Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem częściowym z dnia 28 grudnia 2015 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi, w sprawie z powództwa J. J. przeciwko (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w T. oraz R. K. i G. K. o zapłatę kwoty 23.973,94 złotych, w pkt 1 zasądził solidarnie od R. K. i G. K.na rzecz J. J. kwotę 23.973,94 złotych z odsetkami: a) ustawowymi za okres od dnia 14 marca 2014 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku, b) ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia 1 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 3.616,00 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu; w pkt 2 oddalił powództwo w pozostałej części, sygn. akt XIII GC 1880/14 (wyrok k. 168; postanowienie o sprostowaniu wyroku k.205, uzasadnienie k. 171 - 172).

Apelację od powyższego orzeczenia złożyli pozwani - R. K.i G. K., zaskarżając je w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżący zarzucili naruszenie przepisów:

1.  prawa materialnego, tj.:

a)  art. 31 § 1 i 2 k.s.h. poprzez jego błędne zastosowanie i uznanie, iż przepis ten umożliwia wydanie wyroku przeciwko wspólnikom spółki jawnej jeszcze przed wydaniem wyroku przeciwko samej spółce, co jest sprzeczne z zasadą subsydiarnej odpowiedzialności wspólników;

b)  art. 31 § 1 i 2 k.s.h. poprzez niezastosowanie i nieuwzględnienie w wyroku ograniczenia pozwanych ad. 2 i 3 do czasu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji wobe spółki;

2.  postępowania mających wpływ na treść orzeczenia, tj.:

a)  art. 73 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 317 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku częściowego co do pozwanych ad. 2 i 3, w sytuacji gdy po stronie pozwanej zachodziło współuczestnictwo jednolite, uniemożliwające wyrokowanie jedynie co do wspólników spółki, z pominięciem wyrokowania co do spółki;

b)  art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. poprzez niedokonanie zawieszenia postępowania w trakcie procesu, w sytuacji w której w stosunku do jednego ze współuczestników jednolitych zaszły ku temu przesłanki, co doprowadziło do wyrokowania bez udziału jednego z współuczestników sporu, a także skutkowało pozbawieniem możliwości obrony przez stronę swych praw, jednocześnie orzekając co do istoty sporu w stosunku do pozostałych pozwanych i przyjmując założenia w sporze, co do których pozwany nie mógł się wypowiedzieć, co stanowi podstawę do stwierdzenia nieważności postępowania zgodnie z art. 379 pkt 5 k.p.c.;

c)  art. 108 § 1 k.p.c. poprzez orzeczenie o kosztach postępowania w wyroku częściowym, podczas gdy orzeczenie o kosztach powinno znajdować się w orzeczeniu kończącym postępowanie.

Wskazując na powyższe zarzuty Skarżący wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego ewentualnie na wypadek nieuwględnienia powyższego, wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za obie instancje (apelacja k. 177 – 178).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanych R. K.i G. K.zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Na wstępie należy podkreślić, że zaskarżony wyrok Sądu I instancji jest wyrokiem częściowym, rozstrzygającym o żądaniu przez powoda J. J. zapłaty kwoty 23.974,00 złote przez pozwanych wspólników spółki jawnej. Wyrok ten nie obejmuje swoim zakresem powództwa przeciwko pozwanej Spółce, wobec której postanowieniem Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z dnia 28 grudnia 2016 roku postępowanie w niniejszej sprawie zostało zawieszone na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. (postanowienie k. 169).

W świetle powyższego zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. jawi się jako bezprzedmiotowy.

Zasadny jest natomiast podniesiony przez Skarżących zarzut naruszenia art. 31 § 1 i 2 k.s.h. w zakresie dotyczącym niezastosowania i nieuwzględnienia w wyroku ograniczenia odpowiedzialnosci pozwanych ad. 2 i 3 do czasu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji wobe spółki.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu wyroku (k. 172) wskazał, iż do zapłaty są zobowiązani wspólnicy pozwanej spółki jawnej, tj. R. K.i G. K., których legitymacja bierna wynika z przepisów art. 31 § 1 i 2 k.s.h. w związku z art. 22 § 2 k.s.h. Podniósł przy tym, że w tym zakresie uwzględnił w całości argumentację pełnomocnika powoda sformułowaną w odpowiedzi na sprzeciw od nakazu zapłaty i uznał, iż kwestia bezskuteczności egzekucji w stosunku do pozwanej spółki jako następcy prawnego przekształconej spółki jawnej może ujawnić się w toku prowadzonego wobec spółki przez Sąd Rejonowy w Gliwicach postępowania upadłościowego w sprawie XII GU 123/15. Sąd I instancji nie wziął jednakże pod uwagę wynikającej z przepisów prawa materialnego potrzeby zastrzeżenia pozwanym wspólnikom spółki jawnej ograniczenia ich odpowiedzialności do czasu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji przeciwko pozwanej spółce jawnej.

Pamiętać bowiem należy, iż zgodnie z treścią art. 22 § 2 k.s.h . każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Odpowiedzialność ta jest odpowiedzialnością za cudzy dług i ma charakter gwarancyjny, służąc przede wszystkim wzmocnieniu sytuacji wierzycieli (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 stycznia 2009 roku, II CSK 411/08, Lex nr 526895). Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 § 1 k.s.h.). Przy czym przepis ten nie stanowi przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko wspólnikowi, zanim egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna (art. 31 § 2 k.s.h.). Wynikającą z przytoczonych przepisów zasadę akcesoryjnej odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za zobowiązania spółki należy rozumieć w ten sposób, że na wspólniku ciąży ta odpowiedzialność tak długo, jak spółka pozostaje dłużnikiem i w takim zakresie w jakim spółka odpowiada wobec swojego wierzyciela.

Dokonując analizy treści art. 778 ¹ k.p.c., 319 k.p.c., 786 § 1 k.p.c. przez pryzmat art. 31 § 2 k.s.h. i 22 § 2 k.s.h. należy wywieźć, iż wierzyciel spółki jawnej może uzyskać tytuł egzekucyjny przeciwko jej wspólnikowi zanim uzyska tytuł wykonawczy przeciwko spółce i zanim egzekucja przeciwko spółce stanie się bezskuteczna. Zatem przesłanka bezskuteczności egzekucji nie podlega badaniu na etapie postępowania rozpoznawczego. Jednakże wierzyciel nie może uzyskać tytułu wykonawczego i prowadzić egzekucji przed wykazaniem bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce, wierzyciel musi bowiem podjąć próbę zaspokojenia się z majątku spółki, a dopiero gdy okaże się to nieskuteczne może skierować egzekucję do majątku osobistego wspólników. Analiza subsydiarnej odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej za jej zobowiązania prowadzi do wniosku, iż badanie tej przesłanki powinno następować już na etapie postępowania klauzulowego, skoro nadanie klauzuli wykonalności warunkuje przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego ( por. wyrok SA w Gdańsku z 28.03.2014 r., I Aca 752/13, Legalis).

Odnosząc powyższe rozważania do przedmiotowej sprawy wskazać należy, że, wbrew stanowisku skarżących, powód był uprawniony do wytoczenia powództwa przeciwko wspólnikom spółki jawnej jednocześnie z powództwem przeciwko spółce jawnej, lecz nie może uzyskać przeciwko wspólnikom spółki jawnej klauzuli wykonalności i wdrożyć egzekucji przed wykazaniem bezskuteczności egzekucji przeciwko pozwanej spółce.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c . zmienił pkt 1/ zaskarżonego wyroku w ten tylko sposób, że zastrzegł pozwanym R. K. i G. K.prawo powoływania się w toku postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do czasu stwierdzenia bezskuteczności egzekucji wobec (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w upadłości likwidacyjnej z siedzibą w T. (za której to zobowiązania skarżący ponoszą subsydiarną odpowiedzialność).

Pozostałe zarzuty apelacji Sąd odwoławczy uznał za bezzasadne.

Nie mają racji Skarżący stawiając Sądowi Rejonowemu zarzut naruszenia art. 73 § 1 i 2 k.c. w związku z art. 317 § 1 k.p.c. poprzez wydanie wyroku częściowego co do pozwanych ad. 2 i 3, w sytuacji gdy po stronie pozwanej zachodziło współuczestnictwo jednolite, uniemożliwające wyrokowanie jedynie co do wspólników spółki, z pominięciem wyrokowania co do spółki.

Wbrew twierdzeniom Skarżących , współuczestnictwo usprawiedliwione solidarnym zobowiązaniem nie jest współuczestnictwem jednolitym, ponieważ takie współuczestnictwo występuje tylko wtedy, gdy z istoty spornego stosunku prawnego lub przepisu prawa wynika, że wyrok ma dotyczyć niepodzielnie wszystkich współuczestników (art. 73 § 2 k.p.c.) (por. postanowienie SN z dnia 23 marca 2006 roku, sygn. akt II CZ 17/06, opubl. Legalis).

Odpowiedzialność solidarna wspólników wynikająca z art. 22 § 2 k.s.h. jednoznacznie zaś wskazuje na istnienie współuczestnictwa materialnego, o którym mowa w art. 72 § 1 pkt 1k.p.c. ( por. wyrok SA w Łodzi z 11.02.2009 r., I Acz 89/09).

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu Okręgowego, brak jest podstaw do uznania każdego z pozwanych wspólników spółki za współuczestników jednolitych z pozwaną spółką.

Za chybiony Sąd Okręgowy uznał również zarzut apelacji dotyczący naruszenia art. 108 § 1 k.p.c. W sytuacji, gdy wyrok częściowy wydany w niniejszej sprawie, w sposób ostateczny rozstrzygnął roszczenie powoda skierowane wobec pozwanych –wspólników spółki jawnej, uznać należało w tym zakresie wspólników jako przegrywających proces i orzec o kosztach na mocy art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 105 § 2 k.p.c., zwłaszcza gdy współuczestnictwo w procesie nie było współuczestnictwem jednolitym.

Z tych też względów Sąd Odwoławczy na mocy art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałym zakresie jako bezzasadną.

Iwona Godlewska Krzysztof Wójcik Bartosz Kaźmierak