Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 7 lutego 2017 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi w sprawie o sygn. akt II C 39/15 z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł. przeciwko K. M. i K. G. o wydanie i przywrócenie stanu zgodnego z prawem:

1.  nakazał K. M. i K. G. aby wydali na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł. nieruchomość stanowiącą działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...), położoną w obrębie geodezyjnym G – 14w miejscowości Ł. przy ulicy (...), gmina M. Ł., województwo (...), w tej części, w jakiej nieruchomość
ta została zajęta pod samowolnie wybudowaną budowlę – budynek gospodarczy i pod ogrodzenie z prefabrykowanych słupów i płyt betonowych,

2.  nakazał K. M. i K. G. aby rozebrali
i usunęli ogrodzenie z prefabrykowanych słupów i płyt betonowych posadowione na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...), położonej w obrębie geodezyjnym G – 14 w miejscowości Ł. przy ulicy (...), gmina M. Ł., województwo (...),

3.  umorzył postępowanie w zakresie żądania nakazania K. M. i K. G. rozebrania i usunięcia samowolnie wybudowanej budowli – budynku gospodarczego, posadowionej na nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o numerze ewidencyjnym (...), położonej w obrębie geodezyjnym G – 14 w miejscowości Ł. przy ulicy (...), gmina M. Ł., województwo (...),

4.  zasądził solidarnie od K. M. i K. G. na rzecz Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w Ł. kwotę 2. 417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu,

5.  nakazał zwrócić Spółdzielni Mieszkaniowej (...)
z siedzibą w Ł. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
dla Ł. w Ł. kwotę 300 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki uiszczonej na poczet przeprowadzenia dowodu, zaksięgowanej pod pozycją (...) / (...),

6.  nakazał zwrócić solidarnie K. M. i K. G. ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 200,00 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki uiszczonej na poczet przeprowadzenia dowodu, zaksięgowanej pod pozycją (...) / (...),

7.  nakazał pobrać solidarnie od K. M. i K. G. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi kwotę 870,00 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiedli pozwani, zaskarżając je w zakresie punktu 1,2 oraz 4-7.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu apelanci zarzucili naruszenie przepisów prawa procesowego:

1) art. 227 k.p.c., 258 k.p.c., art. 217 § 2 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosku dowodowego zgłoszonego przez pełnomocnika pozwanych na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 roku o dopuszczenie dowodu z przesłuchania M. P., który to wniosek zmierzał do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy - samoistnego podsiadania spornej nieruchomości przez poprzedników prawnych pozwanych, co miało wpływ na jej rozstrzygnięcie, gdyż sąd orzekał na podstawie niepełnego materiału dowodowego sprawy i nie wyjaśnił istotnych okoliczności postępowania;

2) art. 227 k.p.c., 258 k.p.c., art. 241 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosku dowodowego zgłoszonego przez pełnomocnika pozwanych na rozprawie w dniu 5 września 2016 roku o dopuszczenie dowodu z przesłuchania pracowników wykonujących prace remontowe m.in. związane z ogrodzeniem i w tym zakresie do wyznaczenia terminu na dokładne wskazanie danych tych świadków, który to wniosek zmierzał do wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy - ustalenia zakresu robót budowalnych wykonanych przez tych pracowników, a dotyczących ogrodzenia na spornej nieruchomości;

3) art. 227 k.p.c., art. 299 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania pozwanych jako strony mimo istnienia niewyjaśnionych, istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy faktów, dotyczących przebiegu ogrodzenia na spornej nieruchomości i jego remontu;

4) art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny materiału dowodowego z pominięciem jego istotnej części, tj. części zeznań świadków R. K., M. T. i J. H., z których wynika, że przebieg betonowego ogrodzenia uległ zmianie w 2011 roku, 2012 roku przez „wcięcie się" w stronę szczytu budynku przy ul. (...), a wcześniej płot (ogrodzenie) biegł równolegle do szczytu tego budynku, co potwierdza stanowisko pozwanych dotyczące wcześniejszego jego przebiegu.

Skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, zwrot kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, za obydwie instancje, a nadto na podstawie art. 227 k.p.c. i art. 258 k.p.c. i art. 299 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. wnieśli o uzupełnienie postępowania dowodowego przez przeprowadzenie dowodu:

1) z zeznań świadka M. P., zam. ul. (...), (...)-(...) Ł., na okoliczność samoistnego posiadania spornej działki przez poprzedników prawnych pozwanych i samych pozwanych oraz postawienia płotu i okresu tegoż czasu położonego na spornej działce,

2) z przesłuchania pozwanych na okoliczność przebiegu granicy ogrodzenia, wykonywania czynności jak właściciel wobec spornej działki.

W wypadku nieuwzględnienia powyższych wniosków skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt. 1, 2 oraz 4 – 7 i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygniecie o kosztach postępowania apelacyjnego.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych zasługuje na uwzględnienie, o ile zmierza do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd drugiej instancji może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania tylko w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy albo gdy wydanie wyroku wymaga przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości (art. 386 § 4 k.p.c.). Pojęcie „nierozpoznania istoty sprawy” wielokrotnie było przedmiotem wykładni dokonywanej przez Sąd Najwyższy. W orzecznictwie przyjmuje się, że nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. oznacza niewyjaśnienie i pozostawienie poza oceną okoliczności faktycznych, stanowiących przesłanki zastosowania normy prawa materialnego, będącej podstawą roszczenia. Nierozpoznanie istoty sprawy oznacza również zaniechanie przez sąd pierwszej instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (por. orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia11 marca 1998 r., sygn. akt III CKN 411/97, niepubl. oraz z dnia 23 września 1998 r., sygn. akt II CKN 897/97, Lex Polonica nr 333025).

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy nie rozpoznał podniesionego przez pozwanych w odpowiedzi na pozew zarzutu zasiedzenia. W sprawie niesłusznie oddalone zostały wnioski dowodowe o przesłuchanie pozwanych w charakterze strony, pomimo że nie zostały wyjaśnione istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności dotyczące przebiegu ogrodzenia na spornej nieruchomości i jego remontu. Niesłusznie oddalony został wniosek dowody zgłoszony na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 roku o dopuszczenie dowodu z przesłuchania M. P., na okoliczność samoistnego posiadania spornej nieruchomości przez poprzedników prawnych. Rację ma skarżący, że Sąd Rejonowy niesłusznie oddalił wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z przesłuchania pracowników wykonujących prace remontowe. Wbrew stanowisku Sądu Rejonowego stwierdzić należy, że wnioski te nie były spóźnione. Przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków T. Z. (1) i M. Ś., zgłoszonych w odpowiedzi na pozew wraz z zarzutem zasiedzenia i w dalszym piśmie procesowym stało się niemożliwe. T. Z. (2) przebywał w szpitalu z uwagi na złamanie kości a M. Ś. wyjechała z Polski i mieszka poza granicami kraju. Dlatego pozwani cofnęli te wnioski dowodowe a w zamian wnieśli o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. P. O okolicznościach tych został poinformowany Sąd Rejonowy na rozprawie w dniu 26 kwietnia 2016 roku. Opisane przeszkody sprawiły, konieczność złożenia kolejnych wniosków dowodowych tj. z przesłuchania świadka M. P. czy pracowników przeprowadzających prace remontowe. W takiej sytuacji zgłoszone nowe wnioski dowodowe nie mogły być sprekludowane. Należy mieć na uwadze, że o zaistnieniu potrzeby późniejszego zgłoszenia określonych wniosków dowodowych decydują okoliczności konkretnej sprawy, a przepisy o prekluzji dowodowej nie mogą być stosowane w sposób formalistyczny kosztem możliwości merytorycznego rozpoznania sprawy.

Uzasadnia to uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy ustali okoliczności faktyczne dopuszczając dowody zawarte w oddalonych wnioskach dowodowych. Jest to niezbędne do dokonania analizy zgłoszonego przez pozwanych zarzutu zasiedzenia. Dopiero na tej podstawie Sąd Rejonowy oceni żądanie powoda zgłoszone w pozwie, odnosząc się szczegółowo do zarzutu zasiedzenia.

Mając na uwadze powyższe Sąd II instancji doszedł do przekonania, że na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. zaskarżony wyrok należało uchylić i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego (art. 108 § 2 k.p.c.). Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy winien kierować się wyżej wskazanymi zaleceniami.