Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2017 r.

na rozprawie

sprawy z wniosku M. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę pomostową

na skutek apelacji wnioskodawcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu

z dnia 28 lipca 2016 r. sygn. akt III U 1070/15

oddala apelację

Sygn. akt III AUa 868/16

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 4.09.2015r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy M. K. prawa do emerytury pomostowej. Jako podstawę prawną decyzji powołał ustawę z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (j.t. Dz.U z 2015r. poz.748) oraz ustawę z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2015r., poz. 965). Uzasadniając swe stanowisko Zakład przytoczył treść art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych i naprowadził, że odmówiono wnioskodawcy przyznania prawa do emerytury na podstawie w/w przepisu, albowiem: - nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach wynoszącego co najmniej 15 lat, - przed dniem 1.01.1999r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i 33 ustawy emerytalnej, - po dniu 31.12.2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, - nie udowodnił rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą.

Poza sporem był wykazany ogólny staż pracy w wymiarze 28 lat 6 miesięcy i 24 dni okresów składkowych i nieskładkowych, natomiast ZUS nie zaliczył do prac w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 1.04.1977r. do 31.07.1993r. z powodu braku ścisłego określenia charakteru wykonywanej przez wnioskodawcę pracy.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył M. K. wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej, podając że w okresie od 1.04.1977r. do 31.07.1993r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze, a praca ta została ujęte w Załączniki nr 1 pkt 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych ( praca bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem oraz prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco. Wyjaśnił, że pracował na stanowisku składacza ręcznego i linotypowego, co wiązało się bezpośrednio z zalewaniem form odlewniczych i ręczną obróbką odlewów wykonanych w ołowiu, który jest miękkim metalem.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania i podtrzymał stanowisko zajęte w zaskarżonej decyzji. Odnosząc się do spornego okresu zatrudnienia w (...) Zakładach (...) od 1.04.1977r. do 31.07.1993r., ZUS wniósł o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego ds. bhp na okoliczność ustalenia czy charakter jego pracy w w/w okresie jest tożsamy z pracą określoną w załączniku nr 1 pkt 4 i 5 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Wyrokiem z dnia Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu oddalił odwołanie.

Jak wynika z ustaleń faktycznych, wnioskodawca M. K. w okresie od 1.04.977r. do 31.07.1993r. zatrudniony był w (...) Zakładach (...) w Drukarni w K. jako składacz ręczny w okresie od dnia 01.04.1977r. do dnia 31.05.1978r. a następnie od dnia 1.06.1978r. do dnia 31.07.1993r. jako składacz linotypowy. Do obowiązków składacza ręcznego należało składanie ręczne tekstu z ołowianych czcionek, według określonego wzoru. Składacz ręczny przenosił poszczególne czcionki na tzw. wierszownik - kawałek metalu z zapięciem, a następnie, po ułożeniu całego tekstu na wierszownikach, przenosił je na „ szuflę" - metalową tacę, która była przekazywana maszyniście typograficznemu do wykonania próbnej odbitki złożonego tekstu, sprawdzenia błędów i wykonania niezbędnych poprawek. Linotypista zajmował się obsługą urządzenia do maszynowego składu tekstów, złożonego z zespołu składającego, zespołu odlewającego i zespołu rozbierającego. Przy wykorzystaniu matryc mosiężnych i klinów stalowych odlewane są wiersze linotypowe ze stopu linotypowego o temperaturze topnienia ok. 250°C. Linotypista obsługiwał maszynę linotypową z klawiatury. Naciśnięcie odpowiedniego klawisza powodowało wybranie żądanej litery z zasobnika, a gdy wprowadzony został cały wiersz liter następował jego odlew, po którym matryce wracają do zasobnika. Do zadań operatora należało również przygotowanie stopu do odlewania linotypu.

Jak ustala Sąd I instancji, wnioskodawca otrzymał świadectwo pracy w warunkach szczególnych wydane przez (...) Zakłady (...) w R., w którym stwierdzono, że w okresie zatrudnienia na stanowisku składacza ręcznego i linotypowego, tj. od 1.04.1977r. do 31.07.1993r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace zakwalifikowane wg wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983r. i wymienioną w dziale XI poz. 1 pkt 1 i 2 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia nr 26 Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1.07.1983r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu naprowadził także, iż świadkowie A. L. i S. F. będący współpracownikami wnioskodawcy zeznali, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako linotypista, a jego praca polegała na obsłudze maszyny linotypowej, gdzie roztapiano ołów i wylewano czcionkę, musiał przy tym maszynę przygotować, rozgrzać, roztopić ołów, a następnie zasiąść do obsługi jej z klawiatury.

Z dniem 30.11.2015r. wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy z PPHU A-Z (...) i obecnie nie pozostaje w zatrudnieniu.

Przechodząc do oceny prawnej sporu Sąd Okręgowy wskazał, że uprawnienia wnioskodawcy do emerytury pomostowej należało rozpoznać pod kątem spełnienia przesłanek z art. 4 i art.49 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych. ( Dz.U. z 2015r. poz. 965 ), oraz przytoczył treść w/w przepisów. Sąd naprowadził także, iż zgodnie z art. 3. ust. 1 w/w ustawy prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Sąd Okręgowy wskazał także, że ustawa o emeryturach pomostowych zawiera własny wykaz pracy wykonywanych w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze, które są uwzględniane przy ubieganiu się o emeryturę pomostową i nie jest to ten sam wykaz, na który powołuje się art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998r., o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a które zostały wymienione w załącznikach do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Przechodząc do analizy przesłanek niezbędnych do uzyskania prawa do emerytury pomostowej przez M. K., Sąd I instancji w pierwszej kolejności naprowadził, że wnioskodawca nie spełnił przesłanek wskazanych w art. 4 ustawy, ponieważ po dniu 31.12.2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych i z tego względu należało ustalić, czy wnioskodawca spełnia przesłanki z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych.

Na okoliczność ustalenia czy praca wnioskodawcy w okresie od 1.04.1977r. do 31.07.1993r. w (...) Zakładach (...) w R. była pracą w warunkach szczególnych i czy charakter tej pracy był tożsamy z pracą określoną w załączniku nr 1 pkt 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych Sąd Okręgowy dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu bhp. Na podstawie opinii z dnia 4.06.2016r. Sąd I instancji ustalił, że praca wnioskodawcy w (...) Zakładach (...) w R., w Drukarni w K. w okresie od dnia 1.04. 1977r. do dnia 31.07.1993r. na stanowiskach składacza ręcznego i składacza linotypowego była pracą w warunkach szczególnych w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U nr. 8 poz. 43 z późno zm.) według wykazu A , działu XI, poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. - Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego. Natomiast praca wnioskodawcy w spornym na w/w stanowiskach nie była pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w świetle postanowień art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych. Pracami związanymi z odlewaniem detali i obróbką odlewów wiążą się pozycje nr. 4 - Prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy) oraz nr 5. - Prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco.

Prace te mogą być zaliczone do prac w szczególnych warunkach, o ile ich wykonywanie jest związane z występowaniem czynników ryzyka określonych w art. 3 ust. 2 pkt 2 cytowanej ustawy. Za opinia biegłego Sąd Okręgowy podał, że w praktyce wartość wydatku energetycznego odnosi się do przeciętnego dnia pracy na danym stanowisku, w czasie którego pracownik wykonuje czynności stanowiące jego podstawowy obowiązek w ramach ustalonego w umowie o pracę wymiaru czasu pracy. Natomiast fakt występowania w środowisku pracy szkodliwych czynników chemicznych nie stanowi podstawy do zakwalifikowania tych prac jako prac w szczególnych warunkach. Dla tych przypadków (dotyczy to również ołowiu) punktem odniesienia są bowiem najwyższe dopuszczalne stężenia tych czynników ustanowione rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002r. (Dz. U. Nr 217, poz. 1833, z późno zm.), które zostały przyjęte jako graniczne wartości bezpieczne dla zdrowia. W razie przekroczenia wartości dopuszczalnych pracodawca był i jest zgodnie z przepisami Kodeksu pracy (art. 226), zobowiązany do podjęcia wszelkich działań organizacyjno-technicznych zmierzających do doprowadzenia parametrów środowiska pracy do zgodności z ustalonymi wartościami. Zatem praca wnioskodawcy w (...) Zakładach (...) w R., w Drukarni w K. w okresie od dnia 01.04.1977r. do dnia 31.07.1993r. na stanowiskach składacza ręcznego i składacza linotypowego nie była pracą w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w świetle postanowień art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Dodatkowo Sąd Okręgowy za biegłym sądowym wskazał, że z zapisu art. 7 ustawy o emeryturach pomostowych wynika również, iż warunkiem uzyskania prawa do emerytury pomostowej jest uzyskanie orzeczenia lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac w szczególnych warunkach wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr l do ustawy

Przytoczona przez Sąd opinia biegłego była objęta zarzutami wnioskodawcy, które jednak w ocenie Sądu nie zasługiwały na uwzględnienie, gdyż stanowiły bezpodstawną polemikę z prawidłowymi ustaleniami poczynionymi przez biegłego.

Sąd Okręgowy wyjaśnił, że uznał opinię biegłego z zakresu (...) z dnia 4.06.2016r. za wiarygodną, sporządzoną przez biegłego mającego najpełniejszą wiedzę na temat charakteru prac wykonywanych w warunkach szczególnych, ocenił ją jako rzetelną, pełną, fachową, jasną, zawierającą wyczerpujące uzasadnienie i w pełni odpowiadającą na wszystkie pytania sformułowane przez Sąd. Biegły dokonał rzetelnej analizy czynności wykonywanych przez wnioskodawcę i czynników ryzyka występujących na jego stanowiskach pracy. Za wiarygodne Sąd uznał również dowody z zeznań świadków: A. L. i S. F., zeznań wnioskodawcy oraz zgromadzonych dokumentów, w tym dokumentów zalegających w aktach osobowych odwołującego.

W ocenie Sądu Okręgowego wyniki przeprowadzonego w sprawie postępowania dowodowego pozwoliły na stwierdzenie, że wnioskodawca nie spełnił przesłanek wskazanych w art. 4 ustawy, ponieważ po dniu 31.12.2008r. nie wykonywał on prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a nadto nie spełnił on również przesłanki z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, ponieważ na dzień 1.01.2009r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy, wynoszącego co najmniej 15 lat, dlatego też Sąd odwołanie oddalił na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacją wnioskodawcy, w której zarzucono:

1.naruszenie prawa materialnego polegające na błędnej wykładni i niewłaściwym zastosowaniu art. 4 i art. 49 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych poprzez nieuzasadnione, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego przyjęcie, że wnioskodawca nie spełnia przesłanek zawartych w tych przepisach, a mianowicie, iż na dzień 01 01.2009r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy;

2. naruszenie art. 233 §1 kpc poprzez przekroczenie swobodnej oceny dowodów, to jest zeznań świadków, wnioskodawcy oraz bezkrytyczne podzielenie opinii biegłego z zakresu bhp i w konsekwencji nieuprawnione przyjęcie, że wykonywana przez wnioskodawcę w (...) Zakładach (...) w okresie 01.04.1977r. – 31.07.1993r. praca nie jest tożsama z pracą określoną w załączniki nr 1 pkt 4 i 5 ustawy o emeryturach pomostowych;

3. naruszenie art. 232 zd. 2 kpc oraz art. 286 kpc poprzez niedopuszczenie z urzędu opinii uzupełniającej biegłego z zakresu bhp pomimo zgłaszanych przez wnioskodawcę zarzutów do wydanej opinii w sytuacji gdy opinia ta nie była wystarczająca i miarodajna dla ustalenia charakteru pracy wnioskodawcy.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie odwołania wnioskodawcy i przyznanie wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej oraz zasądzenie na rzecz wnioskodawcy kosztów postępowania a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w Tarnobrzegu do ponownego rozpoznania z zaliczeniem kosztów postępowania apelacyjnego jako części kosztów w sprawie.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie ustalił i zważył co następuje :

Po rozważeniu całokształtu okoliczności sprawy oraz uzupełnieniu postepowania dowodowego Sąd Apelacyjny uznał apelację wnioskodawcy za pozbawioną uzasadnionych podstaw i przez to niezasługującą na uwzględnienie. Wyrok Sądu I instancji jako prawidłowy i odpowiadający rzeczywistemu stanowi musiał więc się ostać jako niezmieniony. Sąd Apelacyjny podziela ustalenia i ocenę prawną, jakiej dokonał Sąd pierwszej instancji i uznaje je za wyczerpujące, stąd nie zachodzi potrzeba ich szczegółowego powtarzania po ich przytoczeniu w części historycznej niniejszego uzasadnienia. (por. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 1998 r., sygn. akt II CKN 923/97, OSNC 1999/3/60, wyrok Sądu Najwyższego z 09.03 2006 r., I CSK 147/05, LEX nr 190753, wyrok Sądu Najwyższego z 16.02. 2006 r., IV CK 380/05, LEX nr 179977). Nadmienić wypadnie, że w celu odniesienia się do zarzutów formułowanych przez wnioskodawcę i uwzględniając konieczność skorzystania w tym zakresie z wiadomości specjalnych, Sąd Apelacyjny w postępowaniu odwoławczym dostrzegł potrzebę uzupełnienia materiału dowodowego i przeprowadził dowód z uzupełniającej opinii biegłego z zakresu bhp K. S., który to dowód jedynie potwierdził prawidłowość ustaleń Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu.

Istotą sporu w przedmiotowej sprawie pozostawało ustalenie uprawnień M. K. do emerytury pomostowej uregulowanej w przepisach ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych ( Dz. U. 2017/664 ze zm. ), a w szczególności przesądzenie kwestii wykonywania przez wnioskodawcę po dniu 31 grudnia 2008r. pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów tej ustawy.

Na wstępie wypadnie przypomnieć, że w wyniku reformy systemu ubezpieczeń społecznych, zgodnie z regulacjami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. 2016/887 ) ulega stopniowej likwidacji możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę i intencją ustawodawcy przyświecającą uchwaleniu ustawy o emeryturach pomostowych było doprowadzenie do tego celu poprzez podmiotowe i przedmiotowe ograniczenia dopuszczalności uznawania poszczególnych prac za prace w warunkach szczególnych czy też w szczególnym charakterze. Ustawa ta ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania świadczenia do osób urodzonych po dniu 31 stycznia 1948 r., które prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze rozpoczęły przed dniem 1 stycznia 1999r. Celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę powinny zostać zaspokojone (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., II UK 164/11, OSNP 2013 r. Nr 5-6, poz. 62 i z dnia 4 września 2012 r., I UK 164/12, OSNP 2013 r. Nr 15-16, poz. 185, oraz uzasadnienie projektu ustawy, Sejm RP VI kadencji, nr druku 1070). Kwestia ograniczenia kręgu osób uprawnionych do przejścia na emeryturę w obniżonym wieku była przedmiotem orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, który rozpoznawał liczne skargi, dotyczące zbadania konstytucyjności ustawy o emeryturach pomostowych w kontekście pominięcia niektórych czynników wcześniej uznawanych za warunkujące zaliczenie pracy do prac w warunkach szczególnych. Na tle takiej skargi zapadł wyrok TK z dnia 3 marca 2011r. ( K 32/09, OTK seria A 2011/2/8 ) w którym zaznaczono, że art. 3 ust. 1–3 ustawy o emeryturach pomostowych oraz załączniki Nr 1 i 2 w zakresie, w jakim pomijają prace wykonywane w warunkach występowania hałasu, prace poza pomieszczeniami zamkniętymi, prace zmianowe nocne, prace w ekspozycji na wibracje miejscową i ogólną, prace w pyle zwłókniającym, prace w szkodliwych czynnikach chemicznych, prace w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące oraz w narażeniu na działanie pól elektromagnetycznych, a także prace kierowców samochodów ciężarowych, prace nauczycieli i wychowawców bezpośrednio związanych z wychowaniem i kształceniem dzieci i młodzieży, prace nauczycieli i wychowawców szkolnictwa specjalnego, prace pracowników ochrony zdrowia, są zgodne z art. 2 Konstytucji RP i z wynikającą z tego przepisu zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz z zasadą ochrony praw słusznie nabytych. W tym orzeczeniu Trybunał zauważa, że prawo do emerytury pomostowej, jako szczególne uprawnienie, mogło zostać przyznane węższej grupie pracowników, w stosunku do kręgu uprawnionych do emerytury w obniżonym wieku. Na konieczność weryfikacji liczby osób uprawnionych do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym zwracał uwagę Trybunał Konstytucyjny także w wyroku z 20 maja 2008 r.,( SK 9/07 ,OTK seria A 2008/4/60), stwierdzając, iż „demokratyczne przemiany społeczno-gospodarcze spowodowały, że ubezpieczenie społeczne powinno przestać być wykorzystywane jako instrument rozwiązywania problemów na rynku pracy. Aktualnym problemem jest dziś nie wysyłanie pracowników na wcześniejsze emerytury, lecz ich motywowanie do jak najdłuższej aktywności zawodowej i społecznej, jeśli pozwala na to ich sytuacja psychofizyczna”. W wyroku tym Trybunał podkreślił także, że w obliczu postępu w dziedzinie medycyny pracy oraz BHP i wynikających z tego zmian w sposobie wykonywania pracy istnieje konieczność zweryfikowania przesłanek, którymi kierował się prawodawca w 1983 r. przy konstruowaniu preferencyjnych rozwiązań skracania wieku emerytalnego. Również w wyroku z 25 listopada 2010 r. (K 27/09, OTK-A 2010, Nr 9, poz. 109) Trybunał orzekł, że przepis art. 3 ust. 2 w zw. z art. 3 ust. 1 o emeryturach pomostowych w zakresie, w jakim w katalogu czynników ryzyka pomija czynniki fizyczne i chemiczne, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP oraz że załącznik nr 2 w zw. z art. 3 ust. 3 w zakresie, w jakim nie uwzględnia w wykazie prac o szczególnym charakterze (… ) wszystkich prac związanych z wysiłkiem energetycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 8400 kJ u mężczyzn i powyżej 4600 kJ u kobiet, jest zgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP.

Powyższe, ogólne uwagi zostały uczynione aby podkreślić konieczność rozpoznawania sporów o emerytury pomostowe z uwzględnianiem celów jakie przyświecały ustawodawcy w tworzeniu nowych rozwiązań oraz wyeksponować zasadność pominięcia niektórych czynników ryzyka przy ustalaniu jakie prace winny warunkować wcześniejsze zakończenie aktywności zawodowej i uzyskanie emerytury.

W okolicznościach niniejszej sprawy poza sporem było, że wnioskodawca po dniu 31.12.2008r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych zatem jego uprawnienie do emerytury pomostowej należało ocenić przez pryzmat przesłanek z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych. Przedmiotem oceny była praca wnioskodawcy jako pracownika przemysłu poligraficznego w latach 1977 – 1993, chodziło więc o ocenę pracy wnioskodawcy na stanowiskach składacza ręcznego i składacza linotypowego Praca tego rodzaju była pracą w warunkach szczególnych w świetle rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U nr. 8 poz. 43 ze zm.) według wykazu A , działu XI, poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. - Produkcja oraz obróbka materiału zecerskiego i form drukowych ze stopu drukarskiego.

Tak sformułowanego zapisu nie ma jednakże w przepisach ustawy o emeryturach pomostowych. Przepis art. 3 ust. tej ustawy wskazuje, że prace w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 - wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy. Nie ulega więc wątpliwości, że poszczególne pozycje wykazu prac w warunkach szczególnych wynikały wprost ze związanych z nimi czynników ryzyka wymienionych w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy, które determinowane są siłami natury a są to prace pod ziemią, na wodzie, pod wodą oraz w powietrzu lub procesami technologicznymi.tj. są wykonywane w warunkach gorącego mikroklimatu – czyli wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego WBGT wynosi 28 °C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m ^{( 2)}; e w warunkach zimnego mikroklimatu – wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0 °C; są to bardzo ciężkie prace fizyczne – powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny powyżej 8400 kJ (u mężczyzn) lub 4600 kJ (u kobiet), są wykonywane w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego lub są to ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała, powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny powyżej 6300 kJ (u mężczyzn) lub 4200 kJ (u kobiet), wymagające znacznego pochylenia i (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG (dla mężczyzn) i 5 kG (dla kobiet) przez okres wynoszący przynajmniej połowę zmiany roboczej, zakwalifikowane do kategorii 4 według metody OWAS.

Nie ulega wątpliwości, że w przypadku prac wykonywanych przez wnioskodawcę nie mogły wchodzić w grę czynniki ryzyka determinowane siłami natury a więc tylko w przypadku wykazania czynników ryzyka wynikających z procesów technologicznych możliwe byłoby zakwalifikowanie pracy wnioskodawcy do prac w warunkach szczególnych o jakich stanowi ustawa o emeryturach pomostowych. Wnioskodawca podnosił, że jego praca składacza linotypowego powinna przyporządkowana do prac w hutnictwie tj. wymienionych w wykazie prac w szczególnych warunkach pod pozycją 4 - prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym, rozgrzanym materiałem (żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy) lub pod pozycją 5 - prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy: usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco.

Jednakże dokładna analiza dokonana przez Sąd Okręgowy rodzaju czynności wykonywanych przez wnioskodawcę przez pryzmat czynników warunkujących zaliczenie w/w prac do prac w warunkach szczególnych, przy której to analizie Sąd opierał się na zeznaniach świadków i wnioskodawcy oraz sięgnął po wiadomości specjalne biegłego z zakresu bhp, jednoznacznie wykluczyła możliwość uwzględnienia argumentacji wnioskodawcy. Sąd Okręgowy w uzasadnieniu szczegółowo przytoczył ustalenia poczynione w tym zakresie, które należy w zupełności podzielić i zaakceptować stąd też brak potrzeby ich ponownego przytaczania. Sąd wyjaśnił, że zeznaniom świadków i wnioskodawcy dał wiarę w całości oraz naprowadził na przyczyny, które legły u podstaw uwzględnienia opinii biegłego z zakresu bhp. Ocena materiału dowodowego była prawidłowa i w żadnym wypadku nie naruszała dyspozycji art. 233§1 kpc a jej trafność potwierdziło postępowanie dowodowe na etapie postępowania apelacyjnego. Do naruszenia art. 233 § 1 kpc mogłoby dojść tylko wówczas, gdyby skarżący wykazał uchybienie podstawowym regułom służącym ocenie wiarygodności i mocy poszczególnych dowodów, tj. regułom logicznego myślenia, zasadzie doświadczenia życiowego i właściwego kojarzenia faktów (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 2005 r., III CK 314/05). Zdaniem Sądu Apelacyjnego nie można zarzucić Sądowi pierwszej instancji naruszenia powyższych reguł.

Wobec formułowanych zarzutów wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny uzyskał dodatkowe wyjaśnienia w zakresie wiedzy specjalistycznej jaką dysponuje biegły K. S. i niewątpliwie zasadnym było ustalenie, że praca składacza linotypowego nie spełnia przesłanek zaliczenia jej do prac w warunkach szczególnych. Za przyjęciem takiego wniosku przemawia po pierwsze brak w tej pracy czynników ryzyka opisanych w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych a po drugie fakt, iż była to praca wykonywana w poligrafii a nie w hutnictwie. Wnioskodawca podnosi, iż jego praca linotypisty związana była z bezpośrednim kontaktem z ołowiem – przez dotyki i przez opary drogą oddechową, zaś wysoka szkodliwość ołowiu i jego wpływ na organizm człowieka jest powszechnie znana. Formułując taką argumentacje wnioskodawca zdaje się zupełnie nie dostrzegać treści przepisów ustawy o emeryturach pomostowych, w których czynniki szkodliwe tak fizyczne jak i chemiczne zostały pominięte w katalogu czynników ryzyka. Katalog ten ma charakter zamknięty, zaś w powołanych orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego jednoznacznie potwierdzono możliwość wykluczenia czynników chemicznych i fizycznych z grup ryzyka determinujących zaliczenie danej pracy do prac w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Skoro wykaz prac określonych w art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, to stan ten oznacza, że cech pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania i ich, jakość mogła obniżyć się z wiekiem ( por. Sąd Najwyższy w wyroku z 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11).

Niezależnie od powyższych względów słusznie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę na wymieniony w art. 7 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych warunek przyznania takiego świadczenia pracownikowi zatrudnionemu w hutnictwie – wszak tak chce zaliczyć swą pracę wnioskodawca – tj. konieczności legitymowania się orzeczeniem lekarza medycyny pracy o niezdolności do wykonywania prac wymienionych w pkt 4-12 załącznika nr 1 do ustawy. Poza sporem pozostawało, iż wnioskodawca takim orzeczeniem nie dysponuje. Powyższy element jest niesłusznie, zupełnie pomijany przez wnioskodawcę domagającego się przyznania emerytury pomostowej a więc winnego wykazania wszystkich warunków ustawowych dla uzyskania tego świadczenia.

Poczynione ustalenia i rozważania prowadzą do jednoznacznego wniosku o braku podstaw do przyznania wnioskodawcy prawa do emerytury pomostowej z uwagi na niespełnienie warunków ustawowych wynikających z art. 49 pkt 2 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Z podanych przyczyn brak jest podstaw faktycznych i prawnych do uwzględnienia apelacji, która w oparciu o powołane wyżej przepisy, podlega oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.