Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Szczecinie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 października 2017 roku w S.

1.  sprawy z powództwa H. Ł. (1) i H. Ł. (2)

przeciwko Gminie M. S.

o ustalenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...)

2.  sprawy z powództwa H. Ł. (1) i H. Ł. (2)

przeciwko Gminie M. S.

o ustalenie opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...)

na skutek apelacji powodów od wyroku Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie z dnia 16 lutego 2017 roku, sygn. akt I C 1557/13

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a/ w punkcie I ustala, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu przysługującego powodom H. Ł. (2) i H. Ł. (1) użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, stanowiącej własność Gminy M. S. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...), o powierzchni 419 m ², położonej w S. w obrębie ewidencji gruntów Ś. – 37 jest uzasadniona poczynając od 1 stycznia 2012 roku w wysokości 2790,28 zł [dwóch tysięcy siedmiuset dziewięćdziesięciu złotych dwudziestu ośmiu groszy] przy przyjęciu stawki 3 % i obniżeniu opłaty o 50 % z tytułu bonifikaty, z tym zastrzeżeniem, że na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną zalicza się wartość nakładów poniesionych przez powodów w wysokości 48788,78 zł [czterdziestu ośmiu tysięcy siedmiuset osiemdziesięciu ośmiu złotych siedemdziesięciu ośmiu groszy] i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

b/ w punkcie II ustala, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu przysługującego powodom H. Ł. (2) i H. Ł. (1) udziału wynoszącego (...) części w użytkowaniu wieczystym nieruchomości gruntowej, stanowiącej własność Gminy M. S. oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka numer (...), o powierzchni 305 m ², położonej w S. w obrębie ewidencji gruntów Ś. – 37 jest uzasadniona od 1 stycznia 2012 roku w kwocie 1191,54 zł [jednego tysiąca stu dziewięćdziesięciu jeden złotych pięćdziesięciu czterech groszy] przy przyjęciu stawki 1 % i obniżeniu opłaty o 50 % z tytułu bonifikaty, z tym zastrzeżeniem, że na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną zalicza się wartość nakładów poniesionych przez powodów w wysokości 74949,27 zł [siedemdziesięciu czterech tysięcy dziewięciuset czterdziestu dziewięciu złotych dwudziestu siedmiu groszy] i oddala powództwo w pozostałym zakresie;

2.  oddala apelacje w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od pozwanej Gminy M. S. na rzecz powodów H. Ł. (1) i H. Ł. (2) kwoty po 129,50 zł [sto dwadzieścia dziewięć złotych pięćdziesiąt groszy] tytułem kosztów postępowania apelacyjnego.

SSO Violetta Osińska SSO Agnieszka Tarasiuk - Tkaczuk SSO Tomasz Sobieraj

Sygn. akt II Ca 529/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem częściowym z dnia 16 lutego 2017 roku Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie:

- w punkcie I ustalił, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej przysługującego powodom H. Ł. (2) i H. Ł. (1), stanowiącej własność Gminy M. S. oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 419 m ², położonej w S. w obrębie ewidencji gruntów Ś. – 37 jest uzasadniona poczynając od 1 stycznia 2012 roku w wysokości 4 116,91 złotych przy przyjęciu stawki 3 %;

- w punkcie 2 ustalił, że aktualizacja opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w udziale (...) części nieruchomości gruntowej przysługującego powodom H. Ł. (2) i H. Ł. (1), stanowiącej własność Gminy M. S. oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 305 m2, położonej w S. w obrębie ewidencji gruntów Ś. – 37 jest uzasadniona od 1 stycznia 2012 roku w kwocie 1701,37 złotych przy przyjęciu stawki 1 %.

Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Rejonowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Zawiadomieniem z dnia 31 października 2011 roku Prezydent Miasta S. wypowiedział dotychczasową opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego działki nr (...), w udziale (...), położonej w S. przy ul. (...) oraz na podstawie operatu szacunkowego ustalił jej wysokość począwszy od dnia l stycznia 2012 roku na kwotę 551,21 złotych. Powodowie zostali także poinformowani o nowych wysokościach opłat rocznych: 366,36 złotych za rok 2012, 458,79 złotych za 2013 rok oraz 551,21 za rok 2014.

Pismem z dnia 12 listopada 2012 roku złożonym w dniu 20 listopada 2012 roku strona powodowa złożyła wniosek o zmianę stawki procentowej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, stanowiącej działkę nr (...) wskazując, że jest to działka drogowa (chodnik) wzdłuż istniejących kamienic. W odpowiedzi na wniosek Gmina M. S. odmówiła zmiany stawki procentowej opłaty.

W związku z odmową Gminy M. S., strona powodowa wystąpiła z wnioskiem do SKO o ustalenie, iż odmowa ta jest nieuzasadniona.

Orzeczeniem z dnia 12 lutego 2014 roku Samorządowe Kolegium Odwoławcze oddaliło wniosek H. i H. Ł. (2) wskazując, że działka nr (...) pierwotnie była wykorzystywana na cele mieszkalno-usługowe, zaś obecnie jest wykorzystywana, jako chodnik. W ocenie SKO zmiana ta nie wypływa na zmianę stawki procentowej, gdyż działka ta nie została wydzielona w celu przejęcia jej przez gminę i włączenia do drogi publicznej, tj. ulicy (...) oznaczonej działką nr (...). Ponadto, z treści uzasadnienia orzeczenia wynika, że działka nr (...) stanowi drogę wewnętrzną, która nie ma charakteru drogi publicznej.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w S. wyrokiem z dnia 14 listopada 2015 roku (sygn. akt II C 427/14) ustalił, że z dniem 1 stycznia 2013 roku zmianie ulega z 3 % na 1 % stawka procentowa opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w udziale do (...) części nieruchomości gruntowej, stanowiącej własność Gminy M. S., oznaczonej jako działka nr (...), o powierzchni 150 m ², położonej w S. w obrębie ewidencji gruntów 37 – Ś. przy ul. (...). Wyrok został zaskarżony i nie był prawomocny na dzień wyrokowania w niniejszej sprawie.

Prezydent Miasta S. zawiadomił powodów pismem z dnia 18 kwietnia 2012 roku, o tym, że wyraża zgodę na zmianę dotychczasowej stawki procentowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste gruntu, stanowiącego własność Gminy M. S., składającego się z działki nr (...) o powierzchni 305 m ², położonej w obrębie ewidencyjnym gruntów 037 Ś. przy ul. (...) KW nr (...) w udziale (...) ze skutkiem na dzień 31 grudnia 2011 roku, która będzie wynosić w kolejnym okresie 1 %.

Zawiadomieniem z dnia 31 października 2011 roku Prezydent Miasta S. wypowiedział dotychczasową opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 305 m ², w udziale (...), położonej w S. przy ul. (...) oraz na podstawie operatu szacunkowego ustalił jej wysokość począwszy od dnia 1 stycznia 2012 roku na kwotę 7621,37 złotych. Powodowie zostali także poinformowani o nowych wysokościach opłat rocznych: 4319,06 złotych za rok 2012, 5970,22 złotych za 2013 rok oraz (...),37 za rok 2014. Zawiadomieniem z tego samego dnia Prezydent Miasta S. wypowiedział dotychczasową opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego działki nr (...) o powierzchni 419 m ², położonej w S. w obrębie 37 Ś. oraz na podstawie operatu szacunkowego ustalił jej wysokość począwszy od dnia l stycznia 2012 roku na kwotę 10788 złotych. Powodowie zostali także poinformowani o nowych wysokościach opłat rocznych: 6123,86 złotych za rok 2012, 8455,93 złotych za 2013 rok oraz 10788 złotych za rok 2014. Na skutek wniosku powodów Samorządowe Kolegium Odwoławcze w S. skorygowało tę opłatę i wyliczyło ją na sumę 7359 złotych, oraz zobowiązało do zapłaty w kwotach 6123,86 złotych za rok 2012, 6741,43 złotych za 2013 rok oraz 7359 złotych za rok 2014.

Na potrzeby uzbrojenia działki nr (...) wykonane zostały występujące prace w zakresie sieci podziemnych: przyłącze wodociągowe, sieć wodociągowa, sieć kanalizacji sanitarnej wraz z przyłączem, przyłącze gazowe, przyłącze energetyczne, prace archeologiczne, przyłączę ciepłownicze, studnie fundamentowe. W ramach wykonywanych prac w zakresie infrastruktury wykonane zostały także prace ziemne. Infrastruktura techniczna wykonana przez powodów podnosi wartość rynkową gruntu i może być wykorzystana przez każdego właściciela i użytkownika wieczystego działki (...). Wykonane wzmocnienie gruntów w postaci studni fundamentowych są nakładami koniecznym i podnoszącymi jej wartość rynkową nieruchomości. Według stanu na dzień 01 stycznia 2012 roku stan prawny i stan zagospodarowania przedmiotowej nieruchomości był podobny jak na dzień oględzin przez biegłego. Na potrzeby doprowadzenia działki nr (...) do możliwego z niej korzystania wykonane zostały następujące prace: wzmocnienie fundamentów i stropów nad zabytkowymi konstrukcjami podziemnymi – wywóz zalegającego gruzu i ziemi. Przez działką nr (...) przechodzą sieci podziemne wykonane dla potrzeb budynków usytuowanych przy ul. panieński, wykazane w III dziale księgi wieczystej jako prawa, roszczenia i ograniczenia. Infrastruktura techniczna wykonana przez powodów podnosi wartość rynkową gruntu i może być wykorzystana przez każdego właściciela i użytkownika wieczystego działki nr (...). Według stanu na dzień 01 stycznia 2012 roku stan prawny i stan zagospodarowania przedmiotowej nieruchomości był podobny jak na dzień oględzin z wyjątkiem rolnego po dacie 01 stycznia 2012 roku muru oporowego zabezpieczającego skarpę zamkową.

Wartość rynkowa prawa własności działki nr (...) przy ul. (...) w S. według stanu i cen na 01 stycznia 2012 roku wynosiła 256163 złotych, natomiast wartości rynkowa prawa własności działki nr (...) to kwota 186.019 złotych. Wartość prawa własności działki gruntu nr (...) to kwota 125982 złotych.

Wartość nakładów ze względu na brak możliwości określenia wartości rynkowej określono jako wartość odtworzeniową. łączna wartość nakładów na działkę nr (...) wyniosła 80564,62 złotych. Wartość nakładów poczynionych na działkę nr (...) to 48788,78 złotych.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, iż wartość nakładów poniesiona przez powodów w stosunku do wzrost wartości nieruchomości stanowiącej działkę gruntu nr (...) wyniosła 44,2985656210938% tego wzrostu, natomiast w stosunku do działki nr (...) było to 58,1137051242347%

Przy tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za uzasadnione. W ocenie sądu pierwszej instancji jednoznacznie opinią biegłej wykazano wartość nieruchomości oraz nakłady (tutaj w zestawieniu z oględzinami przez biegłą gruntu i zabudowań i zderzeniu z dokumentami przedłożonymi przez powodów), których wartość podlega zaliczeniu w rozumieniu art. 77 ust. 4 i 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami w brzmieniu obowiązującym od dnia 9 października 2011 roku. Żadna strona nie kwestionowała tej opinii, która jest jednoznaczna, a wnioski są logiczne i wynikają z jej wywodów. Sąd Rejonowy przytoczył przepisy wyżej wymienionej ustawy, w tym art. 77 ust. l, 3,4 i 5. Sąd Rejonowy po przywołaniu i aprobacie tezy płynącej z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie I ACa 156/12 podkreślił, że powodowie oprócz ustalenia, że niezasadna jest aktualizacja opłaty rocznej, albo jest zasadna w innej wysokości zmierzali do tego, żeby uwzględnić ich nakłady na grunt w ten sposób, aby de facto pozwana je zwróciła w formie swoistego potrącenia (zaliczenia ich w całości) ze zwyżki opłaty wynikającej ze zwiększenia się wartości nieruchomości gruntowej. Tymczasem – wywodził dalej Sąd Rejonowy - jak podkreśla Sąd Apelacyjny w Warszawie nie taki jest cel regulacji tych przepisów. Idąc za tą myślą Sąd Rejonowy ustalił w niniejszym postępowaniu wartość nieruchomości oraz wartość nakładów i przy obliczaniu opłaty uwzględnił to roszczenie powodów, lecz inaczej niż by to chcieli powodowie. Strona powodowa nie posiada samoistnego roszczenia o ustalenie nakładów, powodowie mogą się domagać tylko ich uwzględnienia w postępowaniu akutalizacyjnym. Wyrok kształtujący ich prawa w tym względzie rzutować będzie także na dalsze ewentualne aktualizacje jeżeli wartość nieruchomości będzie stale rosnąć w osi czasu. Sąd Rejonowy zaznaczył, iż powodowie wskazali, iż wartość prawa własności nieruchomości bez nakładów określona na dzień aktualizacji powinna zostać przemnożona przez odpowiednią stawkę procentową. Od wyniku stanowiącego opłatę z aktualizowaną należy odnieść opłatę dotychczasową. Następnie na poczet uzyskanej różnicy należy zaliczać wartość wyliczonych przez biegłego nakładów. Jeżeli wartość poniesionych nakładów przewyższa wysokość różnicy jak w niniejszej sprawie, użytkownik wieczysty jest zobowiązany do wpłacenia opłaty rocznej w dotychczasowej wysokości, aż do momentu wyczerpania wartości nakładów.

Z taką propozycją wykładni przepisów Sąd Rejonowy się nie zgodził, ponieważ taki sposób rozliczenia nakładów pomiędzy wieczystym użytkownikiem, a właścicielem gruntów prowadzi do tego, że wieczysty użytkownik uzyska zwrot poniesionych nakładów na nieruchomości od właściciela. Tymczasem intencją ustawodawcy było żeby wartość nakładów rozliczać w różnicy pomiędzy opłatami, w taki sposób, żeby wieczysty użytkownik nie był pokrzywdzony przez to, że poniósł nakłady (wzrost wartości jest m.in. za przyczyną nakładów), a właściciel nie musiał ich zwracać ich pełnej wysokości, poniesionej przez wieczystego użytkownika, ponieważ faktycznie nie ma władztwa nad nieruchomością, a korzysta wyłącznie z swego rodzaju pożytku cywilnego jakim jest opłata. W skrajnych przypadkach mogłoby to doprowadzić do tego, że właściciel nigdy nie uzyskałby należnej mu opłaty podwyższonej, z uwagi na to, że wieczysty użytkownik poniósł określone nakłady na grunt, z których to nakładów korzysta, a właściciel uzyskiwałby podlegającą stałej deprecjacji opłatę ustaloną w pierwotnej wysokości. Sąd Rejonowy wskazał, że zaliczenie proponowane przez stronę powodową w przypadku działki nr (...) realizowałoby się przez ponad 19 lat, a w przypadku działki (...) nigdy by do podwyższenia opłaty nie mogło dojść, ponieważ taki sposób powodowałaby, że zaliczanie następowałoby przez okres znacznie przekraczający okres trwania wieczystego użytkowania (działanie matematyczne pokazuje 242 lata).

Sąd Rejonowy po zaprezentowaniu wyliczeń i sposobów obliczenia nowych opłat, podkreślił ostatecznie, iż czytelniejsze jest zastosowanie prostego zabiegu w postaci odliczenia wartości nakładów od wartości nieruchomości po dokonaniu nakładów i wyliczenie nowej opłaty (uwzględnia się wówczas wartość nakładów w nowej opłacie), a w przypadku upływu trzech kolejnych lat, po których możliwe będzie dokonanie kolejnej aktualizacji, jeśli wartość nieruchomości zmieni się w ten sposób, że wzrośnie uwzględnianie nakładów przyjmując ustalone pierwotnie stosunki procentowe udziału nakładów we wzroście nieruchomości. Reasumując chodzi o to, że gdy wartość nieruchomość nadal będzie rosła w jednostce czasu (tj. w przyszłości) należy uwzględniać we wzroście ustalony w niniejszym postępowaniu procent partycypacji tych nakładów we dalszym wzroście wartości, a co za tym idzie w każdoczesny obliczaniu nowej opłaty. Sąd Rejonowy podkreślił, że niewątpliwie poczynione nakłady będą miały wpływ na ewentualny dalszy wzrost nieruchomości, co jest zgodne z doświadczeniem życiowym i zamysłem ustawodawcy. Zdaniem Sądu Rejonowego - można wywodzić, że zaliczenie nakładów w poczet różnicy między opłatą nową, a starą możne nastąpić tylko raz, Sąd Rejonowy jednak nie opowiada się za taką wykładnią przepisów art. 77. W ocenie Sądu Rejonowego jeżeli wartość nieruchomości nie będzie rosła, a będzie spadać, to zgodnie z art. 77 ust. 2 u.g.n. aktualizacji się nie dokona, natomiast gdy będzie ona rosła, to należy we wzroście zawsze uwzględniać poczynione nakłady, które miały wpływ na wzrost wartości nieruchomości.

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła strona powodowa zaskarżając wyrok w całości, zarzucając:

- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego, która miała wpływ na wynik sprawy, a mianowicie przyjęcie, iż udział powodów w użytkowaniu wieczystym części nieruchomości gruntowej oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 305 m2, położonej w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), stanowiącej własność Gminy M. S., wynosi (...), w sytuacji gdy według aktualnego stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości wynosi on (...), co wynika z treści księgi wieczystej oraz z opinii biegłego sądowego sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania (strona 10), której Sąd w całości dał wiarę, uznając ją za w pełni spójną, jednoznaczną i logiczną, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego wyliczenia zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego;

- niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, a mianowicie nieustalenie, że dla opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących działki oznaczone nr (...) położone w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), stanowiące własność Gminy M. S., stosuje się 50 % bonifikatę zabytkową, co wynika z treści ksiąg wieczystych zawierających informacje o wpisie przedmiotowych nieruchomości gruntowych do rejestru zabytków województwa (...) pod nr 1, z opinii biegłego sądowego sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania (strona 10-11), z umowy o oddanie przedmiotowych gruntów w użytkowanie wieczyste, z przepisów ustawy regulujących kwestię stosowania 50% bonifikaty zabytkowej, co w konsekwencji doprowadziło do błędnego wyliczenia zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, bowiem bez obniżenia jej o 50%;

- błędne zaliczenie wartości poczynionych przez powodów nakładów na będące przedmiotem niniejszego postępowania nieruchomości gruntowe stanowiące działki oznaczone nr (...) poprzez pomniejszenie wartości przedmiotowych nieruchomości o wartość nakładów zamiast dokonania zaliczenia wartości tych nakładów na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną, co jednoznacznie nakazuje ustawodawca w przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami.

Wskazując na powyższe zarzuty apelująca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- przyjęcie, iż udział powodów w użytkowaniu wieczystym części nieruchomości gruntowej oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 305 m2, położonej w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), stanowiącej własność Gminy M. S., wynosi (...) i ustalenie zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości w oparciu o ten udział,

- ustalenie, że dla opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących działki oznaczone nr (...) położone w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), stanowiące własność Gminy M. S., stosuje się 50 % bonifikatę zabytkową i ustalenie zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego przedmiotowych nieruchomości z uwzględnieniem obniżenia jej o 50 %,

- zaliczenie wartości poczynionych przez powodów nakładów na będące przedmiotem niniejszego postępowania nieruchomości gruntowe stanowiące działki oznaczone nr (...) na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną, zamiast zaliczenia ich poprzez pomniejszenie dla celów ustalenia zaktualizowanej opłaty rocznej wartości przedmiotowych nieruchomości o wartość nakładów,

- zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Apelujący wnieśli o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów - wydruków treści ksiąg wieczystych prowadzonych dla nieruchomości gruntowych stanowiących działki oznaczone nr (...) położone w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), stanowiące własność Gminy M. S., na okoliczność:

- wpisu przedmiotowych nieruchomości gruntowych do rejestru zabytków województwa (...) pod nr 1,

- udziału powodów w użytkowaniu wieczystym części nieruchomości gruntowej oznaczonej nr działki (...), o powierzchni 305 m2, położonej w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), stanowiącej własność Gminy M. S., który wynosi (...).

W uzasadnieniu apelujący rozwinęli wyżej wymienione zarzuty i podnieśli, iż w sposób sprzeczny z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd Rejonowy ustalił, iż udział powodów w użytkowaniu wieczystym części nieruchomości gruntowej oznaczonej nr działki (...), wynosi (...), w sytuacji gdy według aktualnego stanu prawnego przedmiotowej nieruchomości wynosi on (...). Wynika to z treści księgi wieczystej prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości oraz z opinii biegłego sądowego sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania (strona 10), której Sąd Rejonowy w całości dał wiarę oraz uznał ją za w pełni spójną, jednoznaczną i logiczną. Błędne ustalenie udziału powodów w użytkowaniu wieczystym przedmiotowej nieruchomości doprowadziło do błędnego wyliczenia zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, mianowicie zawyżenia jej o tą część o jaką zawyżony został udział powodów w użytkowaniu wieczystym nieruchomości. Dalej apelujący wskazali, iż sąd pierwszej instancji nie ustalił, że dla opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących działki oznaczone nr (...) stosuje się 50 % bonifikatę zabytkową. Księgi wieczyste prowadzone dla nieruchomości - działki nr (...) - zawierają informacje o wpisie przedmiotowych nieruchomości gruntowych do rejestru zabytków województwa (...) pod nr 1. Wpis przedmiotowych nieruchomości do rejestru zabytków wynika również z opinii biegłego sądowego sporządzonej na potrzeby niniejszego postępowania (strona 10 i 11) oraz z dokumentów znajdujących się w aktach niniejszej sprawy. Konieczność obniżenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego o 50 % w związku z wpisaniem nieruchomości do rejestru zabytków wynika z postanowień znajdującej się w aktach sprawy umowy o oddanie przedmiotowych gruntów w użytkowanie wieczyste (kwestia umownego udzielenia 50 % bonifikaty jest ponadto bezsporna pomiędzy stronami) oraz z przepisu art. 73 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami nakazującego zastosowanie 50% bonifikaty zabytkowej. Powyższy brak ustalenia sądu pierwszej instancji w zakresie 50 % bonifikaty zabytkowej w konsekwencji doprowadził do błędnego zawyżonego wyliczenia zaktualizowanej opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, bowiem bez obniżenia jej o 50%. W dalszym ciągu autor apelacji podkreślił, iż sąd pierwszej instancji prawidłowo ustalił, iż powodowie ponieśli nakłady na grunty oznaczone numerami działek (...) oraz wartość tych nakładów. Fakt poniesienia nakładów oraz ich wartość powodowie wykazali znajdującymi się w aktach sprawy odpowiednimi dokumentami, opinią biegłego sądowego, która jest jednoznaczna, wnioski z niej wypływające są logiczne i wynikają z jej wywodów i żadna ze stron postępowania jej nie kwestionowała, a także zeznaniami świadków oraz poprzez przesłuchanie stron. Zdaniem strony powodowej sposób zaliczenia przez sąd pierwszej instancji wartości nakładów poniesionych przez powodów na nieruchomości gruntowe stanowiące działki oznaczone nr (...) jest całkowicie błędny. Zaliczenie wartości poczynionych przez powodów nakładów na nieruchomości gruntowe poprzez pomniejszenie wartości przedmiotowych nieruchomości o wartość nakładów zamiast dokonania zaliczenia wartości tych nakładów na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną jest sprzeczny z treścią przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Wskazano, iż zaliczenie na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną wartości poniesionych przez użytkowników wieczystych gruntu nakładów na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej oraz nakładów koniecznych wpływających na cechy techniczno-użytkowe gruntu normują przepisy art. 77 ust. 4-6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami. Zdaniem powodów wskazane przepisy nie pozwalają zaliczyć wartości poniesionych nakładów inaczej niż wskazuje ich literalne brzmienie, czyli na poczet różnicy między opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną. Tylko taki sposób zaliczenia nakładów przewiduje ustawa o gospodarce nieruchomościami w przepisach art. 77 ust. 4-6 i jednocześnie do takiego sposobu zaliczenia nakładów ustawa zobowiązuje.

Apelujący podnieśli, iż w uzasadnieniu wyroku sąd pierwszej instancji stwierdza, że powodowie wskazali, iż na potrzeby aktualizacji opłaty powinna zostać określona wartość prawa własności nieruchomości bez nakładów, jednakże powodowie wskazywali inaczej - mianowicie, że powinna być to wartość prawa własności nieruchomości z nakładami. Przemnożenie tej wartości przez odpowiednią stawkę procentową daje wynik w postaci opłaty zaktualizowanej. Od opłaty zaktualizowanej należy odjąć opłatę dotychczasową i wynik daje kwotę wartości nakładów, jaka co rok podlega zaliczeniu. W ten sposób zalicza się co roku część nakładów aż do ich wyczerpania. Takiego sposób wykładni nie akceptuje sąd pierwszej instancji, jednakże nie jest zrozumiałe z jakich przyczyn. Podkreślili, iż w przytoczonym przez Sąd I instancji wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie zdaniem strony powodowej chodzi raczej o to, iż celem konstrukcji art. 77 ust. 4-6 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie jest zwrócenie przez właściciela użytkownikowi wieczystemu wartości nakładów poprzez pomniejszenie opłaty rocznej o wartość nakładów. Strona powodowa podziela tą wykładnię i ponownie podkreśla, że wnosiła i wnosi o zaliczenie wartości nakładów na poczet wzrostu opłaty rocznej (różnicy pomiędzy nową a stara opłata), nie zaś na poczet opłaty. Proponowany przez sąd pierwszej instancji sposób rozliczania nakładów w przypadku ewentualnej kolejnej przyszłej aktualizacji opłaty rocznej poprzez wzrost uwzględnienia nakładów przy przyjęciu ustalonych pierwotnie stosunków procentowych udziału nakładu we wzroście wartości nieruchomości nie znajduje zdaniem strony powodowej podstawy w przepisach prawa. Podkreślili, iż niedokonanie rozstrzygnięcia w wyroku w przedmiocie żądania powodów o zaliczenie wartości poniesionych na grunty nakładów, uniemożliwia zaspokojenie ich roszczeń o zaliczenie tych nakładów. W sytuacji nieuzupełnienia wyroku o ustalenie zaliczenie nakładów strona pozwana - Gmina M. S. - nie będzie zobowiązana nic powodom zaliczać, będzie żądać całej kwoty zaktualizowanej opłaty. Nic strony pozwanej nie będzie obligowało do respektowania konieczności rozliczenia powodom nakładów. Mało tego, powodowie całkowicie utracą prawną możliwość dochodzenia i zaspokojenia swoich roszczeń o zaliczenie nakładów - zaliczenie to bowiem może zostać dokonane jedynie w niniejszym postępowaniu, tj. w postępowaniu o aktualizację wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej („przy aktualizacji opłaty” wg brzmienia art. 77 ust. 4ustawy o gospodarce nieruchomościami), którą to kwestię przesądziło już jednolicie orzecznictwo sądowe, w tym i Sądu Najwyższego, wskazywane już w niniejszej sprawie. Istnieje też ryzyko, że w ewentualnym kolejnym zaś postępowaniu aktualizacyjnym kwestia rozliczenia poniesionych przez powodów nakładów w takim przypadku może zostać uznana za prawomocnie osądzoną.

W odpowiedzi na apelację strona pozwana wniosła o jej oddalenie w całości, oddalenie wniosków powodów o przeprowadzenie dowodu z dokumentów wskazanych w apelacji; zasądzenie na rzecz pozwanej solidarnie od powodów kosztów procesu, w tym zastępstwa radcowskiego według nrom przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie niemal w całości.

Na wstępie wskazać trzeba, że jakkolwiek sąd pierwszej instancji oznaczył zaskarżony wyrok jako częściowy, to w istocie było to orzeczenie rozstrzygające co do istoty o całości powództw w dwóch połączonych sprawach kończące postępowanie w tych sprawach w pierwszej instancji. W związku z tym nie można zakwalifikować tego wyroku jako częściowego w rozumieniu art. 317 k.p.c., gdyż przepis ten dotyczy sytuacji, w której przedmiotem orzeczenia jest rozstrzygnięcie o części żądania lub niektórych żądaniach zgłoszonych w ramach powództwa wniesionego w danej sprawie. Podkreślenia wymaga zaś, że połączenie spraw do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia nie odbiera im odrębności procesowej. Nadal są to odrębne sprawy, w których zapadają odrębne rozstrzygnięcia, chociażby przyjmowały technicznie postać jednego wyroku.

Przechodząc do istoty sporu wskazać trzeba, że częściowo słuszny okazał się zarzut skarżących, że sąd pierwszej instancji wadliwie ustalił, że udział powodów w użytkowaniu wieczystym nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), oznaczonej jako działka numer (...) wynosi (...). W istocie z przedłożonych dowodów z dokumentów w postaci wydruku treści księgi wieczystej wynika, że udział ten wynosi (...), co znalazło także potwierdzenie w treści opinii biegłej z zakresu wyceny nieruchomości. Zaznaczyć jednak trzeba, że dla potrzeb niniejszego postępowania, który służy ustaleniu wysokości opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste na skutek przeprowadzonej przez pozwanego procedury aktualizacji tejże opłaty ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2012 roku, relewantny prawnie jest stan prawny nieruchomości na ten dzień. Analiza treści księgi wieczystej prowadzonej dla opisanej wyżej nieruchomości prowadzi natomiast do wniosku, że zarówno w dniu 1 stycznia 2012 roku, jak i w dniu 31 października 2011 roku stanowiącego datę sporządzenia przez pozwaną zawiadomienia wypowiadającego dotychczasową wysokość opłaty rocznej powodom przysługiwał udział w użytkowaniu wieczystym nieruchomości gruntowej położonej w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...), oznaczonej jako działka numer (...) wynoszący (...) i tylko w zakresie tego udziału możliwe było uksztaltowanie w ramach niniejszego procesu wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego obciążającego powodów [a także ich następców prawnych w zakresie zbytego następnie przez powodów udziału w użytkowaniu wieczystym]. Oznaczało to jednak konieczność odpowiedniej zmiany zaskarżonego wyroku, skoro sąd pierwszej instancji wysokość opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste opisanej wyżej nieruchomości ustalił w odniesieniu do większego udziału niż przysługujący powodom.

Za trafny uznać trzeba także zarzut powodów, iż sąd pierwszej instancji przy ustaleniu opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowych stanowiących działki oznaczone nr (...) położone w S. przy ul. (...) w obrębie ewidencji gruntów (...) nie zastosował 50 % bonifikaty z tytułu wpisania tych nieruchomości do rejestru zabytków.

Zgodnie z art. 73 ust. 4 i 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami, opłaty z tytułu użytkowania wieczystego obniża się o 50 %, jeżeli nieruchomość gruntowa została wpisana do rejestru zabytków. Właściwy organ może, za zgodą odpowiednio wojewody albo rady lub sejmiku, podwyższyć lub obniżyć tę bonifikatę. Właściwy organ wypowiada udzieloną bonifikatę, jeżeli osoba, której oddano nieruchomość w użytkowanie wieczyste, przed upływem 10 lat, licząc od dnia ustanowienia tego prawa, dokonała jego zbycia lub wykorzystała nieruchomość na inne cele niż cele uzasadniające udzielenie bonifikaty. Przy wypowiedzeniu stosuje się odpowiednio art. 78-81.

Z treści aktu notarialnego umowy o oddanie w użytkowanie wieczyste z dnia 31 marca 1993 roku wynika, że na podstawie powyższej umowy Gmina M. S. udzieliła ówczesnemu użytkownikowi wieczystemu nieruchomości bonifikaty w wysokości 50 % z tytułu wpisania gruntu do rejestru zabytków. Następnie nieruchomość została zbyta na rzecz kilku podmiotów, w tym obecnych powodów, przy czym w księgach wieczystych prowadzonych dla działki nr (...) i działki nr (...) w dziale III (ciężary i ograniczenia) ujawniono, że nieruchomości te są wpisane do rejestru zabytków województwa (...) pod numerem rejestru 1. Powodowie przedłożyli także szereg dokumentów wskazujących na ograniczenia związane z takim charakterem użytkowanych wieczyście nieruchomości.

W ocenie Sądu Okręgowego - wykładnia funkcjonalna przepisu art. 73 ust. 4 zdanie 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami uzasadnia bowiem przyjęcie, że obligatoryjne obniżenie opłaty dotyczy również nieruchomości gruntowej będącej częścią zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru zabytków i podlegającej ochronie konserwatorskiej, albowiem wiąże się z tym szereg ograniczeń w korzystaniu z tej nieruchomości przez użytkownika wieczystego.

W rozpoznawanej sprawie strona pozwana negując powyższe stanowisko wskazywała, że obniżenie opłat z tytułu użytkowania wieczystego dotyczy tylko nieruchomości będących przedmiotem „indywidualnych” decyzji wojewódzkiego konserwatora zabytków i wpisanych „indywidualnie” do rejestru zabytków.

W rozpoznawanej sprawie istotne znaczenie ma okoliczność, że do rejestru zabytków pod pozycją nr 1 nie został bowiem wpisany ani zespół budowlany, ani nawet założenie urbanistyczne. Z dokumentu Wykaz obiektów wpisanych do rejestru zabytków województwa (...) oraz decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 28 listopada 1952 roku wynika, że zabytkiem wpisanym pod pozycją 1 do rejestru jest „teren S.”.

Termin „teren” oznacza zaś określony fragment powierzchni lądowej (vide J. F.: (...) słownik geograficzny. W.: (...), 1986, s.12).

Przedmiotem decyzji z dnia 28 listopada 1952 roku, wydanej na podstawie przepisów rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 roku o opiece nad zabytkami (Dz. U. z dnia 6 marca 1928 roku), były zatem określone nieruchomości gruntowe, w tym również zabudowane (teren, fragment powierzchni lądowej).

Zgodnie z art. 3 zdanie 1 ww. rozporządzenia, przedmioty otrzymują charakter zabytków w znaczeniu niniejszego rozporządzenia na skutek orzeczenia władzy konserwatorskiej pierwszej instancji, stwierdzającego wartość zabytkową przedmiotu, a nadto przy zabytkach nieruchomych określającego granice zabytku i granice otoczenia podlegającego przepisom niniejszego rozporządzenia w myśl art. 2 punkt 2).

Cały teren, wpisany do rejestru zabytków pod pozycją nr 1, stanowi więc aktualnie zabytek nieruchomy. Zgodnie bowiem z art. 142 ust. 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, dobra kultury uznane za zabytek na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 roku o opiece nad zabytkami, a także wpisane do rejestru na podstawie ustawy z dnia 15 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury, stają się zabytkami wpisanymi do rejestru w rozumieniu niniejszej ustawy.

Co istotne, w przypadku zabytku, jakim jest teren S. nie jest możliwe istnienie w jego granicach poszczególnych nieruchomości gruntowych pozbawionych wartości historycznej. W przypadku takiego zabytku nieruchomego nie można bowiem uznać, że jedne grunty są stare i zabytkowe, a inne są nowe i stanowią jedynie naśladownictwo zabytkowego stylu (tak jak w przypadku budynków, które mogą być burzone, wznoszone, rozbudowywane itp). Z samej natury zabytku jakim jest nieruchomość gruntowa, czy zespół nieruchomości gruntowych stanowiących teren S., wynika jego niezmienny charakter, jako świadectwa minionej epoki bądź zdarzenia, posiadającego wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). Ewentualne zatem podziały zabytkowych nieruchomości gruntowych na mniejsze działki nie mogą unicestwić ich zabytkowego charakteru, posiadanej wartości historycznej itd. Podział geodezyjny gruntów służy innym celom niż ochrona zabytków i w żaden sposób nie wpływa na zabytkowy charakter nieruchomości. Tym samym każda nowo wyodrębniona geodezyjnie działka na terenie S. w S. zachowuje swój zabytkowy charakter i nadal pozostaje objęta decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 28 listopada 1952 roku

Z tego względu w ocenie Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie zasadne było obniżenie opłaty z tytułu użytkowania wieczystego o 50 % w oparciu o art. 73 ust. 4 zdanie pierwsze ustawy o gospodarce nieruchomościami, który stanowi, że ustalone, zgodnie z art. 72 ust. 2 i 3 pkt 5, opłaty z tytułu użytkowania wieczystego obniża się o 50 %, jeżeli nieruchomość gruntowa została wpisana do rejestru zabytków.

(...) gruntowe stanowiące działki nr (...) będące częścią terenu S., należy traktować jako wpisane do rejestru zabytków, co potwierdza również treść wpisów w dziale III prowadzonych dla nich ksiąg wieczystych.

(...) te, położone przy ul. (...) w S., na tzw. Podzamczu, a więc w samym centrum S., wchodzą w skład „terenu S.”, wpisanego do rejestru zabytków na podstawie decyzji z dnia 28 listopada 1952 roku Jest zatem oczywiste, że działki te zachowały swój zabytkowy charakter, a tym samym wydawanie w stosunku do nich indywidualnej decyzji jest zbędne.

Podkreślić trzeba, że decyzja z dnia 28 listopada 1952 roku została wydana na podstawie obowiązującego wówczas rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 roku o opiece nad zabytkami (Dz. U. z dnia 6 marca 1928 roku). Akt ten nie zawierał odpowiednika art. 9 ust. 3 obecnie obowiązującej ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zgodnie z którym wpis do rejestru historycznego układu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespołu budowlanego nie wyłącza możliwości wydania decyzji o wpisie do rejestru wchodzących w skład tych układów lub zespołu zabytków nieruchomych.

Tym samym całkowicie chybiona jest argumentacja skarżącej, zgodnie z którą oprócz wpisania do rejestru całego terenu S. możliwe było także wpisanie do rejestru poszczególnych nieruchomości wchodzących w skład tego terenu.

Nadto należy zauważyć, że zakres regulacji ustawy o gospodarce nieruchomościami, rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 roku o opiece nad zabytkami, ustawy z dnia 5 lutego 1962 roku o ochronie dóbr kultury, a także ustawy z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami - jest różny, stąd też akty te posługują się odmienną terminologią. Tym samym niezasadne jest oparcie się jedynie na literalnym brzmieniu art. 73 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami i przyjęcie, że skoro wskazany przepis stanowi o nieruchomości gruntowej wpisanej do rejestru zabytków, to tym samym możliwość zastosowania bonifikaty dotyczy tylko nieruchomości wpisanych indywidualnie do rejestru zabytków. Jak już wyżej wskazano, dokonując interpretacji art. 73 ust. 4 tejże ustawy, należy mieć na uwadze przede wszystkim cel, dla którego prawodawca przewidział obligatoryjne obniżenia opłaty. Wprowadzając bonifikatę przy ustalaniu wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, ustawodawca niewątpliwie dążył do zrekompensowania użytkownikowi ograniczeń związanych z korzystaniem z nieruchomości zabytkowej. Skoro zatem działki nr (...) są częścią terenu S., leżą w granicach strefy ochronnej stanowiska archeologicznego, zaewidencjonowanego pod nr 48 – średniowieczne podgrodzie słowiańskie, średniowieczne miasto lokacyjne, a nadto cały ten teren został wpisany do rejestru zabytków, to należy uznać, że spełnione zostały przesłanki obniżenia opłaty za użytkowanie wieczyste o 50 %, gdyż ze względu na ochronę konserwatorską uprawnienia powodów do korzystania z tej nieruchomości są znacznie ograniczone.

Na uwzględnienie zasługuje także zarzut wadliwego zastosowania w badanej sprawie przepisów art. 77 ust. 4 - 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Z przepisów tych wynika, że w przypadku aktualizacji opłaty rocznej na poczet różnicy między opłatą zaktualizowaną a opłatą dotychczasową zalicza się wartość niezaliczonych nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego na budowę poszczególnych urządzeń infrastruktury technicznej, o których mowa w art. 143 ust. 2, wybudowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 143 ust. 1. Zasadę tę , stosuje się odpowiednio do nakładów koniecznych wpływających na cechy techniczno-użytkowe gruntu, poniesionych przez użytkownika wieczystego, o ile w ich następstwie wzrosła wartość nieruchomości gruntowej.

Przepis ten jednoznacznie wskazuje, że wartość niezaliczonych nakładów poniesionych przez użytkownika wieczystego objętych dyspozycją art. art. 77 ust. 4 - 6 ustawy o gospodarce nieruchomościami zalicza się na poczet różnicy między opłatą zaktualizowaną a opłatą dotychczasową. Oznacza to, że – wbrew metodologii przyjętej przez sąd pierwszej instancji - powyższe nakłady nie podlegają uwzględnieniu w procesie kształtowania zaktualizowanej opłaty jako element zmniejszający bazę tej opłaty. Podstawą ustalenia zaktualizowanej opłaty jest wartość rynkowa nieruchomości według stanu z dnia dokonywania aktualizacji, natomiast jednocześnie sąd powinien w wyroku wskazać wysokość nakładów podlegających zaliczeniu na poczet różnicy pomiędzy opłatą dotychczasową a opłatą zaktualizowaną.

Konkludując, przyjąć trzeba, że w zakresie działki numer (...) – skoro wartość rynkowa nieruchomości gruntowej wynosi 186019 złotych, to stosując stawkę procentową 3 %, otrzymujemy kwotę 5580,57 złotych, którą należało obniżyć o 50 % bonifikatę, co daje kwotę 2790,28 złotych, która wyznacza wysokość zaktualizowanej opłaty rocznej, natomiast ustalone przez sąd pierwszej instancji nakłady użytkownika wieczystego w wysokości 48788,78 złotych podlegają zaliczeniu na poczet ewentualnej różnicy pomiędzy opłaty dotychczasową a opłatą zaktualizowaną. Analogicznie w odniesieniu do działki (...) wskazać trzeba, że skoro wartość rynkowa nieruchomości gruntowej wynosi 256163 złotych, zaś udział powodów w użytkowaniu wieczystym tej nieruchomości wynosi (...), to stosując stawkę procentową 1 %, otrzymujemy kwotę 2383,08 złotych [ (...), (...) = (...),44 x 1 % = (...),08], którą należało obniżyć o 50 % bonifikatę, co daje kwotę 1191,54 złotych, która wyznacza wysokość zaktualizowanej opłaty rocznej, natomiast nakłady użytkownika wieczystego w wysokości 74949,27 złotych [ (...),62 x 0, (...)] w zakresie przysługującego mu udziału podlegają zaliczeniu na poczet ewentualnej różnicy pomiędzy opłaty dotychczasową a opłatą zaktualizowaną.

Z tego względu, zaskarżony wyrok w omawianym zakresie podlegał zmianie, o czym Sąd Okręgowy - na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. - orzekł w punkcie 1 a) i b) sentencji. Apelacja w pozostałym zakresie jako bezzasadna na podstawie art. 385 k.p.c. podlegała oddaleniu, co znalazło odzwierciedlenie w rozstrzygnięciu zawartym w punkcie 2 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 100 in fine k.p.c. i art. 105 § 1 k.p.c. w związku z art. 391 § 1 k.p.c. Biorąc pod uwagę, że apelacja została uwzględniona niemal w całości, powodom przysługuje zwrot całości kosztów postepowania apelacyjnego w postaci opłaty od apelacji w kwocie 259 złotych, która przysługuje powodom w częściach równych.

Z tego względu orzeczono jak w punkcie 3 sentencji.

SSO Violetta Osińska SSO Agnieszka Tarasiuk – Tkaczuk SSO Tomasz Sobieraj