Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2017 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 17 października 2017 r. w Giżycku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w B.

przeciwko J. Ł.

o zapłatę

1.  Oddala powództwo.

2.  Nakazuje pobrać od powoda (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Giżycku kwotę 356,29 zł tytułem wydatków.

3.  Zasądza od powoda (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz pozwanej J. Ł. 1476,00 zł w tym VAT w wysokości 276,00 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika ustanowionego z urzędu adw. W. O. z zastrzeżeniem, iż kwotę tę pełnomocnik ma prawo ściągnąć z wyłączeniem powódki.

SSR Anna Kurzynowska - Drzażdżewska

Sygn. akt. I C 1287/16

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł w postępowaniu nakazowym pozew o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej J. Ł. kwoty 3.059,24 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 22.01.2015r. od dnia zapłaty wraz kosztami procesu. W uzasadnieniu podał, iż jest następcą prawnym pierwotnego wierzyciela, wobec którego pozwana poprzez podpisanie weksla w dniu 31 lipca 2014r. zobowiązała się do zapłaty w dniu 21 stycznia 2015r. kwoty w wysokości 3.279,24 zł. Wskazał nadto, że pozwana wezwana w dniu 11 stycznia 2015r. do wykupu weksla wpłaciła na poczet zadłużenia jedynie kwotę 220,00 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 29.09.2015 r. Referendarz Sądowy w Sądzie Rejonowym w Bielsku-Białej uwzględnił powództwo w całości (k. 15). Pozwana złożyła sprzeciw od w/w nakazu zapłaty. Następnie postanowieniem z dnia 26.10.2016 r. Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej sprawę przekazał do rozpoznania tut. Sądowi (k.89).

PozwanaJolanta Ł. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości. Domagała się nadto zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu powołała się na nieważność zawartej umowy, bowiem w chwili jej podpisania cierpiała i nadal cierpi na schizofrenię i nie miała zdolności do rozpoznania znaczenia podejmowanych czynności.

Powód w odpowiedzi na sprzeciw pozwanej od w/w nakazu zapłaty zakwestionował wszystkie twierdzenia pozwanej wskazując, że brak w realiach tej sprawy jakichkolwiek dokumentów potwierdzających, iż pozwana w okresie zawarcia umowy miała zniesioną zdolność do czynności prawnych. Zdaniem powoda pozwana zdawała sobie sprawę ze znaczenia umowy w dacie jej zawarcia, wobec tego zarzut nieważności umowy z art. 82 k.c. nie może spotkać się z uznaniem. Ponadto w przedmiotowym piśmie powód zmodyfikował swoje roszczenie zawarte w pozwie z dnia 12.08.2015r. z uwagi na okoliczność, iż pozwana w toku przedmiotowego postępowania dokonała na rzecz pozwanego wpłaty kwoty 100,00 zł, wobec czego powód wniósł o zasądzenie od pozwanej J. Ł. kwoty 2.959,24 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego od dnia 22.01.2015r. od dnia zapłaty wraz kosztami procesu, zaś w zakresie zaspokojonej kwoty 100,00 zł cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia i wniósł o umorzenie postępowania w tym zakresie.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwana w dniu 31 lipca 2014r. zawarła z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...)- (...). W przedmiotowej umowie pozwana zobowiązała się do zapłaty łącznej kwoty 3.024,00 zł, na która składała się kwota pożyczki w wysokości 2.834,00 zł oraz kwota wynagrodzenia umownego w wysokości 190,00 zł. Wskazaną kwotę pozwana zobowiązała się spłacać w 24 ratach miesięcznych, płatnych do dnia 8 każdego miesiąca począwszy od września 2014r. w kwotach po 126,00 zł. Umowa została opatrzona własnoręcznymi podpisami stron. Pozwana zalegała z zapłatą kolejnych rat pożyczki i jedynie częściowo uregulowała należność.

(dowód: kopia umowy pożyczki gotówkowej nr (...)- (...) - k.66-71)

Wierzytelność wynikająca z zawartej umowy pożyczki gotówkowej została zabezpieczona wekslem własnym in blanco wystawionym nie na zlecenie dłużnika, który został wystawiony wraz z deklarację wekslową.

(dowód: weksel własny in blanco k. 8 wraz z deklaracją wekslową k. 74).

(...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. przeniósł wierzytelność przysługującą mu w stosunku do pozwanej na (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. (obecnie (...) S.A.)

(dowód: umowa cesji wierzytelności wekslowej z dnia 18.12.2014r. k. 10).

Wobec niedotrzymania postanowień umowy (...) Sp. z o.o. z siedzibą w B. pismem z dnia 11.07.2015 r. wypowiedział pozwanej umowę pożyczki i wezwał ją do zapłaty wskazanych w wypowiedzeniu należności. Pomimo polubownych prób uregulowania zadłużenia pozwana nie zaspokoiła powoda w pozostałej części.

(dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki z dnia 11.01.2015r. k. 9).

Pozwana J. Ł. od 1998 r. leczy się psychiatrycznie. W toku leczenia wielokrotnie przebywała w Szpitalu (...) w W. z rozpoznaniem schizofrenii zdezorganizowanej. Ponadto, jest pod opieką medyczną (...) w W..

Orzeczeniem (...) do spraw O. (...) o N. (...) w G. z dnia 8.04.2008 r. pozwana została uznana za niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym na stałe. W przedmiotowym orzeczeniu wskazano, że niepełnosprawność pozwanej trwa od 1998 r.

W okresie zbliżonym do daty podpisania umowy pożyczki gotówkowej z dnia 31.07.2014 r. pozwana odbyła wizyty w (...) w W., tj. w dniach 06.06.2014 r., 11.08.2014 r. i 06.10.2014 r.

O dnia 29.12.2014 r. do dnia 20.02.2015 r. pozwana przebywała w Szpitalu (...) w W. z rozpoznaniem choroby psychicznej w postaci schizofrenii. Z dokumentacji medycznej wynika, iż pozwana pozostawała w trudnych relacjach z rodziną i mieszkała sama.

(dowód: dokumentacja medyczna k. 21-28.)

Schizofrenia, na którą cierpi pozwana J. Ł. ma charakter przewlekłej choroby psychicznej. Schorzenie ma wpływ na zdolność podejmowania decyzji, a co istotne powoduje zaburzenia myślenia, spostrzegania, koncentracji, pamięci, logicznego rozumowania i przewidywania skutków dokonywanych wyborów.

Pozwana J. Ł. w dacie zawierania pożyczki gotówkowej w dniu 31.07.2014r. z powodu choroby psychicznej znajdowała się w stanie wyłączającym świadome podjęcie decyzji i wyrażenie woli.

(dowód: opinia sądowo-psychiatryczna k.128-133)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie powoda było niezasadne i podlegało oddaleniu w całości.

Stan faktyczny w sprawie Sąd, po uprzedniej zmianie trybu postępowania z uproszczonego za zwykły ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedstawionych przez strony, w szczególności umowy pożyczki gotówkowej, transakcji zbycia wierzytelności na okoliczność stosunku prawnego łączącego strony oraz dokumentacji medycznej na okoliczność stanu zdrowia pozwanej w chwili zawarcia umowy pożyczki. W sprawie nie ujawniły się żadne okoliczności mogące podważyć prawdziwość treści zawartych w tych dokumentach, wobec czego Sąd dał im w pełni wiarę i uznał za podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Istotny dla rozstrzygnięcia sprawy był dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu psychiatrii, który w oparciu o posiadane wiadomości specjalne wypowiedział się na okoliczność stanu świadomości pozwanej w dacie zawierania umowy pożyczki przy uwzględnieniu stanu jej zdrowia na przestrzeni lat.

Pozwana nie podważała okoliczności, iż doszło do zawarcia umowy pożyczki gotówkowej. Istota sporu pomiędzy stronami koncentrowała się wokół stanu zdrowia pozwanej w chwili zawierania przedmiotowej umowy. Na okoliczność choroby psychicznej pozwanej - na którą się ona powoływała - przedłożona została w sprawie dokumentacja medyczna obejmująca okres leczenia od 1998 r. do 2017 r. Nadto Sąd postanowił dopuścić na tę okoliczność dowód z opinii biegłej sądowej z zakresu psychiatrii z uwagi na posiadane przez nią wiadomości specjalne niezbędne dla oceny stanu psychicznego pozwanej.

Zgodnie z dyspozycją art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Art. 82 k.c. stanowi natomiast, że nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych.

Sporządzona w niniejszej sprawie opinia biegłej sądowej z zakresu psychiatrii wraz z dokumentacją medyczną pozwoliła na dokonanie oceny stanu zdrowia pozwanej w kontekście jej zdolności do prawidłowego i pełnego postrzegania i rozeznania w podejmowaniu decyzji. Analiza dokonana przez biegłą potwierdziła, że schorzenie pozwanej ma charakter przewlekłej choroby psychicznej pod postacią schizofrenii, które skutkuje zaburzeniem realistycznej oceny własnej osoby i otoczenia, co ma niepodważalny wpływ na przewidywanie skutków podejmowanych działań. Podstawę sporządzenia opinii biegłej było badanie psychiatryczne pozwanej w warunkach ambulatoryjnych przeprowadzone w dniu 29.06.2017 r., przedłożona dokumentacja medyczna, na którą składała się historia choroby pozwanej od 1998 r. oraz posiadana przez biegłą wiedza w zakresie charakteru, przebiegu i objawów choroby psychicznej w postaci schizofrenii.

Ustalenie stanu świadomości, o jakim mowa w art. 82 k.c., jest sprawą stanu faktycznego i jego oceny na podstawie przeprowadzonej przez sąd analizy wszystkich ujawnionych dowodów i okoliczności towarzyszących złożeniu oświadczenia woli, mogących mieć wpływ na prawidłowe, to znaczy w pełni świadome jej wyrażenie ( vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2000 r., II CKN 489/2000 i wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 września 2000 r., II CKN 1093/2000). Stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie oznacza całkowitego zniesienia świadomości. Wystarczające jest istnienie takiego stanu, który powoduje brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2006 r., IV CSK 7/05).

Biegła sądowa z zakresu psychiatrii wywnioskowała jednoznacznie, że w dacie zawarcia umowy pożyczki gotówkowej pozwana nie miała swobody podejmowania decyzji i wyrażenia woli. Wnioski płynące z opinii są logiczne, spójne i korespondują ze zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z obszerną dokumentacją medyczną. W ocenie Sądu opinia ta stanowi miarodajny dowód w sprawie, nie nasuwa żadnych wątpliwości i winna zostać uwzględniona przy ocenie zasadności przedmiotowego powództwa. Brak świadomości pozwanej w chwili zawierania umowy pożyczki skutkował nieważnością złożonego przez nią oświadczenia woli w przedmiocie zawarcia umowy pożyczki (art. 82 k.c.). Nieważność umowy ma skutek ex tunc, co oznacza, że nie wywołuje ona żadnych skutków prawnych. Stronie powodowej nie przysługuje wobec tego roszczenie z tytułu umowy pożyczki. W związku z tym powództwo należało oddalić, o czym Sąd orzekł jak w pkt I sentencji.

Wprawdzie pełnomocnik powoda pismem z dnia 25 lipca 2017r. dokonał zmiany podstawy żądania na art. 405 k.c. w zw. z art. 410§2 k.c., tj. nienależne świadczenie, jednakże przedmiotowe pismo zarządzeniem z dnia 31 lipca 2017r. zostało zwrócone w oparciu o art. 132§1 k.p.c. wobec braku w nim oświadczenia oświadczenie o doręczeniu odpisu pisma pełnomocnikowi pozwanej albo o jego nadaniu przesyłką poleconą.

O kosztach postępowania orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z art. 113 ust.1 ustawy z dnia 25 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 623). W związku z tym, że powód przegrał sprawę w całości Sąd nakazał pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa kwotę 356,29 zł tytułem sporządzonej w sprawie opinii biegłego, o czym orzeczono jak w pkt II sentencji.

O kosztach pomocy prawnej świadczonej pozwanej z urzędu Sąd orzekł zgodnie z § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800 w brzmieniu obowiązujący do dnia 26 października 2016r.). Stawka minimalna ustalona w oparciu o w/w rozporządzenie (tj. 1200 zł) została podwyższona o kwotę 276,00 zł tytułem podatku od towarów i usług, o czym Sąd orzekł jak w pkt III sentencji.