Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Rzeszowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Guniewska

Protokolant: st. sekr. sądowy Magdalena Rykała-Płodzień

po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2017 r. w Rzeszowie

sprawy z wniosku M. T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

o emeryturę

na skutek odwołania M. T.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W.

z dnia 31/08/2016 r. znak (...)

zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. z dnia 31/08/2016r. znak: (...)w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. T. prawo do emerytury poczynając od dnia 13 kwietnia 2016r. oraz ustala brak odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.-

Sygn. akt: IV U 1329/16

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 8 listopada 2017r.

Decyzją z dnia 31 sierpnia 2016r. znak sprawy: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w W. odmówił wnioskodawcy M. T. przyznania emerytury, ponieważ wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999 nie udowodnił wymaganego 15 letniego okresu pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od powyższej decyzji odwołał się M. T. wnosząc o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. W uzasadnieniu podnosił, że w okresie od 2 listopada 1976 r. do 30 czerwca 1994 r. pracował w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie ZUS I Oddział W. podtrzymał stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. T. urodził się (...) W dniu 13 kwietnia 2016r. złożył wniosek o emeryturę. Wnioskodawca nie jest członkiem OFE.

(k. 205-211 akt organu rentowego)

Wnioskodawca posiada udowodniony staż ogólny w wysokości 26 lat i 27 dni okresów składkowych i nieskładkowych..

(akta organu rentowego – decyzja z dnia 31.08.2016 r.)

Kwestią sporną było zatrudnienie wnioskodawcy w warunkach szczególnych w okresie od 19 kwietnia 1974 r. do 23 października 1974r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R. oraz w okresie od 2 listopada 1976 r. do 30 czerwca 1994 r. w Przedsiębiorstwie (...) w R..

W celu udowodnienia okresów zatrudnienia, w tym stażu pracy w szczególnych warunkach wnioskodawca przedłożył miedzy innymi ogólne świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1994 r. wystawione przez Przedsiębiorstwo (...) w R. w którym wskazano, że M. T. wykonywał pracę kierowcy z tym, że w okresie od 5 kwietnia 1982 r. do 15 października 1988 r. pracował jako cieśla- zbrojarz, natomiast od 18 października 1988 r. do 18 października 1990 r. pracował na budowie eksportowej w L.. W świadectwie tym wskazano również, iż wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym w okresie od 19 października 1990 r. do 30 września 1991 r.

Dodatkowo wnioskodawca przedłożył świadectwo pracy wystawione przez (...) Sp. z o.o. z dnia 22 października 1993 r. w którym wskazano, że M. T. 18 października 1988 r. do 15 lipca 1990 r. wykonywał pracę kierowcy na budowie eksportowej wL..

( akta organu rentowego)

Sąd ustalił, że wnioskodawca w okresie od 19 kwietnia 1974 r. do 23 października 1974r. będąc zatrudnionym w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R. pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Przewoził wówczas materiały budowlane samochodem ciężarowym o ładowności 6 ton. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie od 24 października 1974 r. do 5 października 1976 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.

Od 2.11.1976 r. do 30.06.1994 r. wnioskodawca był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w R.. W ramach tego zatrudnienia w okresie od 2 listopada 1976r. do 17 października 1988 r. pracował stale i w pełnym jako operator koparki samochodowej o ciężarze całkowitym 15 ton. Koparka ta zbudowana była na bazie Stara 66. Jako operator koparki wnioskodawca pracował na całym P. m. in. przy budowie stacji (...) w M., przy remoncie (...) w M. czy (...) w R.. W w/w okresie wnioskodawca pracował również jako kierowca autobusu o liczbie miejsc 50 dowożąc pracowników do zakładu pracy. Prace kierowcy autobusu wnioskodawca wykonywał poza swoim 8 godzinnym czasem pracy Z dniem 18 października 1988 r. wnioskodawca delegowany z (...) Sp. z o.o. wyjechał do pracy na budowę eksportową do L., gdzie pracował jako kierowca autobusu o liczbie miejsc 37. Po powrocie do kraju w dniu 16 lipca 1990 r. wnioskodawca przebywał na tzw. urlopie po eksporcie a następnie urlopie bezpłatnym w okresie od 19 października 1990 r. do 30 września 1991 r. W dniu 1 października 1991 r. wnioskodawca ponownie powrócił do pracy w Przedsiębiorstwie (...) w R. gdzie do 30 czerwca 1994 r. pracował stale i w pełnym jako operator koparki samochodowej o ciężarze całkowitym 15 ton.

(Dowód: zeznania świadków B. J. oraz F. D., zeznania wnioskodawcy M. T., dokumentacja w aktach sprawy o sygn. akt 1631/15, dokumentacja w aktach sprawy o sygn. akt 227/15, dokumentacja w aktach organu rentowego w tym ogólne świadectwo pracy z dnia 30 czerwca 1994 r. oraz świadectwo pracy wystawione przez (...) Sp. z o.o. z dnia 22 października 1993 r. )

Sąd dokonał powyższych ustaleń na podstawie dokumentów zawartych w aktach organu rentowego, dokumentacji w aktach sprawy o sygn. akt 1631/15, dokumentacji w aktach sprawy o sygn. akt 227/15, dowodów z zeznań świadków B. J. oraz F. D. oraz dowodu z zeznań samego wnioskodawcy M. T..

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, albowiem zostały sporządzone przez powołane do tego organy w zakresie przypisanych im kompetencji i w przewidzianej formie, a ich treść nie budzi wątpliwości Sądu. Autentyczność zaś dokumentów prywatnych nie była podważana przez strony postępowania.

Nie budzą wątpliwości dowody z zeznań świadków B. J. oraz F. D. bowiem są to osoby, które pracowały z wnioskodawcą w spornych okresach zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w R., a zatem mają najlepszą wiedzę o tym, jakiego rodzaju czynności wykonywał wnioskodawca na zajmowanym stanowisku pracy. Zeznania ich są rzeczowe, logiczne oraz wzajemnie się uzupełniają. W korelacji z treścią zebranych w sprawie dokumentów, wiarygodność tych zeznań nie budzi wątpliwości. Sąd pragnie podkreślić, że świadkowie wykonywali pracę w ww. zakładzie pracy, a zatem byli bezpośrednimi obserwatorami tego, jakie czynności i jaki rodzaj pracy wnioskodawca faktycznie wykonywał. Świadkowie zgodnie wskazali, że wnioskodawca wykonywał czynności operatora koparki samochodowej świadcząc prace stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W powyższym kontekście, walor wiarygodności należało także przyznać zeznaniom wnioskodawcy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest uzasadnione.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie uprawnień wnioskodawcy M. T. do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej. Wnioskodawca bezspornie posiada ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych na dzień 1 stycznia 1999 r., natomiast spornym w sprawie był staż pracy w warunkach szczególnych. Spornym między stronami było zatrudnienie wnioskodawcy w okresie od 19 kwietnia 1974 r. do 23 października 1974r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R. oraz w okresie od 2 listopada 1976 r. do 30 czerwca 1994 r. w Przedsiębiorstwie (...) w R..

Zgodnie z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu obowiązującym na dzień wydania decyzji przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku określonego w art. 32 ustawy emerytalnej, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. osiągnęli oni okres zatrudnienia w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze wymagany według przepisów dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat (dla mężczyzn), mają 25 lat okresu składkowego i nieskładkowego oraz nie przystąpili do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego i pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U.Nr 8, poz. 43 ze zm.) , do którego odsyła art. 32 ustawy emerytalnej określają niższy wiek emerytalny, rodzaje prac i stanowisk oraz warunki na podstawie których przysługuje prawo do emerytury. Okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Te okresy pracy stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Warunkiem niezbędnym do uzyskania na podstawie przepisów powołanego rozporządzenia emerytury przez pracownika, który wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienione w wykazie A, jest spełnienie łącznie następujących przesłanek z § 3 i § 4 ust. 1 w/w rozporządzenia, tj. dla mężczyzn osiągnięcie wieku 60 lat, posiadanie okresu zatrudnienia w wysokości 25 lat, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczonymi do okresów zatrudnienia oraz legitymuje się 15 – letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Należy przy tym zauważyć, że o tym czy praca był wykonywana w szczególnych warunkach decyduje nie stanowisko, lecz wykonywane czynności. Ustalenie zatem, jakie prace wnioskodawca faktycznie wykonywał, nie zaś nazwa zajmowanego stanowiska, przesądza o ewentualnym istnieniu przesłanek do przyznania dochodzonego świadczenia (z uzasadnienia wyroku SN z dnia 21.04.2004r., II UK 337/03).

Należy wskazać, że zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 9 kwietnia 2009 r. sygn. akt I UK 316/08) w postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom. Nie może zatem ulegać wątpliwości, że pracownik albo ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia społecznego może w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych wszelkimi dowodami wykazywać okoliczności, od których zależą jego uprawnienia z tytułu ubezpieczenia - także wówczas, gdy z dokumentu (np. zaświadczenia o zatrudnieniu) wynika co innego (art. 473 k.p.c.). Należy wprawdzie stwierdzić, że okres zatrudnienia w szczególnych warunkach organ rentowy stwierdza na podstawie wystawianych przez zakład pracy świadectw pracy, jednakże pracownik nie może ponosić ujemnych konsekwencji za niedokładności w określaniu stanowisk pracy przez pracodawcę, albo braku wystawienia stosownych zaświadczeń, jeżeli w sposób niebudzący wątpliwości wykaże wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Sąd w toku postępowania zainicjowanego odwołaniem wnioskodawcy nie może zatem ograniczyć możliwości udowodnienia, że dana praca wykonywana była w szczególnych warunkach jedynie do świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionych według ustalonego w przepisach wzorca, lecz powinien wszelkimi dostępnymi dowodami wskazanymi przez strony postępowania dokonać oceny czy praca była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w spornym okresie.

Należy zauważyć, że w niniejszej sprawie wnioskodawca M. T. udowodnił, że będąc zatrudnionym w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R. od 19 kwietnia 1974 r. do 23 października 1974r. pracował na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Przewoził wówczas materiały budowlane samochodem ciężarowym o ładowności 6 ton. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Ponadto udowodnił również, że będąc zatrudnionym w Przedsiębiorstwie (...) w R. w okresach od 2 listopada 1976r. do 17 października 1988 r. oraz od 1 października 1991 r. do 30 czerwca 1994 r. pracował stale i w pełnym jako operator koparki samochodowej o ciężarze całkowitym 15 ton. Dodatkowo udowodnił, że w okresie od 18 października 1988 r. do 16 lipca 1990 r. będąc delegowany z (...) Sp. z o.o. pracował na budowie eksportowej w L. gdzie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy świadczył pracę jako kierowca autobusu o liczbie miejsc 37.

Dowodami przesądzającymi takie ustalenia Sądu były nie tylko zeznania świadków oraz wnioskodawcy, ale także dokumentacja zalegająca w aktach organu rentowego. Zauważyć należy, że praca kierowcy autobusu czy kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, którą świadczył wnioskodawca została określona w wykazie A, dziale VIII, pkt. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - jako prace w transporcie i łączności, prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów.

Zasadnym jest też wskazać, że praca operatora koparki samochodowej o ciężarze całkowitym 15 ton zalicza się do prac o których mowa w wykazie A, Dziale V, poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - jako prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych, prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych. Dodatkowym argumentem przemawiającym za słusznością zakwalifikowania wskazanej wyżej pracy wnioskodawcy do prac wykonywanych w szczególnych warunkach jest zarządzenie Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w zakładach pracy nadzorowanych przez Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, na których są wykonywane są prace w szczególnych warunkach uprawniające do wcześniejszego przejścia na emeryturę oraz do wzrostu emerytury lub renty, gdzie za prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych zostały uznane prace maszynistów koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych jako prace w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A Działem V poz. 3 punkt 1. Zarządzeniom resortowym, co dotyczy również powyższego zarządzenia, odmawia się mocy źródła prawa w obecnym porządku konstytucyjnym, jednakże z drugiej strony nie można stwierdzić, że nie mają żadnego znaczenia, gdyż mogą wskazywać, które prace w poszczególnych resortach były zaliczane do prac w szczególnych warunkach oraz w szczególnym charakterze (patrz wyrok SN z dnia 24.09.2014r. III UK 196/13). Zarządzeniom resortowym przypisuje się charakter informacyjny, techniczno -porządkujący, uściślający. Mogą one więc być pomocne przy dokonywaniu wykładni oraz kwalifikacji stanowisk pracy określonych w załączniku do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. W przypadku, gdy rozporządzenie określa stanowisko pracy w sposób ogólny, a zarządzenie resortowe uściśla charakter pracy lub urządzenie, to oczywistym dla Sądu jest, że nie dochodzi do przekroczenia granic regulacji wskutek ustalenia, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowisku wskazanym w rozporządzeniu, a stypizowanym w przepisach resortowych.

W tym też kontekście, Sąd posiłkowo kierując się zawartymi w przedmiotowym zarządzeniu szczegółowymi wykazami prac, jakie wykonywał wnioskodawca, uznał, że wnioskodawca świadczył pracę o której mowa w wykazie A Dziale V, poz. 3 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd zatem na podstawie niebudzących wątpliwości dowodów z zeznań świadków oraz wnioskodawcy, a także na podstawie dokumentacji z akt organu rentowego stwierdził, iż niesłuszne było stanowisko Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Uwzględnienie bowiem spornego zatrudnienia w okresie od 19 kwietnia 1974 r. do 23 października 1974r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w R., w okresach od 2 listopada 1976r. do 17 października 1988 r. i od 1 października 1991 r. do 30 czerwca 1994 r. w Przedsiębiorstwie (...) w R. oraz zatrudnienia na budowie eksportowej w L. w okresie od 18 października 1988 r. do 16 lipca 1990 r. , pozwala na przyjęcie, że wnioskodawca posiada udowodniony co najmniej 15-letni staż pracy w szczególnych warunkach. Poczynione przez Sąd ustalenia bezsprzecznie pozwalają na przyjęcie, że w dacie wejścia w życie ustawy, tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. wnioskodawca spełniał wymóg stażu zatrudnienia w szczególnych warunkach i ogólnego stażu ubezpieczeniowego. Wnioskodawca zatem spełnił wszystkie warunki do uzyskania prawa do emerytury od dnia złożenia wniosku tj. od 13 kwietnia 2016 r. dlatego też sporne świadczenie zostało przyznane od tej właśnie daty.

Skutkiem powyższego Sąd uwzględnił odwołanie i stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w W., przyznając wnioskodawcy prawo do emerytury poczynając od dnia 13 kwietnia 2016 roku.

Sąd Okręgowy pragnie również wskazać, że do zasad przyznawania i wypłacania świadczeń emerytalno-rentowych zastosowanie ma art. 118 ust. 1 ustawy emerytalnej, zgodnie, z którym, organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, przy czym w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego, za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego (ust. 1a). W niniejszej sprawie, jak wynika z poczynionych ustaleń faktycznych, niezbędnym dla wyjaśnienia okoliczności spornych w sprawie było przeprowadzenie dowodu z przesłuchania świadków oraz wnioskodawcy i dopiero tak zgromadzony materiał dowodowy pozwolił na wydanie rozstrzygnięcia, co powoduje, iż nie można uznać, iż organ rentowy ponosi odpowiedzialność za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.