Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 września 2013 r.

Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze w VI Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący – Sędzia SO Klara Łukaszewska (spr.)

Sędziowie SO Marek Klebanowicz SO Andrzej Tekieli

Protokolant Jolanta Kopeć

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Jeleniej Górze Lesława Kwapiszewskiego

po rozpoznaniu w dniu 24 września 2013r.

sprawy P. K.

o wyrok łączny

z powodu apelacji wniesionej przez prokuratora

od wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze

z dnia 28 maja 2013 r. sygn. akt II K 279/13

I. zmienia zaskarżony wyrok wobec skazanego P. K. w ten sposób, że:

1. obniża orzeczoną w pkt II części dyspozytywnej wyroku karę łączną do 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

2. uzupełnia pkt V części dyspozytywnej w ten sposób, że orzeka łączny zakaz 3 (trzech) lat prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym,

3. w pkt VI części dyspozytywnej eliminuje z orzeczonego łącznego zakazu zakaz prowadzenia rowerów orzeczony wyrokiem opisanym w pkt 8 części wstępnej wyroku i w tym zakresie wyrok ten pozostawia do odrębnego wykonania,

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy,

III. zwalnia skazanego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze obciążając nimi Skarb Państwa.

Sygn. akt VI Ka 421/13

UZASADNIENIE

P. K. został skazany prawomocnymi wyrokami:

1.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 13 kwietnia 2000 roku w sprawie IIK 266/00, za czyn z art. 292§1kk popełniony w dniu 23 lipca 1999 roku na karę 30 stawek dziennych grzywny przy przyjęciu jednej stawki w kwocie po 20 złotych każda,

2.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 19 lutego 2003 roku w sprawie IIK 9/03, za dwa czyny z art. 286§1kk w zw. z art. 283kk popełnione w dniach 27 października 2001 roku i 22 listopada 2001 roku przy przyjęciu iż stanowią one ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91§1kk, na karę czterech miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym,

3.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 6 sierpnia 2008 roku w sprawie VIIK 737/08, za czyn z art. 178a§2kk, popełniony w dniu 5 czerwca 2008 roku, na karę 3 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat próby. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres roku oraz zakaz prowadzenia rowerów na okres roku; postanowieniem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 11 sierpnia 2009 roku w sprawie sygn. akt Ko 1002/09 zarządzono wykonanie powyższej kary pozbawienia wolności,

4.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 14 października 2008 roku w sprawie VIIK 1018/08, za czyn z art. 178a§2kk, popełniony w dniu 2 lipca 2008 roku na karę 2 miesięcy pozbawienia wolności. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres lat dwóch oraz zakaz kierowania rowerami na okres lat 3,

5.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 28 kwietnia 2009 roku w sprawie VIIK 234/09, za czyn z art. 178a§2kk i art. 244kk w zw. z art.11§2kk, popełniony w dniu 21 lutego 2009 roku, na karę 5 miesięcy pozbawienia wolności. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres lat dwóch oraz zakaz kierowania rowerami na okres 4 lat,

6.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 20 stycznia 2010 roku w sprawie IIK 533/09, za czyn z art. 178a§2kk i art. 244kk w zw. z art. 11§2kk, popełniony w dniu 4 lipca 2009 roku, na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym na okres lat siedmiu oraz zakaz kierowania rowerami na okres lat 7,

7.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 4 grudnia 2012 roku w sprawie IIK 1714/12, za czyn z art. 178a§2kk i art. 244kk w zw. z art.11§2kk i w zw. z art. 64§1kk, popełniony w dniu 28 sierpnia 2012 roku, na karę 9 miesięcy pozbawienia wolności. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i rowerów na okres lat ośmiu,

8.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 11 grudnia 2012 roku w sprawie IIK 1746/12, za dwa czyny z art. 178a§2kk i art. 244kk w zw. z art.11§2kk i w zw. z art. 64§1kk, popełnione w dniach 17 i 30 września 2012 roku, przy przyjęciu, iż stanowią one ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91§1kk na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia rowerów na okres lat siedmiu,

9.  wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 16 stycznia 2013 roku w sprawie IIK 1921/12, za dwa czyny z art. 178a§2kk i art. 244kk w zw. z art. 11§2kk i w zw. z art. 64§1kk, popełnione w dniach 28 i 29 września 2012 roku, przy przyjęciu, iż stanowią one ciąg przestępstw w rozumieniu art. 91§1kk na karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Wobec skazanego orzeczono również zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i rowerów na okres lat dziesięciu.

Sąd Rejonowy w Jeleniej Górze wyrokiem z dnia 28 maja 2013 r. sygn.akt IIK 279/13:

I.  na podstawie art.85kk i art. 86§1kk połączył kary pozbawienia wolności, orzeczone wobec skazanego P. K. w wyrokach, o których mowa w punktach 3 i 4 części wstępnej wyroku i wymierzył mu łączną karę 4 miesięcy pozbawienia wolności,

II.  na podstawie art. 86§1kk i art. 91§2kk połączył kary pozbawienia wolności orzeczone wobec skazanego P. K. w wyrokach, o których mowa w punktach 7, 8 i 9 części wstępnej wyroku i wymierzył mu łączną karę 2 lat i 4 miesięcy pozbawienia wolności,

III.  na podstawie art. 577 kpk na poczet orzeczonych wobec skazanego P. K. w punkcie I i II części dyspozytywnej wyroku kar łącznych pozbawienia wolności zaliczył okresy pozbawienia wolności w sprawach podlegających połączeniu, w tym okres odbywania kar, które uległy połączeniu,

IV.  na podstawie art. 572 kpk umorzył postępowanie w przedmiocie wydania wyroku łącznego w odniesieniu do kar orzeczonych wyrokami opisanymi w punktach 1, 2, 5 i 6 części wstępnej wyroku,

V.  na podstawie art. 85kk i art. 86§1kk w zw. z art. 90§2kk połączył skazanemu P. K. wyroki wymienione w pkt 3 i 4 części wstępnej wyroku w zakresie orzeczonych zakazów prowadzenia pojazdów niemechanicznych w postaci rowerów i wymierzył mu łączny zakaz prowadzenia pojazdów niemechanicznych w postaci rowerów na okres lat 3,

VI.  na podstawie art. 86§1kk i art. 91§2kk w zw. z art. 90§2kk połączył skazanemu P. K. wyroki wymienione w pkt 7, 8 i 9 części wstępnej wyroku w zakresie orzeczonych zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym oraz niemechanicznych w postaci rowerów i wymierzył mu łączny zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym oraz niemechanicznych w postaci rowerów na okres lat 10,

VII.  na podstawie art. 63§2kk na poczet orzeczonych w pkt V i VI części dyspozytywnej wyroku łącznego zakazów prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym oraz pojazdów niemechanicznych zaliczył skazanemu P. K. okresy zakazu rzeczywiście stosowanego w sprawach podlegających połączeniu,

VIII.  na podstawie art. 576§1kk stwierdził, iż wyroki podlegające połączeniu ulegają osobnemu wykonaniu w zakresie nieobjętym wyrokiem łącznym,

IX.  na podstawie art. 624§1 kpk zwolnił skazanego P. K. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów postępowania w niniejszej sprawie.

Apelację od powyższego wyroku wniósł prokurator, zarzucając:

- obrazę przepisów prawa materialnego – art. 90§2kk – poprzez niezasadne połączenie w pkt VI części dyspozytywnej wyroku środków karnych w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym oraz niemechanicznych w postaci rowerów orzeczonych w wyrokach wymienionych w pkt 7, 8 i 9 części wstępnej wyroku w sytuacji, gdy w wyroku Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze opisanego w pkt 8 orzeczono środek karny tylko w postaci zakazu prowadzenia rowerów na okres 7 lat, który rodzajowo nie jest tożsamy z pozostałymi wymierzonymi środkami i tym samym Sąd I instancji zobligowany był do pozostawienia w całości tego środka karnego do odrębnego wykonania z uwagi na niespełnienie ustawowych wymogów do takiego rozstrzygnięcia.

Stawiając powyższy zarzut prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt VI części dyspozytywnej przez :

- wyeliminowanie z niego wyroku opisanego w pkt 8 w zakresie orzeczonego środka karnego w postaci zakazu prowadzenia rowerów ,

- utrzymanie w pozostałym zakresie wyroku w mocy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja Prokuratora jest zasadna.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż wyrok łączny zgodnie z art. 569 § 1 k.p.k. wydaje się, jeżeli zachodzą warunki orzeczenia kary łącznej w stosunku do osoby skazanej wyrokami różnych sądów. Jak zaś stanowi art. 85 k.k. warunki do orzeczenia kary łącznej zachodzą, gdy sprawca popełnił dwa lub więcej przestępstw zanim zapadł pierwszy wyrok chociażby nieprawomocny co do któregokolwiek z tych przestępstw i wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Określenie „zanim zapadł pierwszy wyrok” odnosi się do pierwszego chronologicznie wyroku, który zapadł przed popełnieniem przez sprawcę kolejnego przestępstwa lub kolejnych przestępstw.

W niniejszej sprawie prawidłowo Sąd I instancji ustalił, iż w zbiegu realnym pozostają przestępstwa, za które P. K. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 6 sierpnia 2008 r. sygn. akt VII K 737/08 oraz wyrokiem tegoż Sądu z dnia 14 października 2008 r. sygn. akt VII K 1018/08, zaś w kolejnym zbiegu realnym pozostają przestępstwa, za które P. K. został skazany wyrokami Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 4 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1714/12, z dnia 11 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1746/12 oraz z dnia 16 stycznia 2013 r. sygn. akt II K 1921/12. Słusznie przy tym Sąd Rejonowy ustalił, iż przestępstwa, za które P. K. został skazany wyrokami Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 13 kwietnia 2000 r. w sprawie sygn. akt II K 266/00 i z dnia 19 lutego 2003 r. sygn. akt 9/03 nie pozostają w zbiegu realnym z występkami, za które został skazany dwoma, opisanymi w pierwszej kolejności wyrokami. Podobnie jak przestępstwa, za które został skazany wyrokami Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 28 kwietnia 2009 r. sygn. akt VII K 234/09 oraz z dnia 20 stycznia 2010 r. sygn. akt II K 533./09 nie pozostają w zbiegu realnym ze sobą, jak i ani z pierwszą ani z drugą grupą przestępstw. Stąd też w tym zakresie, wobec braku podstaw do wydania wyroku łącznego Sąd I instancji zobowiązany był na podstawie art. 572 k.p.k. postępowanie umorzyć, co też uczynił.

W niniejszej sprawie zaistniały podstawy do orzeczenia kary łącznej wyłącznie w zakresie dwóch wyroków, opisanych w pkt. 3 i 4 części wstępnej, a przez to także do wydania co do nich wyroku łącznego oraz w zakresie trzech wyroków opisanych w pkt. 7, 8 i 9 części wstępnej. Sąd Rejonowy tym samym był zobowiązany do orzeczenia dwóch kar łącznych pozbawienia wolności, gdyż wskazanymi wyrokami jednostkowymi orzeczono wobec skazanego bezwzględne kary pozbawienia wolności oraz stosownie do art. 90 § 2 k.k. zastosować odpowiednio przepisy o karze łącznej wobec orzeczenia za zbiegające się przestępstwa zakazów tego samego rodzaju.

Podkreślić przy tym należy, iż użyty w przepisie art. 90 § 2 k.k. sformułowanie "zakazy tego samego rodzaju" należy interpretować ścieśniająco i obejmować nim nie tylko określone w art. 39 pkt 2, 2a, 2b, 2c, 2d i 3 k.k. środki karne, w nazwie których występuje słowo "zakaz", lecz obwarować to dodatkowo warunkiem ich rodzajowej i zakresowej tożsamości [T. Razowski, Dopuszczalność łączenia w wyroku łącznym środków karnych zakazu prowadzenia pojazdów, Prok. i Pr. 2004, nr 4, poz. 64 i n.; tenże, Orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów w wyroku łącznym, Prok. i Pr. 2004, nr 4, poz. 59 i n.]. Nie tylko bowiem rodzaj zakazu, ale także jego tożsamość i zakres decyduje o możliwości połączenia orzeczonych za pozostające w zbiegu realnym przestępstwa środków karnych. (tak Jacek Giezek (red) Kodeks karny. Część Ogólna. Komentarz. WKP, 2012 komentarz do art. 90 k.k.).

Rację ma tym samym skarżący, iż Sąd I instancji błędnie zastosował wskazany przepis art. 90 § 2 k.k. i w pkt. VI części dyspozytywnej wyroku łącznego połączył zakazy orzeczone wyrokami opisanymi w pkt. 7, 8 i 9 części wstępnej tegoż wyroku. Skoro bowiem wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 11 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1746/12 wyłącznie orzeczono na podstawie art. 42 § 2 k.k. środek karny w postaci zakazu prowadzenia rowerów, to zakaz ten nie był tożsamy rodzajowo i zakresowo z orzeczonymi na podstawie tego samego przepisu wyrokami Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 4 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1714/12 i z dnia 16 stycznia 2013 r. sygn. akt II K 1921/12 zakazami prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i rowerami. Podkreślić przy tym należy, iż odmienne rozumowanie i połączenie wskazanych zakazów mogłoby doprowadzić do nieuprawnionego wydłużenia okresu zakazu prowadzenia przez skazanego wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym (co jednakże w niniejszej sprawie nie miało miejsca). Stąd też Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, iż wyeliminował z orzeczonego w pkt. VI części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku łącznego zakazu, zakaz prowadzenia rowerów orzeczony wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze 11 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1746/12 i w tym zakresie wyrok ten postawił do odrębnego wykonania (art. 576 § 1 k.p.k.). Natomiast co uszło uwadze zarówno skarżącego, jak i Sądu I instancji brak było przeszkód do zastosowania art. 90 § 2 k.k. w przypadku orzeczonych wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 6 sierpnia 2008 r. sygn. akt VII K 737/08 oraz wyrokiem tegoż Sądu z dnia 14 października 2008 r. sygn. akt VII K 1018/08 środków karnych zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i orzeczenia łącznego zakazu. Sąd I instancji połączył bowiem wyłącznie orzeczone tymi wyrokami zakazy prowadzenia rowerów (pkt. 5 części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku). Stąd też Sąd Okręgowy na podstawie art. 90 § 2 k.k. w zw. z art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył także orzeczone tymi wyrokami środki karne w postaci zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym i orzekł, kierując się tymi samymi przesłankami co Sąd I instancji w przypadku zakazu łącznego prowadzenia rowerów, zakaz łączny 3 lat prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych w ruchu lądowym.

Stosownie do art. 434 § 2 k.p.k. środek karny wniesiony na niekorzyść oskarżonego może spowodować orzeczenie także na jego korzyść. O ile zastrzeżeń Sądu Odwoławczego w kontekście wypracowanych na gruncie doktryny i orzecznictwa dyrektyw (przede wszystkim związek przedmiotowo-podmiotowy między poszczególnymi czynami) wymiaru kary łącznej nie budzi orzeczona kara łączna za pozostające w zbiegu przestępstwa, za które P. K. został skazany wyrokiem Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 6 sierpnia 2008 r. sygn. akt VII K 737/08 oraz wyrokiem tegoż Sądu z dnia 14 października 2008 r. sygn. akt VII K 1018/08 (pkt. I części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku) tak oceny takiej nie można odnieść do kary łącznej pozbawienia wolności, orzeczonej w pkt. 2 części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku. Podkreślenia przy tym wymaga, że w zakresie kary łącznej nie mają pierwszorzędnego znaczenia okoliczności podmiotowe, jak i przedmiotowe odnoszące się do poszczególnych skazań mających zostać objętymi karą łączną. Okoliczności te były już bowiem przedmiotem oceny i wartościowania przy wymiarze kary za poszczególne zbiegające się przestępstwa. Przy wymiarze kary łącznej zasadnicze znaczenie mają natomiast takie okoliczności, jak ilość poszczególnych skazań podlegających łączeniu oraz istniejący związek pomiędzy tymi przestępstwami, jak również odstępy czasu dzielące poszczególne czyny.

Jeżeli się zatem weźmie pod uwagę, iż P. K. pięciu przestępstw, za które został skazany wyrokami Sądu Rejonowego w Jeleniej Górze z dnia 4 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1714/12, z dnia 11 grudnia 2012 r. sygn. akt II K 1746/12 oraz z dnia 16 stycznia 2013 r. sygn. akt II K 1921/12 dopuścił się na przełomie niewiele ponad miesiąca tj. od dnia 28 sierpnia 2012 r. do 30 września 2012 r. oraz, iż wszystkie one były skierowane przeciwko tożsamym dobrom prawnym i kwalifikowane z art. 178 a § 2 k.k. i art. 244 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. to orzeczona względem skazanego kara łączna 2 lat i 4 miesięcy razi swą surowością.

Pamiętać bowiem należy, iż wyrok łączny to instytucja karnoprocesowa, której zadaniem jest realizacja prawa karnego materialnego w zakresie kary łącznej wobec osoby prawomocnie skazanej wyrokami różnych sądów na kary tego samego rodzaju lub inne podlegające łączeniu. Istota tego wyroku sprowadza zaś skazania za przestępstwa objęte rożnymi wyrokami do takiej sytuacji, jaka miałaby miejsce gdyby wszystkie popełnione przez sprawcę i pozostające w zbiegu realnym przestępstwa ujawnione i następnie objęte zostały jednym postępowaniem i tym samym zachodziły warunki do orzekania w wyroku skazującym kary łącznej. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 14 grudnia 2006 r. II AKa 150/06 LEX nr 283399). Tym samym Sąd Odwoławczy doszedł do przekonania, iż w tej sytuacji kara łączna 1 roku i 6 miesięcy będzie karą realizującą powyższe postulaty, jak i sprawiedliwą. Stąd też orzeczono jak w pkt. I i obniżono karę łączną pozbawienia wolności orzeczoną w pkt. 2 części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku.

W pozostałym zakresie zaskarżony wyrok jako słuszny i prawidłowy podlegał utrzymaniu w mocy (art. 437§1 k.p.k.) Nie był przy tym dotknięty uchybieniami określonymi w art. 439 k.p.k. i art. 440 k.p.k.

Mając na uwadze sytuację materialną skazanego oraz fakt odbywania przez niego kary pozbawienia wolności Sąd Okręgowy na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił P. K. od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.

uk.