Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 lutego 2013r

Sąd Okręgowy w Warszawie Sąd Gospodarczy XX Wydział Gospodarczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 5 lutego 2013 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w L. (Cypr)

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę

1.  uchyla w całości nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 20 października 2011 r., wydany w niniejszej sprawie sygn. akt XX GNc 729/11,

2.  oddala powództwo w całości,

3.  zasądza od powoda (...) w L. (Cypr) na rzecz pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

SSO Agnieszka Baran

Sygn. akt: XX GC 5/12

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 października 2011 roku powód – (...) (Cypr) wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej (...) sp. z o.o. w W. kwoty 878.221,40 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód wniósł także o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej spółki kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu zostało wskazane, że na podstawie umowy z dnia 22 czerwca 2010 roku powód udzielił pozwanej pożyczki celowej na łączną kwotę 1.017.190 zł. W związku z zakończeniem okresu trwania umowy powód zwrócił się do pozwanej spółki o spłatę pożyczki. Pozwana zobowiązała się do zwrotu pożyczki, uznając swój dług. Powód wyjaśnił, że jego wierzytelność wobec pozwanej z tytułu wskazanej umowy wynosi łącznie kwotę 1.078.221,40 zł na która składa się ostateczna kwota pożyczki – 1.017.190 zł oraz odsetki w wysokości 6% za okres 6 miesięcy trwania umowy pożyczki – 61.031,40 zł. Powód wskazał, że pozwem w niniejszej sprawie dochodzi należności w kwocie 878.221,40 zł z uwagi na zasądzenie na jego rzecz kwoty 200.000 zł nakazem zapłaty wydanym w sprawie XX GNc 653/11 (pozew k. 3-5).

W dniu 20 października 2011 roku Sąd wydał w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym zasądził od pozwanej spółki na rzecz powoda całą należność dochodzoną pozwem w niniejszej sprawie (nakaz zapłaty k. 49).

Pismem z dnia 9 listopada 2011 roku pozwana spółka wniosła zarzuty od powyższego nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości. Pozwana wniosła o uchylenie nakazu zapłaty w całości i zniesienie postępowania od dnia wniesienia pozwu. W razie nieuwzględnienia tego wniosku, pozwana wniosła o uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości. W pierwszej kolejności pozwana podniosła zarzut nieważności postępowania w niniejszej sprawie od dnia wniesieniu pozwu. Pozwana podniosła, że powód nie wykazał aby był podmiotem istniejącym. Dodatkowo podniosła, że pełnomocnik powoda nie jest należycie umocowany. Odnosząc się do zasadności żądania pozwu pozwana podniosła, że w toku postępowania w niniejszej sprawie powód nie wykazał aby umowa pożyczki została ważnie i skutecznie zawarta pomiędzy stronami niniejszego postępowania; powód nie wykazał aby przedmiotowa umowa została zawarta przez osobę upoważnioną do jego reprezentowania. Pozwana zaprzeczyła, aby J. L. (który w imieniu powoda zawierał sporną umowę) był umocowany do reprezentowania powoda. Pozwana zaprzeczyła także aby umowa pożyczki była ważna i skuteczna w świetle prawa ją regulującego. Wskazała, że – w jej ocenie –sporna umowa podlega prawu cypryjskiemu, zaś powód nie wykazał, aby umowa była skuteczna i ważna w świetle tego prawa. Pozwana podniosła także, że R. K., który zgodnie z treścią umowy, zawarł ją w imieniu pozwanej, nie był do tego upoważniony. Pozwana wskazała, że z treści pełnomocnictwa z 21 czerwca 2010 roku wynika, że R. K. był umocowany zarządu i rozporządzenia nieruchomościami, których właścicielem była pozwana. Także z tych przyczyn – zdaniem pozwanej – nie można uznać za ważne oświadczenia o uznaniu długu (w sytuacji gdy oświadczenie to składał R. K.). Dodatkowo pozwana podniosła, że pełnomocnictwo z 21 czerwca 2010 roku udzielone R. K. zostało odwołane przez pozwaną w dniu 11 marca 2011 roku. Pozwana wskazała, że czynność dokonana przez R. K. w postacie umowy pożyczki i oświadczenia o uznaniu długu nie zostały przez nią potwierdzone; pozwana oświadczyła dodatkowo w uzasadnieniu zarzutów, że czynności tych nie potwierdza.

W powyższych okolicznościach – w ocenie pozwanej – wskazana przez powoda umowa pożyczki jest nieważna. W konsekwencji środki wpłacone przez powoda na rachunek pozwanej utraciły przymiot pożyczki i stały się ewentualnym świadczeniem nienależnym, które podlegałoby reżimowi bezpodstawnego wzbogacenia; pozwana nie ma jednak obowiązku zwrotu przedmiotowych kwot, bowiem nie jest już wzbogacona (zarzuty od nakazu zapłaty k. 54-73).

W toku dalszego postępowania w niniejszej spawie strony podtrzymały dotychczasowe stanowisko w sprawie. Pozwana w szczególności podtrzymała zarzut niewykazania przez powoda należytego umocowania jego pełnomocnika.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 22 czerwca 2010 roku powód zawarł z R. K. działającym w imieniu pozwanej spółki umowę pożyczki. Na jej podstawie powód zobowiązał się do udzielenia pożyczki w kwocie 1.000.000,00 zł na okres 6 miesięcy. Pożyczka miała zostać zwrócona wraz z odsetkami jednorazowo po okresie trwania umowy na podstawie pisemnej dyspozycji zapłaty skierowanej przez pożyczkodawcę do pożyczkobiorcy. W § 2 umowy zostało ustalone, że pożyczka zostanie wypłacona w transzach, w terminach wskazanym w tym postanowieniu umownym. W § 3 umowy zawarte zostało zobowiązanie pożyczkobiorcy do wykorzystania całej kwoty pożyczki w sposób celowy, tj. na wykończenie zabudowanej nieruchomości położonej w B., stanowiącej własność pozwanej spółki (umowa pożyczki k. 26-27).

W imieniu pozwanej spółki przedmiotową umowę zawierał R. K. na podstawie pełnomocnictwa udzielonego mu przez zarząd pozwanej w osobie M. K.. Pełnomocnictwo to zostało udzielone R. K. w formie notarialnej w dniu 21 czerwca 2010 roku. Pełnomocnictwo upoważniało R. K. do zarządu i rozporządzania należącymi do pozwanej spółki nieruchomościami położonymi w B., w tym zawierania wszelkich umów dotyczących tych nieruchomości, do zbywania pod każdym tytułem prawnym, za cenę i na zasadach według uznania pełnomocnika, do odbioru ceny i wydania przedmiotu umowy, do obciążania nieruchomości ograniczonymi prawami rzeczowymi, w tym hipotekami i służebnościami oraz do zmiany zawartych umów przedwstępnych sprzedaży dotyczących tych nieruchomości, do poddawania mocodawcy egzekucji z aktów notarialnych w trybie art. 777 § 1 pkt 4 i 5 k.p.c., do odbioru wszelkiej korespondencji i przesyłek a w związku z tym reprezentowania mocodawcy przed wszelkimi władzami, instytucjami, urzędami państwowymi, samorządowymi, sadami, bankami (…), składania wszelkich podań, wniosków (…) w powyższym zakresie oraz do dokonywania wszelkich innych czynności, które okażą się konieczne w związku z realizacją tego pełnomocnictwa (pełnomocnictwo k. 20-22).

W dacie udzielenia powyższego pełnomocnictwa M. K. była upoważniona do samodzielnej reprezentacji pozwanej spółki, jako jedyny członek zarządu (odpis pełny KRS pozwanej k. 77-80).

W dniach 23 czerwca 2010 roku, 1 października 2010 roku oraz 2 listopada 2010 roku R. K. skierował do powoda pisemne dyspozycje wypłaty kolejnych ustalonych w umowie transz pożyczki (pisemne dyspozycje wypłaty k. 30-32).

W dniu 1 grudnia 2010 roku R. K. działając jako pełnomocnik pozwanej spółki podpisał z powodem Aneks do umowy pożyczki z dnia 22 czerwca 2010 roku. Na jego podstawie przedmiotowa umowa została zmieniona w zakresie kwoty pożyczki, którą ustalono na 1.017.190 zł (aneks do umowy pożyczki k. 33).

W okresie od dnia 25 sierpnia 2010 roku do 22 listopada 2010 roku powód przekazał na rachunek bankowy pozwanej spółki łączną kwotę 1.017.190 zł. Wypłata tej kwoty nastąpiła w trzynastu przelewach. Na dwóch z nich wskazano, że przelew następuje z tytułu pożyczki. Na siedmiu z nich jako tytuł wpłaty wskazano zasilenie rachunku, zaś na pozostałych „pożyczka udziałowca” (potwierdzenia przelewu k. 34-46).

Pismem z dnia 3 stycznia 2011 roku powód skierował do pozwanej spółki pisemną dyspozycję zapłaty z prośbą o dokonanie zwrotu kwoty pożyczki, w związku z upływem okresu, na jaki umowa została zawarta. Na dokumencie tym zostało złożone odręcznie napisane oświadczenie, w którym osoba je składająca uznała dług z tytułu zawartej umowy pożyczki i zobowiązała się zwrócić całą kwotę tj. 1.078.221,40 zł w terminie 7 dni. Oświadczenie zostało podpisane przez R. K. (pisemna dyspozycja zapłaty wraz oświadczeniem k. 47). Pismem z dnia 11 marca 2011 roku pozwana spółka odwołała wszelkie pełnomocnictwa udzielone R. K. (pismo z 11 marca 2011 roku).

Powyższy stan faktyczny został ustalony w oparciu o wskazane powyżej dowody, stanowiących w przeważającej większości dokumenty złożone przez strony niniejszego postępowania. Powołane dokumenty nie były w zasadzie kwestionowane przez strony niniejszego postępowania. Pozwana spółka zakwestionowała datę złożenia oświadczenia o uznaniu długu. Okoliczność ta (data złożenia oświadczenia) nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, o czym mowa w dalszej części uzasadnienia.

W ocenie Sądu dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy nie mają znaczenia okoliczności dotyczące odstąpienia od umowy sprzedaży udziałów w pozwanej spółce. Z tego względu w części została oddalony wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. K. (k. 241). Dokumenty dotyczące tej okoliczności złożone przez pozwaną spółkę należy uznać za zbędne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

W ocenie Sądu zeznania świadka M. K. zasługują na uwzględnienie i stanowią wiarygodny dowód w niniejszej spawie. Zeznania te znajdują potwierdzenie w materiale dowodowym zgromadzonym w niniejszej sprawie i – ogólnie – w okolicznościach niniejszej sprawy. W szczególności jako wiarygodne należy ocenić zeznania tego świadka w zakresie, który dotyczy braku potwierdzenia przez pozwaną spółkę spornej umowy pożyczki zawartej przez R. K., czy też braku potwierdzenia uznania długu. Podkreślić należy, że w toku postępowania w niniejszej sprawie nie został zgłoszony żaden dowód, który wskazywałby odmienną okoliczność (potwierdzenie umowy pożyczki). Inne okoliczności wskazane w zeznaniach świadka M. K. nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Postanowieniem z dnia 5 lutego 2013 roku Sąd oddalił wniosek pozwanej spółki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, jako nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Z uwagi na brak należytego umocowania R. K. do zawarcia spornej umowy pożyczki (o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia) okoliczność rzeczywistych dat dokonania czynności wskazanych w tezie dowodowej (k. 57) jest całkowicie obojętna dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Postanowieniem z tej samej daty Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka T. T. zgłoszony w piśmie z dnia 30 stycznia 2013 roku. Wniosek ten został zgłoszony przez pozwaną z uchybieniem terminu wskazanego w art. 479 ¹⁴ § 2 k.p.c.. Twierdzeń o niemożności zgłoszenia wskazanego świadka we zarzutach od nakazu zapłaty nie można uznać za wiarygodne. Dodatkowo należy wskazać, że z uwagi na podniesioną już okoliczność braku należytego umocowania R. K., okoliczności wskazane w odniesieniu do świadka T. T. nie mają znaczenia w niniejszej spawie.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie jest zasadne.

Podstawą żądania pozwu jest zwrot kwoty, będąca przedmiotem umowy pożyczki z 22 czerwca 2010 roku, której – zgodnie z tą umową – powód domaga się od pozwanej spółki.

Sąd podziela stanowisko pozwanej spółki, że umowy tej nie można uznać za ważnie zawartą. Zdaniem Sądu pozwana zasadnie podnosi brak należytego umocowania R. K. do zawarcia tej umowy w imieniu pozwanej spółki. Jak wynika z okoliczności niniejszej sprawy powód wywodzi umocowanie R. K. do działania w imieniu pozwanej z pełnomocnictwa udzielonego mu w dniu 21 czerwca 2010 roku, którego kopia została załączona do pozwu. Treść tego pełnomocnictwa nie pozostawia – zdaniem Sądu – wątpliwości co do zakresu umocowania wskazanego w nim pełnomocnika. Na jego podstawie możliwe było zawarcie przez wskazanego pełnomocnika w imieniu pozwanej spółki takich czynności, które w sposób bezpośredni odnosić się będą do nieruchomości stanowiących własność pozwanej, a nie wszelkich czynności, które w jakikolwiek sposób będą dotyczyć nieruchomości. Z tych względów, chociaż sporna pożyczka została udzielona w celu wykończenia budynku na nieruchomości pozwanej, została zawarta z przekroczeniem umocowania pełnomocnika. Należy zauważyć, że pełnomocnictwo z dnia 21 czerwca 2010 roku zostało udzielone do zarządu i rozporządzenia nieruchomościami pozwanej. Niewątpliwie zawarcie umowy pożyczki nie stanowi rodzaju żadnej ze wskazanych dwóch czynności, do których pozwana umocowała R. K.. W treści pełnomocnictwa z 21 czerwca 2010 roku pozostałe wskazane w nim czynności, których dotyczy umocowanie zostały wskazane jako uszczegółowienie działań do których umocowano pełnomocnika – zarządzanie i rozporządzanie nieruchomościami pozwanej.

Powyższe oznacza, że sporna umowa pożyczki została zawarta w warunkach przekroczenia przez pełnomocnika zakresu jego umocowania. W tej sytuacji ważność umowy pożyczki, zgodnie z treścią art. 103 § 1 k.c., zależy od jej potwierdzenia przez pozwaną spółkę, jako osobę, w imieniu której umowa została zawarta. W świetle okoliczności niniejszej sprawy nie ulga wątpliwości, że pozwana nie potwierdziła zawarcia umowy pożyczki z dnia 22 czerwca 2010 roku. W toku postępowania nie został przedstawiony żaden dowód na okoliczność takiego potwierdzenia. Przeciwnie, z materiału dowodowego – zeznań świadka M. K. – wynika jednoznacznie, że takiego potwierdzenia nie było. Ważne jest także to, że w toku postępowania w niniejszej sprawie pozwana nie potwierdziła umowy pożyczki z 22 czerwca 2010 roku zawartej w jej imieniu przez R. K. z przekroczeniem zakresu jego umocowania.

W tym miejscu należy wskazać, że do oceny prawidłowości umocowania R. K. mają zastosowanie przepisy polskiego kodeksu cywilnego, pomimo, że umowa pożyczki – jak wynika z jej treści – została zawarta na Cyprze.

Zgodnie z treścią Artykułu 1 ust. 2 pkt g) Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 539/2008 z 17 czerwca 2008 roku w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (R. I), z zakresu zastosowania tego rozporządzenia wyłączone są kwestie, czy przedstawiciel może wobec osób trzecich zaciągać zobowiązania w imieniu tej spółki lub podmiotu. Także zapis zawarty w ust. 1 Artykułu 1 powołanego rozporządzenia R. I nie pozostawia wątpliwości, że do oceny prawidłowości umocowania, przepisy tego rozporządzenia nie mają zastosowania. Zgodnie z treścią tego ostatniego powołanego przepisu, rozporządzenie stosuje się do zobowiązań umownych w sprawach cywilnych i handlowych powiązanych z prawem różnych państw. Samo udzielenie pełnomocnictwa przez pozwaną spółkę i ustalenie jego zakresu nie stanowi zobowiązania umownego. Nie jest umową zawartą przez podmioty mające siedzibę w dwóch różnych państwach członkowskich Unii Europejskiej. Z uwagi na to, że pełnomocnictwo z 21 czerwca 2010 roku dotyczy czynności dokonanej pomiędzy dwoma podmiotami polskiego prawa (pozwaną spółką i (...)) nie ma także podstaw do stosowania art. 29 ustawy z dnia z dnia 12 listopada 1965 r. Prawo prywatne międzynarodowe. Podsumowując powyższe, w ocenie Sądu z uwagi na przekroczenie prze R. K. zakresu udzielonego mu przez pozwaną spółkę pełnomocnictwa oraz z uwagi na brak potwierdzenia zawarcia umowy pożyczki z 22 czerwca 2010 roku przez pozwaną spółkę, przedmiotowa umowa jest nieważna. Nie ma podstaw do uznania, że została ona zawarta przez pozwaną spółkę.

Te same uwagi odnoszą się do czynności uznania długu. Z dokumentów złożonych do akt sprawy i porównania złożonych na nich podpisów wynika, że oświadczenie o uznaniu długu, którego kopia znajduje się na k. 47 zostało podpisane przez R. K.. Nie ulega wątpliwości, że także ta czynność nie mieści się w zakresie umocowania udzielonego przez pozwaną spółkę w pełnomocnictwie z dnia 21 czerwca 2010 roku. Jako jednostronna czynność prawna dokonana z przekroczenie umocowania, przedmiotowe uznanie długu jest nieważne, zgodnie z treścią art. 104 k.c..

Z uwagi na powyższe należy uznać za całkowicie zasadny zarzut pozwanej spółki o nieważności umowy pożyczki z 22 czerwca 2010 roku. Z uwagi na nieważność umowy pożyczki całkowicie niezasadne jest żądanie pozwu, którego przedmiotem jest zwrot pożyczki. Taka podstawa faktyczna roszczenia powoda (zawarcie z pozwaną umowy pożyczki) była przez niego jednoznacznie wskazana w pozwie. Związanie Sądu żądaniem pozwu uniemożliwia zasądzenie na rzecz powoda żądanej pozwem kwoty na podstawie innego tytułu prawnego (np. z tytułu wskazanego w zarzutach bezpodstawnego wzbogacenia). Orzeczenie takie stałoby w sprzeczności z treścią art. 321 k.p.c..

W tym miejscu dodatkowo należy się odnieść do pozostałych zarzutów strony pozwanej zgłaszanych w toku postępowania w niniejszej sprawie.

Zdaniem Sądu nie jest zasadny zarzut braku wykazania należytej reprezentacji powoda przy zawarciu umowy pożyczki. Przy pozwie zostało złożone pełnomocnictwo udzielone przez pozwaną spółkę (...) (osobie, która w imieniu pozwanej zawarła umowę pożyczki z 22 czerwca 2010 roku). Pełnomocnictwo to zostało udzielone przez osoby działające w imieniu Atlas A. L. oraz (...). Te dwa ostanie podmioty są zaś Dyrektorem i Sekretarzem powoda, zgodnie z wpisem w rejestrze, zgodnie z zaświadczeniem, którego kopia wraz z tłumaczeniem została złożona przez pełnomocnika powoda na rozprawie w dniu 4 grudnia 2012 roku (k. 215-216). W ich imieniu pełnomocnictwo zostało udzielone przez osoby, które jako Dyrektor i Sekretarz tych podmiotów są upoważnione do ich reprezentacji. Ta okoliczność wynika z kolei z zaświadczeń dotyczących tych spółek (k. 218-223). Zauważyć należy, że przedmiotowe pełnomocnictwo udzielone przez powoda J. L. zostało opatrzone klauzulą apostille zgodnie z Konwencją Haską z 5 października 1961 roku. Takie poświadczenie omawianego dokumentu oznacza – po myśli Artykułu 2 powołanej konwencji – poświadczenie także tego, że osoby udzielające pełnomocnictwa działały jako przedstawiciele wskazanych w nim podmiotów.

W świetle powyższego zarzut pozwanej spółki o nienależytym umocowaniu J. L. do zawarcia spornej umowy pożyczki w imieniu powoda uznać należy za bezzasadny.

Zdaniem Sądu jako bezzasadny należy także ocenić zarzut pozwanej dotyczący nienależytego umocowania pełnomocnika powoda w niniejszej sprawie. Należyte umocowanie pełnomocnika powoda zostało przez niego wykazane za pomocą złożonego pełnomocnictwa opatrzonego klauzulą apostille oraz dokumentów powołanych wyżej w postaci zaświadczeń dotyczących powoda, jego Dyrektora i Sekretarza.

Mając na uwadze powyższe okoliczności, uznając powództwo za bezzasadne, na mocy powołanych przepisów należało orzec jak w sentencji wyroku, uchylając na podstawie art. 496 k.p.c. wydany w niniejszej sprawie nakaz zapłaty.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 k.p.c.. Kwotę zasądzoną od powoda na rzecz pozwanej spółki z tego tytułu stanowi wynagrodzenie pełnomocnika – 7200 zł.

SSO Agnieszka Baran