Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 7 marca 2017 roku Sąd Rejonowy w Kaliszu uchylił wyrok zaoczny Sądu Rejonowego w Bielsku – Białej z dnia 14 kwietnia 2015 roku wydany w sprawie sygn. akt VI GC 1749/14 i oddalił powództwo (...) spółki akcyjnej z siedzibą w L. przeciwko L. S. o zapłatę kwoty 5.397,83 złotych oraz zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 135,00 złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych ( wyrok – k. 152; uzasadnienie – k. 157 – 160).

Apelację od powyższego orzeczenia wywiodła powódka – (...) spółka akcyjna z siedzibą w L., zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi skarżąca zarzuciła:

1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający istotny wpływ na jego treść polegający na błędnym przyjęciu, że pozwany zrezygnował z pełnienia funkcji prezesa zarządu w dniu 4 kwietnia 2013 roku co stanowić miałoby podstawę do uchylenia się przez niego od odpowiedzialności w świetle art. 299 § 1 k.s.h., podczas gdy:

a) jego ewentualną rezygnację z pełnienia funkcji prezesa zarządu można traktować jako złożoną najwcześniej w dniu 19 kwietnia 2013 roku;

b) pozwany w dalszym ciągu pełnił wskazaną funkcję;

c) powyższe nigdy nie zostało ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym;

2. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, która miała istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, poprzez przyznanie waloru wiarygodności oświadczeniom woli stron, dotyczącym zbycia udziałów w spółce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz dotyczące rezygnacji pozwanego z funkcji prezesa zarządu, która rzekomo nastąpiła podczas Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w dniu 4 kwietnia 2013 roku i przyjęcie, że były skuteczne, podczas gdy noszą one znamiona pozornych oświadczeń woli, stosownie do art. 83 k.c., a zatem są dotknięte nieważnością;

3. naruszenie przepisu prawa materialnego, tj. art. 299 § 1 k.s.h. poprzez jego niezastosowanie skutkujące oddaleniem powództwa, podczas gdy pozwany jako ówczesny członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki tj. wynikające z zamówienia złożonego w dniu 15 kwietnia 2013 roku.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżąca wniosła o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kwoty 5.397,83 złotych wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 27 listopada 2014 roku do dnia zapłaty;

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania za obie instancje, wraz z kosztami zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. Ewentualnie wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji celem ponownego rozpoznania (apelacja – k. 163 – 165).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, iż Sąd II instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 roku, III CZP 49/07, OSNC 2008/6/55). Oznacza to, że sąd II instancji bez względu na stanowisko stron oraz zakres zarzutów, powinien zastosować właściwe przepisy prawa materialnego, a więc także usunąć ewentualne błędy prawne sądu pierwszej instancji, niezależnie od tego, czy zostały one wytknięte w apelacji (stanowisko takie zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 maja 2007 roku, I CSK 91/07, LEX nr 286761, w wyroku z dnia 9 kwietnia 2008 roku, II PK 280/07, LEX nr 469169). Stosowanie prawa materialnego przez sąd II instancji w ogóle nie może być wiązane z zakresem zarzutów apelacyjnych. Kontrola Sądu II instancji odbywa się jednak w granicach zaskarżenia.

Z podniesionych w apelacji zarzutów w pierwszej kolejności rozważenia wymagają zarzuty dotyczące naruszenia przepisów kodeksu postępowania cywilnego, gdyż poprawność zastosowania przepisów prawa materialnego może być oceniana jedynie w odniesieniu do stanu faktycznego ustalonego zgodnie z zasadami procedury cywilnej (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 2 lipca 2004 roku, II CK 409/03, opubl. Lex nr 148384).

Niezasadny jest podniesiony przez skarżącą zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający istotny wpływ na jego treść polegający na błędnym przyjęciu, że pozwany zrezygnował z pełnienia funkcji prezesa zarządu w dniu 4 kwietnia 2013 roku, co stanowić miałoby podstawę do uchylenia się przez niego od odpowiedzialności w świetle art. 299 § 1 k.s.h., podczas gdy:

a) jego ewentualną rezygnację z pełnienia funkcji prezesa zarządu można traktować jako złożoną najwcześniej w dniu 19 kwietnia 2013 roku;

b) pozwany w dalszym ciągu pełnił wskazaną funkcję;

c) powyższe nigdy nie zostało ujawnione w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Skarżący reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w apelacji nie domagał się ponownej oceny załączonych przez pozwanego dokumentów. Sąd Okręgowy jako sąd odwoławczy jedynie na wniosek skarżącego (art. 380 k.p.c.) może przeprowadzić wnioski dowodowe na okoliczności zbycia przedsiębiorstwa, a ponadto dokonać ponownej oceny załączonych do akt dokumentów.

Brak jest również zasadności w kwestionowaniu przez skarżącego rozstrzygnięć Sądu Rejonowego o oddaleniu wniosków dowodowych o przedłożenie do akt sprawy ze3znania rocznego pozwanego PIT – 37 i PIT – 38 za rok 2013 na okoliczność czy pozwany odprowadził należny podatek za zbycie udziałów w spółce (...) za kwotę 250.000,00 złotych i w związku z tym, czy faktycznie doszło do sprzedaży udziałów (...).

Zarzut oddalenia wniosków dowodowych pozwanego nie mógł być uwzględniony ze względu na niezgłoszenie przez stronę pozwaną zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem strony mogą w toku posiedzenia, a jeżeli nie były obecne, na najbliższym posiedzeniu zwrócić uwagę sądu na uchybienia przepisów postępowania, wnosząc o wpisanie zastrzeżenia do protokołu. Stronie, która zastrzeżenia nie zgłosiła, nie przysługuje prawo powoływania się na takie uchybienia w dalszym toku postępowania, chyba że chodzi o przepisy postępowania, których naruszenie sąd powinien wziąć pod rozwagę z urzędu, albo że strona uprawdopodobni, iż nie zgłosiła zastrzeżeń bez swojej winy. Prekluzja przewidziana w art. 162 k.p.c. odnosi się do uchybień popełnionych przez sąd przy podejmowaniu czynności procesowych. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że oddalenie przez Sąd wniosku dowodowego zgłoszonego przez stronę może zatem być kwestionowane w apelacji, o ile zgłosi ona zastrzeżenie w trybie art. 162 k.p.c. Nieobecność strony na rozprawie, o której była prawidłowo powiadomiona nie może usprawiedliwić braku zgłoszenia zastrzeżenia, skoro obecność strony na rozprawie zależy jedynie od jej woli (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 kwietnia 2015 roku, sygn. akt I ACa 1513/14). Ponieważ powódka osobiście nie stawiła się na rozprawie poprzedzającej wydanie wyroku, na której podjęto kwestionowane rozstrzygnięcia w przedmiocie dowodów, stosowne zastrzeżenie do protokołu powinien zgłosić reprezentujący ją profesjonalny pełnomocnik, który pomimo prawidłowego zawiadomienia nie stawił się na rozprawie i swojej nieobecności w żaden sposób nie uzasadnił. Pomimo nieobecności na rozprawie pełnomocnik pozwanego mógł również w piśmie procesowym zgłosić głos do protokołu zawierający zastrzeżenie co do kwestionowanych czynności procesowych sądu, czego jednak nie uczynił. Tym samym nie stawiając się na rozprawie pełnomocnik pozwanego sam pozbawił się możliwości zgłoszenia do protokołu rozprawy zastrzeżenia. Z tego względu wskazane zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego nie mogły zostać uwzględnione.

Niezależnie od powyższego zaznaczyć trzeba, że postawienie zarzutu wymierzonego w prawidłowość dokonanej przez sąd oceny dowodowej i naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga zawsze wykazania błędów w ustaleniach, polegających na konkretnych naruszeniach wskazań wiedzy, logiki czy też doświadczenia życiowego, czego skarżący nie uczynił.

Nie ma zatem racji skarżąca, gdy czyni Sądowi Rejonowemu zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów, która miała istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, poprzez przyznanie waloru wiarygodności oświadczeniom woli stron dotyczącym zbycia udziałów w spółce (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością oraz dotyczącym rezygnacji pozwanego z funkcji prezesa zarządu, która rzekomo nastąpiła podczas Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w dniu 4 kwietnia 2013 roku i przyjęcie, że były skuteczne, podczas gdy noszą one znamiona pozornych oświadczeń woli, stosownie do art. 83 k.c., a zatem są dotknięte nieważnością.

Należy stwierdzić, że Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, wyrażając ocenę, która nie pozostaje w sprzeczności z zasadami logiki rozumowania czy doświadczenia życiowego i nie wykazuje błędów natury faktycznej. Ocena ta odpowiada wymogom określonym w art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którymi sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału”, a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. m.in. postanowienie SN z dnia 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, postanowienie SN z dnia 18 lipca 2002 roku, IV CKN 1256/00). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadził wnioski logicznie poprawne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego, to taka ocena dowodów nie narusza zasady swobodnej oceny dowodów przewidzianej w art. 233 k.p.c., choćby dowiedzione zostało, że z tego samego materiału dałoby się wysnuć równie logiczne i zgodne z zasadami doświadczenia życiowego wnioski odmienne. Tylko w przypadku wykazania, że brak jest powiązania, w świetle kryteriów wyżej wzmiankowanych, przyjętych wniosków z zebranym materiałem dowodowym, możliwe jest skuteczne podważenie oceny dowodów dokonanej przez sąd; nie jest tu wystarczająca sama polemika naprowadzająca wnioski odmienne, lecz wymagane jest wskazanie, w czym wyraża się brak logiki lub uchybienie regułom doświadczenia życiowego w przyjęciu wniosków kwestionowanych (por. wyrok SN z dnia 27 września 2002 roku, sygn. akt IV CKN 1316/00 ). Z przedstawionych względów nie mogły więc odnieść skutku zarzuty apelującego co do oceny materiału dowodowego dokonanej przez Sąd pierwszej instancji, tym bardziej że w istocie ograniczyły się one jedynie do polemiki z wnioskami Sądu Rejonowego, co nie jest wystarczające do podważenia ustaleń będących podstawą rozstrzygnięcia.

Z niekwestionowanych przez skarżącą i niewadliwych ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. posiadała zobowiązanie z tytułu zakupu towarów w stosunku do powódki (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w L.. Wierzytelność ta została ostatecznie stwierdzona prawomocnym nakazem zapłaty wydanym w postępowaniu upominawczym w dniu 10 lutego 2014 roku przez Sąd Rejonowy w Bielsku – Białej, Wydział VI Gospodarczy, w sprawie o sygn. akt VI GNc 5932/10. Bezsporne jest też to, że prowadzona przez powoda egzekucja w stosunku do spółki (...) okazała się bezskuteczna, o czym świadczy postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Kaliszu z dnia 23 października 2014 roku, umarzające postępowanie egzekucyjne wobec bezskuteczności prowadzonej egzekucji. Powódka dochodząca roszczenia z art. 299 § 1 k.s.h. miała obowiązek wykazania (art. 6 k.c.) bezskuteczności egzekucji oraz okoliczności, że dochodzone roszczenie istniało w okresie, w którym pozwany był członkiem zarządu spółki. Tej ostatniej okoliczności strona powodowa nie wykazała. Wobec bowiem niezakwestionowania skutecznie ustaleń faktycznych Sądu Rejonowego co do zwolnienia pozwanego z funkcji członka zarządu dłużnej spółki, powódka nie wykazała, że jej zobowiązania wobec tej spółki powstały w okresie, kiedy pozwany był w niej członkiem zarządu (prezesem zarządu).

Nie ma również racji skarżąca, gdy czyni Sądowi Rejonowemu zarzut naruszenia prawa materialnego poprzez jego niezastosowanie skutkujące oddaleniem powództwa, podczas gdy pozwany jako ówczesny członek zarządu odpowiada za zobowiązania spółki, to jest wynikające z zamówienia złożonego w dniu 15 kwietnia 2013 roku.

Zgodnie z treścią art. art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Jednocześnie § 2 tego artykułu stanowi, że członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w § 1, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Jak z powyższego wynika odpowiedzialność odszkodowawcza członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością uzależniona jest od wykazania przez wierzyciela jedynie istnienia zobowiązania spółki oraz bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Należy pokreślić, że odpowiedzialność ukształtowana przez art. 299 § 1 k.s.h. służy interesowi wierzycieli i ma na celu ich ochronę, stanowiąc o zasadach i przesłankach odpowiedzialności członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w okolicznościach wskazanych w tym przepisie.

Pozwany mógł wykazywać, że w czasie pełnienia przez niego funkcji członka zarządu nie istniały podstawy do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wierzytelność powódki powstała w okresie kiedy nie pełnił już funkcji członka zarządu oraz okoliczności egzoneracyjne z art. 299 § 2 k.s.h. Ciężar dowodu w tych przypadkach spoczywał na pozwanym.

Dokonując analizy dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w szczególności protokołu z Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z dnia 4 kwietnia 2013 roku Sąd Rejonowy prawidłowo wywiódł, że pozwany nie był członkiem zarządu (...) w dacie powstania wierzytelności powódki oraz w dacie ich wymagalności. Pozwany bowiem skutecznie złożył rezygnację z funkcji prezesa zarządu spółki w dniu 4 kwietnia 2013 roku. Zgodnie z treścią art. 202 § 4 k.s.h. mandat członka zarządu wygasa również wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu. Fakt nie wykreślenia w KRS danych pozwanego jako członka zarządu nie przesądza o jego odpowiedzialności, albowiem wpis ma charakter deklaratoryjny.

Pozwany – L. S. nie odpowiada zatem za zobowiązania (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K., przede wszystkim dlatego, że nie był członkiem jej zarządu. Członkowie zarządu odpowiadają bowiem za zobowiązania, które zostały zaciągnięte i stały się wymagalne w czasie sprawowania przez nich funkcji, jak i za zobowiązania, które zostały zaciągnięte przed powołaniem ich do zarządu, ale stały się wymagalne w czasie sprawowania funkcji, a nawet za zobowiązania, które były wymagalne przed powołaniem ich do zarządu, jeżeli niewypłacalność spółki wystąpiła w czasie sprawowania przez nich funkcji.

Sąd Okręgowy nie dostrzegł nadto żadnych uchybień kwestionowanego wyroku, które winny być uwzględnione w toku kontroli instancyjnej z urzędu.

W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności zarzutów sformułowanych przez powódkę Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Jolanta Jachowicz Marzena Eichstaedt Maria Pągowska - Bancer