Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 grudnia 2017r.

Sąd Rejonowy w Łomży IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSR Urszula Zaleska

Protokolant: st. sekr. sąd. Magdalena Laskowska

po rozpoznaniu w dniu 7 grudnia 2017r. w Łomży

na rozprawie

sprawy z odwołania B. F. i K. F. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w B.

o jednorazowe odszkodowanie

na skutek odwołania od dwóch decyzji z dnia 28.08.2017r., znak: (...)

Oddala odwołania.

Sygn. akt IV U 134/17

UZASADNIENIE

Decyzjami z dnia 28.08.2017r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - odmówił B. F. i K. F. (1) prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci ich syna K. F. (2).

W uzasadnieniu powyższych decyzji organ stwierdził, na podstawie przeprowadzonego postępowania, że w dniu śmierci K. F. (2) ww. osoby nie spełniały warunków wymaganych do uzyskania świadczenia w postaci jednorazowego odszkodowania , ponieważ K. F. (2) nie prowadził z nimi wspólnego gospodarstwa domowego i nie przyczyniał się do ich utrzymania. Nadto wskazał, że karta wypadku z dnia 18.08.2016r. zawiera stwierdzenia bezpodstawne. Stan upojenia alkoholowego K. F. (2)(1,9 promila we krwi) w momencie zdarzenia dowodzi, że został przerwany związek z pracą. Zdaniem organu rentowego stan nietrzeźwości wyłączył bowiem gotowość K. F. (2) do pozostawania w dyspozycji do pracy i wykluczył zdolność do wykonywania powierzonych jemu zadań. Podniósł, że K. F. (2) wprawiając się w stan nietrzeźwości przyczynił się do powstania wypadku.

Odwołania od tych decyzji do tut. Sądu wnieśli B. F. i K. F. (1) – rodzice zmarłego K. W. decyzji zarzucili błędne ustalenie stanu faktycznego poprzez przyjęcie, że poszkodowany przyczynił się do wypadku i z tej przyczyny uległ wypadkowi. Podnieśli, że pracodawca nie zaznajomił poszkodowanego z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt niebezpiecznych, nie przeprowadził szkoleń w zakresie przepisów BHP i nie zorganizował pracy w sposób zapewniający bezpieczne warunki pracy. Tym samym naraził poszkodowanego na niebezpieczeństwo utraty życia. Wnieśli o zmianę zaskarżonych decyzji i przyznanie na ich rzecz jednorazowego odszkodowania z tytułu śmiertelnego wypadku przy pracy ich syna. Podali, że w dniu 22.05.2016r. w trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych, tj. zapędzeniu zwierząt z pastwiska do obory ich syn poniósł śmierć w następstwie stratowania przez byka. Oświadczyli, że syn był dla nich nieocenionym wsparciem, pomagał im materialnie przyczyniając się do ich utrzymania. Ponadto wykonywał różne prace w ich gospodarstwie domowym , tj różne prace w domu i na podwórzu, przez co było im lżej mieszkać na wsi. W ocenie odwołujących się zdarzenie to wypełniało znamiona wypadku przy pracy. Zarzucili, że to wina pracodawcy, iż dopuścił do pracy ich syna w stanie nietrzeźwości , co znalazło potwierdzenie w postępowaniu sądowym prowadzonym przed Sądem Rejonowym II Wydziałem Karnym w G.. Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazali, że członkowie rodziny pracownika, który zmarł wskutek wypadku w pracy mają prawo do jednorazowego odszkodowania niezależnie od tego czy zmarły przyczynił się i w jakim stopniu do zdarzenia. W ocenie odwołujących się stanowisko organu rentowego, że jakiekolwiek ilości alkoholu spożywanego w związku z pracą lub w oczekiwaniu na pracę zrywają związek z jej wykonywaniem, jest niezgodne z art.21 ust.2 ustawy wypadkowej i dochodzi do zerwania związku z pracą wypadkach szczególnych, które nie wystąpiły w rozpatrywanym przypadku. Dlatego też stwierdzili, że nieszczęśliwy, śmiertelny wypadek, któremu uległ ich syn K. F. (2) podczas oczekiwania na polecenie wykonywania pracy w dniu następnym, pozostawał w normatywnym (funkcjonalnym, miejscowym i czasowym) związku z wykonywaniem powierzonych jemu zadań w rozumieniu art. 3 ust.2 pkt. 1 ustawy wypadkowej.

Sprawy zostały zarejestrowane pod sygn.akt. IVU 134/17 i IVU 135/17. Zarządzeniem z dnia 27.09.2017r. sprawy te zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygn. akt IV U 134/17.

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. wniósł o ich oddalenie w całości, podtrzymując argumentację wyrażoną w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji. Wskazał, że z pisma Gminnego Ośrodka Pomocy (...) z dnia 19.07.2016r. wynika, że K. F. (2) prowadził odrębne gospodarstwo domowe, a z przeprowadzanych wywiadów środowiskowych wynika ,że jego dochody nie były brane do ustalania dochodów rodziców. Brak jest również dowodów na to żeby przyczyniał się do utrzymania rodziców.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

K. F. (2) od świadczył na podstawie umowy zlecenia w okresie od 12.05.2016r. do 30.06.2016r. usługi w zakresie prac w produkcji zwierzęcej i roślinnej (praca pastucha) w Instytucie (...) w F. Zakładzie (...) w B. (dowód: umowa zlecenia nr (...) z dnia 12.05.2016r.- akta ZUS). We wcześniejszym okresie, od listopada 2014r. do maja 2016r., K. F. (2) także miał zawartą umowę zlecenie z Instytutem (...) w F. Zakładem (...) w B., na podstawie której świadczył tego samego rodzaju usługi (dowód: umowy zlecenia - akta ZUS). Od listopada 2014r., z uwagi na miejsce wykonywania pracy, zamieszkiwał w mieszkaniu służbowym w B. , lecz był zameldowany miejscu zamieszkania rodziców w miejscowości S. nr 83 (dowód: zeznania ojca K. F. (1) k. 30; pismo Instytutu (...) w F. Zakładu (...) w B. z dnia 10.11.2017r.- k. 35,36). K. F. (2) w dniu wypadku podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu( dowód: akta ZUS).

W dniu 22.05.2016r. około godz. 14 ciało K. F. (2) zostało znalezione na ogrodzonym pastwisku Zakładu (...) w B. przez pracowników tego zakładu (...) dnia K. F. (2) miał za zadanie pilnować wypasu krów dojnych i buhaja, który ze względów reprodukcyjnych wypasał się razem z krowami. Jego zadaniem było także w godzinach popołudniowych zapędzenie zwierząt z pastwiska do obory na czas prowadzenia udoju. A. M. i M. C. około godziny 14.00 udali się na pastwisko , bo krowy nie zostały doprowadzone do obory na udój. Podczas zapędzania krów znaleźli leżące w trawie zwłoki K. F. (2). Na miejsce zdarzenia wezwano karetkę pogotowia, straż pożarną, policję i zawiadomiono prokuratora, który wszczął postępowanie w celu ustalenia przyczyny śmierci K. F. (2) (dowód: karta medycznych czynności ratunkowych; odpis skróconego aktu zgonu). Z opinii biegłego lekarza J. Z. , dopuszczonej w sprawie PR Ds. 309.2016 (RSD 188/16) wynika ,że przyczyną zgonu K. F. był wstrząs krwotoczny i urazowy powstały w wyniku uszkodzeń klatki piersiowej i prawego płata wątroby. Stwierdzono, że w chwili śmierci był on w stanie nietrzeźwości (1,9 promila alkoholu we krwi). Z akt postępowania prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową w Grajewie w sprawie PR Ds. 309.2016 wynika, że przyczyną wypadku przy pracy było zbliżenie się K. F. (2) będącego pod wpływem alkoholu do zwierzęcia (byka). Zapach alkoholu i prawdopodobieństwo, że poruszał się chwiejnym krokiem sprowokowało zwierzę do ataku (dowód: opinia biegłego - akta PR Ds. 309.2016 ). Postanowieniem z dnia 28.04.2017r. śledztwo w sprawie PR Ds. 309.2016 (RSD 188/16) wypadku, któremu w dniu 22.05.2016r. uległ K. F. (2) na terenie Gospodarstwa (...) w B. – wobec braku znamion czynu zabronionego na podstawie art. 17 § 1 pkt.2 k.p.k. zostało umorzone (dowód: akta sprawy sygn. akt PR Ds. 309.2016 (RSD 188/16).

Zdarzenie z dnia 22.05.2016r. zostało uznane za wypadek przy pracy, określony w art. 3 ust.3 pkt.6 ustawy z dnia 30.10.2002r. Ustalono, że poszkodowany będąc w stanie nietrzeźwości przyczynił się do spowodowania tego wypadku przy pracy (dowód: karta wypadku - akta ZUS).

B. F. i K. F. (1) (jako rodzice i spadkobiercy ) złożyli do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w B. wnioski o przyznanie jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy ze skutkiem śmiertelnym jakiemu uległ ich syn K. F. (2) w dniu 22.05.2016r. (dowód: akta ZUS, odpisy skrócone aktów urodzenia i zawarcia małżeństwa - ZUS).

Jak wynika z pisma Ośrodka Pomocy (...) w R. z 09.11.2017r. - B. i K. F. (4) korzystali w latach 2014, 2015 i 2016 z zasiłków okresowych, zasiłku celowego i specjalnego celowego. We składanych wnioskach nie wykazywali syna K. F. (2) jako domownika i osoby przyczyniającej się do zaspokajania ich podstawowych potrzeb bytowych i z tego względu nie był on zaliczony przy ustaleniu dochodu rodziny (dowód: pismo z 09.11.2017r.- k. 39, decyzje k. 40-47).

Dwoma decyzjami z dnia 28.08.2017r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. na podstawie ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - odmówił B. F. i K. F. (1) prawa do jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci syna K. F. (2). W uzasadnieniu decyzji organ stwierdził , że w dniu śmierci K. F. (2) odwołujący się nie spełniali warunków wymaganych do uzyskania tego świadczenia, ponieważ K. F. (2) nie prowadził z nimi wspólnego gospodarstwa domowego i nie przyczyniał się do ich utrzymania. Wskazał, że karta wypadku z dnia 18.08.2016r. zawiera twierdzenia bezpodstawne, ponieważ stan upojenia alkoholowego (1,9 promila we krwi) K. F. (2) przerwał jego związek z pracą. Zdaniem organu stan nietrzeźwości wyłączył jego gotowość do pozostawania w dyspozycji pracodawcy i wykluczył zdolność do wykonywania powierzonych zadań. Podniósł, że K. F. (2) wprawiając się w stan nietrzeźwości przyczynił się do powstania wypadku. W związku z powyższym organ rentowny uznał, iż prawo do jednorazowego odszkodowania nie przysługuje odwołującym się( dowód: decyzje z 28.08.2017r.- akta ZUS).

B. F. i K. F. (1) utrzymują się z emerytury rolniczej K. F. (1) wypłacanej przez KRUS i zasiłków uzyskiwanych z Ośrodka Pomocy (...) w R.(dowód: pismo (...) w R. – k. 09.11.2017r) .

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołania są niezasadne.

W przedmiotowej sprawie okolicznością sporną nie była kwalifikacja zdarzenia, któremu uległ K. F. (2) w dniu 22.05.2016r. jako wypadku przy pracy w związku z wykonywaniem powierzonych jemu zadań w rozumieniu art. 3 ust.2 pkt. 1 ustawy z dnia 30.10.2002r.

Zagadnieniem wymagającym rozstrzygnięcia była zaś okoliczność czy odwołujący się B. F. i K. F. (1) są uprawnieni do otrzymania świadczenia odszkodowawczego stosownie do dyspozycji wynikającej z art. 13 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 30.10.2002r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Jak wynika z treści powyższego artykułu członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są miedzy innymi rodzice, jeżeli w dniu śmierci ubezpieczonego prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do alimentów z jego strony.

W odniesieniu do uprawnienia rodziców do odszkodowania z tytułu śmierci ubezpieczonego syna, wskazać należy, że użyte w art. 13 ust. 2 pkt 3 określenie prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, judykatura tłumaczy jako wspólne prowadzenie domu i załatwianie codziennych spraw, charakteryzujące się stałością (vide: wyrok SN z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 56/95, OSNAPiUS 1996/16/240; por. także B. Gudowska, [w:] B. Gudowska, J. Strusińska-Żukowska, Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych, kom. do art. 6). Natomiast przyczynianie się do utrzymywania winno być uznawane jako udzielanie pomocy finansowej i rzeczowej, które zostało przerwane przez śmierć ubezpieczonego. Przez utrzymanie należy rozumieć zaś zaspokojenie podstawowych potrzeb. Przyczynianie się do utrzymania oznacza zaś, że na zaspokojenie tych – podstawowych – potrzeb niewystarczające okazywały się dochody osób, które domagają się świadczenia (vide: Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Komentarz pod red. M. Gersdorf, B. Gudowskiej, wyd. 1, 2012, Legalis oraz wyrok SN z 21 listopada 2011r. , II UK 65/11).

W realiach niniejszej sprawy, w ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że obie przesłanki przyznania jednorazowego odszkodowania określone art. 13 ust. 2 ustawy wypadkowej, tj. prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego oraz przyczynianie się do utrzymania członków rodziny w tym przypadku rodziców, nie zostały spełnione. Przede wszystkim, ubezpieczony K. F. (2), w okresie poprzedzającym jego śmierć nie zamieszkiwał z rodzicami we wsi S., lecz w mieszkaniu służbowym w B., która jest oddalona od S. kilkadziesiąt kilometrów oraz nie prowadził z nimi wspólnego gospodarstwa domowego. Odwołujący się nie wykazali bowiem ani prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego z synem K. , ani także ,że przyczyniał się on do ich utrzymania.

Powyższe ustalenia Sąd poczynił na podstawie dowodów z dokumentów - pisma Ośrodka Pomocy (...) w R. z 9 listopada 2017r., w którym ośrodek stwierdził, że B. F. w składanych wnioskach o zasiłki nie wykazywała nigdy syna K. F. (2) jako domownika i osoby przyczyniającej się do zaspokajania podstawowych potrzeb bytowych rodziny i z tego względu nie był on zaliczany przy ustaleniu dochodu rodziny (dowód: pismo z dnia 09.11.2017r.- k. 39). Fakt ten wynika także z treści decyzji wydawanych przez (...) w R. w związku ze składanymi wnioskami o pomoc finansową ( dowód: decyzje k. 40-47). Twierdzenia odwołujących się o wspólnym prowadzeniu gospodarstwa domowego z synem K. F. (2) również nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym. Z treści pisma Instytutu (...) w F. Zakładu (...) w B. z dnia 10.11.2017r. wynika, że K. F. (2) zamieszkiwał, z uwagi na miejsce wykonywania pracy, w mieszkaniu służbowym w miejscowości B., za które uiszczał czynsz (dowód: pismo zleceniodawcy z dnia 10.11.2017r.- k. 35,36). Fakt ten potwierdzili także odwołujący się .

Dokumentom zgromadzonym w aktach sprawy Sąd dał wiarę w całości, albowiem ich autentyczność i wiarygodność nie były kwestionowane przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. Dlatego też Sąd dokonując ustaleń faktycznych nie dał wiary twierdzeniom B. i K. F. (1) , że syn K. wspomagał ich finansowo, jak też że prowadzili wspólne gospodarstwo domowe (dowód: oświadczenie - k. 60 akt. ZUS). Uznał, że złożone przez nich twierdzenia nie polegają na prawdzie , co wynika z pisma (...) w R. i treści wniosków składanych przez B. F. w związku z ubieganiem się o pomoc finansową dla siebie i męża. Sąd stwierdził także , że możliwości finansowe wspierania rodziców przez K. F. (2) były niewielkie, biorąc pod uwagę wysokość otrzymywanego przez niego wynagrodzenia i ponoszone koszty utrzymania mieszkania , wyżywienia, ubrania (dowód: zestawienie wypłaconego K. F. wynagrodzenia k. 38, zestawienie opłat z tytułu korzystania z mieszkania - k. 36). Sąd nie podzielił też stanowiska prezentowanego przez odwołujących się, co do charakteru i natężenia więzi emocjonalnych łączących syna z rodzicami. W ocenie Sądu, nie mogły się one kształtować się tak silnie i polegać na częstych kontaktach, skoro odwołujący się w trakcie postępowania powypadkowego prowadzonego przez ZUS podał, że syn rzadko ich odwiedzał, ostatni raz był na Boże Narodzenie 2015r( dowód: notatka w sprawie ustalenia uprawnień do świadczeń - k. 77 akt ZUS).

W ocenie Sądu, w rozpoznawanej sprawie odwołujący się nie wykazali się, zgodnie z brzmieniem art. 6 kc. - w zasadzie żadną aktywnością dowodową, która mogłaby służyć potwierdzeniu ich stanowiska. Podporządkowanie się obowiązującym w procesie cywilnym zasadom, w tym zasadzie kontradyktoryjności, wymaga, aby strony powoływały dowody na poparcie swych twierdzeń, albowiem sądy ustalają fakty na podstawie dowodów. Bierność w tym zakresie nie zobowiązuje sądów do poszukiwania dowodów z urzędu, gdyż w myśl zasady kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach. To strony są dysponentem toczącego się postępowania dowodowego i to one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Stwierdzić należy, że wykazanie, iż K. F. (2) dawał rodzicom pieniądze na życie i z nimi prowadził wspólne gospodarstwo rolne, jako element stanu faktycznego obciążało stronę, która z faktu tego wywodziła skutki prawne czyli odwołujących się. B. i K. F. (4) temu obowiązkowi nie sprostali.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd uznał że twierdzenia odwołujących się zawarte w ich odwołaniach należy uznać za gołosłowne i nie udowodnione. K. F. (2) nie zamieszkiwał bowiem z rodzicami od 2014roku , nie prowadził z nimi wspólnego gospodarstwa domowego, nie brał udziału w ich sprawach życia codziennego i nie pomagał im również w sposób stały i znaczący finansowo.

Dlatego też Sąd doszedł do wniosku, w świetle całości zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego, że stanowisko zajęte przez organ rentowy w decyzjach wydanych w dniu 28.08.2017r. jest prawidłowe i zasadne w zakresie twierdzenia, że rodzice zmarłego B. i K. F. (4) nie spełniali warunków wymaganych do uzyskania świadczenia, ponieważ syn K. F. (2) nie prowadził z nimi wspólnego gospodarstwa domowego i nie przyczyniał się do ich utrzymania.

Z tych względów Sąd, nie znajdując podstaw do zmiany zaskarżonych decyzji, na podst. art. 477 ¹ § 1kpc , oddalił odwołania.