Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2017 r.

Sąd Okręgowy w Siedlcach I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Kirsch

Protokolant: st. sek. sąd. Joanna Makać

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2017 r. w Siedlcach

na rozprawie

sprawy z powództwa M. K. i B. K.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  wobec cofnięcia pozwu postępowanie w części ponad kwotę 60.000 zł (sześćdziesiąt tysięcy złotych) umarza,

II.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powodów M. i B. małżonków K. kwotę 18.798,20 zł (osiemnaście tysięcy siedemset dziewięćdziesiąt osiem złotych i dwadzieścia groszy) wraz z odsetkami od dnia 6 marca 2012 r do dnia 22 grudnia 2014 r. w wysokości 13% w stosunku rocznym, od dnia 23 grudnia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. w wysokości 8% w stosunku rocznym i od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty z ustawowymi odsetkami za opóźnienie,

III.  w pozostałej części powództwo M. i B. małżonków K. oddala,

IV.  nakazuje pobrać od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – kasa Sądu Okręgowego w Siedlcach kwotę 550,70 zł (pięćset pięćdziesiąt złotych i siedemdziesiąt groszy) tytułem części wynagrodzenia biegłych za sporządzenie opinii oraz kwotę 937,44 zł (dziewięćset trzydzieści siedem złotych i czterdzieści cztery grosze) tytułem opłaty od pozwu od uwzględnionej części powództwa, od uiszczenia której powodowie byli zwolnieni,

V.  odstępuje od obciążania powodów M. K. i B. K. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 1278/14

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 18 września 2014 r. Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim uznał się niewłaściwym i przekazał do rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Siedlcach sprawę z powództwa M. i B. K. przeciwko ówcześnie (...) S.A. z siedzibą w W. w zakresie żądania zapłaty kwoty 111.600 zł (k. 291).

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, że są właścicielami działek gruntu położonych w miejscowości H. i oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...). Podali, że w 1993 lub na początku 1994 r. na działce o numerze (...) pozwana spółka posadowiła 4 słupy telefoniczne, nie mając na to zgody właścicieli działki. Powodowie domagali się usunięcia spornych urządzeń i zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z ich działki, ale pozwana stała na stanowisku, że posiada tytuł prawny do korzystania z tej nieruchomości. Powodowie stwierdzili, że od czasu posadowienia przez pozwaną na ich działce słupów telekomunikacyjnych, nie otrzymali od niej żadnego wynagrodzenia.

Na rozprawie w dniu 23 marca 2012 r. pełnomocnik pozwanej spółki złożyła do akt sprawy odpowiedź na pozew, w której nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie w całości. Przyznała, że na nieruchomości położonej w H. i składającej się z działek oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) zlokalizowana została infrastruktura telekomunikacyjna w postaci linii napowietrznej podwieszonej na słupach telekomunikacyjnych. Podała, że urządzenia zostały posadowione w latach 70-tych XX wieku, a w roku 1994 zostały zmodernizowane. Pełnomocnik pozwanej stwierdziła, że urządzenia zostały posadowione na nieruchomości za zgodą powodów bądź ich poprzednika prawnego i tym samym doszło do zawarcia pomiędzy stronami ustnej umowy na korzystanie z części nieruchomości. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew podniesiono również zarzut przedawnienia roszczenia za okres od dnia 1 stycznia 1994 r. do daty usunięcia urządzeń (k. 36-38).

W piśmie, które wpłynęło do akt sprawy w dniu 23 maja 2014 r. pełnomocnik pozwanej poinformowała o przejęciu pozwanej spółki i aktualnej nazwie podmiotu, tj. (...) S.A. z siedzibą w W. (k. 255-256v).

W dniu 5 sierpnia 2014 r. wpłynęło do akt sprawy pismo procesowe powodów, w którym rozszerzyli powództwo i wnieśli o zasądzenie od pozwanej spółki kwotę 111.600 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres poczynając od 1994 r. (k. 282).

Na rozprawie w dniu 23 kwietnia 2015 r. powód B. K. dokonał dalszego rozszerzenia powództwa, wnosząc o zasądzenie od pozwanej wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek (...) – kwoty 117.180 zł za okres od 10 maja 1994 r. do 10 maja 2015 r. (k. 305v).

Na rozprawie w dniu 29 września 2017 r. powód B. K. ostatecznie skonkretyzował powództwo, wnosząc o zasądzenie od pozwanej łącznej kwoty 60.000 zł, na którą składają się: 20.000 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 10 maja 1994 r. do 10 maja 2015 r., 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 20.000 zł tytułem odszkodowania w związku z brakiem możliwości sprzedaży nieruchomości. Ponad tę kwotę B. K. cofnął pozew i zrzekł się roszczenia. Stwierdził, że posiada umocowanie aby w zakresie częściowego cofnięcia pozwu działać w imieniu swojej żony ( stanowisko powoda zarejestrowane na rozprawie w dniu 29 września 2017 r. – 00:01:34-00:13:05).

Pełnomocnik pozwanej podtrzymywała swoje stanowisko w sprawie. Stwierdziła, że w lipcu 2015 r. infrastruktura telekomunikacyjna została usunięte z nieruchomości powodów. Nie uznała powództwa i wniosła o jego oddalenie. W zakresie żądania zasądzenia wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, podniosła zarzut przedawnienia roszczenia za okres od dnia 10 maja 1994 r. do dnia 7 października 2001 r. ( stanowisko pełnomocnika pozwanej zarejestrowane na rozprawie w dniu 29 września 2017 r. – 00:13:07-00:28:45).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powodowie B. K. i M. K. są właścicielami nieruchomości położonej w miejscowości K.gmina H., składającej się między innymi z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...). Sąd Rejonowy w Mińsku Mazowieckim prowadzi dla tej nieruchomości księgę wieczystą oznaczoną numerem (...). Powodowie nabyli własność przedmiotowej nieruchomości na podstawie umowy przekazania gospodarstwa rolnego z dnia 27 października 1988 r.

W latach 70-tych ubiegłego stulecia na przedmiotowej nieruchomości posadowiona została infrastruktura telekomunikacyjna w postaci słupów telekomunikacyjnych, na których została podwieszona linia abonencka. W 1994r. spółka (...) S.A. z siedzibą w W. dokonała modernizacji przedmiotowej linii. W okresie od 10 maja 1994 r. do 10 maja 2015 r. nad częścią działek (...) przebiegała linia telekomunikacyjna wsparta w granicach każdej z działek na pojedynczym słupie betonowym. W odległości około 0,4 m od każdego z słupów znajdował się stary słup, nieobciążony linią, pozostały po modernizacji linii z 1994 r. Długość linii w granicach działki (...) wynosiła 20,2 m, zaś w granicach działki (...) m.

W chwili obecnej przedmiotowa infrastruktura telekomunikacyjna nie istnieje, ponieważ została usunięta przez pozwaną z nieruchomości powodów w lipcu 2015 r.

W pierwszej połowie 2011 r. powodowie zwracali się do (...) S.A. z siedzibą w W. o usunięcie z ich nieruchomości przedmiotowej infrastruktury telekomunikacyjnej, ale jak podniesiono powyżej, usunięto ją dopiero w lipcu 2015 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów: pism pozwanej do powoda B. K. (k. 10 i 11), odpisu księgi wieczystej numer (...) (k. 52-54v), częściowo opinii biegłego G. K. z dnia 30 listopada 2015 r. (k. 351-376), opinii uzupełniającej biegłego A. J. z dnia 8 grudnia 2016 r. (k. 510-512) i opinii uzupełniającej biegłego G. K. z dnia 10 maja 2017 r. (k. 553-565).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie ponad wszelką wątpliwość wynika, że przez część nieruchomości stanowiącej własność powodów B. i M. K. (działki nr (...)) w okresie do lipca 2015 r. przebiegała linia telekomunikacyjna wsparta na dwóch pojedynczych słupach betonowych. Ponadto, na ich działkach znajdowały się dwa stare słupy, pozostałe na nieruchomości po modernizacji linii dokonanej w 1994 r. (okoliczność bezsporna).

Powodowie stali na stanowisku, że posadowienie słupów, na których rozciągnięta została linia abonencka, i korzystanie z tej infrastruktury, a co za tym idzie korzystanie z części ich nieruchomości – działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...), odbywało się bez tytułu prawnego. Ich zdaniem, taki stan rzeczy rodzi po stronie pozwanej spółki obowiązek zapłaty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości.

Pozwana spółka nie była w stanie wskazać jakiegokolwiek tytułu prawnego, w oparciu o który utrzymywała do lipca 2015 r. na działkach powodów infrastrukturę telekomunikacyjną. W tym zakresie nie można było poprzestać na gołosłownych twierdzeniach pełnomocnika pozwanej zawartych w odpowiedzi na pozew, że korzystanie z nieruchomości odbywało się za zgodą poprzedników prawnych powodów bądź zgodą samych powodów. Powodowie zdecydowanie temu zaprzeczyli, a pozwana spółka na przedstawiła na okoliczność rzekomej zgody właścicieli gruntów jakichkolwiek dowodów.

W związku z powyższym należało uznać, że roszczenie powodów co do zasady było usprawiedliwione, a rozliczenia pomiędzy stronami wynikające z posiadania przez pozwaną spółkę części działek powodów, winny znaleźć oparcie w przepisach art. 224 par. 2 k.c. i 225 k.c. w zw. z art. 230 k.c.

Stosownie do treści art. 224 § 2 k.c. od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Jak stanowi natomiast przepis art. 225 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Postępowanie w sprawie niniejszej dotyczyło wyłącznie wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części nieruchomości. Roszczenie to na gruncie ustalonych okoliczności faktycznych oraz na gruncie powołanych przepisów należało uznać za uzasadnione. Istotnym było w takiej sytuacji ustalenie wysokości należnego wynagrodzenia.

Jak wskazuje się w judykaturze - wysokość należnego właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego rzeczy powinno się ustalać według stawek cen rynkowych (…). Nie budzi też wątpliwości, że podstawą ustalenia wynagrodzenia za korzystanie z cudzej nieruchomości powinna być kwota, jaką posiadacz (także posiadacz służebności) musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 maja 2005 roku w sprawie III CK 556/04, LEX nr 221731). Jednocześnie z racji ograniczonego charakteru korzystania przez pozwaną spółkę z nieruchomości powodów, należało należność za bezumowne korzystanie ograniczyć jedynie do powierzchni części działki, której to korzystanie dotyczyło. Należy bowiem podkreślić, że z punktu widzenia roszczeń, o jakich mowa w art. 225 k.c. w zw. z art. 224 par. 2 k.c., nie ma decydującego znaczenia okoliczność, jaki obszar potrzebny jest do bieżącej eksploatacji sieci, w tym usuwania ewentualnych awarii, ale to, na jakim obszarze, na skutek budowy infrastruktury, ograniczone zostają prawa właściciela nieruchomości do korzystania z niej z wyłączeniem innych podmiotów i w sposób zgodny z jej gospodarczym przeznaczeniem (tak m.in. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 23 kwietnia 2014 roku w sprawie I ACa 216/14, LEX nr 1493792).

Ustalenia w tym zakresie Sąd ostatecznie oparł m.in. na opinii biegłego A. J. z dnia 8 grudnia 2016 r. Biegły zmodyfikował swoją poprzednią opinię i stwierdził, że – zgodnie z normą obowiązującą pozwaną spółkę, należy przyjąć pas eksploatacyjny dla przedmiotowej linii telekomunikacyjnej o szerokości 3,5 m (po 1,75 m w każdą stronę od osi linii) – k. 512.

Sąd dopuścił na potrzeby ustalenia wynagrodzenia za korzystanie z części działek powodów opinię biegłego G. K., który w opinii uzupełniającej z dnia 10 maja 2017 r. – w wariancie I dla szerokości pasa gruntu bezumownego korzystania 3,5 m, określił wynagrodzenie dla powierzchni eksploatacyjnej infrastruktury telekomunikacyjnej, za okres od dnia 10 maja 1994 r. do dnia 10 maja 2015 r., na kwotę 20.800 zł. Biegły stwierdził, że wobec braku danych o stawkach rynkowych wynagrodzeń za 1 m ² pasa bezumownego korzystania dla podobnych urządzeń, zlokalizowanych na podobnych nieruchomościach, wysokość wynagrodzenia określona została sposobem pośrednim, w oparciu o wartości rynkowe jednostki porównawczej nieruchomości nieobciążonej urządzeniem przesyłowym w kolejnych latach bezumownego korzystania (k. 563-564).

W ocenie Sądu Okręgowego, taki sposób ustalenia wysokości wynagrodzenia był właściwy, biorąc pod uwagę dotychczasową w tym zakresie praktykę orzeczniczą. Należy zatem wskazać, że nominalny, potencjalny roczny dochód brutto powierzchni strefy bezumownego korzystania, przyjęty jako podstawa obliczeń, był tutaj najbardziej adekwatny. Biegły zawarł w treści opinii stosowne uzasadnienie. Opinia jest spójna, jasna i pełna. Tym samym, zdaniem Sądu, należało przyznać jej walor dowodowy.

Sąd Okręgowy podzielił twierdzenia biegłego i doszedł do przekonania, że należy w niniejszej sprawie posłużyć się wariantem I zawartym w opinii z dnia 10 maja 2017 r.

Zasadny okazał się podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia roszczenia za okres poprzedzający 10 lat przed datą wniesienia powództwa. Zdaniem pozwanej spółki, przedawnienie dotyczy okresu od dnia 10 maja 1994 r. do dnia 7 października 2001 r. Biorąc pod uwagę, że powodowie złożyli pozew w placówce operatora publicznego w dniu 5 października 2011 r., co jest równoznaczne ze złożeniem pozwu do Sądu, zarzut przedawnienia okazał się skuteczny za okres poprzedzający dzień 5 października 2001 r. Ponieważ powodowie dochodzili wynagrodzenia za bezumowne korzystanie za okres od 10 maja 1994 r. do 10 maja 2015 r., roszczenie co do zasady zasługiwało na uwzględnienie za okres od dnia 5 października 2001 r. do dnia 10 maja 2015 r.

Biorąc pod uwagę opinię biegłego G. K., który ustalał wysokość wynagrodzenia w okresach rocznych, poczynając od dnia 10 maja danego roku do dnia 9 maja roku następnego, to wynagrodzenie w pierwszym okresie należy ustalić od dnia 5 października 2001 r do dnia 9 maja 2002 r. Było to zatem nie 12 miesięcy, a jedynie 7 miesięcy, co oznacza, że z kwoty 141,14 zł (za okres od 10 maja 2001 r. do 9 maja 2002 r. – k. 559), należało policzyć 7/12 części, co dało kwotę – 82,33 zł. Kolejne okresy rozliczeniowe i wartości wynagrodzenia Sąd przyjął zgodnie z opinią biegłego (k. 559), co dało łączną wysokość wynagrodzenia w okresie od 5 października 2001 r. do 10 maja 2015 r., w przypadku działki (...), na kwotę 6.015,48 zł. W przypadku działki (...) sposób wyliczenia był adekwatny (k. 560), co w przypadku tej działki dało łączną kwotę 12.782,72 zł. Zatem łączna kwota wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z części nieruchomości, w okresie od dnia 5 października 2001 r. do dnia 10 maja 2015 r., stanowiło kwotę 18.798,20 zł .

Mając na uwadze powyższą argumentację, Sąd zasądził od pozwanej spółki na rzecz powodów kwotę 18.798,20 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 6 marca 2012 r., tj. po upływie 14 dni od daty doręczenia pozwanej odpisu pozwu (k. 33 – potwierdzenie odbioru odpisu pozwu), a w pozostałej części powództwo oddalił. Ponad kwotę 60.000 zł, w związku z cofnięciem pozwu, postępowanie w sprawie podlegało umorzeniu.

W zakresie zadośćuczynienia w kwocie 20.000 zł oraz odszkodowania w kwocie 20.000 zł w związku z brakiem możliwości sprzedaży nieruchomości, powództwo jako nieudowodnione podlegało oddaleniu.

Wartość przedmiotu sporu w sprawie wynosiła 117.180 zł, co oznacza, że powodowie wygrali sprawę jedynie w 16%, a pozwana spółka aż w 84%. Z uwagi jednak na trudną sytuację zdrowotną oraz majątkową obojga powodów, Sąd na podstawie art. 102 kpc odstąpił od obciążania ich kosztami procesu.

Łączna wartość sporządzonych w sprawie opinii biegłych wynosiła 6.566,90 zł, z czego pozwana spółka uiściła zaliczkę w kwocie 500 zł. Biorąc pod uwagę, że pozwana spółka przegrała sprawę w szesnastu procentach, winna ponieść te koszty do kwoty 1.050,70 zł. Dlatego też Sąd nakazał pobrać od pozwanej spółki na rzecz Skarbu Państwa dodatkową kwotę 550,70 zł.

Opłata od pozwu wynosiła w sprawie 5.859 zł. Powodowie zostali w całości zwolnieni z obowiązku uiszczenia opłaty. Biorąc pod uwagę procentowy rozkład wyniku sprawy, Sąd nakazał pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa kwotę 937,44 zł tytułem części opłaty od pozwu.

Mając na uwadze powyższą argumentację, Sąd orzekł jak w wyroku.