Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2013 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2013 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa I. R.

przeciwko S. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 17 lipca 2013 r.

sygn. akt X C 1997/12

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 (sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VIII Ca 576/13

UZASADNIENIE

Powódka I. R. w pozwie przeciwko S. K. żądała zasądzenia kwoty 5.400 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 18 czerwca 2011 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu wynagrodzenia w następstwie odstąpienia od umowy o dzieło.

Wyrokiem z dnia 17 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy w Toruniu uwzględnił powództwo w całości oraz orzekł o kosztach procesu stosownie do wyniku sporu. Podstawą tego orzeczenia były następujące ustalenia faktyczne i oceny prawne: w dniu 12 stycznia 2011 r. powódka zawarła z pozwanym, prowadzącym działalność gospodarczą pod nazwą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) umowę, na podstawie której pozwany zobowiązał się do wykonania i wymiany ościeżnic okiennych i ich dostawy. Usługa została wykonana w dniach 25–26 stycznia 2011 r. Powódka wpłaciła zaliczkę w wysokości 1.300 zł, a po wykonaniu usługi dalsze 4.100 zł. Pozwany dokonał opomiarowania celem wykonania umowy, a powódka zaakceptowała wyliczenia. Powódka nie chciała wymieniać parapetów wewnętrznych ani zewnętrznych. Pozwany nie informował powódki czy dokonane oraz wpisane do umowy wyliczenia dotyczą wymiaru okien czy otworów okiennych. W umowie nie została zawarta informacja czy podane wielkości stanowią wymiar okien czy otworów okiennych. Umowa nie zawierała zastrzeżenia, że wykonane okna mogą mieć lub będą miały inną wielkość niż ta, którą określono w jej załączniku. Pozwany nie poinformował powódki w dostateczny sposób jak będą wyglądały okna po montażu; jako profesjonalista, powinien przekonać ją, że dla prawidłowego i zgodnego ze sztuką budowlaną montażu niezbędny jest demontaż parapetów zewnętrznych. Demontaż parapetów wykonanych z płytek nie powodowałby konieczności powiększenia otworów okiennych a okna byłyby właściwie zamontowane do otworów okiennych.

Pozwany nie wspominał powódce, że okno będzie mniejsze od tego co wymierzył; zaproponował obróbkę okien pianką i założenie listew maskujących. Różnice między wartościami wskazanymi w treści umowy a wielkością wykonanych okien wynosiły po kilka centymetrów.

Stolarka okienna została wykonana i zamontowana niezgodnie ze sztuką budowlaną oraz warunkami technicznymi ich wykonania. Wymiary zewnętrzne zamontowanych okien powinny być takie same jak wymiary zewnętrzne zdemontowanych okien; w piankę poliuretanową nie powinien być wmontowany styropian, a po jej stwardnieniu należało usunąć kliny montażowe, wypełnić te miejsca pianką i obciąć nadmiar pianki. Stolarka okienna wykonana niezgodnie ze sztuką budowlaną stanowi istotną wadę, która uniemożliwia dalsze użytkowanie. Wadą innego rodzaju jest wykończenie połączenia ościeżnic okiennych z ościeżami okiennymi. Ponadto pozwany zamontował okna na kotwy zewnętrzne, a mógł zamontować je na specjalne kołki montażowe do montażu okien przez ościeżnice okienne. Zamontowanie okien na kotwy wiązało się z wykuwaniem bruzd w tynkach wewnętrznych, co wiązało się z uzupełnieniem tynku i pomalowaniem ościeży okiennych. Niektóre zostały tak zamontowane, że wystają z powierzchni tynku.

Po bezskutecznych próbach porozumienia powódka złożyła oświadczenie o odstąpieniu od umowy i wezwała pozwanego do zwrotu wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy uznał, że powódka była uprawniona do odstąpienia od umowy, stosownie do art. 8 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 z późn. zm.) w zw. z art. 627 ¹ k.c.

W apelacji od powyższego wyroku pozwany zarzucił naruszenie:

1.  naruszenie art. 231 k.p.c. przez niego niezastosowanie i niewywiedzenie z ustalonych okoliczności faktów istotnych dla rozstrzygnięcia, oparcie wyroku na sprzecznych tezach z poczynionymi ustaleniami oraz zgromadzonym materiałem dowodowym, w szczególności zeznaniami świadków i opinią biegłego

2.  art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę dowodów i ustalenie stanu faktycznego wbrew przeprowadzonym dowodom, w szczególności treści opinii biegłego z zakresu budownictwa

3.  naruszenia art. 637 § 2 k.p.c. poprzez jego niezastosowanie z uwagi na fakt, że stwierdzone wady nie miały charakteru istotnych.

Skarżący wniósł o zmianę wyroku w pkt. I przez oddalenie powództwa w całości, zmianę pkt II przez zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu, a nadto zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, ewentualnie o uchylenie wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Ustalenia faktyczne Sądu I instancji są prawidłowe, znajdują potwierdzenie w zgromadzonym materialne dowodowym, ocenionym należycie, bez naruszenia swobody sędziowskiej (art. 233 § 1 k.p.c. ).

Ustaleń tych nie zmienia zarzut nieuwzględnienia zeznań świadka K. B. w ramach podstawy faktycznej orzeczenia. Świadek ten zeznał, iż pozwany miał informować powódkę o tym jak będą wyglądały okna, i za pomocą miarki pokazywał, jak ono będzie wyglądać. Zeznania te, o których istotnie Sąd Rejonowy nie wspomniał, nie mogły jednak mieć wpływu na treść rozstrzygnięcia. Gdyby nawet przyjąć, że faktycznie pozwany za pomocą miarki demonstrował powódce, jak będą wyglądały okna, to nie sposób uznać za to wiążące określenie przedmiotu umowy. Trzeba bowiem pamiętać, że umowa stron, zredagowana zresztą przez pozwanego, miała formę pisemną, a dla jej zmian zastrzeżony został rygor nieważności. Nie ulega wątpliwości, że specyficzne aspekty realizacji przedmiotu umowy, wynikające z wymogów powódki (nienaruszenie parapetów zewnętrznych) powinny znaleźć w umowie swoje odzwierciedlenie, zaś powódka powinna zostać w sposób wyraźny uprzedzona, że wykonanie stolarki zgodnie z jej warunkami doprowadzi do efektu niezgodnego z zasadami sztuki budowlanej. Ta ostatnia okoliczność znajduje potwierdzenie w pisemnej i ustnej opinii biegłego z zakresu budownictwa Z. F., który stolarka została wykonana niezgodnie ze sztuką budowlaną, a dla prawidłowego osadzenia okien konieczne byłoby zdemontowanie parapetów zewnętrznych i ich ponowny montaż po osadzeniu okien.

Wypada przy tym zauważyć, że w pkt. 11 umowy zawarta została klauzula o świadomości zamawiającego co do rozszczelniania okien i drzwi balkonowych za pomocą uszczelek i szczelin infiltracyjnych. Za oczywiste uznać należy, że analogicznie zastrzeżenie pozwany mógł i powinien był zamieścić w odniesieniu do skutków montażu stolarki bez usuwania parapetów zewnętrznych i uprzedzić powódkę, iż zastosowanie się do jej życzenia doprowadzi do skutku sprzecznego z zasadami sztuki budowlanej. Skoro tego nie uczynił, to nie może skutecznie twierdzić, iż powódka była świadoma wielkości przyszłych okien i dopiero post factum zrozumiała, że jej oczekiwania były oparte jak to ujmuje apelacja „na jej własnych wyobrażeniach”.

Reasumując powyższe należy stwierdzić, iż przedmiotem umowy stron nie było wykonanie stolarki okiennej o wymiarach wyraźnie mniejszych niż wartości wskazane w załączniku do umowy, i co więcej w sposób z góry zakładający niezgodność z zasadami sztuki budowlanej. Zarzuty błędnych ustaleń faktycznych i podniesione w ich kontekście zarzuty naruszenia art. 231 i 233 § 1 k.p.c. okazały się nieskuteczne.

W dalszej kolejności omówienia wymaga strona materialnoprawna zaskarżonego wyroku. Trafnie Sąd Rejonowy zakwalifikował łączącą strony umowę jako umowę o dzieło. Zgodnie z art. 627 k.c. „przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.” Zgodnie z art. 627 ¹ k.c. „do umowy zawartej, w zakresie działalności przedsiębiorstwa przyjmującego zamówienie, z osobą fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą ruchomą w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową, stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej.” Stosownie do art. 4 ust. 1 dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 141 poz. 1176 ze zm.) „sprzedawca odpowiada wobec kupującego, jeżeli towar konsumpcyjny w chwili jego wydania jest niezgodny z umową; w przypadku stwierdzenia niezgodności przed upływem sześciu miesięcy od wydania towaru domniemywa się, że istniała ona w chwili wydania.” Art. 8 ust. 1 stanowi z kolei: „Jeżeli towar konsumpcyjny jest niezgodny z umową, kupujący może żądać doprowadzenia go do stanu zgodnego z umową przez nieodpłatną naprawę albo wymianę na nowy, chyba że naprawa albo wymiana są niemożliwe lub wymagają nadmiernych kosztów. Przy ocenie nadmierności kosztów uwzględnia się wartość towaru zgodnego z umową oraz rodzaj i stopień stwierdzonej niezgodności, a także bierze pod uwagę niedogodności, na jakie naraziłby kupującego inny sposób zaspokojenia". W myśl ust. 4 zd. 1, jeżeli kupujący, z przyczyn określonych w ust. l, nie może żądać naprawy ani wymiany albo jeżeli sprzedawca nie zdoła uczynić zadość takiemu żądaniu w odpowiednim czasie lub gdy naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności, ma on prawo domagać się stosownego obniżenia ceny albo odstąpić od umowy; od umowy nie można odstąpić, gdy niezgodność towaru konsumpcyjnego z umową jest nieistotna.”

Dochowanie przez powódkę terminów reklamacyjnych, o jakich mowa w art. 9 ust. 1 cyt. ustawy, jest w sprawie bezsporne.

Decydujące dla oceny, czy powódka była uprawniona do odstąpienia od umowy, było ustalenie, czy niezgodność z umową wykonanej przez pozwanego stolarki okiennej ma charakter istotny, czy też nie. Zdaniem biegłego sporządzającego w sprawie opinię, w rachubę wchodziła wada nieistotna (wbrew omyłkowemu sformułowaniu w uzasadnieniu pierwszoinstancyjnym), co wynikało stąd, że wada nie uniemożliwia dalszego użytkowania okna. Zaznaczenia wymaga jednak, że zakwalifikowanie niezgodności z umową (a nie wady, jak nietrafnie przyjął Sąd I instancji) jako istotnej czy nie istotnej, należy do sądu. Rola biegłego wyczerpuje się bowiem w ocenie określonych okoliczności faktycznych z punktu widzenia posiadanej wiedzy specjalnej. W tym zakresie rozważania Sądu I instancji wymagają więc poszerzenia. I tak, stwierdzić należy, że ustawodawca nie sformułował legalnej definicji istotnej lub nieistotnej niezgodności z umową. Na gruncie umowy o dzieło i pojęcia wad dzieła w rozumieniu art. 637 k.c., w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że wada jest istotna jeżeli wyłącza normalne korzystanie z rzeczy zgodnie z celem zawartej umowy, jeżeli czyni dzieło niezdatnym do zwykłego użytku albo sprzeciwia się wyraźnej umowie; wadą dzieła może być określone odstępstwo od umowy, co sprawia, że pojęcie wady ma charakter relatywny, zależny od treści umowy stron (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 r., II CSK 213/11, Lex nr 1133803). Analogicznie, na płaszczyźnie ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, cecha „istotności" i „nieistotności" niezgodności z umową ma charakter oceny. Kwalifikacja prawna musi więc uwzględniać okoliczności konkretnej sprawy i postanowienia zindywidualizowanej umowy o dzieło.

W okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy należy stwierdzić, że nawarstwienie nieprawidłowości jakimi obciążona jest stolarka okienna w domu powódki - zamontowanie okien zbyt małych w stosunku do otworów okiennych, wmontowanie styropianu w piankę poliuretanową, pozostawienie klinów montażowych, wadliwe połączenia ościeżnic okiennych z ościeżami okiennym, zamontowanie okien na kotwy zewnętrzne, uprawnia kwalifikację niezgodności z umową jako istotnej. Nie ulega wątpliwości, że konsument ma prawo oczekiwać, iż dzieło zostało wykonane bez naruszenia zasad sztuki budowlanej, zwłaszcza takiego, które będzie miało charakter ewidentny i trwały. Jeżeli wykonanie dzieła polegało, w rozpoznawanym przypadku, na wstawieniu nowych okien w miejsce dotychczasowych, a życzenie powódki, aby nie usuwać przy okazji parapetów zewnętrznych siłą rzeczy wymuszało zamontowanie okien o mniejszym rozmiarze, to taki rezultat – bez uzyskania aprobaty zamawiającej – nie może być uznany za jedynie nieistotną niezgodność z umową.

Z opisanych tych względów uznać powódka mogła skutecznie odstąpić od umowy po myśli art. 8 ust. 4 ustawy o sprzedaży konsumenckiej. Pozwany co należy podkreślić nie kwestionował, że zaistniały ujemne przesłanki skorzystania z uprawnień określonych art. 8 ust. 4 in principio cyt. ustawy.

Podniesiony w ramach podstawy materialnoprawnej wyroku zarzut naruszenia art. art. 637 § 2 k.p.c. jest nietrafny, gdyż – pomijając, że w ocenie Sądu Okręgowego niezgodność z umową miała charakter istotny – przepis ten nie ma zastosowania do konsumenckiej umowy o dzieło (G. Kozieł, Komentarz do art.627(1) Kodeksu cywilnego, Lex).

Z opisanych względów, uznając zaskarżony wyrok za prawidłowy, Sąd Okręgowy oddalił apelację (art. 385 k.p.c.) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 600 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za II instancję (art. 98 § 1 i 3 k.p.c. z zw. z art. 99 k.p.c. oraz § 6 pkt 5w zw. z § 12 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu t.j.Dz.U. z 2013 r. poz. 490).