Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

E. Ś. jako przedstawicielka ustawowa małoletniej powódki A. A. (1) wniosła o zasądzenie od pozwanego A. A. (2) na rzecz małoletniej córki alimentów w kwocie po 800 zł miesięcznie, płatnych do dnia 10 każdego miesiąca do rąk E. Ś. z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminu płatności którejkolwiek z rat.

Pozwany A. A. (2) w odpowiedzi na pozew uznał powództwo do kwoty po 250 zł miesięcznie, wnosząc o oddalenie powództwa w pozostałej części.

Wyrokiem z dnia 7 listopada 2013 roku w sprawie IX RC 637/12 Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego A. A. (2) na rzecz córki A. A. (1) alimenty w kwocie po 450 zł miesięcznie, płatne do rąk przedstawicielki ustawowej powódki E. Ś. do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 30 lipca 2013 roku.

W pozostałej części Sąd oddalił powództwo oraz nadał wyrokowi w punkcie 1 zasądzającym alimenty rygor natychmiastowej wykonalności i klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi i nie obciążył stron kosztami postępowania.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:

Małoletnia A. A. (1) urodzona (...) jest córką E. Ś. i A. A. (2) ze związku nieformalnego. Małoletnia mieszka z matką w lokalu należącym do matki dziecka. Miesięczny koszt utrzymania małoletniej wynosi około 1.000 zł, z czego żłobek – 300 zł, pieluchy – 120 zł, mleko – 180 zł, odżywki B. – 160 zł, kaszki – 40 zł, owoce – 50 zł, soki – 50 zł, ubrania – 50 zł, leki – 20 zł, środki czystości – 30 zł oraz preparaty witaminowe – 30 zł. Matka małoletniej ponosi koszty utrzymania mieszkania w wysokości 500 zł.

Pozwany od chwili urodzenia małoletniej odwiedzał córkę codziennie. Przekazał matce dziecka kwotę 200 zł oraz partycypował w kosztach zakupu łóżeczka i leków dla córki, a także zawoził i odbierał małoletnią ze żłobka. Od sierpnia 2012 roku pozwany opłaca żłobek i średnio co trzy tygodnie robi zakupy dla dziecka w postaci mleka, pieluch oraz co dwa miesiące kupuje ubranka dla córki, a także dokonuje zakupu zabawek dla dziecka.

Matka małoletniej z wykształcenia jest magistrem administracji. Pracuje w Szpitalu im. (...) w Ł. jako inspektor i zarabia 1.550 zł netto miesięcznie. Ponadto pobiera dotacje unijne za pół hektara łąki w kwocie 500 zł rocznie. Koszty utrzymania matki powódki wynoszą około 500 zł miesięcznie. Przedstawicielce ustawowej w kosztach utrzymania pomaga matka, która utrzymuje się z emerytury w wysokości 1.500 zł miesięcznie.

Pozwany ma podstawowe wykształcenie. Jest zarejestrowany jako bezrobotny bez prawa do zasiłku od 26 października 2011 roku i utrzymuje się z prac dorywczych. Wcześniej prowadził działalność gospodarczą w postaci zakładu budowlanego. Pozwany posiada umiejętności z zakresu naprawy samochodów, wymiany hydrauliki, malowania ścian oraz zakładania płytek i paneli. Od kilkunastu lat naprawia samochody znajomym, a matce powódki wyremontował kuchnię i łazienkę oraz wymienił hydraulikę.

Pozwany mieszka w domu należącym do jego byłej żony. Na nieruchomości tej znajduje się także budynek przystosowany do dokonywania napraw samochodów zaopatrzony w kanał samochodowy. Koszty utrzymania pozwanego oscylują w granicach 1.150 zł miesięcznie. Obecnie ojciec małoletniej powódki posiada samochód osobowy V. (...), który zakupił za kwotę 1.000 zł wspólnie z A. S.. Pozwany korzysta również z użyczonych samochodów.

A. A. (2) leczy się z powodu rwy kulszowej, obustronnej dyskopatii i dyskopatii szyjnej. Oczekuje na przeprowadzenie operacji. Leczy się również kardiologicznie i przyjmuje leki z powodu dolegliwości bólowych kręgosłupa i drętwienia kończyn. Pozwany posiada stwierdzony lekki stopień niepełnosprawności.

Na nazwisko pozwanego od 2006 roku do 2013 roku było zarejestrowanych dziewięć samochodów. Pozwany ma prawo jazdy kategorii A i B.

W ciągu ostatnich sześciu miesięcy Powiatowy Urząd Pracy w Ł. dysponował i nadal dysponuje ofertami zatrudnienia dla kierowcy z prawem jazdy kategorii B, hydraulika, mechanika samochodowego oraz pracownika remontowo – budowlanego z wynagrodzeniem 1.600 zł miesięcznie. W 2013 roku istniała również możliwość ubiegania się o dotację w wysokości 30.000 zł na rozpoczęcie działalności gospodarczej ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Przyjmując powyższe ustalenia jako podstawę prawną rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy wskazał przepis art.133 § 1 krio, zgodnie z którym rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania.

Zakres zaś świadczeń alimentacyjnych stosownie do art.135 § 1 krio zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, przy czym zarobkowe możliwości zobowiązanego to dochody, jakie zobowiązany mógłby osiągnąć przy pełnym wykorzystaniu swoich kwalifikacji zawodowych, wykształcenia, doświadczenia zawodowego, uwzględniając stan zdrowia i wiek zobowiązanego ( vide: uchwała Sądu Najwyższego z 16 grudnia 1987 roku, III CZP 91/86, OSNCP 1988/4/42).

Zakres obowiązku alimentacyjnego może i powinien być większy od wynikającego z faktycznych zarobków i dochodów zobowiązanego, jeśli przy pełnym i właściwym wykorzystaniu jego sił i umiejętności jego zarobki i dochody byłyby większe, a istniejące warunki społeczno- gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie ( vide: wyrok Sądu Najwyższego z 16 maja 1975 roku III CRN 48/75, LEX NR7702).

Zakres potrzeb dziecka, których zaspokojenie jest obowiązkiem rodziców ustanawia przepis art.96 krio, zgodnie z którym rodzice zobowiązani są zapewnić dzieciom zaspokojenie potrzeb w zakresie wyżywienia, odzieży, środków higieny oraz leczenia.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i judykatury przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego należy rozumieć potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu odpowiedni do jego wieku i uzdolnień prawidłowy rozwój duchowy i fizyczny.

W ocenie Sądu Rejonowego prawie cały ciężar utrzymania małoletniej spoczywa na barkach matki powódki, która wypełnia swój obowiązek alimentacyjny, wychowując córkę, opiekując się nią i dostarczając środki materialne na utrzymanie małoletniej.

Natomiast zakres starań pozwanego o wychowanie i utrzymanie córki – zdaniem Sądu I instancji – jest niewystarczający, a proponowana przez pozwanego kwota tytułem alimentów nie zabezpiecza nawet kosztów wyżywienia małoletniej.

Sąd Rejonowy podniósł iż wprawdzie pozwany jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku, ale posiada doświadczenie zawodowe i szereg praktycznych kwalifikacji w zakresie wykonywania napraw samochodów oraz prac hydraulicznych i prac remontowo – budowlanych, a urząd pracy dysponuje ofertami pracy dla osób o kwalifikacjach zawodowych pozwanego, co oznacza, że pozwany posiada potencjalne możliwości podjęcia pracy za wynagrodzeniem od 1.600 zł brutto miesięcznie.

Sąd Rejonowy podkreślił, że pozwany posiada orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności z przeciwwskazaniem do ciężkiej pracy fizycznej, ale nie wszystkie prace remontowe czy związane z naprawą samochodów wymagają używania dużej siły fizycznej.

Pozwany może również wykonywać pracę związaną z usługami transportowymi, mając prawo jazdy i mogąc prowadzić samochód.. Pozwany może też podjąć działalność gospodarczą w zakresie naprawy samochodów, dysponując budynkiem, który można wyposażyć na cele warsztatu samochodowego. Nie musi jednocześnie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wykonywać pracy osobiście, może zatrudnić pracowników, a sam pełnić funkcje związane z nadzorem.

Konkludując Sąd Rejonowy uznał, że kwota alimentów w wysokości 450 zł miesięcznie jest adekwatna do usprawiedliwionych potrzeb małoletniej powódki i do sytuacji finansowej pozwanego w aspekcie jego możliwości zarobkowych i majątkowych.

W pozostałej części Sąd oddalił żądanie powódki jako wygórowane i przekraczające znacznie możliwości zarobkowe i finansowe ojca małoletniej.

Na podstawie art.333 § 1 pkt 1 kpc Sąd z urzędu nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności, a w oparciu o art.1082 kpc z urzędu nadał wyrokowi w punkcie 1 klauzulę wykonalności przeciwko dłużnikowi A. A. (2).

Jednocześnie Sąd Rejonowy na podstawie art. 102 kpc orzekł o nieobciążaniu stron kosztami postępowania. W stosunku do pozwanego Sąd uznał, że niecelowe byłoby obciążanie go kosztami sądowymi ze względu na obowiązek alimentacyjny, który powinien być zaspokojony w pierwszej kolejności, a w stosunku do strony powodowej nie obciążył tej strony kosztami pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu ze względu

na brak dochodów własnych po stronie małoletniej i sytuację materialną jej przedstawicielki ustawowej.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego z dnia 7 listopada 2013 roku złożył pozwany, który na podstawie art.367 § 1 kpc i art.368 kpc zaskarżył powyższy wyrok w części zasądzającej od pozwanego na rzecz powódki alimenty w kwocie ponad 250 zł miesięcznie.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił :

1.  obrazę przepisów prawa procesowego mającą wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a to art.233 kpc poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę m materiału dowodowego, a w szczególności:

a)  sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę dokumentacji medycznej pozwanego, z której jednoznacznie wynika iż nie jest on w stanie podjąć stałego zatrudnienia przy wykonywaniu prac fizycznych, a jego wykształcenie nie pozwala na znalezienie innej pracy,

b)  bezpodstawne pominięcie dowodów z załączonych do akt sprawy paragonów, z których, w połączeniu z okolicznością opłacania przez pozwanego żłobka dla powódki jednoznacznie wynika iż pozwany wypełnia obowiązek alimentacyjny względem dziecka dobrowolnie.

c)  sprzeczną z zasadami logiki ocenę dowodu z przesłuchania pozwanego w zakresie odmówienia wiary jego twierdzeniom o dokonywaniu nieodpłatnych napraw samochodów należących do znajomych oraz źródeł dochodów,

2.  błąd w ustaleniach faktycznych stanowiących podstawę orzeczenia polegający na przyjęciu iż zarobkowe możliwości pozwanego wynoszą 1.600 brutto miesięcznie, a tym samym pozwalają mu na świadczenie alimentów w wysokości 450 zł miesięcznie w sytuacji, gdy rzeczywiste możliwości zarobkowe pozwanego kształtują się na poziomie 600 – 700 zł miesięcznie.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki alimentów w kwocie 250 zł, płatnych do rąk przedstawicielki ustawowej powódki do dnia 10 każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, poczynając od dnia 30 lipca 2013 roku i oddalenie powództwa w pozostałej części,

2.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych,

3.  zwrot kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu, nieuiszczonych w żadnej części za II instancję

ewentualnie

4.  uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach sądowych.

Po przedstawieniu akt Sądowi Okręgowemu pełnomocnik pozwanego w dniu 20 lutego 2014 roku złożył pismo procesowe wraz z wnioskami dowodowymi, w którym wniósł o dopuszczenie dowodu z:

1.  opinii biegłego lekarza neurochirurga na okoliczność stanu zdrowia pozwanego, niemożliwości podejmowania prac fizycznych, zakresu prac, których wykonywanie nie stanowi zagrożenia dla zdrowia pozwanego,

2.  dokumentacji medycznej pozwanego z pobytu w Wojewódzkim Szpitalu (...) w Ł. na okoliczność stanu zdrowia pozwanego, przebytej operacji, niemożności zgłoszenia wniosku dowodowego, o którym mowa w punkcie 1 petitum niniejszego pisma w postępowaniu przed Sądem I instancji oraz w apelacji.

Na rozprawie apelacyjnej w dniu 8 maja 2014 roku Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza neurochirurga jako nieuzasadniony wobec wykazania przez stronę pozwaną aktualnego stanu zdrowia skarżącego dowodami w postaci dokumentów przedłożonych przez pełnomocnika po wydaniu wyroku przez Sąd Rejonowy i dopuścił dowód z dokumentacji medycznej pozwanego dotyczącej pobytu skarżącego w Wojewódzkim Szpitalu (...) w Ł. na okoliczność stanu zdrowia pozwanego i przebytej operacji oraz dopuścił dowód z dokumentów złożonych przez pełnomocnika pozwanego na rozprawie apelacyjnej w postaci orzeczenia o stopniu niepełnosprawności pozwanego i decyzji o przyznaniu pozwanemu zasiłku stałego, uznając na podstawie art.381 kpc iż potrzeba powołania się na te dowody wynikła później po wydaniu wyroku przez Sąd I instancji.

Sąd Okręgowy ustalił dodatkowo iż w dniu 22 stycznia 2014 roku pozwany został przyjęty do Wojewódzkiego Szpitala (...) w Ł. z powodu silnych dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowo – krzyżowego kręgosłupa z objawami rwy kulszowej obustronnej i poddany operacji z zaleceniem kontroli w Poradni Neurochirurgicznej po opuszczeniu Szpitala ( dowód: dokumentacja medyczna pozwanego ze Szpitala im. (...) – k 255 – 266).

Orzeczeniem Miejskiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Ł. z dnia 25 marca 2014 roku pozwany został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ze wskazaniem odpowiedniego zatrudnienia w warunkach chronionych ( dowód: orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pozwanego – k 272).

Decyzją Prezydenta Miasta Ł. Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej (...) w Ł. z dnia 29 kwietnia 2014 roku pozwanemu został przyznany zasiłek stały od 1 stycznia 2014 roku do 28 stycznia 206 roku, przy czym do grudnia 2015 roku w wysokości 529 zł, a od stycznia 2016 roku w wysokości 477,81 zł (dowód: decyzja o przyznaniu pozwanemu zasiłku stałego – k 273).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna i dlatego też zasługuje na uwzględnienie.

Po wydaniu wyroku przez Sąd Rejonowy zaistniały fakty, które powodują konieczność zmiany zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie zasądzonych alimentów do kwoty 250 zł miesięcznie uznanej przez pozwanego.

W aktualnym stanie faktycznym zaskarżony wyrok jest sprzeczny z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego oraz z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Po przebyciu przez pozwanego operacji w dniu 22 stycznia 2014 roku i zaliczeniu obecnie skarżącego orzeczeniem z dnia 25 marca 2014 roku do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ( wcześniej był to stopień lekki) oraz przy wskazaniach odnośnie zatrudnienia pozwanego wymienionych w tym orzeczeniu- tylko w warunkach chronionych, należy zgodzić się ze skarżącym iż pozwany nie jest w stanie podjąć stałego zatrudnienia przy wykonywaniu prac fizycznych związanych z naprawą samochodów czy też prac tzw. ogólnobudowlanych, dotyczacych w szczególności układania płytek, zakładania paneli i wykonywania usług hydraulicznych. Wymienionych prac nie można uznać za prace mogące być wykonywane w warunkach chronionych, a podstawowe wykształcenie pozwanego uniemożliwia znalezienie na rynku innej, lżejszej pracy, a obecnie czyni wręcz niemożliwym podjęcie innej pracy, także ewentualnie w zawodzie kierowcy ze względu na wskazania do zatrudnienia tylko w warunkach pracy chronionej.

Posiadane przez pozwanego wykształcenie i brak odpowiednich warunków lokalowych i sprzętowych powoduje także iż propozycja Sądu Rejonowego podjęcia działalności gospodarczej i prowadzenia jej tylko i wyłącznie w ramach funkcji nadzorczych czyni ją nierealną.

Należy zgodzić się również ze skarżącym, że przyjęcie przez Sąd I instancji iż zarobkowe możliwości pozwanego wynoszą 1.600 zł brutto miesięcznie, a tym samym pozwalają mu na świadczenie alimentów w wysokości 450 zł miesięcznie jest ustaleniem nie znajdującym potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym, w tym zwłaszcza w dokumentach złożonych przez pełnomocnika pozwanego po wydaniu orzeczenia przez Sąd Rejonowy.

Pozwany utrzymuje się bowiem ze stałego zasiłku przyznanego od 1 kwietnia 2014 roku do 28 stycznia 2016 roku, przy czym zasiłek ten do grudnia 2015 roku będzie wynosił 529 zł miesięcznie, a następnie od stycznia 2016 roku będzie zmniejszony do kwoty 477,81 zł miesięcznie.

A zatem pozwany nie będzie w stanie w tych warunkach materialnych i zdrowotnych łożyć na utrzymanie córki alimentów w wysokości 450 zł miesięcznie, które praktycznie wyczerpują niemalże w całości przyznany skarżącemu przez MOPS w Ł. stały zasiłek i niewątpliwie przekraczają aktualne możliwości zarobkowe zobowiązanego. Usprawiedliwione potrzeby uprawnionego nie mogą bowiem przekraczać ram, jakie wynikają z możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do świadczenia alimentacyjnego, a dzieci żyją na takim poziomie materialnym, który jest udziałem ich rodziców.

Stąd też, biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art.386 §1 kpc zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1 w ten tylko sposób, że w miejsce kwoty po 450 zł miesięcznie zasądził kwotę po 250 zł miesięcznie, pozostawiając sposób i termin płatności alimentów bez zmian.

Na podstawie § 19 i 20 w związku z § 7 ust.11 i § 13 ust.1pkt 1 oraz § 2 ust.3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w spawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( tekst jedn. Dz. U. z 2013 roku, poz. 461) Sąd Okręgowy przyznał i nakazał wypłacić pełnomocnikowi pozwanego z urzędu adw. A. R. ze Skarbu Państwa Sądu Rejonowego dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi kwotę 221,40 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu w obu instancjach, w tym kwotę 147,60 zł za I instancję i kwotę 73,80 zł za II instancję.