie naliczania odsetek, niezgodnego z zakazem anatocyzmu. Pozwany z ostrożności procesowej wniósł o zobowiązanie powoda do złożenia pełnego stanu zapisów rachunkowych dokonanych wpłat. Stwierdził, że bank nie wykazał skuteczności wypowiedzenia umowy kredytu. Nie udowodnił, że osoby podpisane pod tym oświadczeniem woli zostały umocowane do działania w imieniu powoda. Stwierdził, że umowa kredytowa zawiera klauzule niedozwolone (m.in. § 5 pkt 3 ppkt 3 i 7, § 18 pkt 2) (sprzeciw od nakazu zapłaty – k. 49-55).

W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 11 lipca 2016 roku powód podniósł, że termin przedawnienia roszczenia umowy kredytowej powiązany jest z końcem okresu wypowiedzenia umowy, co nastąpiło 23 września 2015 roku. Trzyletni termin przedawnienia winien być liczony od dnia wymagalności zobowiązania, czyli od dnia następnego po dniu upływu okresu wypowiedzenia. Bieg przedawnienia przerwany jednak został poprzez złożenie pozwu w niniejszej sprawie. Powód uzasadniał, że wszelkie opłaty, prowizje i odsetki naliczane były zgodnie z postanowieniami umownymi. Podniósł, że pozwany poza ogólnym stwierdzeniem, że umowa zawierała klauzule abuzywne nie uzasadnił swego stanowiska. W ocenie powoda sporne klauzule nie kształtują praw i obowiązków pozwanego w sposób naruszający dobre obyczaje i prowadzący do rażącego naruszenia jego interesu (odpowiedź na sprzeciw – k. 77-82).

Pismem procesowym z 5 sierpnia 2016 roku pozwany stwierdził, że w relacji z bankiem jest konsumentem, a bank wykorzystał swą uprzywilejowaną pozycję i zastosował w umowie klauzule niedozwolone, które mogą być kwestionowane przy każdej umowie kredytowej (pismo procesowe pozwanego – k. 91-92).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 9 stycznia 2008 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. (obecnie (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.) zawarł z W. J. umowę o kredyt gotówkowy długoterminowy złotowy nr (...) w wysokości 2 000 000 złotych.

Kredytobiorca zobowiązał się spłacić kredyt w 240 ratach miesięcznych, płatnych do 10 dnia każdego miesiąca poprzez zapewnienie w terminach spłaty odpowiedniej ilość środków pieniężnych na swoim rachunku o nr (...). Pierwsze 239 rat. w okresie od 10.02.2008 roku do 10.12.2027 roku, miało być płatnych w wysokości 8.340 złotych. Ostania rata w wysokości 6.740 złotych miała zostać zapłacona do 10.01.2028 roku.

Od udzielonego kredytu bank miał prawo pobrać odsetki według zmiennej stopy procentowej w stosunku rocznym od kwoty wykorzystanego kredytu. Wysokość oprocentowania ustalono na zmienną stopę WIBOR dla depozytów 1-miesięcznych z notowania na dwa dni robocze przed datą ciągnienia i przed każdym następnym okresem odsetkowym, powiększonej o 2,5 punktu procentowego z tytułu marży banku.

Kredytobiorca zobowiązał się zapłacić bankowi prowizję przygotowawczą (20 000 złotych), opłatę na Bankowy Fundusz Gwarancyjny, a także inne opłaty zabezpieczające umowę w łącznej wysokości 2 619 złotych.

Strony umowy ustaliły, że zobowiązania umowne kredytobiorcy niespłacone do godziny 14:30 czasu (...) w określonych terminach stają się w dniu spłaty zadłużeniem przeterminowanym od którego bank będzie naliczał odsetki w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego w skali danego roku. W. J. wyraził zgodę na naliczanie przez bank odsetek od zadłużenia przeterminowanego z tytułu odsetek od udzielonego kredytu za okres od dnia powstania tego zadłużenia do dnia jego rzeczywistej spłaty.

Rozliczenie należności następowało wg kolejności: koszty, wydatki i inne opłaty urzędowe poniesione przez bank, prowizje, odsetki ustawowe od zadłużenia przeterminowanego objętego tytułem egzekucyjnym, odsetki umowne od zadłużenia przeterminowanego, odsetki umowne zwykłe, kapitał.

W razie niedotrzymania warunków udzielenia kredytu bank miał prawo wypowiedzieć umowę w całości lub w części. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni od dnia następnego po otrzymaniu przez kredytobiorcę powiadomienia o wypowiedzeniu (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców – k. 8-23v, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia umowy kredytu – k. 24-26).

W dniu 7 maja 2009 roku strony sporządziły aneks do umowy kredytu z dnia 9 stycznia 2008 roku, ustalający spłatę kredytu w 234 ratach, płatnych do 10. dnia każdego miesiąca, według następującego harmonogramu:

1)  raty od 1-14 w wysokości 8.340 złotych płatne w okresie od 10.02.2008 roku do dnia 10.03.2009 roku zostały spłacone,

2)  raty od 15 do 233 w wysokości 8.560 złotych, płatnych w okresie od dnia 12.10.2009 roku do dnia 10.12.2027 roku,

3)  ostatnia 234 rata w wysokości 8.600 złotych płatna w dniu 10.01.2028 roku (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia aneksu do umowy kredytowej nr (...) – k. 27-28).

Dnia 22 listopada 2013 roku (...) S.A. zmienił firmę na (...) S.A. (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców – k. 8-23v).

W. J. spłacał kredyt nieregularnie, a wysokość wpłat niezwiązana była z ratami kredytu. W konsekwencji w dniu 24 sierpnia 2015 roku (...) S.A. wypowiedział W. J. umowę o kredyt gotówkowy długoterminowy złotowy nr (...) (poświadczona za zgodność z oryginałem kopia wypowiedzenia umowy z dnia 3 sierpnia 2015 roku – k. 29, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia potwierdzenia odbioru – k. 30-31, poświadczone za zgodność z oryginałami kopie pełnomocnictw – k. 85-85v i 86-86v, załącznik do opinii biegłego – płyta CD – k. 152).

Na dzień 24 września 2015 roku wierzytelność (...) S.A. względem W. J. z tytułu umowy o kredyt gotówkowy długoterminowy złotowy nr (...) z dnia 9 stycznia 2008 roku wynosiła 1 652 115,31 złotych (wyciąg z ksiąg bankowych (...) S.A. – k. 36, opinia biegłego sądowego dr A. M. z załącznikami – k. 131-152).

Pismem z 14 stycznia 2016 roku (...) S.A. wezwał kredytobiorcę do zapłaty zaległych wierzytelności z tytułu umowy kredytowej w łącznej wysokości 1 650 820,49 złotych (przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 32, poświadczona za zgodność z oryginałem kopia książki nadawczej – k. 33-35).

Dokonując ustaleń faktycznych w sprawie Sąd oparł się na wskazanym wyżej materiale dowodowym, który nie budził wątpliwości co do zgodności z rzeczywistością.

Sąd w szczególności oparł się na dokumentach w postaci umowy kredytowej, aneksu nr (...) do tejże umowy, odpisu pełnego z rejestru przedsiębiorców, wypowiedzenia umowy i dowodu jego doręczenia a także pełnomocnictw upoważniających pracowników banku do złożenia oświadczenia woli wypowiadającego kontrakt.

Sąd oparł się również na opinii biegłego sądowego A. M. uznając opinię za rzetelną i wyjaśniającą konieczne do rozstrzygnięcia kwestie. Sąd nie miał wątpliwości co do fachowości biegłego. Opinia jest jasna, kategoryczna i weryfikowalna dlatego Sąd uznał ją za przekonującą.

Sąd pominął zgłoszony przez powoda dowód z dokumentu – rozliczenie wierzytelności z tytułu umowy (k. 83-84v) – gdyż co do wysokości zaległego zobowiązania pozwanego oparł się na opinii biegłego sądowego, która ustaliła odmienne zadłużenie W. J.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo jest zasadne w całości.

Stosownie do art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu (art. 75 ust. 1 ustawy).

W umowie kredytowej, zawartej w dniu 9 stycznia 2008 roku, strony zgodnie postanowiły, iż w razie nie dotrzymania warunków kredytu przez kredytobiorcę bank ma prawo wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub w części (§ 14 ust. 1 umowy). Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu, który wynosi 30 dni, kredytobiorca był obowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami i innymi należnościami banku (§ 15 ust. 3 umowy).

Wobec naruszenia przez W. J. warunków spłaty kredytu zaciągniętego w dniu 9 stycznia 2008 roku (...) Spółka Akcyjna skutecznie wypowiedziała tę umowę pismem z dnia 3 sierpnia 2015 roku. Pozwany osobiście odebrał oświadczenie o wypowiedzeniu umowy 24 sierpnia 2015 roku. Pozwany w sprzeciwie od nakazu zapłaty kwestionował umocowanie osób podpisanych pod wypowiedzeniem do działania w imieniu powodowej spółki. W odpowiedzi na ten zarzut przedstawiono odpowiednie pełnomocnictwa. W związku z tym nie było podstaw by przedstawiony dowód uznać za spóźniony na podstawie art. 207 § 2 k.p.c.

Wysokość zadłużenia pozwanego została ustalona na podstawie opinii biegłego, która została uznana za rzetelną i wyjaśniającą wszystkie konieczne do rozstrzygnięcia kwestie. Wskazać należy, że biegły wyliczył większą zaległość pozwanego wobec powoda od tej, która była przedmiotem niniejszego postępowania. Natomiast Sąd na podstawie art. 321 k.p.c. związany był określonym w pozwie żądaniem powoda. Po sporządzeniu opinii strony zostały zobowiązane do ustosunkowania się co do jej treści w terminie 14 dni pod rygorem pominięcia stanowiska. Pozwany odebrał przedmiotowe zobowiązanie 6 marca 2017 roku jednakże nie ustosunkował się do przeprowadzonego dowodu. Biegła sporządziła opinię korzystając z przedstawionego przez powódkę wydruku z konta bankowego, z którego dokonywano wpłat. Natomiast pozwany nie przedstawił żadnego dowodu przeciwnego, że spłacił zobowiązanie w całości, bądź też w większej części niż to wynika z opinii. Przepisy postępowania cywilnego nie zwalniają bowiem W. J. z obowiązku dowodzenia faktów, z których wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c.).

Pozostałe zarzuty pozwanego również nie zasługiwały na uwzględnienie.

Odnośnie zarzutu przedawnienia roszczenia wskazać należy na przepis art. 118 k.c. Stanowi on, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.). Wymagalność roszczenia następuje z chwilą, z której upływem wierzyciel może domagać się od dłużnika spełnienia świadczenia. Pozwany uiszczał raty nieterminowo i w różnych wysokościach. Powódka miała prawo naliczania odsetek za opóźnienie a zarazem prawo do wystąpienia z powództwem o zasądzenie kwot tych rat, co do których termin płatności upłynął, i które w związku z tym stały się wymagalne. Wszelkie wpłaty pozwanego kwalifikowane były w pierwszej kolejności na odsetki za opóźnienie, odsetki kapitałowe, ostatecznie zaś na spłatę kapitału. Zaprzestanie spłaty zobowiązania nastąpiło na początku 2014 roku zatem od tego momentu bank nie był już w stanie zaliczać wpłat pozwanego.

Fakt wypowiedzenia umowy kredytu ma dla sprawy takie znaczenie, że z chwilą upływu terminu wypowiedzenia raty płatne po tym terminie stały się wymagalne wcześniej – z chwilą upływu terminu wypowiedzenia. Jako, że roszczenia banku w stosunku do kredytobiorcy jest związane z prowadzoną przez ten podmiot działalnością gospodarczą to przedawnia się w terminie trzyletnim. Stosownie do art. 123 § 1 pkt 1 k.c. wniesienie pozwu powoduje przerwę biegu przedawnienia. Pozew wniesiono 18 marca 2016 roku zaś wymagalność najdalej niespłaconej rat i naliczonych od nich odsetek nastąpiła na początku roku 2014 zatem roszczenie powódki w żadnej mierze nie przedawniło się.

Podstawą dochodzonego roszczenia jest długoterminowa umowa kredytowa udzielona przez bank. W myśl art. 482 § 2 k.c. zakaz umawiania się o zapłatę odsetek za opóźnienie w zapłacie zaległych odsetek, czyli tzw. zakaz anatocyzmu nie dotyczy zarówno pożyczek jak i kredytów długoterminowych udzielanych przez instytucje kredytowe, do których zaliczają się banki. Tym samy powódka zasadnie naliczała odsetki karne od odsetek.

Nie zasługują na uwzględnienie zarzuty strony pozwanej dotyczące abuzywności klauzul umownych, polegających między innymi na możliwości jednostronnej zmiany przez bank wysokości opłat i prowizji oraz uznania za doręczoną przesyłkę jednokrotnie awizowaną. Pozwany odwoływał się wyłącznie od dokonanej kontroli abstrakcyjnej, bez odniesienia do własnego, indywidualnego przypadku. Sąd podkreśla jednak, że przesyłkę zawierającą wypowiedzenie umowy pozwany odebrał osobiście, a więc nie obowiązywał zapis o jednokrotnym awizowaniu. Nadto podnieść trzeba, że pozwany nie wykazał, iżby zastosowane przez powoda opłaty i prowizje nie wiązały go jako strony umowy kredytowej, bądź iżby te opłaty i prowizje kształtowały obowiązki pozwanego w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy.

Z powyższych względów Sąd uznał roszczenie powoda za zasadne tak co do zasady, jak i co do wysokości i zasądził żądaną sumę jak w punkcie I wyroku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, przysługującymi powodowi zgodnie z treścią art. 481 § 1 k.c.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz na podstawie § 2 pkt. 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych, obowiązującego w dacie wniesienia pozwu. Wobec tego, że strona pozwana przegrała ten proces w całości Sąd w tymże stosunku obciążył ją kosztami postępowania zasądzając od niej na rzecz powódki kwotę 16.588,04 złotych, w tym kwotę 14.400 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa, kwotę 1.000 złotych tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwotę 17 złotych tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 1 117,04 złotych tytułem zwrotu kosztów poniesionych na wykonanie opinii biegłego (postanowienie – k. 156-156v).