Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 10 sierpnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu XI Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 10 sierpnia 2017 r. w Toruniu na rozprawie

sprawy z wniosku K. K., A. J., A. K. (1)

z udziałem Gminy M. T.

Zasiedzenie

postanawia:

1.  stwierdzić, że A. K. (2) w udziale 5/8 (pięć ósmych) części oraz A. J., K. K. i A. K. (1) w udziale po 1/8 (jednej ósmej) części każde z nich z dniem 01 października 2005 roku nabyli przez zasiedzenie własność nieruchomości gruntowej oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 134 m ² położonej w T. dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą numer (...);

2.  ustalić, że każdy uczestnik postępowania ponosi koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

UZASADNIENIE

Wnioskodawcy : A. J., K. K. i A. K. (1) wnieśli o stwierdzenie, że nabyli wraz z A. K. (2) w ¼ części każde z nich, przez zasiedzenie w dniu 2 października 2005 roku własność nieruchomości położonej w T. przy ul. (...), na działce o oznaczeniu geodezyjnym 241/2, dla której Sąd Rejonowy w Toruniu prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). W uzasadnieniu wniosku podniesiono, iż nieruchomość od co najmniej 60 lat pozostaje w posiadaniu rodziny K.. W dniu 31 grudnia 1999 roku zmarł J. K., a spadek po nim nabyli : żona A. oraz dzieci : K. K., A. J., A. K. (1). W połowie lat 50 – tych nieruchomość została ogrodzona przez J. K. płotem siatkowym, zaś w latach 60 – tych wokół nieruchomości została wzniesiona podmurówka , na której osadzono metalowe słupy z ogrodzeniem. W latach 70 – tych na nieruchomości wzniesiono budynek gospodarczy, następnie zaś dzieci J. K. nasadziły roślinność, drzewa owocowe, krzewy, a w sąsiedztwie nieruchomości została wykopana i osadzona studnia. W. a wcześniej J. i A. K. (2) są prawnymi właścicielami nieruchomości sąsiedniej, przylegającej do przedmiotowej działki. Działka (...) znajduje się od początku w granicach ogrodzenia nieruchomości wnioskodawców i ich poprzedników prawnych. Wnioskodawca powołał się na przepis art. 177 kc oraz 172 kc.

Uczestnik Gmina M. T. wniosła o oddalenie wniosku. W odpowiedzi na wniosek wskazano, że przedmiotowa działka przed komunalizacją stanowiła własność Skarbu Państwa. Następnie właścicielem została Gmina. Działka (...) została podzielona na działkę (...). Przepisami ustawy z dnia 14 lipca 1961 roku o gospodarce terenami w miastach i osiedlach, a następnie poprzez art. 177 kc wyłączono możliwość zasiedzenia nieruchomości stanowiących własność państwową. Ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku o zmianie ustawy Kc uchylono przepis art. 177 kc. Tym samym umożliwiono nabycie własności przez zasiedzenie nieruchomości państwowych. Ustawa weszła w życie 1 października 1990 roku. Przepis art. 10 tej ustawy określa zasady nabycia prawa własności w sytuacji, gdy przed wejściem w życie ustawy istniał stan, który według przepisów nowych prowadzi do zasiedzenia. Zasiedzenie biegnie wówczas od dnia wejścia w życie ustawy, jednakże termin ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał, jednak nie więcej niż o połowę. W dalszej części pisma podniesiono, iż z dowodów załączonych do wniosku nie wynika w sposób nie budzący wątpliwości okres samoistnego posiadania nieruchomości przez wszystkich wnioskodawców. Finalnie uczestnik nie kwestionował posiadania nieruchomości przez A. J., K. K. ( wątpliwości budziło posiadanie przez A. K. (1)), ocenny zaś jest charakter tego posiadania. Nadto wskazano, że grunt objęty wnioskiem nie może być przedmiotem zasiedzenia, ponieważ stanowi użytek – drogi.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

J. K. zmarł 31 grudnia 1999 roku, spadek po nim nabyli : żona A. K. (2), syn K. K., córka A. K. (1), córka A. J..

/postanowienie k. 25/

A. K. (2) zmarła w dniu 12 listopada 2007 roku, spadek po niej nabyli: syn K. K., córki A. K. (1), A. J..

/postanowienie k. 27/

Działka oznaczona obecnie numerem 241/2 położona w K. ujawniona była w matrykule nr 80 – K., bez urządzonej księgi wieczystej. W rejestrze z 1963 roku jako właściciela działki wpisano Prezydium Powiatowej Rady Narodowej – Wydział Komunikacji. W rejestrze gruntów z 1973 roku prowadzonego dla obrębu K., władającym gruntem był Powiatowy Zarząd Dróg (...). W związku z przyłączeniem gruntów wsi K. do miasta T., a następnie prowadzonej modernizacji ewidencji gruntów zostały założone w 1985 roku nowe rejestry gruntów, w których ujawniono działkę numer (...), a jako właściciela wpisano Skarb Państwa. Zgodnie z decyzją Wojewody (...) nr (...). III. OT. (...)-3/94/01 z 10 sierpnia 2001 roku, działka nr (...) stała się własnością Gminy M. T.. Dla nieruchomości została urządzona księga wieczysta (...).

/okoliczność bezsporna/

Aktualnie właścicielem działki (...) – sąsiadującej z działką (...) - jest A. J., K. K., A. K. (1) w 1/3 każde z nich. Nieruchomość uzyskali w wyniku spadkobrania po rodzicach : A. K. (2) i J. K..

/okoliczność bezsporna/

Decyzją z dnia 30 października 2001 roku GiK – 7430- (...) zatwierdzono projekt podziału nieruchomości położonych w T. przy ul. (...) i ul. (...), polegający na wydzieleniu m.in. z działki (...) działek : 241/1 oraz 241/2.

/okoliczność bezsporna/

Działki – 234, 242 oraz 241/2 - będące w posiadaniu J. i A. K. (2), a następnie ich dzieci – stanowią jedną posesję, która jest od ponad 60 lat ogrodzona, teren wewnątrz ogrodzenia jest wykorzystywany na ogródek, w całości zagospodarowany. W budynku mieszkalnym większym zamieszkuje A. J. z córką, zaś w mniejszym budynku zamieszkuje K. K.. A. K. (1) od 1986 roku zamieszkuje w G.. Sąsiadami wnioskodawców są B., G., dawniej ich kuzynostwo – M. K.. Nieruchomość zajmowana przez wnioskodawców tylko wzdłuż jednej granicy przylega do drogi – drogi publicznej ul. (...).

Podczas prac wykonawczych sieci kanalizacyjnej w obrębie przedmiotowej działki J. K. powziął informację od wykonawców robót budowlanych, że na gruncie przez niego zajmowanym znajduje się działka (...), która stanowi według mapy drogę. Droga w tym miejscu nie została nigdy urządzona. Cały pas tej działki nadal jest w posiadaniu A. J., K. K. i A. K. (1), urządzony i wykorzystywany jako przydomowy ogród, wcześniej był zajmowany przez rodziców wyżej wymienionych - J. K. i A. K. (2). Nie byli oni ograniczeni we władztwie nad przedmiotowym gruntem, nikt inny nie interesował się nim, nie wysuwał żadnych roszczeń wobec tej działki.

/dowód: zeznania świadka M. K. k. 111 – 111v, zeznania A. J. k. 11v- 112, zeznania K. K. k. 112, zeznania A. K. (1) k. 112/

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w większości nie pozostawał sporny. Uczestnik kwestionował ostatecznie posiadanie przez wszystkich troje uczestników nieruchomości będącej przedmiotem wniosku w niniejszej sprawie. A. K. (1) bowiem nie zamieszkuje w K. przy ul. (...). Wobec niej uczestnik wysunął wątpliwość, czy jest także posiadaczem przedmiotowej działki. Uczestnik podnosił także, że za przedmiotową działkę wnioskodawcy prawdopodobnie nie opłacali podatku od nieruchomości. Przeprowadzone w sprawie dowody z zeznań świadka, stron oraz dowody z dokumentów wzajemnie się uzupełniały, tworząc jednolity obraz zdarzeń. Nie budziły wątpliwości Sądu, nie były także kwestionowane przez strony postępowania. Stanowiły podstawę ustaleń w niniejszym postępowaniu.

Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia spornej nieruchomości zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art.172 k.c.( wcześniej art. 50 prawa rzeczowego) określa przesłanki nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości. Warunkiem jest upływ oznaczonego przez ustawę terminu nieprzerwanego posiadania samoistnego, a długość tego terminu zależy od dobrej lub złej wiary w chwili nabycia posiadania. Stan posiadania współtworzą fizyczny element ( corpus) władania rzeczą oraz intelektualny element zamiaru ( animus) władania rzeczą dla siebie ( animus rem sibi habendi). W przypadku posiadania samoistnego mamy na uwadze animus domini (posiadacz samoistny włada rzeczą „jak właściciel"). Praktycznie zaś wypada kierować się - przy ustalaniu charakteru posiadania - manifestowanym na zewnątrz wobec otoczenia zachowaniem posiadacza ( J. Ignatowicz (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Warszawa 1972, s. 770; J. St. Piątowski (w:) System..., s. 323; E. Skowrońska-Bocian (w:) Kodeks..., s. 436). Według zewnętrznych znamion zachowania posiadacza można oceniać zarówno corpus jak też animus possidendi.

Zajęcie nieruchomości nie było poprzedzone zgodą jej właścicieli. Zgodnie z powszechnie aprobowanym stanowiskiem doktryny źródłem nabycia posiadania może być „samowolne" objęcie w posiadanie („zawłaszczenie") cudzej nieruchomości.

Okoliczności faktyczne zaistniałe w sprawie świadczą o tym, że posiadanie wykonywane przez rodzinę K. zawierało niezbędny fizyczny element posiadania (corpus). Bez wątpienia można też uznać, iż posiadacze władali nieruchomością z zamiarem władania rzeczą dla siebie( animus). Zeznania świadka i wnioskodawców świadczą o tym , iż przez cały okres posiadania rodzina K. zamieszkując na spornej nieruchomości czuła się jak jej właściciele, całego ogrodzonego gruntu, nie mając nawet świadomości, że w granicach ich posesji znajduje się niestanowiący prawnie ich własności fragment działki. Na okoliczność przeciwną nie został przeprowadzony żaden dowód.

W ocenie Sądu wnioskodawczyni oraz jej poprzednicy prawni posiadali nieruchomość samoistnie. W tym zakresie posiadacz korzysta z domniemania samoistności i ciągłości posiadania, zgodnie z treścią art. 339 i 340 kpc. Przeprowadzone dowody nie wzruszyły wymienionych domniemań.

Jak wskazano wcześniej według obecnie obowiązujących przepisów możliwość zasiedzenia otwiera się dla uprawnionego w wypadku, gdy posiadanie nieruchomości wykonywane było przez lat 20, w wypadku posiadania w dobrej wierze i po upływie lat 30, w wypadku złej wiary posiadacza ( podobnie w art. 50 Prawa rzeczowego). Dobra bądź zła wiara władającego nie stanowi niezbędnej przesłanki zasiedzenia, jest zaś elementem decydującym o długości okresu posiadania wymaganego do zasiedzenia. Okoliczności ujawnione w sprawie wskazują , iż J. i A. K. (2) nabyli posiadanie w złej wierze . Jak wskazuje się w doktrynie i orzecznictwie w dobrej wierze jest posiadacz, który pozostaje w błędnym, ale usprawiedliwionym okolicznościami przeświadczeniu, że przysługuje mu prawo własności. W przypadku zasiedzenia nieruchomości, chodzi o takie przeświadczenie w chwili uzyskania posiadania. J. i A. K. (2) samowolnie zajęli przedmiotową działkę, winni jednak pozostawać w świadomości, że nie stanowi ona ich własności, albowiem w dokumentach złożonych w urzędach widniał zapis, iż nieruchomość stanowi własność Skarbu Państwa.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy zasadnym staje się twierdzenie, iż przesłanka samoistnego posiadania została spełniona. Jak wskazują wyniki przeprowadzonego postępowania dowodowego pas gruntu przy ogrodzeniu posesji K. choć nie stanowił ich własności był przez nich użytkowany, zagospodarowany i traktowany jak własny.

Przepis art. 177 kc rozszerzył z dniem 1 stycznia 1965 roku na wszystkie nieruchomości państwowe zakaz ich nabywania w drodze zasiedzenia. Przepis ten został uchylony ustawą z dnia 28 lipca 1990 roku, która weszła w życie dnia 1 października 1990 roku. Przepis art. 10 tej ustawy określa zasady nabycia prawa własności w sytuacji, gdy przed wejściem w życie ustawy istniał stan, który według przepisów nowych prowadzi do zasiedzenia. Zasiedzenie biegnie wówczas od dnia wejścia w życie ustawy, jednakże termin ulega skróceniu o czas, w którym powyższy stan istniał, jednak nie więcej niż o połowę. W niniejszej sprawie termin zatem biegł do 1990 roku, przez okres ponad 30 lat, zaliczyć jednak należało połowę okresu 30 letniego, tj. 15 lat. Z dniem 1 października 2005 roku doszło zatem ex lege do nabycia prawa własności przedmiotowej nieruchomości przez wnioskodawców i A. K. (2). Wówczas bowiem oni posiadali przedmiotową działkę ( corpus i animus) w taki sposób, jak swoją własność – działkę (...), we współwłasności, dzieląc się obowiązkami wobec przedmiotowego gruntu i posiadając ją według poczynionych między sobą ustaleń. Ten stan dotyczy także A. K. (1), która choć fizycznie nie zamieszkiwała na przedmiotowej nieruchomości w żadnej mierze nie utraciła władztwa nad nią, wszelkie ustalenia dotyczące korzystania z gruntu były zależne od jej zgody w równym stopniu co pozostałych współwłaścicieli. W tym miejscu należy nadmienić, że A. K. (2) zmarła w 2007 roku, jej własność wyraża się ułamkiem 1/8 , albowiem własność działek (...) przysługiwała jej w takim ułamku na dzień nabycia prawa własności przez zasiedzenie. Wobec czego w sposób identyczny należy traktować jej posiadanie w zakresie zasiadywanego gruntu. Powyższe odnosi się także do wnioskodawców w niniejszej sprawie.

Stanowiska wymaga także zagadnienie możliwości nabycia przez zasiedzenie nieruchomości planowanych na drogę publiczną. Przedmiotowa nieruchomość nie jest i nigdy nie była faktycznie urządzona i wykorzystywana jako droga. Stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w orzeczeniu z dnia 10 kwietnia 2013 roku IV CSK 514/12 nie dotyczy, zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, nieruchomości które nigdy nie zostały urządzone jako drogi, ani też nigdy nie były w celach drogowych wykorzystywane.

Mając powyższe na uwadze Sąd postanowił, jak w punkcie pierwszym sentencji. W niniejszej sprawie celem rozstrzygnięcia było uporządkowanie prawa własności. W związku z tym – na mocy art. 520§ 1 kpc należało postanowić o kosztach postępowania. Każda ze stron miała równy interes prawny w rozstrzygnięciu.