Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lipca 2017 roku

Sąd Rejonowy w Kłodzku Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Izabela Kosińska - Szota

Protokolant: sekr. sąd. Natalia Stokłosa

po rozpoznaniu w dniu 12 lipca 2017 roku w Kłodzku

na rozprawie

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu (...)

o zapłatę 20 000 zł

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda P. M. na rzecz strony pozwanej Skarbu Państwa – Zakładu Karnego (...) kwotę 4 800 (cztery tysiące osiemset) zł tytułem kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód P. M. wniósł o zasądzenie od strony pozwanej Skarbu Państwa - Zakładu Karnego (...) kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia. W uzasadnieniu podał, że od 1 grudnia 2008 r. do 14 stycznia 2010 r. przebywał w Zakładzie Karnym (...), w którym cele nie spełniały wymogów zapewnienia na jednego osadzonego powierzchni 3m ^{( 2)}. Powód podniósł nadto, że w niektórych celach panowały złe warunki bytowe - m.in. nieszczelne okna i brak bieżącej ciepłej wody. Zdaniem powoda, przebywanie w przeludnionych celach i złych warunkach stanowi przejaw poniżającego traktowania i narusza godność osób pozbawionych wolności.

Strona pozwana, w odpowiedzi na pozew, wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Powołując się na przepis art. 442 ^{( 1)}§1 k.c. podniosła nadto zarzut przedawniania roszczeń powoda obejmujących okres od 2008 do 2010 r. Pozwana potwierdziła, że w okresie wcześniejszym miały miejsca przypadku osadzenia w celach, które nie spełniały w pełni wymogów metrażowych, co wynikało z występującego przeludnienia z latach 2008 - 2009 i dotyczyło wszystkich zakładów karnych na terenie kraju, w tym również Zakładu Karnego (...). Podała jednak, że od 6 grudnia 2009 r. tj. od dnia wejścia w życie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 25 listopada 2009 r. w sprawie trybu postępowania właściwych organów w wypadku, gdy liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekroczy w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów przeludnienie w celach zostało zlikwidowane. Pozwana wskazała nadto, że m. in. cele mieszkalne w Zakładzie Karnym (...) nie są przystosowane do możliwości zaopatrywania osadzonych w ciepłą wodę, obecnie trwają pracę modernizacyjne w tym kierunku. Niezależnie od powyższego, pozwana podała, że powód nie wskazał konkretnych zdarzeń, które miały miejsce w pozwanym Zakładzie i które skutkowałyby u niego jakąkolwiek szkodą, nie wskazał też związku przyczynowo - skutkowego pomiędzy bezprawnym działaniem lub zaniechaniem pozwanej a szkodą na jego osobie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód P. M. od 1 grudnia 2008 r. do 14 stycznia 2010 r. przebywał w Zakładzie Karnym (...).

W okresach od 12 maja 2009 r. do 30 czerwca 2009 r., od 13 lipca 2009 r. do 3 sierpnia 2009 r., od 26 października 2009 r. 14 stycznia 2010 r. powód był osadzony w celach, których powierzchnia przypadająca na jedną osobę wynosiła 3 m ² i więcej. W pozostałych okresach powód przebywał w celach, których powierzchnie w przeliczeniu na jednego osadzonego nie przekraczały 3 m ².

Cele, w których przebywał powód nadawały się do zamieszkania - cele w złym stanie technicznym są wyłączane z użytkowania i remontowane w pierwszej kolejności. Kąciki sanitarne we wszystkich celach mieszkalnych w pawilonie B, gdzie powód przebywał od 2 lutego 2009 r. do 14 stycznia 2010 r. posiadały trwałą, murowaną zabudowę. Infrastruktura techniczna Zakładu Karnego (...) nie jest przystosowana do zaopatrywania wszystkich cel w ciepłą wodę - osadzeni dwa razy w tygodniu korzystają z łaźni centralnej.

Dowód:

- zestawienie dotyczące zaludnienia cel, w których przebywał powód w Zakładzie Karnym (...) - k. 35

- zeznania powoda - k. 127 - 128

- notatka służbowa z 11.10.2016 r. - k. 36

Od samego początku przebywanie w przeludnionych celach było dla powoda krzywdzące. Stan techniczny kącika sanitarnego nie był należyty, ściany były w złym stanie, był żeliwny zlew. W celach były drewniane, nieszczelne okna, dziury w ścianach, miejscami odpadająca farba, ponadto panowała wilgoć, w gumoleum na podłodze były ubytki. Powód odczuwał złe samopoczucie przebywając w takich warunkach, miał wrażenia jakby przebywał w komórce. Powód wiedział, że za warunki panujące w zakładach karnych odpowiedzialna jest ta jednostka penitencjarna. Powód wytaczał powództwa, które ze względu na przedawnienie roszczenia były następnie oddalane. W 2011 r. wniósł pozew przeciwko Aresztwi Śledczemu (...), lecz pozew cofnął ze względu na to, że warunki zaczęły się poprawiać.

Dowód: zeznania powoda - k. 127 - 128

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało oddaleniu ze względu na skutecznie podniesiony przez stronę pozwaną zarzut przedawnienia.

Zgodnie z przepisem art. 442 ¹ § 1 k.c. roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Natomiast z § 3 art.442 ¹ k.c. wynika, że w razie wyrządzenia szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Dokonując oceny zeznań powoda w kontekście podniesionego zarzutu przedawnienia, wysnuć można jednoznaczny wniosek, że w dacie przebywania przez powoda w Zakładzie Karnym (...) wiedział, że przebywanie w warunkach przeludnionych w celi, jak też w złych warunkach bytowych rodzi odpowiedzialność zakładu karnego. W ocenie powoda przebywanie w celach przeludnionych było dla niego krzywdzące, o czym wiedział od samego początku. Powód wskazał, że kierował pozwy przeciwko innym jednostkom penitencjarnym, które były oddalane ze względu na przedawnienie roszczeń. Ponadto podał, że w 2011 r. wniósł pozew przeciwko Aresztowi Śledczemu (...), lecz go wycofał. W związku z tym nie sposób dać wiarę powodowi podnoszącemu wcześniej nie orientował się, że przepisy prawa cywilnego pozwalają na dochodzenie takich roszczeń. W ocenie Sądu, bacząc na zeznania powoda uznać należy, że miał tę wiedzę w 2011 r. skoro wówczas wytoczył powództwo. Zatem powód miał możliwość wniesienia pozwu, jak w niniejszej sprawie już w 2011 r., czego jednak nie uczynił. W związku z tym roszczenie powoda skierowane przeciwko Skarbowi Państwa - Zakładowi Karnemu (...) przedawniło się 14 stycznia 2013 r. Wniesienie pozwu w dniu 28 czerwca 2016 r. nastąpiło więc już po upływie terminu przedawnienia.

Przytoczyć należy też tezę wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 20 stycznia 2017 r. w sprawie I ACa 800/16, zgodnie z którą, w przypadku, gdy zdarzeniem szkodzącym, a właściwie krzywdzącym jest osadzenie osoby w przeludnionej celi, bez zapewnienia jej należytych warunków bytowych, sanitarnych, medycznych i innych, ujemne następstwa tegoż zdarzenia, takie jak poczucie poniżenia, upokorzenia, cierpienia odczuwane są natychmiast, w dacie zaistnienia tych zdarzeń, a nie kilka lat później. Nie chodzi bowiem o krzywdę przyszłą, ale dziejącą się, odczuwaną wówczas, gdy miały miejsce zdarzenia ją wywołujące. Nie sposób zatem przyjąć, że powód dopiero po kilku latach odczuł krzywdę z związaną z warunkami izolacji. To, że powód nie miał świadomości, iż przysługuje mu roszczenie o zadośćuczynienie nie ma znaczenia dla biegu przedawnienia. Obowiązuje bowiem zasada powszechnej znajomości prawa i nie można uchylić się od skutków prawnych przedawnienia roszczenia poprzez argumentację, że nie było się świadomym, iż obowiązują w tym zakresie stosowne normy.

Z powołanej tezy wynika, że nawet, gdyby powód nie miał świadomości szkody, jak i osoby obowiązanej do jej naprawienia, to nie sposób byłoby uznać, ze powództwo jest zasadne.

O kosztach procesu orzeczono na mocy art. 98 k.p.c. zasądzając je w całości od powoda jako strony przegrywającej proces. Przeszkodą do zasądzeniu kosztów nie stanowiło przebywanie powoda w areszcie śledczym, ponieważ powód opuści jednostkę penitencjarną w 2019 r., a więc będzie miał możliwość spłacenia należnych od niego kosztów procesu. Ponadto, wytaczając powództwo strona winna liczyć się z możliwością obciążenia kosztami strony przeciwnej w razie przegranej.