Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Przemysław Majkowski

Protokolant : st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2017 r. w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa K. M.

przeciwko Gminnej Spółdzielni (...) w B.

o ustalenie

1.  ustala istnienie stosunku członkostwa powoda K. M. w Gminnej Spółdzielni (...) w B.,

2.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu na rzecz adwokata S. S. (1) kwotę 442,80 (czterysta czterdzieści dwa 80/100 ) złotych brutto tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu,

3.  nakazuje pobrać od pozwanej Gminnej Spółdzielni (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 442,80 (czterysta czterdzieści dwa 80/100) złotych tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu wypłaconej ze środków Skarbu Państwa.

Sygn. akt I C 183/17

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 czerwca 2016 r. powód K. M. wystąpił do Sądu Rejonowego w Sieradzu o ustalenie swojego członkostwa w pozwanej Spółdzielni (...) w B.. W pozwie powód podał fakty i okoliczności świadczące w jego przekonaniu o zasadności powództwa.

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanej Spółdzielni nie uznał powództwa wnosząc o jego oddalenie, podnosząc, że powód nigdy nie złożył deklaracji przystąpienia do Spółdzielni, a także, że brak jest uchwały organu Spółdzielni o przyjęciu powoda w poczet grona członków pozwanej.

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2017r. Sąd Rejonowy w Sieradzu stwierdził swą niewłaściwość i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Sieradzu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny :

Stan faktyczny był pomiędzy stronami w większości niesporny zatem nie ma konieczności jego bardzo szczegółowego ustalania i opisywania i zwięźle przedstawiał się następująco: powód K. M. jest synem S., urodził się w dniu (...), mieszka we wsi B.. W tej wsi działa od lat 50 tych XX wieku pozwana Spółdzielnia (...). Członkiem tej spółdzielni przyjętym w 1960 r. był, obecnie nieżyjący K. M. urodzony (...)

( bezsporne).

W dokumentacji pozwanej nie ma deklaracji członkowskiej przystąpienia powoda do pozwanej Spółdzielni ani w przeszłości ani obecnie.

( bezsporne).

W przeszłości członkiem Spółdzielni był, nieżyjący obecnie, ojciec powoda. Po śmierci ojca członkowie Spółdzielni traktowali obecnego powoda jako naturalnego następcę ojca w Spółdzielni i pełnoprawnego członka Spółdzielni. Pozwana Spółdzielnia zaliczyła powodowi udział członkowski jego ojca w wysokości 50 zł na poczet udziału członkowskiego powoda. W dniu 31 stycznia 2015r. pozwana, w związku ze zwiększeniem udziałów członkowskich do 100 zł, przyjęła od powoda dopłatę do wymaganego udziału 100 zł w wysokości 21,30 zł i zaliczyła pozostałą brakującą kwotę z przysługującej powodowi diety za udział w posiedzeniach Rady Nadzorczej.

( bezsporne, dowód wpłaty k. 59).

Od początku lat 90 - tych XX wieku powód aktywnie działał w pozwanej Spółdzielni do 2015 r., był m.in. wielokrotnym delegatem na Zebrania Przedstawicieli i Walne Zgromadzenie. W opinii członków Spółdzielni powód był także członkiem Spółdzielni. Został także wybrany na członka Rady Nadzorczej pozwanej Spółdzielni i pobierał z tego tytułu stosowne diety, a fakt zasiadania w organach Spółdzielni został oficjalnie ujawniony w KRS.

( dowód: zeznania Prezesa pozwanej 00:36:18 k. 138, zeznania świadka S. A. 00:03:05, k. 137 v., świadka J. W. 00:07:51, k. 115 v., świadka S. P. 00:19:42, k. 116, świadka M. P. 00:35:01, k. 116, 116 v., zawiadomienia i zaproszenia kierowane do powoda z pozwanej k. 124 – 136, kopia [pisma pozwanej do KRS k. 37, postanowienie KRS k. 36, 38).

W 2015 r. w wyniku krytycznej postawy powoda wobec jednoosobowego Zarządu pozwanej w osobie Prezesa Z. G. wyrażanej publicznie na Zebraniach Przedstawicieli, Prezes Zarządu stwierdził, że powód nie jest członkiem Spółdzielni i zażądał opuszczenia przez powoda miejsca obrad, co wobec braku zgody ze strony powoda skończyło się awanturą i interwencją policji, a następnie formalnym wykreśleniem powoda z KRS.

( dowód: zeznania powoda op. cit , pozwanego op. cit., zeznania świadka S. A. op. cit., świadka M. P. op. cit.).

Ustalony w sprawie stan faktyczny w dużej mierze jest niesporny i oparty na niekwestionowanym przez strony nieosobowym materiale dowodowym zgromadzonym w aktach sprawy w postaci kopii dokumentów złożonych przez strony. Sąd uznał wszystkie wyżej wymienione dokumenty za wiarygodne, bowiem ich wartości dowodowej nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych podstaw by czynić to z urzędu. Wobec tego Sąd uznał, że dokumenty urzędowe stanowią, w myśl art. 244 § 1 k.p.c., dowód tego, co zostało w nich w sposób urzędowy stwierdzone, a dokumenty prywatne, zgodnie z art. 245 k.p.c. stanowią dowód tego, że osoby, które je podpisały złożyły oświadczenia w nich zawarte.

Sąd za wiarygodne uznał również zeznania wszystkich świadków przesłuchanych w sprawie albowiem treść tych zeznań dopełnia obraz relacji między stronami oraz postrzegania i traktowania powoda przez spółdzielców również za członka Spółdzielni.

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Powód domagał się ustalenia, że przysługuje mu członkostwo w pozwanej Spółdzielni (...) w B.. Funkcjonowanie Spółdzielni opiera się na treści ustawy z dnia 16.09.1982 r. Prawo spółdzielcze ( t. j. Dz.U.2013.1443 ). Zważywszy, że żaden z przepisów prawa spółdzielczego nie wprowadza szczególnej regulacji prawnej, wyposażającej członków Spółdzielni w możliwość wystąpienia do sądu powszechnego z żądaniem ustalenia członkostwa, w sytuacji, gdyby na tym tle powstał spór pomiędzy członkiem, a spółdzielnią, podstawę prawną tak sformułowanego powództwa stanowi art. 189 k.p.c. Dokonując analizy żądania zgłoszonego w pozwie na wstępie rozważenia wymagało, czy powód posiadał interes prawny w ustaleniu istnienia stosunku członkostwa w pozwanej Spółdzielni gdyż zgodnie z treścią art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. jest kategorią obiektywną. Jest to obiektywna, czyli rzeczywiście istniejąca, a nie tylko hipotetyczna, czyli istniejąca w subiektywnym odczuciu strony, potrzeba prawna uzyskania wyroku odpowiedniej treści występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Praktycznie rzecz biorąc, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości, a jednocześnie interes ten nie podlega ochronie w drodze innego środka (wyroki SN: z 4 października 2001 r., I CKN 425/2000, LexisNexis nr 384439; z 8 maja 2000 r., V CKN 29/2000, LexisNexis nr 385519; z 9 lutego 2012 r., III CSK 181/2011, OSNC 2012, nr 7-8, poz. 101, LexisNexis nr 3888813; z 14 marca 2012 r., II CSK 252/2011, LexisNexis nr 3950638; wyrok SA w Poznaniu z 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/2005, LexisNexis nr 1369103; postanowienie SA w Poznaniu z 28 września 2012 r., I ACz 1611/2012, LexisNexis nr 3996289, Lex nr 1220598).

Na powodzie, zgodnie z ogólną zasadą rozkładu ciężaru dowodzenia (art. 6 k.c.), spoczywał obowiązek wykazania interesu prawnego w ustaleniu jego członkostwa w pozwanej Spółdzielni. Powód winien zatem udowodnić, że pozwana przynajmniej potencjalne stwarza zagrożenie dla jego prawnie chronionych interesów, a sam skutek jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego praw przez definitywne zakończenie istniejącego między tymi stronami sporu lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu w przyszłości takiego sporu tj. obiektywnie odpadnie podstawa jego powstania. Powód opierał swój interes prawny na twierdzeniu, że ustalenie jego członkostwa w pozwanej Spółdzielni pozwoli mu w szczególności skorzystać z uprawnień przyznanych członkom Spółdzielni, będzie mógł zatem kandydować do jej władz, zgłaszać zastrzeżenia co do czynności podejmowanych przez organy Spółdzielni, decydować o jej majątku i podejmowanych uchwałach. Swoje żądanie wywodził z dwudziestoletniego, przyznanego przez pozwaną, aktywnego działania w pozwanej Spółdzielni i jej organach.

Przy tak sformułowanym żądaniu i jego uzasadnieniu rozstrzygnięcie tego sporu ma służyć określeniu aktualnej sytuacji prawnej powoda i ustaleniu czy ma możliwość korzystania z pełni praw członkowskich i to zarówno na chwilę obecną jak i w przyszłości. Oceniając sprawę z tej perspektywy, w ocenie Sądu powód wykazał interes prawny w dochodzeniu roszczenia o ustalenia na podstawie art. 189 k.p.c. Niesporne jest bowiem, że przez bardzo długi okres czasu działa w Spółdzielni i w jej organach. Przez wszystkich spółdzielców był traktowany jako członek Spółdzielni i to oni w oparciu o stosowne procedury wybierali go swoim delegatem zarówno do Zgromadzenia Przedstawicieli jak i na Walne Zgromadzenie. Oni również wybierali go do organów Spółdzielni, w tym i do Rady Nadzorczej. Pozwana przyjęła od powoda udział członkowski i jego dopłatę. Członkostwo powoda nie było kwestionowane również przez wiele lat, przez organy Spółdzielni, a później jednoosobowy Zarząd, do czasu gdy powód nie zaczął publicznie, w zgodzie z procedurami, kwestionować czynności tego zarządu. Niesporny jest także brak porządku w dokumentacji pozwanej z lat ubiegłych o czym świadczą zeznania samego Prezesa pozwanej, czy też wyrywkowe karty np. dotyczące bilansu otwarcia z 1996 r. W sprawie nie ma także wiedzy czy powód składał deklarację czy został przyjęty przez poprzednie władze pozwanej z tej racji, że niespornie był w przeszłości, pracownikiem pozwanej. Strony nie wykazywały w tym względzie inicjatywy dowodowej, a sąd nie miał podstaw do działania z urzędu. W tych okolicznościach w ocenie Sądu fakt samego braku formalnego w postaci dokumentu deklaracji w dokumentacji pozwanej nie mógł świadczyć o bezpodstawności powództwa opartego na treści art. 189 k.p.c.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej ustanowionej dla powoda z urzędu orzeczono na podstawie § 8 ust. 1 pkt 1 i § 20 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz. U. z 2015 r. poz. 1800. Rozstrzygnięcie zawarte w pkt. 3 wyroku oparto na treści 113 ust 1 ustawy o kosztach sądowych w zw. z art. 98 k.p.c.