Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w składzie:

Przewodniczący:	SSO Dariusz Dąbrowski
Protokolant:	Sekretarz sądowy Wioleta Żochowska

po rozpoznaniu w dniu 5 września 2016 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko Prezesowi Urzędu Transportu Kolejowego

przy udziale (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o udostępnienie infrastruktury

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego

z dnia 12 grudnia 2014 roku Nr (...)

orzeka:

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od powoda (...) Spółki Akcyjnej w W. na rzecz pozwanego Prezesa Urzędu Transportu Kolejowego kwotę 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem kosztów zastępstwa procesowego

XVII AmK 9/15

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego decyzją z dnia 12 grudnia 2014 roku nr(...) na podstawie art. 13 ust. 1 pkt 6c, art. 29 ust.1i w zw. z art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz. 1594, ze zm.) oraz art. 104 § 1 k.p.a. działając z urzędu w sprawie zawarcia między spółką (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., a (...) S.A. z siedzibą w W. umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...),

I. ustalił następujące warunki udostępniania infrastruktury kolejowej przewoźnikowi kolejowemu (...) przez zarządcę infrastruktury (...) na rozkład jazdy pociągów obowiązujący od dnia 14 grudnia 2014 r. do dnia 12 grudnia 2015 roku. Decyzja zawierała m.in. następujące postanowienia:

§ 1. Definicje

Użyte w Decyzji określenia oznaczają:

1)  Zarządca lub (...) S.A. z siedzibą w W.,

2)  Przewoźnik lub (...) – (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.,

3)  Decyzja - niniejszą Decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...) pomiędzy spółkami (...) a (...);

4)  Regulamin - Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy pociągów (...) opracowany przez Zarządcę, stanowiący wzorzec umowy w rozumieniu art. 384 i 385 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (tekst jednolity: Dz. U. z 2014 r. poz. 121) zwanej dalej „Kodeksem cywilnym" lub „k.c." dostępny na stronie internetowej (...);

5)  Cennik:

a) Cennik stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej zarządzanej przez (...) S.A. obowiązujący od 14 grudnia 2014 r., zatwierdzony przez Prezesa UTK decyzją nr (...) z dnia 28 października 2014 r., obejmujący:

1. Stawki jednostkowe opłaty podstawowej za minimalny dostęp do infrastruktury kolejowej;

2. Stawki jednostkowe opłaty podstawowej za dostęp do urządzeń związanych z obsługą pociągów;

b) Cennik stawek jednostkowych opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej zarządzanej przez (...) S.A. obowiązujący od 14 grudnia 2014 r., zatwierdzony przez Prezesa UTK decyzją nr (...) z dnia 9 lipca 2014 r., obejmujący stawki jednostkowe opłat dodatkowych;

6) rozkład jazdy pociągów - trasy pociągów przydzielone w rocznym rozkładzie jazdy pociągów, w indywidualnym rozkładzie jazdy pociągów lub wprowadzone przez Zarządcę w zastępczym rozkładzie jazdy.

RRJ - roczny rozkład jazdy pociągów obowiązujący od 14 grudnia 2014 r. do 12 grudnia 2015 r., opracowany przez (...) na podstawie złożonych przez przewoźników wniosków o przydzielenie trasy pociągu.

IRJ - indywidualny rozkład jazdy pociągu nieujęty w rocznym rozkładzie jazdy pociągów - opracowany przez (...) w przypadku wolnej zdolności przepustowej, na podstawie złożonego przez przewoźnika wniosku o przydzielenie trasy pociągu.

ZRJ - zastępczy rozkład jazdy pociągów opracowany przez (...) i uzgadniany z przewoźnikiem, zawierający zmiany wynikające z planowanej realizacji robót;

7)  SEPE - System Ewidencji Pracy Eksploatacyjnej;

8)  okres rozliczeniowy - jeden z trzynastu okresów przyjętych do rozliczeń, dla których Zarządca wystawia faktury. Pierwszy obejmuje okres od 14 do 31 grudnia 2014 r., kolejnych jedenaście odpowiada następującym po sobie miesiącom kalendarzowym od stycznia do listopada, a trzynasty obejmuje okres od 1 do 12 grudnia 2015 r.

(…)

§15. Szczególne zobowiązania Stron

1. Zobowiązuje się Strony do wykonywania z należytą starannością zobowiązań wynikających z Decyzji.

2. Zobowiązuje się Strony do bezzwłocznego wzajemnego powiadamiania się o wszelkich okolicznościach i zdarzeniach, mających wpływ na wykonywanie zobowiązań wynikających z Decyzji, w tym w szczególności takich, które mogą wywołać niekorzystne skutki dla jednej lub obu Stron.

3. Zobowiązuje się Strony do bieżącej wymiany informacji, dotyczących bezpieczeństwa, w szczególności w zakresie postępowania z ryzykiem wspólnym powstającym na styku pomiędzy Zarządcą a Przewoźnikiem. Powyższe dotyczy również wymiany informacji w obszarze ryzyka pozostałego, tj. osób trzecich, które nie są uczestnikami systemu kolejowego, jednak skutki ich działań oddziaływają bezpośrednio na Zarządcę i na Przewoźnika.

Wymiana informacji w powyższym zakresie odbywać się będzie w sposób zgodny z zasadami określonymi w dokumentacji „Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem" (SMS) każdej ze Stron.

4. Zobowiązuje się Strony do niezwłocznego wzajemnego informowania o wszelkich zmianach danych teleadresowych niezbędnych do prawidłowego wykonania Decyzji.

Zmiana ww. danych nie stanowi zmiany Decyzji i obowiązuje z dniem doręczenia przez Stronę pisemnego zawiadomienia drugiej Stronie.

5. Strony ponoszą odpowiedzialność za działania i zaniechania własnych pracowników oraz osób, którymi posługują się przy wykonywaniu Decyzji.

6. Obowiązującą formą odszkodowań z tytułu nienależytego wykonania Decyzji, stanowią kary.

Zasady naliczania kar oraz rozliczeń w zakresie:

1) realizacji rozkładu jazdy pociągów zawarte są w Załączniku nr (...);

2) wygłaszania komunikatów megafonowych i/lub podawania informacji wizualnej zawarte są w Załączniku nr (...);

3) utrzymania czystości i porządku na peronach oraz międzytorzach zawarte są w Załączniku nr (...);

4) uruchomienia przez Przewoźnika pociągu z innym rodzajem pojazdu kolejowego z napędem i/lub zwiększoną masą brutto z pominięciem zasad określonych w § 4 ust. 3 zawarte są w Załączniku nr (...) i Załączniku nr (...);

5) odwołania trasy pociągu Przewoźnika z przyczyn leżących po stronie Zarządcy zawarte są w Załączniku nr (...) i Załącznika nr (...);

Zapłata kar nie pozbawia Stron prawa do dochodzenia odszkodowania – w granicach określonych przepisami Kodeksu cywilnego - przewyższającego wysokość zastrzeżonych kar.

7. Odpowiedzialność Stron z innych przyczyn, niż wskazanych w ust. 6, rozstrzygana jest w oparciu o przepisy Kodeksu cywilnego.

8. Zobowiązuje się Przewoźnika w ciągu 14 dni od otrzymania pisemnego żądania Zarządcy, w przypadku notorycznego zalegania z płatnościami wobec Zarządcy lub nieterminowym regulowaniu należności przez Przewoźnika, przekraczającym 30 dni, zabezpieczyć płatność Decyzji poprzez złożenie oświadczenia o poddaniu się egzekucji na podstawie art. 777§1 pkt 5 k.p.c. (…)

II. Niniejszej Decyzji na podstawie art. 29 ust. 6 ustawy o transporcie kolejowym nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Od powyższej decyzji odwołanie wniosło (...) S.A. z siedzibą w W. zaskarżając ją w części dotyczącej ustalenia treści § 1 pkt 4 oraz § 15 ust. 6 w pkt I sentencji zaskarżonej decyzji.

Odwołujący się zaskarżonej decyzji zarzucił:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o transporcie kolejowym w zw. z art. 29 ust. 1g utk oraz w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 1 pkt 6c utk, poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że Prezes UTK jest uprawniony do dowolnego kreowania praw i obowiązków przewoźnika i zarządcy w wydanej przez siebie decyzji zastępującej umowę, podczas gdy z ww. przepisów wynika jasno, że uprawnienie Prezesa UTK ograniczone jest tylko do tych części umowy, co do których strony nie doszły do porozumienia;

2. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 32 ust. 1-2 utk, art. 35 pkt 6 utk oraz § 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej (Dz. U. z 2014 r. poz. 788) w zw. z art. 384, 384 ¹ i 385 k.c. poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że opracowywany przez zarządcę regulamin, o którym mowa w art. 32 utk „stanowi wzorzec umowy w rozumieniu art. 384 - 385 k.c.", podczas gdy przywołane przepisy utk oraz Rozporządzenia MIR w sposób odmienny regulują sposób opracowywania, treść i tryb ogłaszania regulaminu i - jako stanowiące lex specialls - wyłączają w przedmiotowym zakresie możliwość stosowania odnośnych przepisów k.c.;

3. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 1i utk oraz § 9 ust. 1 pkt 7 Rozporządzenia MIR w zw. z art. 483 § 1 KC oraz w zw. z art. 15-18 i art. 11 w zw. z zał. I do rozporządzenia (WE) nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. dotyczącego praw i obowiązków pasażerów w ruchu kolejowym (dalej: „rozporządzenie 1371/2007") poprzez ich błędną wykładnię i przyjęcie, że Prezes UTK jest uprawniony do rozszerzania odpowiedzialności stron ponad zastrzeżone w umowie kary umowne, mimo że strony, na wypadek określonych naruszeń umowy (decyzji), przyjęły sposób regulowania odpowiedzialności na podstawie szerokiego katalogu kar umownych, zaś odpowiedzialność przewoźnika względem pasażerów jest zasadniczo limitowana przepisami rozporządzenia 1371/2007;

4. naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 6 k.p.a. w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 1 i art. 13 ust. 1 pkt 6c oraz art. 29 ust. 1i utk w zw. z art. 32 ust. 1-2 utk, art. 35 pkt 6 utk i § 8 Rozporządzenia MIR oraz w zw. z art. 384, 384 ¹ i 385 k.c. poprzez przekroczenie ustawowych kompetencji organu administracji publicznej i orzeczenie, że opracowywany przez zarządcę regulamin, o którym mowa w art. 32 utk „stanowi wzorzec umowy w rozumieniu art. 384 - 385 k.c.", podczas gdy przepisy art. 13 ust. 1 pkt 6c oraz art. 29 ust. 1i utk uprawniają Prezesa UTK jedynie do sprawowania nadzoru nad zawieraniem umów o udostępnienie infrastruktury kolejowej i ewentualnie do wydawania decyzji w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej, nie zaś do przesądzania - w treści decyzji zastępującej umowę - o charakterze prawnym regulaminu, o którym mowa w art. 32 utk;

Mając na uwadze podniesione zarzuty, odwołujący wniósł o:

1. Zmianę zaskarżonej decyzji w części dotyczącej ustalenia treści § 1 pkt 4 oraz § 15 ust. 6 zawartej w pkt I sentencji zaskarżonej decyzji i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez:

- wykreślenie z § 1 pkt 4 in fine sformułowania: „stanowiący wzorzec umowny w rozumieniu art. 384 - 385 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (tekst jednolity: Dz.U. z 2014 r., poz. 121) zwanej dalej „Kodeksem cywilnym" lub „k.c." dostępny na stronie internetowej (...)";

- wykreślenie z § 15 pkt 6 in fine sformułowania: „Zapłata kar umownych nie pozbawia Stron prawa do dochodzenia odszkodowania - w granicach określonych przepisami Kodeksu cywilnego - przewyższającego wysokość zastrzeżonych kar";

Ewentualnie wniósł o:

2. uchylenie zaskarżonej decyzji w zaskarżonym zakresie.

W każdym przypadku wniósł o:

3. zasądzenie od pozwanego Prezesa UTK na rzecz powoda (...) kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Prezes Urzędu Transportu Kolejowego wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Na rozprawie powód i pozwany podtrzymali swoje stanowisko w sprawie. Zainteresowany wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Prezes Urzędu Transportu Kolejowego pismem z dnia 7 listopada 2014 r. nr (...) zawiadomił Strony o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie zawarcia między (...) a (...) umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy pociągów (...).

Postanowieniem z dnia 7 listopada 2014 r. nr (...) stronom postępowania został wyznaczony termin zakończenia negocjacji dotyczących zawarcia umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej do przewozu osób w rozkładzie jazdy 2014/2015 na dzień 17 listopada 2014 r. Na strony został nałożony obowiązek dostarczenia w terminie 5 dni roboczych, projektu umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej oraz aktualnych stanowisk z zaznaczeniem tych części, co do których nie osiągnięto porozumienia.

W odpowiedzi na powyższe postanowienie (...) S.A. pismem z dnia 17 listopada 2014 roku poinformował, że projekt umowy o udostępnienie infrastruktury kolejowej na rozkład jazdy pociągów (...) został przekazany (...) w dniu 9 września 2014 roku, w dniu 30 października 2014 roku w siedzibie (...) odbyło się spotkanie w sprawie omówienia projektu umowy, w dniu 14 listopada 2014 roku zostały zakończone negocjacje w sprawie zawarcia umowy. Jednocześnie (...) poinformowała, że z uwagi na to, że Strony nie uzgodniły wszystkich zapisów umowy, w załączniku nr (...) do niniejszego pisma przedłożyła informację dotyczącą rozbieżności Stron, zaś w Załączniku nr (...) załączyła projekt umowy z zaznaczonymi częściami spornymi.

W dniu 17 listopada 2014 roku (...) (...) - (...) poinformowały Prezesa UTK, że w toku negocjacji większość kwestii spornych zostało przez Strony uzgodniona, informując jednocześnie, że do rozstrzygnięcia pozostają kwestie dotyczące §1 oraz §10 ust. 1 umowy.

Prezes UTK zawiadomił w dniu 5 grudnia 2014 roku poinformował Strony o możliwości złożenia ostatecznego oświadczenia i stanowiska w sprawie oraz wypowiedzieć się co do zebranych dowodów i zgłoszonych żądań w terminie 3 dni.

(...) w piśmie z dnia 9 grudnia 2014 roku zaproponowała wprowadzenie zmian w §5 ust. 4 oraz w §8.

(...) (...) – (...) w piśmie z dnia 10 grudnia 2014 roku poinformowała, że akceptuje zmiany wprowadzone do umowy przez Prezesa UTK.

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym, które nie były przez żadną ze stron niniejszego postępowania kwestionowane.

Sąd zważył co następuje:

Odwołanie jest bezzasadne. Powód nie przedstawił żadnego zarzutu, który mógłby prowadzić do uchylenia decyzji, także proponowane przez powoda zmiany nie mogły prowadzić do zmiany decyzji.

Nie znajduje uzasadnienia zarzut naruszenia art. 29 ust. 1i ustawy o transporcie kolejowym. Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, po bezskutecznym upływie terminu zakończenia negocjacji, wyznaczonego w postanowieniu, o którym mowa w ust. 1e i 1h, Prezes UTK wydaje decyzję w sprawie udostępnienia infrastruktury kolejowej, która zastępuje umowę o udostępnienie infrastruktury kolejowej.

Decyzja o dostępie do infrastruktury kolejowej zastępuje umowę i musi zawierać niezbędne elementy tego typu umowy, które umożliwią jej realne funkcjonowanie w obrocie. Nie sprzeciwia się temu ani treść art. 10 pkt 1 ustawy o transporcie kolejowym ani art. 13 tej ustawy, tym bardziej, że ust. 9 tego przepisu wymienia jako jedną z kompetencji pozwanego wydawanie decyzji w sprawie otwartego dostępu. Rolą Prezesa Urzędu jest ukształtowanie środkami administracyjnymi stosunku cywilnoprawnego pomiędzy podmiotami działającymi na rynku regulowanym tak aby odpowiadał relacjom między kontrahentami występującymi na rynkach konkurencyjnych (podobnie Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu do wyroku z dnia 18 czerwca 2014 roku wydanego w sprawie o sygnaturze VI ACa 1473/13). Mając zaś na uwadze, że wydana decyzja nie przekracza zakresu regulacji brak jest podstaw do jej uchylenia w zakresie zaskarżonym odwołaniem.

Zaskarżona Decyzja w ocenie Sądu nie przekracza wyżej wskazanego zakresu regulacji.

Co do kolejnego zarzutu dotyczącego zapisu § 1 pkt 4, w którym pozwany wprowadził zapis, że „Regulamin przydzielania tras…” jest wzorcem umownym w rozumieniu art. 384 - 385 k.c., to trudno uznać to za ingerencję w prawa powoda. Zapis ten nie zawiera żadnych obowiązków, pozostając jedynie stwierdzeniem faktu, że skoro „Regulamin…” odpowiada definicji wzorca umownego zawartego w art.384 § 1 k.c. to nim jest. Nie zmienia tego fakt konsultowania tego Regulaminu z przewoźnikami, gdyż konsultacja jest jedynie zasięgnięciem opinii bez obowiązku jej uwzględnienia, a ostatecznie Regulamin sporządza jednostronnie powód. Dodać należy, że § 8 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej, jak również art. 32 ust. 1-2 oraz art. 35 ust. 6 ustawy o transporcie kolejowym nie wyłączają stosowania art.386 § 1 k.c. nie stanowiąc, że regulamin nie jest wzorcem umownym. Jego kwalifikowany charakter wynikający z tych przepisów pozostaje bez wpływu na stosowanie art.384 § 1 k.c.

Także zapis §15 ust. 6 decyzji, nie wykracza, zdaniem Sądu, poza granice uznania administracyjnego. Jak wyżej wskazano Prezes UTK wydaje decyzję w trybie art.29 ust. 1i ustawy o transporcie kolejowym, co powoduje, że nie jest on związany dotychczasowymi stanowiskami negacyjnymi stron. Przepisy art. 29 ustawy o transporcie kolejowym, § 9 ust. 1 pkt 7 rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 5 czerwca 2014 r. w sprawie warunków dostępu i korzystania z infrastruktury kolejowej w zw. z art. 483§1 k.c. oraz w zw. art.15-19 i art.11 w zw. z zał. I rozporządzenia nr 1371/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady nie zawierają wyłączenia możliwości wprowadzenia odpowiedzialności za szkody w zakresie przekraczającym kary umowne. Art. 484§1 k.c. daje możliwość dochodzenia przez podmioty stosunku zobowiązaniowego odszkodowania przewyższającego wysokość ustalonych kar umownych. Przepis ten nie jest wyłączony żadnym przepisem specjalnym, tak więc brak jest podstaw do uznania zarzutu odwołującego się za prawidłowy.

Z tych względów należało oddalić (art.479 ⁷⁵ § 1 k.p.c.).

O kosztach postępowania orzeczono stosownie do wyniku sporu, zasądzając na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych (art.98 k.p.c.).