Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 grudnia 2017 roku

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Trybunalskim,

Wydział V w składzie:

Przewodniczący: SSO Mariola Mastalerz

Sędziowie: SSO Beata Łapińska (spr.)

SSO Agnieszka Leżańska

Protokolant: st.sekr.sądowy Marcelina Machera

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

sprawy z wniosku N. S. (1)

przeciwko Wojewódzkiemu Zespołowi do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w (...) (...) w Ł.

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

na skutek apelacji wnioskodawczyni N. S. (1) od wyroku Sądu Rejonowego IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Tryb.

z dnia 7 kwietnia 2017r. sygn. IV U 15/17

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Piotrkowie Tryb. do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania za instancję odwoławczą.

Sygn. akt VUa 28/17

UZASADNIENIE

(...) Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w P. orzeczeniem z dnia 24 sierpnia 2016r., NR (...) zaliczył N. S. (1) do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na okres do 31sierpnia 2019r. jako przyczynę podając schorzenie z symbolem 03-L.

Wojewódzki Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w (...) (...) w Ł. orzeczeniem z dnia 19.listopada 2016r. sygn. (...) utrzymał zaskarżone orzeczenie w mocy.

Odwołanie od tego orzeczenia wniosła wnioskodawczyni wnosząc o zaliczenie jej do znacznego stopnia niepełnosprawności.

W uzasadnieniu odwołania podniosła, że cierpi na głęboki niedosłuch obustronny, wada ma charakter trwały i nieodwracalny, a wywołana została przyjmowaniem antybiotyków w wieku niemowlęcym.

Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. w sprawie IV U 206/14 zmienił orzeczenia WZON i zaliczył wnioskodawczynię do znacznego stopnia niepełnosprawności z koniecznością stałej opieki w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Z uwagi na to, iż minął okres ważności zmienionego wyrokiem Sądu orzeczenia z dniem 31 sierpnia 2016r. zostało wydane nowe orzeczenie, i dlatego powódka została poddana ponownym badaniom . Według niej stan zdrowia nie uległ poprawie. Zdaniem skarżącej jest ona niesamodzielna, przebywa pod opieką, uszkodzony implant ślimakowy z tego powodu nie jest przydatny, a zakup nowego przekracza możliwości rodziny.

WZON nie uznał odwołania i wniósł o jego oddalenie.

Wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2017 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Tryb. wydanym w sprawie o sygn..akt IV U15/17 Sąd oddalił odwołanie wnioskodawczyni .

Podstawę powyższego orzeczenia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Rejonowego:

N. S. (1) urodziła się (...), w roku 1999 stwierdzono u niej obustronny głęboki niedosłuch.

Sąd Rejonowy w sprawie IV U 206/14 ustalił u N. S. (1) znaczny stopień niepełnosprawności z koniecznością stałej opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Po upływie okresu ważności zmienionego wyrokiem Sądu Rejonowego orzeczenia, powódka została ponownie poddana badaniom i określeniu stopnia jej niepełnosprawności. Wynikiem było orzeczenie będące przedmiotem toczącego się przed Sądem Rejonowym postępowania.

Sąd Rejonowy ustalił, że N. S. (1) cierpi na głuchotę obustronną, ma wszczepiony implant wewnątrzślimakowy .W chwili obecnej implant jest zepsuty, a nowy powódka otrzyma dopiero w 2029r. N. S. (1) żyje więc bez implantu, który w sposób istotny wspomagał jej słuch, a tym samym kontakty z otoczeniem. N. S. (1) posługuje się językiem migowym.

Z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji, powódka ukończyła gimnazjum (...) nr(...) w W., a obecnie kontynuuje naukę w liceum (...) w W. dla osób głuchych.

Kontrole lekarskie wnioskodawczyni ma wykonywane raz w roku w klinice (...) w L.. W czynnościach codziennych N. S. (1) posługuje się językiem migowym, o ile druga osoba posiada znajomość takiego języka. Natomiast w kontaktach z innymi osobami jest nieśmiała, wycofana. Niepełnosprawność powódki jest stopnia umiarkowanego.

Sąd Rejonowy uznał opinie biegłej psycholog za prawidłową. Biegła przy niekwestionowanym stanie zdrowia powódki wypowiedziała się na temat jej codziennego życia, utrudnień jakie niesie za sobą głuchota powódki i braku możliwości korzystania z implantu. Sąd Rejonowy ocenił, iż biegła zasadnie określiła kontakty powódki jako poprawne., N. S. ukończyła bowiem gimnazjum (...) i kontynuuje naukę w liceum dla osób głuchych.

Te fakty zdaniem Sądu Rejonowego wykluczają przyjęcie, że N. S. (1) nie może w żadnym aspekcie swego życia funkcjonować bez całkowitej pomocy innej osoby.

Na poparcie swego stanowiska Sąd Rejonowy przywołał treść art. 4 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tj Dz.U. 2011.127.721), gdzie niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszenie się i komunikację.

Tym samym Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do przyjęcia, że powódka jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Faktem jest zdaniem Sądu Rejonowego, że N. S. wymaga w pewnym zakresie pomocy innej osoby, ale nie jest ta pomoc wymagana w każdym aspekcie życia i podstawowych potrzeb życiowych.

Kontynuując swój wywód Sąd I instancji przywołał definicje stopni niepełnosprawności określonego w art. 4 ust.1-3 ustawy , z której wynika, że : „dla znacznego stopnia niepełnosprawności konieczne jest ustalenie niezdolności do samodzielnej egzystencji i tym samym stałej pomocy innej osoby. Tym samym Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że nie ma podstaw do przyjęcia niezdolności do samodzielnej egzystencji powódki, a co za tym idzie nie zostały spełnione przesłanki do stwierdzenia znacznego stopnia niepełnosprawności z art.4 ust.1 ustawy.

Z tych wszystkich względów Sąd Rejonowy uznał, że orzeczenia WZON i (...) Zespołu są prawidłowe, nie naruszają norm ustawy, a tym samym odwołanie N. S. (1) podlega oddaleniu.

Powyższy wyrok zaskarżyła apelacją wnioskodawczyni zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało bezpośredni wpływ na wynik sprawy, a mianowicie naruszenie art. 233 § 1 kpc, polegające na

a. dokonaniu przez Sąd Rejonowy oceny materiału dowodowego w sposób niewszechstronny i na nieuwzględnieniu wielu istotnych okoliczności sprawy, oraz orzeczeniu w sposób nieprawidłowy i sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania, poprzez uznanie, iż niesłysząca Powódka, która sama z otaczającym światem nie potrafi się skomunikować i potrzebuje do tego pomocy innych osób ma potrzebę komunikowania się z innymi wyłącznie sporadycznie i dlatego i nie wymaga ku temu stałej pomocy innych osób.

2.  naruszenie przepisów postępowania, które miało bezpośredni wpływ na wynik sprawy, a mianowicie naruszenie art. 227 k.p.c. i 328 § 2 k.p.c., w szczególności poprzez nieuwzględnienie wniosków o przeprowadzenie istotnych dowodów wnioskowanych w pozwie, w tym m.in. z opinii biegłego z zakresu otolaryngologii, ani przesłuchania w charakterze świadków bliskich N. S. (1), ani jej samej w charakterze strony, co było kluczowe w kontekście potwierdzenia jej samodzielności w zakresie komunikowania, a także braku informacji, czy przy orzekaniu Sąd uwzględnił akta sprawy IV U 206/14, jak również braku wskazania w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przyczyn oddalenia wniosków dowodowych;

3.  naruszenie przepisów postępowania, które miało bezpośredni wpływ na wynik sprawy, a mianowicie naruszenie art. 285 k.p.c., poprzez przyjęcie opinii opracowanej przez powołaną w sprawie przez Sąd biegłą z zakresu psychologii jako dowodu w sprawie, w sytuacji braku w jej treści racjonalnego uzasadnienia, co do przyjęcia, że Powódka nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji i wydania wyroku w oparciu o taką nierzetelną opinię, a nie po samodzielnym wszechstronnym przeanalizowaniu przedstawionego materiału dowodowego;

4.  naruszenie przepisu prawa materialnego, a mianowicie naruszenie art. 4 ust. 4 ustawy z 27 sierpnia (...). o rehabilitacji zawodoweji społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2011.127.721) polegające na niewłaściwym zastosowaniu tego przepisu, poprzez przyjęcie że osoba niezdolna, z uwagi na głęboki niedosłuch i zaburzenia mowy, do samodzielnej komunikacji i załatwiania swych podstawowych spraw w tym zakresie nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji w rozumieniu tego przepisu, gdyż nie potrzebuje pomocy w realizacji innych potrzeb życiowych tj. samoobsługi i poruszania się, a tym samym, że skoro niepełnosprawność dotyczy „wyłącznie” komunikacji, a nie samoobsługi i poruszania się, to nie jest to wystarczające do uznania, że Powódka jest niezdolna do samodzielnej egzystencji w zakresie komunikacji i stałej pomocy innych osób w tym zakresie wymaga.

W oparciu o powyższe apelująca wniosła o:

1.  uwzględnienie apelacji oraz zmianę wyroku Sądu Rejonowego i orzeczenie co do istoty sprawy poprzez zmianę orzeczenia

zaliczającego N. S. (1) do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, wydanego w dniu 19 Listopada .2016 r. przez (...) Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w (...) (...) w sprawie nr (...) poprzez zaliczenie N. S. (1) do znacznego stopnia niepełnosprawności z koniecznością stałej i długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,

2.  ewentualnie, w przypadku uznania przez Sąd Okręgowy, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy - o uwzględnienie apelacji, uchylenie wyroku oraz zwrot sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy,

3.  zasądzenie od Pozwanego na rzecz Powoda kosztów postępowania w I instancji oraz kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych;

Sąd Okręgowy zważył co następuje :

Apelacja jest uzasadniona i skutkować musi uchyleniem zaskarżonego wyroku z powodu nierozpoznania istoty sprawy.

Pojęcie „istoty sprawy”, w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. , dotyczy jej aspektu materialnego, a nierozpoznanie istoty zachodzi wówczas, gdy rozstrzygnięcie sądu nie odnosi się do tego co było przedmiotem sprawy, a więc gdy sąd zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania lub też zarzutów merytorycznych strony i w swym rozstrzygnięciu nie odniósł się do tego, co jest rzeczywistym przedmiotem sporu (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 września 2002r., IV CKN 1298/00, LEX nr 80271).

Przedmiot rozpoznania w niniejszej sprawie zakreślała zaskarżona decyzja Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w województwie (...) w Ł. 19 listopada 2016 r. dotycząca ustalenia stopnia niepełnosprawności wnioskodawcy. .Mocą tej decyzji skarżąca została zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do 31 sierpnia 2019r. z symbolem niepełnosprawności 03 L.

Symbol ten to schorzenia dotyczące zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu

W odpowiedzi na odwołanie sam (...) Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w województwie (...) wskazał, iż skarżąca w ramach symbolu 03L cierpi na obustronny niedosłuch zmysłowo nerwowy spowodowany antybiotykoterapią w wieku niemowlęcym , który ma charakter trwały i nieodwracalny. Skład orzekający Wojewódzkiego Zespołu zarówno na podstawie dokumentacji medycznej jak tez po bezpośrednim badaniu wnioskodawczyni przez otolaryngologa i psychologa uznał , iż posiadane przez skarżącą schorzenia kwalifikują ją do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Ustalenie stopnia niepełnosprawności wymaga wiadomości specjalnych, a zatem okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych lekarzy ( art. 278 KPC ).

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy dopuścił jedynie dowód z opinii biegłego psychologa , podczas gdy wiodącym schorzeniem jest choroba o charakterze laryngologicznym co wynika wprost z symbolu określonego w zaskarżonej decyzji.

Sąd I instancji naruszył zatem przepisy art. 217 KPC w zw. z art. 227 KPC i 278 KPC ustalając , że skarżąca nie spełnia wymogu zaliczenia do znacznego stopnia niepełnosprawności bez potrzeby zbadania wnioskodawczyni przez biegłego otolaryngologa . Jakkolwiek opinia psychologiczna była również w tej sprawie wskazana to była ona niewystarczająca do kompleksowej oceny stanu zdrowia skarżącej .

Ustalenia Sądu Rejonowego bez dopuszczenia na te istotne dla sprawy okoliczności wymagające wiadomości specjalnych dowodu z opinii biegłego otolaryngologa należy uznać za dowolne i nie mieszczące się w granicach swobodnej oceny dowodów zakreślonej treścią art. 233 KPC .

Sąd może jedynie po przeprowadzeniu dowodu z opinii wszystkich wymaganych biegłych

dokonać oceny stanu zdrowia przy zastosowaniu art. 233 § 1 KPC , na podstawie właściwych dla jej przedmiotu kryteriów zgodności z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego, podstaw teoretycznych opinii, a także sposobu motywowania oraz stopnia stanowczości wyrażonych w niej wniosków (por. postanowienie Sądu Najwyższego z 7 listopada 2000 roku, sygn. I CKN 1170/98 oraz wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2000 roku, sygn. IV CKN 1383/00).

Przy czym nawet opinia biegłego, która sądu nie przekonała, nie może być weryfikowana, a zwłaszcza dyskwalifikowana, bez posłużenia się wiedzą specjalistyczną. (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 29 listopada 1949 r., WaC 167/49, Nowe Prawo 1951 nr 2, s. 62, wyroki Trybunału Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 lutego 1949 r., TR 123/48, niepublikowany i z dnia 23 grudnia 1958 r., I TR 1071/57, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1969 nr 11 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1972 r., III CRN 341/72, z dnia 23 maja 1986 r., IV CR 116/86, i z dnia 19 grudnia 1990 r., I PR 148/90, OSP 1991 nr 11-12, poz. 300).

Rozpoznanie przez Sąd Rejonowy sprawy wymagającej wiadomości specjalnych, bez przeprowadzenia dowodu z opinii otolaryngologa i oparcie wyłącznie wyroku na opinii biegłego psychologa w sytuacji gdy schorzenie wiodące określone zostało jako 03 L doprowadziły do nierozpoznania istoty sprawy. Sąd Rejonowy nie rozpoznał, bowiem materialnej podstawy żądania tj. nie ustalił czy skarżąca spełnia kryteria pozwalające na zaliczenie jej do znacznego

stopnia niepełnosprawności.

Treść art. 386 § 4 k.p.c. wskazuje na powinność sądu drugiej instancji uchylenia wyroku sądu pierwszej instancji w sytuacjach w przepisie tym określonych, jednak użyte we wskazanej normie pojęcie "możliwości” uchylenia wyroku nie uprawnia sądu drugiej instancji do całkowitej swobody decyzji.

Trzeba też mieć na uwadze, że chociaż w myśl art. 382 k.p.c. postępowanie apelacyjne ma charakter merytoryczny i w tym znaczeniu jest przedłużeniem postępowania przeprowadzonego przed sądem pierwszej instancji, to w procesie kierować się należy również wymogiem instancyjności, o której traktuje art. 176 ust. 1 Konstytucji RP . Oznacza to, że sąd drugiej instancji nie może zastępować własnym orzeczeniem orzeczenia sądu pierwszej instancji, gdyż mogłoby to doprowadzać do sytuacji, w których sąd odwoławczy orzekałby jako jedna i ostateczna instancja (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lipca 2007r., III UK 20/07, OSNP 2008/17-18/264).

Mając powyższe na względzie i dochodząc do przekonania, że Sąd Rejonowy nie dokonał w sprawie niezbędnych ustaleń co do przedmiotu sporu i nie objął rozstrzygnięciem materialnej podstawy żądania, a zatem nie rozpoznał istoty sprawy, Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania na podstawie art. 386 § 4 KPC .

Nie przesądzając zatem trafności rozstrzygnięcia ponownie rozpoznając sprawę Sąd pierwszej instancji przeprowadzi postępowanie dowodowe w kierunku wynikającym z powyższych rozważań, a więc dopuści dowód z opinii biegłego lekarza otolaryngologa oraz rozważy dopuszczenie innych dowodów zgłoszonych przez strony, celem ustalenia czy skarżąca spełnia przesłanki do zaliczenia jej do znacznego stopnia niepełnosprawności.

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji.