Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 12 grudnia 2016 r.

Sąd Rejonowy w Tczewie I Wydział Cywilny

Przewodniczący: Sędzia Sądu Rejonowego Anna Ściepuro

po rozpoznaniu w dniu 12 grudnia 2016 r. w Tczewie

na posiedzeniu niejawnym

skargi dłużniczki A. K. i skargi dłużniczki H. S.

na postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie A. Z. z dnia 06 października 2016 r. wydane w sprawie o sygnaturze Km 3693/12, wszczętej z wniosku (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

postanawia:

1. uchylić w części postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie A. Z. z dnia 06 października 2016 r. wydane w sprawie o sygnaturze Km 3693/12, tj. w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego podatku VAT w wysokości 4.820,78 zł (cztery tysiące osiemset dwadzieścia złotych siedemdziesiąt osiem groszy), i w związku z tym ustalić, że łączne koszty postępowania egzekucyjnego wyniosły 25.571,34 zł (dwadzieścia pięć tysięcy pięćset siedemdziesiąt jeden złotych trzydzieści cztery grosze);

2. zasądzić od wierzyciela (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz dłużniczki A. K. kwotę 357 zł (trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w sprawie;

3. zasądzić od wierzyciela (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz dłużniczki H. S. kwotę 357 zł (trzysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego w sprawie.

UZASADNIENIE

Dłużniczki A. K. i H. S. wniosły skargi na postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Tczewie A. Z. z dnia 06 października 2016 r. wydane w sprawie o sygnaturze Km 3693/12 – w zakresie, w jakim Komornik podwyższył ustalone koszty postępowania egzekucyjnego o podatek VAT od należnej opłaty stosunkowej.

W uzasadnieniu obu skarg wskazano, iż działanie komornika, polegające na podwyższaniu opłat egzekucyjnych o podatek VAT, jest bezpodstawne, albowiem art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji przewiduje maksymalny poziom dopuszczalnych opłat. Komornik nie ma zatem prawa podwyższać tych opłat poza ustawowy pułap. Dłużniczki zwróciły również uwagę na fakt, iż obowiązany do uiszczenia podatku VAT jest komornik, a nie strona postępowania egzekucyjnego. Należy zatem uznać, że kwota otrzymanego przez komornika wynagrodzenia za świadczone usługi zawiera już podatek należny. Stanowisko to podzielił również Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 7 lipca 2016 r. (sygn. III CZP 34/16).

Z uwagi na fakt, że obie skargi dotyczą tej samej opłaty egzekucyjnej, którą dłużniczki zobowiązane są solidarnie uiścić w sprawie, obie skargi połączono do wspólnego rozpoznania pod sygnaturą I Co 1165/16.

W odpowiedzi na skargi Komornik wskazał, że w jego ocenie wniesione przez dłużniczki skargi nie są zasadne i winny zostać oddalone.

Zdaniem Komornika zaskarżone postanowienie w prawidłowy sposób określa zarówno wysokość kosztów egzekucyjnych, jak i podatku od towarów i usług. Komornik podkreślił, że nie można mówić o podwyższeniu przez niego opłaty egzekucyjnej ponad górną granicę, albowiem obciążenie podatkiem VAT stanowi oddzielną kategorię kosztów, która dodatkowo pozostaje poza kognicją sądu cywilnego. Komornik podkreślił, iż zobowiązanie podatkowe nie jest zobowiązaniem cywilnoprawnym, stąd też Sąd nie ma kompetencji do wiążącego orzekania w tym przedmiocie. W dalszej kolejności komornik zaznaczył, że sama konstrukcja podatku VAT wyraźnie wskazuje, że to nie komornik powinien ponosić ciężar podatku od towarów i usług, gdyż to obowiązany do uiszczenia opłaty - jako konsument (nabywca) świadczenia, jest faktycznym podatnikiem. Powyższe świadczyć ma o tym, że określona w przepisach ustawy o komornikach sądowych i egzekucji opłata stosunkowa powinna być traktowana jako kwota niezawierająca w sobie należnego podatku VAT, a komornik powinien doliczyć ten podatek do opłaty. Komornik zwrócił również uwagę na fakt, iż art. 35 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, który wskazuje na przeznaczenie opłat egzekucyjnych, nie wskazuje, iż mają one służyć pokrywaniu zobowiązań podatkowych. Oznacza to, że podatek VAT nie był uwzględniany przez ustawodawcę jako czynnik decydujący o wysokości opłat egzekucyjnych. Na koniec komornik wskazał, że nie może odstąpić od pobierania ani umówić się co do wysokości podatku VAT, gdyż jest to świadczenie publicznoprawne. Podobnie daniną publiczną jest opłata egzekucyjna. Przyjęcie zatem przez Sąd, że podatek VAT mieści się w opłacie egzekucyjnej doprowadzi do niedopuszczalnego wniosku, iż w jednej daninie publicznej mieści się druga danina.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu wniesione przez dłużniczki skargi są zasadne.

Po wydaniu przez Ministra Finansów interpretacji ogólnej z dnia 9 czerwca 2015 r. komornicy sądowi zostali obowiązani do uiszczania podatku VAT od uzyskiwanych opłat stosunkowych. W doktrynie prawniczej zarysował się spór na temat tego, czy rzeczony podatek mieści się już w ustalonej kwocie opłaty stosunkowej, czy też może podlega oddzielnemu naliczeniu i dodatkowo obciąża dłużnika.

Wbrew poglądom przywołanym przez komornika, Sąd rozpoznający niniejszą sprawę stoi na stanowisku, że należny od komornika podatek od towarów i usług stanowi element składowy opłaty stosunkowej wskazanej w art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, a co za tym idzie, że komornik nie jest uprawniony podwyższać opłatę stosunkową o stawkę podatku VAT.

Analogiczne stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 07 lipca 2016 r. (sygn. III CZP 34/16), w której to stwierdził, że komornik sądowy, określając wysokość kosztów postępowania egzekucyjnego, nie może podwyższyć opłaty egzekucyjnej, ustalonej na podstawie art. 49 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, o stawkę podatku od towarów i usług. W swoim orzeczeniu Sąd Najwyższy podkreślił, iż w art. 49 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji wysokość opłat jest ściśle ustalona, a ich górne granice nie mogą być zwiększone. Aby zatem ustalić podstawę opodatkowania należy odjąć od otrzymanej należnej komornikowi kwoty wartość podatku należnego, obliczonej metodą „w stu", gdzie każde 100 złotych wynagrodzenia zawiera 18,70 złotych podatku od towarów i usług (100 zł x 23%/123%), podstawa opodatkowania wynosi zatem w takim przypadku 81,30 złotych. Sąd Najwyższy wskazał także, że w razie wątpliwości czy cena zawiera podatek czy nie, uznaje się że cena ten podatek zawiera. Na marginesie swoich rozważań Sąd Najwyższy odnotował, że takie rozwiązanie jest bardzo niekorzystne dla komorników, ale jednocześnie podkreślił, że nawet mając powyższe na względzie, zmiana interpretacji nie może prowadzić do obciążenia finansowego dłużników. Stąd też komornik nie ma uprawnienia do oddzielnego naliczenia podatku VAT i obciążenia nim dłużnika.

Sąd w pełni podziela argumentację przedstawioną przez Sąd Najwyższy i uznaje ją za własną. Żaden z podniesionych przez komornika zarzutów nie poddaje w wątpliwość zasadności argumentacji przytoczonej powyżej i nie przekonuje Sądu, aby od wytyczonej linii orzeczniczej odstąpić.

Sąd nie podziela twierdzeń komornika co do tego, że kwestia obciążenia dłużnika należnym podatkiem VAT stanowi kwestię administracyjnego, sąd cywilny nie jest władny ingerować w tym zakresie w postanowienia komornika. Podkreślić trzeba, że poza zainteresowaniem sądu egzekucyjnego jest to, czy komornik odprowadza należny od niego podatek VAT i w jakiej wysokości to czyni, gdyż sąd egzekucyjny nie może swym działaniem wkraczać w strefę prawda podatkowego. Niemniej jednak sąd egzekucyjny zobligowany jest do badania, czy strony postępowania egzekucyjnego nie są obciążane przez komornika kosztami postępowania w wysokości wykraczającej poza ustawowe ramy przewidziane w ustawie o komornikach sądowych i egzekucji. Jeżeli do takiego naruszenia praw stron postępowania dochodzi, to sąd egzekucyjny zmuszony jest do podjęcia niezbędnych działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania egzekucyjnego, i to niezależnie od tego, na jaki cel zawyżone koszty egzekucyjne są przez komornika wydatkowane.

Powyższego nie zmienia akcentowany przez komornika fakt, iż naliczony podatek VAT nie jest ujmowany w postanowieniu komornika jako część opłaty egzekucyjnej, ale stanowi oddzielną pozycję. Taki zabieg formalny nie może zamykać stronie postępowania drogi sądowej, albowiem uczestnik egzekucji może zaskarżyć każde obciążenie pieniężne, które w niego uderza, a sąd egzekucyjny jest władny je skontrolować.

Należy również podkreślić, że komornik nie może traktować dłużnika jako konsumenta, na którym ciąży obowiązek pokrycia podatku VAT. Działalność komornika nie jest bowiem działalnością gospodarczą sensu stricto, traktowaną na równi z działalnością podmiotu sprywatyzowanego. Wykonywanie przez komornika urzędu służy przede wszystkim nie jego działalności zarobkowej, ale realizacji ważnych celów objętych sferą działania państwa (sferą imperium). Stąd też dłużnik, wobec którego komornik stosuje przymus państwowy, nie może zostać sprowadzony do roli konsumenta kancelarii komorniczej.

Myli się również komornik twierdząc, iż przyjęcie poglądu, że podatek VAT mieści się w ramach opłaty egzekucyjnej, prowadzi do nielogicznego wniosku, że w jednej daninie publicznej mieści się druga danina. Komornik pominął bowiem fakt, że różne są podmioty zobowiązane do płacenia obu danin, jak też róże są podmioty będące ich beneficjentami. Częściowe pokrywanie się zatem tych danin nie zaburza ich ustawowych celów.

Podsumowując powyższe rozważania Sąd uznał, że komornik nie miał uprawnienia do oddzielnego naliczenia podatku VAT (ponad opłatę egzekucyjną) i obciążenia nim dłużniczek. Stąd też, na podstawie art. 7673 K.p.c., Sąd orzekł jak w punkcie pierwszym w sentencji.

O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął w punktach drugim i trzecim sentencji na podstawie art. 98 § 1 w zw. z art. 13 § 2 K.p.c. Ponieważ skargi dłużniczek okazały się zasadne, wierzyciel winien zwrócić każdej z nich koszty postępowania skargowego, na które złożyły się opłaty sądowe w wysokości po 100 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości po 240 zł (§8 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804) – w brzmieniu ustalonym na dzień wniesienia skarg), oraz koszty opłat skarbowych w wysokości po 17 zł.

W tym miejscu należy zaznaczyć, że Sąd Najwyższy przesądził o dopuszczalności odpowiedniego stosowania w postępowaniu egzekucyjnym przepisów art. 98 § 1 i art. 13 § 2 K.p.c., w sytuacji kiedy podstawa faktyczna do orzeczenia o kosztach postępowania egzekucyjnego nie wypełnia dyspozycji art. 770 K.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2012 r., sygn. III CZP 47/12).

Na marginesie wniesionych skarg dłużniczki wskazały, że w zaskarżonym postanowieniu brak jest uzasadnienia sposobu naliczenia przez komornika opłaty egzekucyjnej w kwocie 772,43 zł, wymierzonej na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy o komornikach sądowych i egzekucji, co uniemożliwiło stronom kontrolę prawidłowości jej naliczenia. Sąd zobowiązał zatem komornika do wyjaśnienia tej kwestii wraz z odpowiedzią na złożone skargi. W odpowiedzi komornik wskazał, że w/w opłata stanowi 8% wartości świadczenia wyegzekwowanego ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego dłużniczki H. S.. W ocenie Sądu sposób naliczenia tej opłaty jest prawidłowy i znajduje pokrycie w dokumentacji zawartej w aktach komorniczych, tak zatem brak jest potrzeby wydania komornikowi w trybie art. 759 § 2 K.p.c. jakichkolwiek zarządzeń w tej materii.

ZARZĄDZENIE

1. odnotować i zakreślić w rep. Co;

2. odpis postanowienia doręczyć:

- pełnomocnikowi dłużniczek,

- wierzycielowi z pouczeniem o zażaleniu i odpisem obu skarg,

- komornikowi sądowemu z pouczeniem o zażaleniu, zwracając mu jednocześnie akta egzekucyjne;

3. zszyć akta ze sprawą połączoną;

4. przedłożyć z wpływem lub po 35 dniach od wykonania.

T., dnia 12 grudnia 2016 r.

SSR Anna Ściepuro