Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Kraków dnia 20 września 2017r.

Sąd Okręgowy w Krakowie, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Wojciech Żukowski

Protokolant: starszy protokolant Marzena Stępkowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 września 2017 r w Krakowie

sprawy z powództwa R. B.

przeciwko Skarbowi Państwa – Dyrektorowi Aresztu Śledczego w K.

o zapłatę

I.  powództwo oddala,

II.  zasądza od powoda R. B. na rzecz strony pozwanej Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Rzeczpospolitej Polskiej kwotę 120 (słownie: sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania,

III.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata A. C. kwotę 147 zł. 60 gr. (słownie: sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 10 maja 2015 r. powód R. B. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Skarb Państwa Areszt Śledczy w K. przy ul. (...) kwoty 76.000 zł. z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 30 stycznia 2015 r. do dnia zapłaty i kosztów postępowania według norm przepisanych.

Na uzasadnienie podał, że odbywał karę pozbawienia wolności w Areszcie Śledczym w K. przy ul. (...). Utrudniano mu wykonywanie praktyk religijnych wyznania muzułmańskiego. Nie zapewniono diety muzułmańskiej. Od dnia 30 stycznia 2015 r. pozbawiono powoda zatrudnienia, a ponadto przez cały czas powód przebywał w celi przepełnionej. Nie zapewniono powodowi korzystania ze świetlicy. W konsekwencji naruszenia tym dóbr osobistych powoda powodowi należy się zadośćuczynienie.

W złożonej w dniu 19 kwietnia 2016 r. odpowiedzi na pozew (k. 125) strona pozwana Skarb Państwa – Areszt Śledczy w K. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz strony poznaje zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zaprzeczyła aby doszło do jakiegokolwiek uszczerbku w dobrach osobistych. Wskazała, że w Areszcie Śledczym w K. powód przebywał od 4 do 19 grudnia 2008 r. i wszelkie ewentualne roszczenia uległy przedawnieniu. Natomiast w Areszcie Śledczym K. powód przebywał w okresie od 4 listopada 2014 r. do 26 lutego 2015 r. Strona pozwana zaprzeczyła aby powód przebywał w celach przeludnionych, gdyż norma 3m2 na osobę była zachowana. Powód miał zapewniony nieograniczony dostęp do opieki medycznej. Cele mieszkalne znajdowały się należytym stanie. Powód otrzymywał wyżywienie zgodne z jego wnioskami i w miarę możliwości uwzględniające wymogi religii wyznawanej przez powoda. Powodowi nie utrudniano praktyk religijnych. Powód korzystał ze spacerów w wymiarze 60 minut dziennie oraz z zajęć kulturalno – oświatowych. Zaniechano zatrudniania powoda na jego własną prośbę. Żądanie zadośćuczynienia jest niezasadne, a niezależnie od tego stanowi nadużycie praw podmiotowych powoda.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Zaświadczeniem z dnia 16 listopada 2011 r. (...) w RP poświadczyła, że R. B. jest wyznania muzułmańskiego.

Dowód: - odpis zaświadczenia, k. 5

R. B. przebywał w Areszcie Śledczym w K. przy ul. (...) w okresie od 4 listopada 2014 r. do 26 lutego 2015 r. w:

- celi nr 207 o pow. 36,14 m2 o pojemności 12 osób,

- celi nr 208 o pow. 33,02 m2 o pojemności 11 osób.

W okresie tym cele te miały zachowaną normę 3m2 na jedną osobę.

Podczas pobytu miał nieograniczony dostęp do opieki zdrowotnej.

Wnioskował o dietę nie obejmującą wieprzowiny i obejmującą mięso wyłącznie na obiad, motywując to wyznaniem. Powodowi przyznano dietę bez mięsa wieprzowego, a wobec zgłaszania pretensji co do jadłospisu polecono wydawanie posiłków wegetariańskich, w tym obejmujących ryby i przetwory rybne.

W dniu 29 stycznia 2015 r. powód złożył wniosek o wycofanie z pracy nieodpłatnej jako sprzątającego i zakwalifikowanie do zatrudnienia odpłatnego. W opinii lekarza medycyny pracy powód mógł być zatrudniony tylko jako sprzątający.

Powodowi nie utrudniano w zakładzie karnym wykonywania praktyk religijnych. Nie zgłaszał personelowi Aresztu potrzeby odbywania modlitw na osobności ani utrudnień w wykonywaniu praktyk religijnych.

Powód miał możliwość korzystania ze świetlicy w dni parzyste od apelu porannego do apelu wieczornego.

Dowód: - dokumenty, k. 139-162, 216-231

- przesłuchanie świadka P. T. (1), k. 168

- częściowo przesłuchanie świadka A. K., k. 277

- częściowo przesłuchanie świadka P. W., k. 316

- częściowo przesłuchanie świadka G. K., k. 356

Przy ustalaniu stanu faktycznego oparł się sąd w pierwszej kolejności na zeznaniach świadka P. T. (1). Świadek jako osoba zatrudniona w Areszcie Śledczym miał obiektywnie dobre możliwości zaobserwowania okoliczności dotyczących sposobu odbywania kary przez powoda w Areszcie. Nadto zeznania świadka znajdują potwierdzenie w treści przedłożonych dokumentów w postaci odpisów pism powoda oraz dokumentacji dotyczącej odbywania kary przez powoda, których prawdziwości i rzetelności powód nie kwestionował.

Zeznaniom świadka A. K. dał sąd wiarę co do okoliczności, iż powód odbywał karę w celi, w której osadzonych było nie więcej niż 10 osób, powód miał możliwość korzystania ze świetlicy, chociaż nie zawsze, oraz że powód chodził do lekarza oraz zgłaszał skargi na otrzymywane posiłki. W tym zakresie zeznania świadka znajdują potwierdzenie w zeznaniach świadka P. T. (1) oraz wyżej opisanych dokumentów. Nie dał natomiast sąd wiary zeznaniom świadka A. K. co do okoliczności, jakoby cele były niewietrzone, pozbawione ciepłej wody. Tych niedogodności jako podstawy żądania pozwu nie powołał bowiem nawet sam powód i nie wynikają one z pozostałego materiału dowodowego. Co do okoliczności mających dotyczyć problemów z wykonywaniem praktyk religijnych świadek nie miał wiadomości.

Zeznaniom świadka P. W. dał sąd wiarę co do okoliczności, iż powodowi podawano inne posiłki aniżeli innym osadzonym oraz, że powód – tak jak świadek – mógł korzystać ze świetlicy przez cały dzień. Zeznania świadka znajdują bowiem potwierdzenie w tym zakresie w treści zeznań świadka P. T. (1) oraz przedłożonych przez stronę pozwaną dokumentów dotyczących odbywania kary przez powoda. Natomiast co do okoliczności dotyczących możliwości wykonywania przez powoda praktyk religijnych świadek nie miał wiadomości.

Zeznaniom świadka G. K. dał sąd wiarę jedynie co do okoliczności, iż powód zgłaszał zastrzeżenia co do otrzymywanych posiłków, gdyż okoliczność ta wynika również z dokumentów przedłożonych przez stronę pozwaną. Nie dał sąd wiary zeznaniom świadka co do okoliczności jakoby powód nie otrzymywał talonów na rzeczy potrzebne do wykonywania praktyk religijnych, albowiem sam powód o takim utrudnieniu nie zeznawał a nadto świadek G. K. wskazał w zeznaniach, że szczegółów podać nie jest wstanie, bo się na tym nie zna. Nie dał sąd również wiary zeznaniom świadka G. K. co do okoliczności jakoby cele w Areszcie były duże i mieściły 15-16 osób, gdyż odmienne okoliczności wynikają z zeznań świadków P. T. (2) i A. K. oraz dokumentów przedłożonych przez stronę pozwaną.

Pominięto przesłuchanie świadków P. H. (k. 295) i Ł. K. (k. 245) wobec niewskazania prawidłowych adresów zamieszkania świadków.

Nie dał sąd wiary zeznaniom powoda co do okoliczności, iż przebywał w Areszcie cały czas w jednej celi, że podczas modlitw przeszkadzał mu funkcjonariusz Służby Więziennej, przezywał powoda określeniami (...), „(...)”, że odmówiono powodowi możliwości odmawiania modlitwy w osobnym pomieszczeniu, oraz że powodowi dawano potrawy obejmujące mieszanki wieprzowo - drobiowe. Zeznania te popadają w sprzeczność z wiarygodnymi zeznaniami świadka P. T. (1). Nadto o powoływanych przez powodach przeszkodach w wykonywaniu praktyk religijnych, czy dyskryminowaniu powoda ze względu na wyznanie, nie zeznali świadkowie G. K., P. W. i A. K.. Nie zasługują również na wiarę zeznania powoda co do okoliczności, jakoby potrawy podawane powodowi zawierały wieprzowinę, w sytuacji gdy z przedłożonych przez stronę pozwaną dokumentów i wiarygodnych zeznań świadka P. T. (1) wynika, że powód miał przyznana dietę nie obejmująca wieprzowiny a następnie dietę wegetariańską.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art. 23 k.c. dobra osobiste człowieka, jak w szczególności zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, pozostają pod ochroną prawa cywilnego niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach. Zgodnie z art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Zgodnie zaś z art. 448 zd. 1 k.c. w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.

Powód dochodzi w niniejszej sprawie zadośćuczynienia, powołując na uzasadnienie, iż trakcie pobytu w Areszcie Śledczym położonym przy ul. (...) w K. doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. Niedokładność oznaczenia jednostki organizacyjnej strony pozwanej nie wywołuje wątpliwości co do tego, z działalnością której jednostki powód wiąże dochodzone roszczenie, gdyż ewentualne wątpliwości uchyla wyraźne wskazanie adresu tej jednostki – ul. (...) w K. – powtórzone następnie w opisie faktów w uzasadnieniu pozwu. Powód twierdzi, że utrudniano mu wykonywanie praktyk religijnych właściwych dla wyznania muzułmańskiego i nie zapewniono diety muzułmańskiej. Od dnia 30 stycznia 2015 r. pozbawiono powoda zatrudnienia. Przetrzymywano przez cały czas w celi przepełnionej oraz nie zapewniono powodowi korzystania ze świetlicy.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło zarzutów powoda. Z przyczyn szczegółowo wskazanych przy ocenie dowodów uznać należy, że powód nie udowodnił aby podczas pobytu w Areszcie rzeczywiście powód doznawał jakichkolwiek utrudnień w wykonywaniu wyznawanej religii. W szczególności nie wykazał powód aby utrudniano mu odmawianie wymaganych modlitw. Jeżeli - a tak ma miejsce w niniejszej sprawie – cele, w których powód przebywał, nie były przepełnione, to powód nie może traktować jako utrudnienia odmawiania modlitwy ewentualnego ograniczonego miejsca, które przypadało na niego w celi.

Nie wykazał również powód aby funkcjonariusze w jakikolwiek sposób dyskryminowali powoda ze względu na wyznawaną wiarę (w szczególności aby demonstracyjnie w sposób lekceważący odnosili się do przedmiotów czci religijnej należących do powoda albo używali wobec powoda z powodu wyznawanej religii obraźliwych epitetów), względnie aby świadomie tolerowali takie niewłaściwe zachowania innych osadzonych.

Nie wykazał również powód aby w trakcie pobytu w Areszcie odmówiono żądaniom powoda otrzymywania posiłków zgodnych z wyznawaną wiara. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powód zgłaszał wnioski o przyznanie mu diety „wyznaniowej” i w rozpoznaniu tych wniosków polecono powodowi podawać posiłki bez wieprzowiny, a następnie – po skargach powoda – posiłki wegetariańskie i ryby z przetworami rybnymi. Podkreślić należy, że powód nie wykazał aby kiedykolwiek podawano mu potrawy mięsne zawierające jako składnik wieprzowinę. Taki sposób żywienia powoda nie może być potraktowany jako naruszenie uprawnienia powoda do otrzymywania posiłków uwzględniających wyznawane wyznanie, jeżeli dodatkowo uwzględni się, że zgodnie z art. 109 § 1 k.k.w. skazany przebywający w zakładzie karnym lub areszcie śledczym otrzymuje trzy razy dziennie napój i posiłki o odpowiedniej wartości odżywczej, w tym co najmniej jeden posiłek gorący, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej pracy i wieku skazanego, a w miarę możliwości także wymogów religijnych i kulturowych. Skazany, którego stan zdrowia tego wymaga, otrzymuje wyżywienie według wskazań lekarza. Dostosowanie otrzymywanych przez osadzonego posiłków do wymogów religijnych nie jest bowiem wymogiem bezwzględnym, ale stanowi jedynie ustawowe zalecenie, które ma być zrealizowane „w miarę możliwości”.

W tym stanie rzeczy ocenić należy, że nie doszło do zarzucanego przez powoda naruszenia dobra osobistego w postaci swobody wyznania.

Nie wykazał również powód aby warunki odbywania kary pozbawienia wolności były niewłaściwe. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powód odbywał karę pozbawienia wolności w celach, których powierzchnia na 1 osadzonego nie przekraczała normy 3m2 zastrzeżonej w art. 110 § 2 k.k.w. Nie wynika również z materiału dowodowego aby warunki panujące w celi nie odpowiadały wymogom z art. 102 pkt 1 k.k.w. Powód miał również możliwość korzystania ze świetlicy oraz miał nieograniczony dostęp do opieki zdrowotnej. W tym stanie rzeczy nie można uznać aby warunki odbywania kary pozbawienia wolności wiązały się z naruszeniem dóbr osobistych powoda.

Z kolei zauważyć należy, że zatrudnienie powoda jako sprzątającego ustało z przyczyny leżącej po stronie powoda, gdyż sam wniósł o zwolnienie go z takiej pracy. Zarzut powoda, że wbrew jego wnioskowi nie zatrudniono go przy pracy odpłatnej nie zasługuje na uwzględnienie. Należy wskazać, że powód nie wykazał aby Areszt dysponował w tym czasie takim zatrudnieniem i aby miał do wykonywania takiego zatrudnienia niezbędne kwalifikacje. Niezależnie od tego wskazać należy, że brak zatrudnienia nie narusza żadnego z dóbr osobistych wymienionych w art. 23 k.c. albo wskazanych w orzecznictwie sądowym.

Mając powyższe na uwadze uznać należało, że powód nie wykazał aby podczas pobytu w Areszcie Śledczym przy ul. (...) w K. doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda. W szczególności nie doszło do powoływanego przez powoda naruszenia art. 102 pkt 1, 3, 4 i 6 k.k.w. Tym samym brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz powoda jakiegokolwiek zadośćuczynienia, gdyż art. 448 zd. 1 k.c. wiąże powstanie roszczenia o zadośćuczynienie z naruszeniem dobra osobistego. Powództwo podlegało zatem oddaleniu o czym orzeczono w pkt I sentencji na zasadzie wyżej powołanych przepisów.

Na zasądzone w pkt II sentencji na zasadzie art. 98 § 1 k.p.c. od przegrywającego powoda na rzecz wygrywającej strony pozwanej koszty procesu złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej zgodnie z § 11 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 461) w zw. z art. 32 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2016 r. poz. 2261 ze zm.) i art. 99 k.p.c.

O wynagrodzeniu pełnomocnika z urzędu orzeczono w pkt III sentencji na zasadzie § 11 pkt 25 w zw. z § 2 ust. 3 i § 19 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. (Dz. U. z 2013 r. poz. 461)