Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 sierpnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., na podstawie art. 1 ust. 1 pkt. 2 ustawy z dnia 2 września 1994 roku o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnionym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych, odmówił M. M. prawa do świadczenia pieniężnego, z uwagi na to, że przedłożony dokument nie jest dokumentem właściwym potwierdzającym rodzaj i okres wykonywania przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej.

(decyzja – k. nien um . akt ZUS).

W dniu 26 września 2017 roku ubezpieczony wniósł od powyższej decyzji odwołanie.

( odwołanie – k. 2 ) .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania, wywodząc jak w zaskarżonej decyzji.

( odpowiedź na odwołanie – k .7 ) .

W piśmie złożonym na rozprawie w dniu 8 grudnia 2017 r wnioskodawca uzasadniał swoje roszczenia opierając się między innymi na Konstytucji, Karcie Praw Podstawowych UE, Europejskiej Konwencji Praw Człowieka wskazując, iż w sprawie należy oprzeć się na zeznaniach wnioskodawcy, bowiem uzyskanie stosownego zaświadczenia będzie utrudnione bądź niemożliwe.

(pismo – k. 41 – 47)

Na rozprawie w dniu 8 grudnia 2017 r pełnomocnik wnioskodawcy z urzędu wniósł o zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu oświadczając, że koszty nie zostały uiszczone w żadnej części.

(e – prot . 00:01:06)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. M. jest uprawniony do emerytury od 27 października 1982 r.

/okoliczność bezsporna/

W dniu 3 sierpnia 2017 r ubezpieczony złożył wniosek o świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy oraz ryczałt energetyczny, w związku z zastępczą służbą wojskową i przymusowym zatrudnieniem w Batalionach Budowlanych w okresie od 1 października 1954 r do 30 grudnia 1957 r.

/wniosek – k. nienum. akt ZUS/

Wnioskodawca urodził się w dniu (...) , w Litewskiej (...), obwodzie wileńskim. Służył w Armii Radzieckiej od października 1954 r do grudnia 1957 r w S., był robotnikiem I K. (...) Oddziału W. /Wojskowo/ – B.. Wnioskodawca rozładowywał wagony, wykonywał prace przy produkcji cegieł, mieszkał w koszarach, nie otrzymywał wynagrodzenia.

/kserokopia opinii - k. 28, zaświadczenie – k. 22,23, przesłuchanie wnioskodawcy – e – prot. 00:27:37 w zw. z 00:12:21/

Wojskowa Komenda Uzupełnień w Ł. nie posiada dokumentów potwierdzających odbywanie zastępczej służby wojskowej w Armii Radzieckiej.

/kserokopia pisma – k. 48/

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 2 września 1994 r. o świadczeniu pieniężnym i uprawnieniach przysługujących żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych/ Dz.U.2014.1373 t.j/

Żołnierzom:

1) zastępczej służby wojskowej, którzy w latach 1949-1959 byli przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz w zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranowych,

2) z poboru w 1949 r., którzy byli wcieleni do ponadkontyngentowych brygad (...) i przymusowo zatrudniani w kopalniach węgla i kamieniołomach,

3) przymusowo zatrudnianym w batalionach budowlanych w latach 1949-1959

- przysługuje, z zastrzeżeniem ust. 2, świadczenie pieniężne.

Świadczenie pieniężne i uprawnienia przewidziane ustawą nie przysługują żołnierzom Korpusu (...) Wewnętrznego i Wojsk Ochrony P. odkomenderowanym w 1956 r. do kopalń węgla bez selekcjonowania politycznego określonego kategorią zastępczej służby wojskowej oraz żołnierzom, którzy w ramach werbunku ochotniczego zawarli umowę o pracę w górnictwie węglowym.

Osobie uprawnionej jednocześnie do świadczenia pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, do dodatku kombatanckiego lub świadczenia przysługującego w wysokości tego dodatku określonych w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego, do dodatku określonego w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, a także do dodatku za tajne nauczanie przysługującego na podstawie odrębnych przepisów bądź do świadczenia pieniężnego określonego w przepisach o osobach deportowanych do pracy przymusowej oraz osadzonych w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR przysługuje tylko jedno z tych świadczeń lub jeden z tych dodatków - wyższy lub wybrany przez zainteresowanego.

Zgodnie z art. 2a. ustawy osobom, o których mowa w art. 1 ust. 1, przysługuje ryczałt energetyczny określony w przepisach o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego.

Zgodnie z art. 3 ustawy świadczenie pieniężne oraz ryczałt energetyczny przyznaje i wypłaca właściwy organ emerytalno-rentowy na wniosek osoby uprawnionej złożony w tym organie wraz z zaświadczeniem, o którym mowa w art. 5 ust. 1:

1) osobie pobierającej emeryturę lub rentę - wraz z tą emeryturą lub rentą,

2) osobie mającej ustalone prawo do emerytury lub renty, której wypłata została zawieszona - kwartalnie, w trzecim miesiącu kwartału.

Zgodnie z art. 5 ustawy świadczenie pieniężne oraz ryczałt energetyczny są przyznawane na podstawie zaświadczenia organu wojskowego potwierdzającego rodzaj i okres wykonywania przymusowego zatrudnienia w ramach zastępczej służby wojskowej, o której mowa w art. 1 ust. 1. Wydanie zaświadczenia, o którym mowa w ust. 1, powinno być poprzedzone zasięgnięciem przez organ wojskowy opinii właściwego stowarzyszenia zrzeszającego byłych żołnierzy górników bądź stowarzyszenia zrzeszającego byłych żołnierzy batalionów budowlanych. Opinia sporządzana jest nieodpłatnie. Minister Obrony Narodowej określa, w drodze rozporządzenia, organy wojskowe właściwe do wydawania zaświadczeń, o których mowa w ust. 1, oraz tryb postępowania przed tymi organami.

Zgodnie z ROZPORZĄDZENIEM MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 16 grudnia 1994 r. w sprawie organów wojskowych właściwych do wydawania zaświadczeń żołnierzom zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianym w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach rud uranu i batalionach budowlanych oraz trybu postępowania przed tymi organami /Dz.U.1994.136.707/ , zaświadczenia potwierdzające rodzaj i okres wykonywania przymusowego zatrudnienia w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu przez żołnierzy powołanych w okresie do dnia 31 grudnia 1959 r. do odbycia zastępczej służby wojskowej oraz przez żołnierzy z poboru 1949 r. wcielonych do ponadkontyngentowych brygad (...) i przymusowo zatrudnionych w kopalniach węgla i kamieniołomach, a także żołnierzy przymusowo zatrudnionych w batalionach budowlanych w latach 1949-1959 wydaje się na wniosek osoby ubiegającej się o to zaświadczenie .

Zaświadczenia, o których mowa w ust. 1, wydaje się na podstawie ewidencji wojskowej, a w razie jej braku - na podstawie przedłożonych przez wnioskodawcę innych dowodów oraz przeprowadzonego w koniecznym zakresie postępowania wyjaśniającego, w trybie określonym w Kodeksie postępowania administracyjnego . Organ prowadzący postępowanie zasięga opinii właściwego stowarzyszenia zrzeszającego byłych żołnierzy górników, a także w razie potrzeby Centralnego Archiwum Wojskowego, archiwów państwowych i innych instytucji.

W razie ustalenia w trybie, o którym mowa w ust. 1 i 2, że wnioskodawca po odbyciu zastępczej służby wojskowej kontynuował ochotniczo zatrudnienie w kopalniach węgla, kamieniołomach oraz zakładach pozyskiwania i wzbogacania rud uranu, fakt ten podaje się w zaświadczeniu.

Jeżeli w ewidencji nie ma szczegółowych danych o pracy, o której mowa w ust. 1, i w razie braku możliwości ustalenia ich w toku postępowania wyjaśniającego, gdy można potwierdzić jedynie fakt jej wykonywania w czasie odbywania służby wojskowej - należy w zaświadczeniu podać ogólny czas trwania tej służby oraz okres i rodzaj wykonywania pracy przymusowej, licząc od dnia złożenia przysięgi wojskowej do końca służby wojskowej.(§1)

Zaświadczenia, o których mowa w § 1 ust. 1, wydaje wojskowy komendant uzupełnień, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.

W wypadku odmowy wydania zaświadczenia lub odmowy wydania zaświadczenia o żądanej treści albo niewydania zaświadczenia w terminie, wnioskodawcy przysługujeprawo wniesienia zażalenia do szefa właściwego wojewódzkiego sztabu wojskowego w trybie określonym w Kodeksie postępowania administracyjnego .(§2)

Nie jest dopuszczalne, prowadzenie przez sąd powszechny ustaleń w zakresie spełnienia wymogów do tego dodatku, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 2 września 1994 r. Decyzja w tej mierze należy do wojskowego komendanta uzupełnień właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy, zaś jej niewydanie upoważnia wnioskodawcę do wniesienia odwołania w trybie określonym w kodeksie postępowania administracyjnego ./tak SN w uchwale z dnia 4.06.1996 r, II UZP 13/96, LEX nr 25867/.

Natomiast brak takiego zaświadczenia pozbawia możności skutecznego dochodzenia uprawnień do świadczeń określonych w ustawie.(por. w tym zakresie wyrok SA w Łodzi z dnia 6 listopada 2012 r, III AUa 398/12, Lex nr 1237151).

W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca nie przedstawił na dzień wydania decyzji wymaganego ustawą zaświadczenia. Nie wykazał także, by w ogóle wystąpił o wydanie przedmiotowego zaświadczenia do uprawnionego organu i by wyczerpał drogę odwoławczą. Przedstawił jedynie pismo stanowiące odpowiedź (...) w przedmiocie braku dokumentów.

Zatem, mając na uwadze obowiązujące uregulowania ustawowe brak było podstaw prawnych do przyznania wnioskodawcy prawa do spornych świadczeń, z uwagi na brak zaświadczenia wynikającego z art. 5 spornej ustawy.

Podnoszone przez ubezpieczonego okoliczności w postaci trudności w uzyskaniu zaświadczenia z uwagi na tło historyczne sprawy nie mogą mieć znaczenia dla rozstrzygnięcia, bowiem do złagodzenia rygo-
rów prawa ubezpieczeń społecznych nie stosuje się art. 5 k.c, czy art. 8 kp.
Przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych mają charakter przepisów prawa publicznego. Rygoryzm prawa publicznego nie może być
łagodzony konstrukcją nadużycia prawa podmiotowego przewidzianą w art. 5 k.c. lub
w art. 8 k.p. Zarzut ten (nadużycia prawa podmiotowego, albo czynienia ze swego
prawa podmiotowego użytku niezgodnego z zasadami współżycia społecznego lub
społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa) w sprawie z zakresu ubezpieczeń
społecznych musiałby być odniesiony do czynności organu rentowego, który - wydając decyzję - nie korzysta ze swoich praw podmiotowych (regulowanych prawem
prywatnym - Kodeksem cywilnym lub Kodeksem pracy), lecz realizuje ustawowe
kompetencje organu władzy publicznej. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych art. 5 k.c. nie ma zastosowania, zaś materialnoprawną podstawą świadczeń emerytalno-rentowych mogą być tylko przepisy
prawa, a nie zasady współżycia społecznego (por. orzeczenia Sądu Najwyższego:
wyrok z 19 czerwca 1986 r., II URN 96/86, Służba (...) 1987 nr 3; wyrok z
29 października 1997 r., II UKN 311/97, OSNAPiUS 1998 nr 15, poz. 465; wyrok z 26
maja 1999 r., II UKN 669/98, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 597 - notka; wyrok z 12
stycznia 2000 r., II UKN 293/99, OSNAPiUS 2001 nr 9, poz. 321 - notka, postanowienie z 26 maja 1999 r., II UKN 670/98, niepublikowane).

Nadto skoro ustawodawca określił warunki nabycia konkretnego świadczenia w ustawie, brak podstaw do odwoływania się w tym zakresie do przepisów Konstytucji czy przepisów prawa międzynarodowego.

Z tych przyczyn odwołanie jako niezasadne podlegało oddaleniu na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

O kosztach pełnomocnika z urzędu Sąd orzekł na podstawie § 4, § 15 ust. 2 Rozporządzenia MS z dnia 3.10.2016 r w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu./Dz.U. 2016 poz. 1715/