Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2017 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa K. B.

przeciwko Izbie Administracji Skarbowej w W.

o zapłatę

na skutek zażalenia pozwanego

na postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy - Żoliborza VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie

z dnia 29 września 2017 r., sygn. akt VII P 856/16

postanawia: w trybie art. 390 k.p.c. przedstawić Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości:

czy od orzeczenia asesora sądowego, który w okresie przed powierzeniem obowiązków sędziego w trybie przewidzianym w art. 106i § 7 i 8 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2062 j.t. ze zm.) - na podstawie art. 106i § 10 w zw. z art. 2 ust. 2a tej ustawy wykonuje zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości wskazane w art. 2 § 2 w/w ustawy

przysługuje na podstawie art. 394 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822 j.t. ze zm.) zażalenie do sądu drugiej instancji czy też skarga o której mowa w art. 398 ²² § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego?

Małgorzata Kosicka Grzegorz Kochan Anita Górecka

sygn. akt XXI Pz 320/17

UZASADNIENIE

Powód K. B. wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego Izby Celnej w W. kwoty 4.930,74 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 lipca 2010 r. tytułem należnych środków na zagospodarowanie na podstawie art. 85 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej oraz zasądzenie od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego.

W punkcie IV wyroku z 20 lutego 2017 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy - Żoliborza w Warszawie obciążył stronę pozwaną Izbę Celną w W. kosztami procesu w całości, a szczegółowe ich wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu.

Postanowieniem z 29 września 2017 r. orzeczenie w przedmiocie kosztów postępowania wydał Asesor Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie.

Pozwany wniósł zażalenie na powyższe postanowienie i zgodnie z zarządzaniem z 24 października 2017 r. akta sprawy wraz z zażaleniem zostały przedstawione Sądowi Okręgowemu w Warszawie XXI Wydziałowi Pracy.

W toku rozpoznawania zażalenia pozwanego wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważną wątpliwość, sformułowaną w pytaniu w sentencji niniejszego postanowienia, tj. czy od orzeczeń asesora sądowego, który w okresie przed powierzeniem obowiązków ustawy wykonuje zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości przysługuje na podstawie art. 394 § 1 k.p.c. zażalenie do sądu drugiej instancji czy też skarga o której mowa w art. 398 ²² § 1 k.p.c.?

Rozstrzygnięcie tej wątpliwości warunkuje rozpoznanie środka odwoławczego przez sąd właściwy, w rozumieniu art. art. 394 § 1 k.p.c. albo 398 ²² § 1 zd. 2 k.p.c., albowiem zaskarżalność postanowień wydanych przez asesorów sądowych sprawujących czynności z zakresu ochrony prawnej nie była do tej pory przedmiotem rozważań doktryny, ani judykatury.

Wskazane w sentencji zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości powstało na tle następujących przepisów:

Od dnia 21 czerwca 2017 r. obowiązują przepisy wprowadzone art. 2 pkt 36 ustawy z dnia 11 maja 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 1139). W myśl art. 106i § 7 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2062 j.t. ze zm.) (dalej u.s.p.) Minister Sprawiedliwości przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa wykaz już mianowanych asesorów, zaś powierzenie im obowiązków sędziego będzie odbywało się na podstawie pozytywnej uchwały Rady. Mianowany asesor po upływie miesięcznego terminu od dnia przedstawienia kandydata Krajowej Radzie Sądownictwa lub też w przypadku wyrażenia przez Radę sprzeciwu, od dnia uchylenia takiej uchwały - rozpoczyna wykonywanie obowiązków sędziego. W związku z regulacją określoną art. 106i § 10 u.s.p., asesor sądowy do czasu upływu miesięcznego terminu na złożenie sprzeciwu przez Krajową Radę Sądownictwa albo uchylenia uchwały Krajowej Rady Sądownictwa wyrażającej sprzeciw, wykonuje wyłącznie czynności określone w art. 2 § 2 cyt. ustawy, tj. zadania z zakresu ochrony prawnej, inne niż wymiar sprawiedliwości, które należą do obowiązków referendarzy sądowych i starszych referendarzy sądowych. Powyższe wynika z art. 2 § 2a powołanej ustawy. Przywołana regulacja oznacza, że do czasu powierzenia asesorowi sądowemu obowiązków sędziego, nie wykonuje on zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości. Z uwagi na powyższe uznać można, że niezależnie od faktu mianowania asesora sądowego, do czasu zaistnienia sytuacji określonej w art. 106i § 8 u.s.p., podejmuje on czynności jak referendarz sądowy. Powierzenie asesorowi obowiązków sędziego nie następuje z dniem mianowania nawet w przypadku niezgłoszenia sprzeciwu, jak również w przypadku uchylenia uchwały wyrażającej sprzeciw, lecz dopiero stricte z datą określoną, czyli jak już wskazano - od dnia upływu miesięcznego terminu lub od dnia uchylenia uchwały Rady wyrażającej sprzeciw. Powyższe oznacza zatem, że dopóki nie dojdzie do w/w zdarzeń, nie dochodzi do powierzenia asesorowi obowiązków sędziego. Zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości asesorzy sądowi mogą wykonywać dopiero po powierzeniu im pełnienia obowiązków sędziego, w trybie przewidzianym w art. 106i § 7 i 8, czyli po uzyskaniu tzw. votum.

Mając na uwadze powyższe należy rozważyć problem z procesowym traktowaniem orzeczeń asesorów, którym nie powierzono obowiązków sędziego. Ustawy procesowe nie uzależniły orzeczenia od rodzaju sprawy - z zakresu wymiaru sprawiedliwości i z zakresu ochrony prawnej, lecz od kryterium podmiotowego - orzeczenia referendarzy sądowych oraz orzeczenia sądu.

W myśl art. 394 § 1 k.p.c. na postanowienia sądu pierwszej instancji kończące postępowanie w sprawie oraz postanowienia wymienione w pkt 1-12 tego przepisu przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji.

Zgodnie z art. 398 ²² § 1 k.p.c. na orzeczenia referendarza sądowego co do istoty sprawy oraz na orzeczenia kończące postępowanie, jak również na orzeczenia, o których mowa w art. 394 § 1 pkt 1, 2, 4 ² i 5-9, przysługuje skarga, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W art. 394 k.p.c. i art. 398 ²² k.p.c. ustawodawca przewidział zatem dwa odrębne środki zaskarżenia w zależności od rodzaju orzeczenia, tj. odpowiednio od orzeczenia referendarza sądowego i od postanowienia sądu oraz zarządzenia Przewodniczącego. Formę orzeczenia referendarza sądowego ustawy procesowe zastrzegają dla orzeczeń wydawanych przez referendarzy i od tych orzeczeń przysługuje skarga. Od postanowienia wydanego przez sąd przysługuje zażalenie. Na gruncie ustaw procesowych zdaje się nie być miejsca na trzeci rodzaj orzeczenia. Należy zatem zadać pytanie, jak należy traktować orzeczenia asesorów sądowych przed powierzeniem im pełnienia obowiązków sędziego, a co za tym idzie - jakiego rodzaju środki odwoławcze od nich przysługują.

Po pierwsze można przyjąć, że orzeczenia wydawane przez asesorów sądowych, którym nie powierzono obowiązków sędziego, należy traktować jak orzeczenia referendarzy sądowych, co oznacza wprost, że w miejsce środków odwoławczych (apelacji, zażalenia) przysługuje na nie skarga. Do wniosku takiego prowadzi przyjęcie, że zażalenie jako środek zaskarżenia przysługuje tylko wówczas, gdy decyzja została podjęta w ramach sprawowania wymiaru sprawiedliwości, a te zadania wykonują wyłącznie sędziowie oraz asesorzy sądowi - ale od momentu, w którym następuje powierzenie im obowiązków sędziego (art. 2 § 1 i 1a w zw. z art. 175 ust. 1 Konstytucji RP). Przy takiej wykładni zakresu zadań wykonywanych przez asesora sądowego, których datą graniczną są zdarzenia określone w art. 106i § 8 u.s.p. można uznać, że do czasu rozpoczęcia wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości (art. 2 § la u.s.p.) od decyzji podejmowanych przez asesora sądowego w ramach zadań z zakresu ochrony prawnej, innych niż wymiar sprawiedliwości, właściwy środek zaskarżenia stanowi skarga na orzeczenie referendarza sądowego na podstawie art. 398 ²² § 1 k.p.c.

Po drugie, uzasadnione może być stanowisko, zgodnie z którym orzeczenia wydawane przez asesorów sądowych, którym nie powierzono obowiązków sędziego, należy traktować jak orzeczenia sądu, co oznacza wprost, że przysługującym od nich środkami odwoławczymi są zażalenia i apelacje (np. od wpisu w księdze wieczystej) lub inne środki przewidziane przez ustawy procesowe (np. sprzeciw od nakazu zapłaty). Ukształtowanie kompetencji asesora sądowego w okresie pomiędzy objęciem przez niego stanowiska, a prawnie skutecznym powierzeniem pełnienia obowiązków sędziego, wskazuje bowiem, że asesor może wykonywać czynności z zakresu ochrony prawnej na takich samych zasadach jak sędziowie. Uprawnienie do wykonywania zadań z zakresu ochrony prawnej zarówno przez asesorów sądowych jak i sędziów zostało zamieszczone w tym samym przepisie, tj. w art. 2 § 2a u.s.p. Ponadto żaden z przepisów ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych dotyczących asesorów sądowych nie odwołuje się do regulacji dotyczących referendarzy sądowych. Jak wskazano wyżej, ustawy procesowe nie uzależniły orzeczenia od rodzaju sprawy - z zakresu wymiaru sprawiedliwości i z zakresu ochrony prawnej, lecz od kryterium podmiotowego - orzeczenia referendarzy sądowych oraz orzeczenia sądu. Zatem sąd może wydawać orzeczenia zarówno w zakresie wymiaru sprawiedliwości jak i ochrony prawnej. W składzie sądu może brać udział zarówno sędzia jak i asesor sądowy. Skoro asesor sądowy nie jest referendarzem, to być może orzekać wyłącznie jako członek składu sądu – w sprawach, w których zgodnie z art. 2§ 1a lub zgodnie z art. 2 § 2a u.s.p. ma prawo orzekać, z zatem przed uzyskaniem votum - tylko w sprawach z zakresu ochrony prawnej. Zaznaczenia wymaga, że zgodnie z ustawami procesowymi od orzeczenia sądu przysługują inne środki odwoławcze niż od orzeczenia referendarza sądowego, niezależnie od tego, czy orzeczenie wydał sędzia, czy asesor sądowy. Art 2 § 2a oraz art. 106i § 10 u.s.p. powierzają asesorom sądowym wykonywanie zadań z zakresu ochrony prawnej innych niż wymiar sprawiedliwości i nie odwołują się do czynności powierzonych referendarzom sądowym. Taka metoda regulacji może oznaczać, że asesorom sądowym przysługuje odrębna od referendarzy legitymacja do wykonywania zadań z zakresu ochrony prawnej. Ustawa prawo o ustroju sądów powszechnych reguluje wyłącznie kompetencje do orzekania sędziów, asesorów sądowych i referendarzy sądowych, lecz nie reguluje trybu w jakim następuje wydanie orzeczenia. Dopiero ustawy procesowe stanowią, że referendarz nie orzeka jako sąd, lecz jako osoba posiadająca kompetencje z zakresu ochrony prawnej. Należy ponadto zwrócić uwagę na pewnego rodzaju wyjątkowość skargi, która jak wskazał ustawodawca, przysługuję wyłącznie na orzeczenie referendarza sądowego. Jeżeli zatem nie ma podstaw do wyodrębnienia asesora sądowego jako odrębnego od sądu organu lub stosowania do asesorów przepisów proceduralnych dotyczących skargi, być może orzeczenia asesorów w okresie przed uzyskaniem votum, należy traktować jak orzeczenia sądu od których na podstawie art. 394 § 1 k.p.c. przysługuje zażalenie do sądu drugiej instancji.

Wskazać także należy, że przyjęcie pierwszego z przedstawionych stanowisk, prowadziłoby do dualizmu środków zaskarżenia przysługujących na orzeczenia asesora. Rodzaj środka odwoławczego były bowiem uzależniony od tego, czy asesorowi powierzono już czynności z zakresu wymiaru sprawiedliwości, czy też nie. Skoro bowiem asesor, któremu powierzono czynności z zakresu wymiaru sprawiedliwości, może wykonywać czynności z zakresu ochrony prawnej, konieczne byłoby wskazywanie w sentencji orzeczenia, czy zostało ono wydane przez asesora sądowego, któremu powierzono już zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości, czy też asesora sądowego, który wykonuje jedynie czynności z zakresu ochrony prawnej. W przeciwnym razie strona nie będzie wiedziała jakiego rodzaju środek odwoławczy będzie jej przysługiwał.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy w trybie art. 390 k.p.c. przedstawił Sądowi Najwyższemu powyższe zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości.

Małgorzata Kosicka Grzegorz Kochan Anita Górecka