Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 20 lipca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XVIII Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący:SSO Katarzyna Szmytke

Protokolant: st. prot. sąd. Joanna Radzicka

po rozpoznaniu w dniu: 06.07.2017 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa: M. P.

przeciwko: (...) Zakładowi (...) na (...) S.A. w W.

o: zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę: 87.748,54 zł (osiemdziesiąt siedem tysięcy siedemset czterdzieści osiem złotych 54/100) z ustawowymi odsetkami od dnia 24.06.2014r. do dnia zapłaty.

2.  Kosztami niniejszego procesu obciąża pozwanego w całości i na tej podstawie:

a) nakazuje ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Poznaniu kwotę: 4.388 zł tytułem wpisu sądowego, od uiszczenia którego powódka została zwolniona;

b) zasądza od pozwanego na rzecz powódki kwotę: 7.217 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego - oddalając dalej idący wniosek pełnomocnika powódki.

/-/K. Szmytke

UZASADNIENIE

W pozwie złożonym w dniu 12 stycznia 2016 r. powódka M. P. wniosła o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) Zakładu (...) na (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. kwoty 87.748,54 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 24 czerwca 2014 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 7.200 zł wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Powódka wniosła także o zwolnienie jej od kosztów sądowych w zakresie obowiązku uiszczenia opłaty od pozwu.

Uzasadniając wniesione powództwo wskazano, że powódka wraz mężem S. P. w dniu 13 września 2006 r. zawarła umowę o kredyt hipoteczny. W tym samym dniu przystąpili oni również do grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców w pozwanym zakładzie ubezpieczeń. Zdarzeniem objęty ubezpieczeniem był m.in. zgon ubezpieczonego. Ubezpieczającym i uposażonym był Bank (...) S.A. W dniu 29 marca 2014 r. S. P. zmarł. Przy jego zwłokach odnaleziono dwie puszki piwa oraz liczne tabletki koloru białego, z których część była rozgnieciona. Biegli przeprowadzający sekcję zwłok stwierdzili, że należy brać pod uwagę możliwość zatrucia lekami lub narkotykami. Powódka zaznaczyła, że w dniu 08 kwietnia 2014 r. zgłosiła pozwanemu zdarzenie ubezpieczeniowe. Pismem z dnia 09 czerwca 2014 r. poinformował on jednak o odmowie wypłaty odszkodowania, wskazując, iż zgodnie z § 20 ust. 5 OWU nie ponosi odpowiedzialności, jeśli śmierć ubezpieczonego nastąpiła w wyniku zatrucia spowodowanego spożyciem alkoholu, użyciem narkotyków lub innych środków odurzających oraz umyślnego nadużycia leków. Zdaniem bowiem pozwanego z opisu okoliczności zdarzenia wynika, że do śmierci S. P. doszło w wyniku zatrucia lekami lub narkotykami. W ocenie powódki stanowisko pozwanego jest niezasadne. Z protokołu sekcji wynika bowiem jedynie hipoteza, którą można by zweryfikować przeprowadzając kompleksową analizę toksykologiczną. Według wiedzy powódki taka jednak nie została przeprowadzona. Powódka podkreśliła, że to na pozwanym spoczywa dowód wykazania, że śmierć nastąpiła na skutek przyczyn, za które nie ponosi on odpowiedzialności. Jednocześnie powódka podniosła, że (...) Bank S.A. umową przelewu z dnia 02 listopada 2015 r. przeniósł na nią wierzytelność z tytułu zawartej przez S. P. umowy ubezpieczenia. Uzasadniając z kolei wysokość dochodzonej kwoty powódka powołując się na zapisy OUW wskazała, że kwota zadłużenia z tytułu kredytu hipotecznego na dzień 29 marca 2014 r.. według kursu franka szwajcarskiego z dnia 28 marca 2014 r. wynosi 175.497,08 zł, a kwota dochodzona stanowi połowę tej sumy (k. 2 – 5).

Postanowieniem z dnia 09 marca 2016 r. powódka została zwolniona od kosztów sądowych w zakresie obowiązku uiszczenia opłaty sądowej od pozwu (k. 50).

W odpowiedzi na pozew z dnia 31 marca 2016 r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz od powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że z postanowienia o umorzeniu śledztwa wynika, że najbardziej prawdopodobną przyczyną śmierci S. P. było zatrucie lekami lub narkotykami. Tym samym w jego ocenie żądanie pozwu nie jest uzasadnione (k. 60 – 62).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka M. P. wraz z mężem S. P. w dniu 13 września 2006 r. zawarli z Bankiem (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. umowę o kredyt hipoteczny nr KH/ (...). Kwota udzielonego kredytu wyniosła 137.991,06 zł. Zgodnie z umową kredyt jest indeksowany do franka szwajcarskiego. Jedną z form zabezpieczenia spłaty kredytu jest cesja praw z polis ubezpieczeniowych na życie kredytobiorców, tj. S. P. i M. P..

W dniu 13 września 2006 r. S. P. i M. P. złożyli deklaracje o przystąpieniu do grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców w pozwanym (...) Zakładzie (...) na (...) spółka akcyjna z siedzibą w W.. Ubezpieczającym i uposażonym w ramach tego ubezpieczenia jest Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W.. Początkowa wysokość sumy ubezpieczenia, w przypadku każdego z ubezpieczonych wyniosła 68.995 zł. Z kolei udział procentowy stanowiący stosunek początkowej wysokości sumy ubezpieczenia do wysokości udzielonego kredytu wynosił 50 %.

Zgodnie z § 2 ogólnych warunków grupowego ubezpieczenia na życie (dalej jako OWGU) przedmiotem ubezpieczenia jest życie i zdrowie ubezpieczonego. Zakres ubezpieczenia obejmuje natomiast: śmierć ubezpieczonego oraz wystąpienie u ubezpieczonego niezdolności do pracy (§ 3 OWGU). W przypadku śmierci ubezpieczonego pozwany zobowiązał się do wypłaty 100 % sumy ubezpieczenia aktualnej w dniu zdarzenia. W myśl § 13 ust. 2 OWGU suma ubezpieczenia jest równa iloczynowi aktualnego udziału procentowego oraz aktualnego salda zadłużenia. Przy czym w przypadku kredytów i pożyczek hipotecznych w walucie obcej wysokość sumy ubezpieczenia ustalana jest w złotych według kursu sprzedaży danej waluty na podstawie obowiązującej u ubezpieczającego tabeli kursów walut obcych w dniu, w którym ustalana jest wysokość sumy ubezpieczenia oraz saldo kapitału. W świetle § 20 OWGU pozwany nie ponosi odpowiedzialności, jeśli śmierć ubezpieczonego nastąpiła m.in.:

- w skutek samobójstwa ubezpieczonego popełnionego w okresie dwóch lat od początku odpowiedzialności w stosunku do tego ubezpieczonego (pkt 1);

- w wyniku zdarzenia spowodowanego przez ubezpieczonego w stanie po spożyciu alkoholu, pod wpływem narkotyków, środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii (pkt 4);

- w wyniku zatrucia spowodowanego spożyciem alkoholu, użyciem narkotyków lub innych środków odurzających oraz umyślnego nadużycia leków (pkt 5). Zgodnie z postanowieniami OWGU w przypadku śmierci ubezpieczonego prawo do świadczenia przysługuje uposażonemu (§ 22 ust. 1 OWGU). Wykonanie przez pozwanego zobowiązania z przedmiotowej umowy ubezpieczenia powinno nastąpić w terminie 30 dni od dnia otrzymania kompletu dokumentów uzasadniających wykonanie zobowiązań, zaś w przypadku, gdyby wyjaśnienie w tym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności w stosunku do ubezpieczonego albo wysokości zobowiązania okazało się niemożliwe, pozwany powinien wykonać zobowiązanie w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe (§ 29 ust. 1 i 2 OWGU). Wypłata świadczenia powinna natomiast nastąpić w formie jednorazowej w pełnej należnej kwocie (§ 30 ust. 1 OWGU).

Dowód: umowa o kredyt hipoteczny (k. 13 – 18), deklaracje przystąpienia do grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców (k. 20 – 21, k. 22 – 23 i k. 98), ogólne warunki grupowego ubezpieczenia na życie (k. 37 – 40)

W dniu 24 marca 2014 r. S. P. bez wcześniejszego uprzedzenia nie stawił się w pracy, mimo że po zawiezieniu syna do szkoły miał się do niej udać. Jego małżonka M. P. nie mogąc się do niego dodzwonić, w miejscu zatrudnienia męża uzyskała informację, że nie przybył on do pracy. Po powrocie do domu stwierdziła, że mąż zostawił wyłączony telefon na stole. Na stole leżała też karta bankomatowa do wspólnego konta, a przed domem znajdował się samochód, z którego na co dzień S. P. korzystał. Powódka skontaktował się z teściami ale okazało się, że męża u nich nie ma. Następnego dnia powódka zgłosiła zaginięcie męża na Policji.

W dniu 27 marca 2014 r. S. P. wynajął na dwa dni pokój w pensjonacie (...) w Z.. W dniu 29 marca 2014 r., w godzinach wieczornych, po zakończeniu terminu pobytu, właścicielka pensjonatu zaniepokojona niepojawieniem się S. P. i brakiem kluczy do pokoju, wraz z synem dokonała siłowego otwarcia drzwi wejściowych do wynajętego pokoju, ujawniając leżące na łóżku zwłoki S. P.. Przybyły na miejsce lekarz potwierdził jego zgon. Podczas oględzin przy zwłokach ujawniono między innymi dwie puszki piwa oraz liczne tabletki koloru białego, z których część była rozgnieciona. W toku prowadzonego postępowania przygotowawczego postanowiono zasięgnąć opinii Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej C. U. w K.. W dniu 01 kwietnia 2014 r. w Zakładzie Medycyny Sądowej(...)w K. dokonano sądowo – lekarskich oględzin i sekcji zwłok zmarłego S. P.. Przeprowadzone oględziny i sekcja zwłok wykazały: zapalenie oskrzeli, obrzęk płuc, nieznacznego stopnia miażdżycę aorty i tętnic wieńcowych serca, stłuszczenie wątroby niewielkiego stopnia, obecność masy tabletkowej w treści żołądkowej, przekrwienie narządów wewnętrznych i rozpoczynający się rozkład gnilny zwłok. W badaniu histopatologicznym stwierdzono: mięsień sercowy: przekrwienie, cechy autolizy z fragmentacją włókien; płuca: intensywne przekrwienie z wylewami krwawymi do światła pęcherzyków, obrzęk; wątroba: przekrwienie, rozsiane grubokropelkowe stłuszczenie hepatocytów, cechy autolizy; nerka: przekrwienie, cechy autolizy; mózg: przekrwienie, wokół rozsianych naczyń istoty białej pomnożenie komórek obładowanych żółtymi złogami. Z kolei w badaniu toksykologicznym stwierdzono stężenie alkoholu etylowego zarówno we krwi jak i w moczu na poziomie 0,2 ‰. Przeprowadzona sekcja zwłok wykluczyła urazowy mechanizm zgonu S. P., jak również ostre zatrucie alkoholem etylowym. Wykonane badania nie ujawniły również ewidentnych procesów chorobowych w organizmie zmarłego, które tłumaczyłyby przyczynę jego śmierci. Biegli przeprowadzający oględziny i sekcję zwłok uznali, że biorąc pod uwagę okoliczności ujawnienia ciała oraz otrzymane wyniki badania pośmiertnego jako przyczynę zgonu S. P. należy brać pod uwagę możliwość zatrucia lekami lub narkotykami. Stwierdzili jednocześnie, że celem zweryfikowania tej hipotezy konieczne jest przeprowadzenie kompleksowej analizy toksykologicznej zabezpieczonego podczas sekcji zwłok materiału biologicznego. Analiza taka nie została zlecona, a materiały po upływie trzech miesięcy od daty wysłania protokołu zostały zniszczone.

Postanowieniem z dnia 23 maja 2014 r., zatwierdzonym przez Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Zakopanem w dniu 26 maja 2014 r., umorzono śledztwo w sprawie nieumyślnego spowodowania śmierci S. P.. W aktach prowadzonego postępowania przygotowawczego zabezpieczono 27 tabletek koloru białego, które nie zostały jeszcze zniszczone. Ich badanie toksykologiczne umożliwiłoby ustalenie ich rodzaju i składu chemicznego. Jednak brak wykonania badań toksykologicznych masy tabletkowej z żołądka i wycinków narządów wewnętrznych, nie pozwala wykluczyć ani też potwierdzić, że zgon S. P. był spowodowany zażyciem niezidentyfikowanych tabletek. Brak tego badania nie pozwala także wykluczyć ani potwierdzić, że przyczyną zgonu S. P. były zaburzenia czynnościowe pochodzenia sercowego. Zebrana dokumentacja nie pozwala zatem obecnie na ustalenie przyczyn zgonu S. P..

Przed śmiercią S. P. leczył się na tarczycę i w związku z tym przyjmował lek Euthyrox.

Dowód: protokół sądowo – lekarskich oględzin i sekcji zwłok wraz opinią Zakładu Medycyny Sądowej (...) w K. (k. 129 – 131), sprawozdanie z badań toksykologicznych materiału biologicznego w kierunku obecności alkoholu etylowego (k. 132), pismo Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej (...) z dnia 18 maja 2016 r. (k. 185), opinia biegłego sądowego – specjalisty medycyny sądowej dr hab. med. C. Ż. z dnia 22 grudnia 2016 r. (k. 149 – 152), postanowienie o umorzeniu śledztwa (k. 32 – 33), zeznania powódki M. P. (pisemny protokół z rozprawy z dnia 16 czerwca 2016 r. – k. 134 – 138 – elektroniczny protokół k. 139; pisemny protokół z rozprawy z dnia 20 kwietnia 2017 r. – k. 179 – 180 – elektroniczny protokół k. 182)

Pismem z dnia 08 kwietnia 2014 r. M. P. zgłosiła pozwanemu zdarzenie ubezpieczeniowe w postaci zgonu S. P..

Pismem z dnia 15 kwietnia 2014 r. pozwany poinformował Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. o wpłynięciu zgłoszenia, wzywając jednocześnie do dostarczenia brakujących dokumentów oraz określenia zasadności roszczenia z tytułu umowy ubezpieczenia. Pismami z tego samego dnia pozwany zwrócił się także o udzielenie informacji do Prokuratury Rejonowej w Zakopanym i Zespołu Lekarzy (...) Rodzinnych w P..

Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. do wskazanego wezwania ustosunkował się w piśmie z dnia 15 kwietnia 2014 r., doręczonym w dniu 24 kwietnia 2014 r., przesyłając żądane dokumenty, w tym rozliczenie świadczenia, w którym wskazano, iż saldo zadłużenia wynosi 175.575,08 zł, a suma ubezpieczenia 87.787,54 zł.

Po rozpatrzeniu zgłoszonego roszczenia pismem z dnia 09 czerwca 2014 r. pozwany poinformował Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. o odmowie przyznania świadczenia. Pozwany powołując się na § 20 pkt 5 OWGU wskazał, iż nie ponosi odpowiedzialności, jeśli śmierć ubezpieczonego nastąpiła w wyniku zatrucia spowodowanego spożyciem alkoholu, użyciem narkotyków lub innych środków odurzających oraz umyślnego nadużycia leków. Jednocześnie pozwany podkreślił, że z opisu okoliczności zdarzenia, zawartego w postanowieniu o umorzeniu śledztwa wynika, że do śmierci S. P. doszło w wyniku zatrucia lekami lub narkotykami.

Dowód: zgłoszenie zdarzenia (k. 34 – 35 i k. 77), pismo pozwanego z dnia 15 kwietnia 2014 r. (k. 85), pismo pozwanego z dnia 15 kwietnia 2014 r. (k. 84), pismo pozwanego z dnia 15 kwietnia 2014 r. (k. 84 – verte), pismo Banku (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. z dnia 15 kwietnia 2014 r. (k. 85 – verte i k. 94), rozliczenie świadczenia (k. 86 – verte), pismo pozwanego z dnia 09 czerwca 2014 r. (k. 36 i k. 103)

Pismem z dnia 05 stycznia 2015 r. powódka złożyła skargę na sposób załatwienia wniosku o wypłatę roszczenia z tytułu śmierci męża.

W odpowiedzi na to pismo pozwany w piśmie z dnia 02 lutego 2015 r. powołując się na treść postanowienia o umorzeniu śledztwa oraz opinię biegłych przeprowadzających sekcję zwłok wskazał, że jako przyczynę zgonu S. P. należy brać pod uwagę możliwość zatrucia lekami lub narkotykami. Zachodzą zatem uzasadnione przesłanki do odmowy uwzględnienia zgłoszonych roszczeń w oparciu o wyłączenia zawarte w § 20 OWGU.

Dowód: pismo z dnia 05 stycznia 2015 r. (k. 41 – 42 i k. 116 – verte – 117 – verte), pismo z dnia 02 lutego 2015 r. (k. 43 i k. 119 – verte)

Z zaświadczenia z dnia 15 października 2015 r. o obsłudze kredytu nr KH/ (...) wynika, że saldo zadłużenia na 29 marca 2014 r., według kursu obowiązującego w dniu 28 marca 2014 r. wynosi 175.497,08 zł; 50 % tej kwoty stanowi kwotę 87.748,54 zł.

Dowód: zaświadczenie o obsłudze kredytu (k. 19)

W dniu 02 listopada 2015 r. pomiędzy Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w P., a powódką M. P. została zawarta umowa przelewu wierzytelności. Na mocy tej umowy wskazany Bank przelał nieodpłatnie na powódkę przysługującą mu wobec pozwanego wierzytelność o wypłatę środków z tytułu zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego w postaci zgonu ubezpieczonego S. P., a wynikającą z grupowego ubezpieczenia na życie kredytobiorców, do którego ubezpieczony przystąpił w dniu 13 września 2006 r.

Pismem z dnia 02 listopada 2015 r., doręczonym w dniu 12 listopada 2015 r. Bank (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. poinformował pozwanego o zawarciu z powódką umowy przelewu wierzytelności.

Dowód: umowa przelewu (k. 44), pismo z dnia 02 listopada 2015 r. (k. 120)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych powyżej dokumentów, pisemnej opinii biegłego sądowego – specjalisty medycyny sądowej dr hab. med. C. Ż. oraz zeznań powódki M. P..

Strony nie kwestionowały prawdziwości i autentyczności powołanych powyżej dokumentów, a Sąd nie znalazł podstaw, aby ich moc podważać z urzędu.

Przydatna dla poczynienia istotnych dla sprawy ustaleń okazała się pisemna opinia biegłego sądowego – specjalisty medycyny sądowej dr hab. med. C. Ż. z dnia 22 grudnia 2016 r.

Trzeba zaznaczyć, że opinia biegłego (art. 278 k.p.c.) podlega ocenie jak każdy inny dowód, według art. 233 § 1 k.p.c. Specyfika oceny tego dowodu wyraża się jednak w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych. W istocie zatem ocena ta jest dokonywana o takie kryteria jak: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 r., sygn. akt I CKN 1170/98, Lex nr 46096 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2002 r., sygn. akt V CKN 1354/00, Lex nr 77046).

Dokonując w oparciu o wskazane powyżej kryteria oceny opinii sporządzonej przez biegłego dr hab. med. C. Ż. Sąd doszedł do przekonania, że stanowi ona wiarygodny materiał dowodowy. Biegły w swojej opinii kategorycznie stwierdził, że zebrana w sprawie dokumentacja nie pozwala na ustalenie przyczyn zgonu S. P.. Wymaga podkreślenia, że z opinii biegłego wynika, iż pomocne dla ustalenia przyczyn zgonu S. P. mogłyby być badania toksykologiczne masy tabletkowej z żołądka i wycinków narządów zewnętrznych. Ta konkluzja jest zgodna z wnioskami jakie płyną z protokołu sądowo – lekarskiego i opinii Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej (...) sporządzonych na potrzeby prowadzonego postępowania przygotowawczego. Obecnie jednak przedmiotowe badania nie mogą zostać przeprowadzone, gdyż jak wynika z pisma Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej (...) z dnia 18 maja 2016 r. wskazane materiały zabezpieczone i pobrane podczas sekcji zwłok zostały już zniszczone.

Za wiarygodne w zakresie istotnym dla niniejszej sprawy Sąd uznał także zeznania powódki M. P..

Mając powyższe na uwadze Sąd zważył, co następuje:

Powództwo w rozpatrywanej sprawie zasługiwało w całości na uwzględnienie. Nie było między stronami sporu, że w ramach grupowego ubezpieczenia, do którego powódka i jej mąż przystąpili w związku z zawarcie umowy o kredyt hipoteczny, pozwany zobowiązał się świadczyć ochronę ubezpieczeniową obejmującą m.in. zajście w postaci śmierci ubezpieczonego. Bezsporne też było zarówno to, że w dniu 29 marca 2014 r. doszło do śmierci S. P., a więc zaistnienia zdarzenia objętego wskazaną umową, a także i to, że powódka w związku z zawarciem umowy przelewu wierzytelności z uposażonym – Bankiem (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. – posiada legitymację czynną do domagania się roszczenia w związku z wystąpieniem wskazanego zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową. Stanowisko pozwanego, który nie kwestionował także wysokości dochodzonej kwoty, a jedynie datę od, której powódka domagała się odsetek ustawowych, sprowadzało się tylko do podtrzymywania stanowiska zajętego w trakcie postępowania likwidacyjnego, a sprowadzającego się do twierdzenia, że jego odpowiedzialność jest wyłączona, gdyż do śmierci S. P. doszło w wyniku zatrucia lekami lub narkotykami. Trzeba również podkreślić, iż z treści odpowiedzi na pozew wynika – chociaż nie zostało to wyartykułowane w sposób jasny i czytelny – że zdaniem pozwanego, to powódka powinna wykazać, że do śmierci S. P. nie doszło na skutek zatrucia lekami lub narkotykami. Już zatem w tym miejscu należy stwierdzić – będzie jeszcze o tym mowa w dalszej części uzasadnienia – iż błędne jest stanowisko strony pozwanej co do rozkładu ciężaru dowodu w niniejszej sprawie.

Zgodnie z art. 805 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku; przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej (§ 2 art. 805 k.c.).

Zasadą jest, że ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku (art. 817 § 1 k.c.). Gdyby jednak wyjaśnienie w powyższym terminie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości świadczenia okazało się niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w ciągu 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Jednakże bezsporną część świadczenia ubezpieczyciel powinien spełnić w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku (art. 817 § 2 k.c.). Umowa ubezpieczenia lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą zawierać postanowienia korzystniejsze dla uprawnionego niż określone w paragrafach poprzedzających (art. 817 § 3 k.c.).

W świetle art. 829 § 1 k.c. ubezpieczenie osobowe może w szczególności dotyczyć:

- przy ubezpieczeniu na życie – śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku;

- przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków – uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Trzeba też wskazać, iż w myśl art. 833 k.c. przy ubezpieczeniu na życie samobójstwo ubezpieczonego nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku świadczenia, jeżeli samobójstwo nastąpiło po upływie lat dwóch od zawarcia umowy ubezpieczenia. Umowa lub ogólne warunki ubezpieczenia mogą skrócić ten termin, nie bardziej jednak niż do 6 miesięcy.

Zgodnie z art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą zaś na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (art. 509 § 1 k.c.).

Uwzględniając powołane przepisy, a także poczynione powyżej uwagi co do okoliczności, które były między stronami bezsporne, zasadniczy problem w niniejsze sprawie sprowadzał się do oceny czy zaistniały podstawy do zwolnienia się przez pozwanego z odpowiedzialności na podstawie zapisów OWGU (ogólnych warunków grupowego ubezpieczenia) oraz na kim spoczywał ciężar dowodu wykazania tych przesłanek. Zgodnie z § 20 pkt 5 OWGU, na który to zapis powoływał się pozwany, nie ponosi on odpowiedzialności za śmierć ubezpieczonego, jeśli nastąpiła ona w wyniku zatrucia spowodowanego spożyciem alkoholu, użyciem narkotyków lub innych środków odurzających oraz umyślnego nadużycia leków. W orzecznictwie niekwestionowane jest stanowisko, iż zawarte w ogólnych warunkach ubezpieczenia postanowienia (klauzule), że w pewnych przypadkach szkoda nie jest objęta ubezpieczeniem, nie są niczym innym, jak tylko zastrzeżeniem (wyjątkiem) na korzyść ubezpieczyciela. Jeśli zatem chce on z tego zastrzeżenia skorzystać, musi przeprowadzić, zgodnie z regułą ustanowioną w art. 6 k.c., dowód co do faktów wskazujących na taki przypadek (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 9 czerwca 2015 r., sygn. akt VI ACa 1179/14, Lex nr 1765975; wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 stycznia 2014 r., sygn. akt I ACa 659/13, Lex nr 1425368). Jak już zatem zasygnalizowano powyżej błędne jest stanowisko pozwanego, że to powódka powinna wykazać, iż śmierć jej męża S. P. nie nastąpiła na skutek zatrucia lekami lub narkotykami. Na powódce bowiem spoczywał obowiązek wykazania, że pozwany świadczył ochronę ubezpieczeniową, którą objęte było zdarzenie w postaci śmierci jej męża S. P., a nadto, iż w związku z zaistnieniem tego zdarzenia pozwany zobowiązany był do wypłaty ściśle określonego świadczenia, oraz że przysługuje jej legitymacja do domagania się zapłaty tej kwoty. Wskazanym obowiązkom powódka uczyniła zadość, czego zresztą – na co również już zwrócono uwagę – pozwany nie kwestionował. Pozwany z kolei wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie wykazał, aby zaistniały podstawy do zwolnienia się przez niego z odpowiedzialności za zapłatę świadczenia w związku z zajściem zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Z dokonanych ustaleń wynika bowiem, że nie jest jasna przyczyna śmierci S. P.. Przyczyna taka nie została ustalona mimo przeprowadzenia oględzin i sekcji zwłok, a także przeprowadzenia badań histopatologicznych i toksykologicznych na zawartość alkoholu. Zabezpieczony zaś podczas sekcji zwłok materiał biologiczny nie został poddany analizie toksykologicznej, taka nie została bowiem zlecona, a w związku z tym został następnie zniszczony, co z kolei wynika z pisma Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej (...) z dnia 18 maja 2016 r. Obecnie zatem, na co zwrócił uwagę biegły w swej opinii, nie ma możliwości jednoznacznego ustalenia przyczyn śmierci S. P.. W tych okolicznościach wbrew twierdzeniom pozwanego nie można przyjąć, że przyczyną śmierci S. P. było zatrucie lekami lub narkotykami. Nie można bowiem uznać – jak oczekiwał tego pozwany – że samo przypuszczenie czy hipoteza o ewentualnej przyczynie śmierci S. P. jest wystarczające do zwolnienia się przez niego z odpowiedzialności na podstawie zapisów § 20 pkt 5 OWGU. Wystąpienie zdarzenia, które zgodnie z postanowieniami OWGU pozwala na zwolnienia się przez ubezpieczyciela z odpowiedzialności, nie może być rozważane na gruncie przypuszczeń czy hipotez. Zdarzenie takie musi zostać wykazana w sposób nie budzący wątpliwości. Taka zaś sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca. Pozwany zatem wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi nie wykazał, że zaistniały przesłanki do zwolnienia się przez niego z odpowiedzialności za zajście zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniowa, tj. śmierć S. P.. Powództwo co do zasady zasługiwało więc na uwzględnienie. Powódka domagała się zasądzenia na swoją rzecz kwoty 87.748,54 zł. Pozwany wysokości dochodzonej kwoty nie kwestionował. Z pisma Banku (...) S.A. z dnia 15 kwietnia 2014 r. złożonego pozwanemu w trakcie postępowania likwidacyjnego wynika z kolei, że suma ubezpieczenia wynosi 87.787,54 zł, jest zatem wyższa niż żądana przez powódkę. Uwzględniając jednak treść art. 321 § 1 k.p.c. Sąd związany był żądaniem powódki. W całości zasługiwało na uwzględnienie również żądanie powódki co do zasądzenia odsetek od kwoty 87.748,54 zł od dnia 24 czerwca 2014 r. Zgodnie z art. 481 § 1 k.c. jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zgodnie z powołanym powyżej przepisem – art. 817 k.c. – którego zasadnicze postanowienia zostały powtórzone w OWGU – § 29 – pozwany był zobowiązany do spełnienia świadczenia w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku wraz z kompletem dokumentów. Komplet dokumentów został przez Bank (...) S.A. złożony w dniu 24 kwietnia 2014 r. Pozwany zatem powinien spełnić świadczenie do dnia 24 maja 2014 r. Od dnia następnego pozostawał zatem w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia. Powódka miała zatem prawo domagać się zasądzenia odsetek od kwoty 87.748,54 zł od dnia 24 czerwca 2014 r. Ostatecznie zatem powództwo w całości zasługiwało na uwzględnienie, o czym orzeczono w pkt. 1 wyroku.

O kosztach procesu na podstawie art. 98 § 1 i 3 i art. 99 k.p.c. Sąd orzekł w pkt. 2 wyroku. Powódka w całości wygrała sprawę, a zatem obowiązek zwrotu kosztów procesu spoczywał na pozwanym. Uwzględniając, iż powódka została zwolniona od opłaty sądowej od pozwu w kwocie 4.388 zł, w pkt. 2 lit. a) wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazano ściągnąć tę kwotę od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Poznaniu. Z kolei w pkt. 2 lit. b) zasądzono od pozwanego na rzecz powódki kwotę 7.217 zł stanowiącą wynagrodzenie pełnomocnika obliczone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym na dzień wniesienia powództwa wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa kwocie 17 zł.

/-/ K. Szmytke