Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2017 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa A. S. i K. S.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w G.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda i pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 24 lipca 2014 r. sygn. akt XV C 1685/12

I.  oddala obie apelacje,

II.  znosi wzajemnie między powodem a pozwaną koszty postępowania apelacyjnego.

SSA Mirosław Ożóg SSA Dorota Gierczak SSA Jakub Rusiński

I ACa 57/15

UZASADNIENIE

Powodowie A. S. i K. S. pozwem skierowanym przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w G. wnieśli o zasądzenie od pozwanego na ich rzecz kwoty 219.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 czerwca 2000r., tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1 czerwca 2000r. do 31 lipca 2012r., a także kosztów procesu według norm przepisanych.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości

W piśmie procesowym z dnia 14 grudnia 2012r. powodowie wskazali, że ich roszczenie dotyczy działek: (...), (...), (...) i (...), zapisanych w księdze wieczystej KW nr (...) oraz działki (...), zapisanej w KW nr (...) i działki (...) zapisanej w księdze wieczystej KW nr (...).

Pismem procesowym z dnia 27 marca 2013r. powodowie rozszerzyli żądanie pozwu do kwoty 231.000 zł, tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości za okres od 1 czerwca 2000r. do 31 marca 2013r.

Przy piśmie z dnia 25 marca 2014r. powodowie złożyli do akt sprawy umowę przelewu wierzytelności z dnia 25 marca 2014r., zawartą pomiędzy powodami oraz M. S., jako cedentem, mocą której cedent przeniósł na powodów wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek nr (...) w okresie od 2 lipca 2012r. do 31 marca 2013r. Wierzytelność została określona na 500 zł miesięcznie. Zarządzeniem z dnia 14 kwietnia 2014r. zobowiązano powodów do uzupełnienia braków formalnych pisma, poprzez złożenie jego odpisu, w terminie 7 dni pod rygorem zwrotu pisma. Zobowiązanie to zostało przesłane na adres powódki, działającej także, jako pełnomocnik powoda i było awizowane w dniach 29 maja i 6 czerwca 2014r., a w dniu 14 czerwca 2014 r. zostało zwrócone do Sądu, jako nie podjęte w terminie. Wobec tego zostało pozostawione w aktach ze skutkiem doręczenia na dzień 13 czerwca 2014 r. Zarządzeniem, wydanym na rozprawie dnia 10 lipca 2014r., pismo to zostało zwrócone, z uwagi na nieusunięcie braków formalnych.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 24 lipca 2014r. zasądził od pozwanego na rzecz powodów A. S. i K. S. kwotę 231.000 zł z odsetkami ustawowymi od kwot: 180.000 zł od dnia 22 marca 2012r. oraz 39.000 zł od dnia 4 października 2012r., przy czym ustalił, że spełnienie świadczenia do rąk jednego z powodów zwalnia pozwanego od zapłaty drugiemu z nich; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 13.550 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, przy czym ustalił, że spełnienie świadczenia do rąk jednego z powodów zwalnia pozwanego od zapłaty drugiemu z nich; nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Gdańsku kwotę 5 035,32 zł, tytułem brakującej części kosztów opinii biegłej. W uzasadnieniu orzeczenia Sąd Instancji ustalił, że powodowie są współwłaścicielami, na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej, nieruchomości, stanowiących działki gruntu nr: (...), (...), (...) i (...), zapisane w księdze wieczystej KW nr (...). Powodowie byli współwłaścicielami tych działek w dniu 1 czerwca 2000r. Powodowie byli też, do dnia 27 kwietnia 2006r., współwłaścicielami działki nr (...), której własność w dniu 28 kwietnia 2006r. przenieśli na rzecz syna, M. S.. Działka ta została odłączona z księgi wieczystej (...) i zapisana w księdze wieczystej (...). Powodowie byli również, do dnia 15 lipca 2009r., współwłaścicielami działki nr (...), której własność w dniu 16 lipca 2009r. przenieśli na rzecz syna, M. S.. Działka ta została odłączona z księgi wieczystej (...) i zapisana w księdze wieczystej (...). W dniu 1 lipca 2012r. powodowie zawarli z synem M. S., jako cedentem, umowę, mocą, której cedent oświadczył, że przysługuje mu wobec pozwanego wierzytelność w wysokości po 500 zł miesięcznie z tytułu korzystania przez pozwaną z nieruchomości: działki nr (...), w okresie od dnia zakupu, tj. 28 kwietnia 2006r. do chwili obecnej; działki nr (...), w okresie od dnia zakupu, tj. 16 lipca 2009r. do chwili obecnej. Jednocześnie cedent przeniósł na rzecz powodów tę wierzytelność, za zapłatą ceny 500 zł. Na powodów przeniesiono wszelkie związane z wierzytelnością prawa, w tym roszczenia o zapłatę odsetek z tytułu opóźnienia. Pismem z dnia 12 lutego 2004r., stanowiącym odpowiedź na pismo powodów z dnia 25 września 2003r., pozwany kwestionował swój obowiązek zapłaty wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości powodów. Pismem z dnia 13 września 2010r. powodowie zwrócili się do pozwanego o uregulowanie kwestii wynagrodzenia za korzystanie przez nią z ich nieruchomości, wskazując, że chodzi o uregulowanie za okres od roku 2000 do czasu sporządzania tego pisma. Nie sprecyzowano żądanej kwoty. Podobnej treści jest pismo powodów z dnia 6 kwietnia 2005. Brak jest dowodów doręczenia tych pism pozwanemu. Pismem z dnia 8 sierpnia 2011r. powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 208.500 zł z odsetkami, na korzystanie z ich nieruchomości w okresie od 1 stycznia 2000r. do 31 lipca 2011r. Brak jest dowodu doręczenia tego pisma pozwanej. Sąd Rejonowy Gdańsk-Północ w Gdańsku w sprawie I C 914/06, wyrokiem z dnia 2 września 2010r., zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 9.000 zł, z odsetkami i kosztami procesu, tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powodów, poprzez umieszczenie linii elektroenergetycznych nr (...) i (...), za okres od 1 lipca 1999r. do 31 grudnia 1999r. Wyrok ten jest prawomocny.

Powierzchnia nieruchomości powodów zajęta z uwagi na usytuowanie linii elektroenergetycznych pozwanego wynosi 26.656 m ². Powierzchnia ta została ustalona w sprawie I C 914/06 Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ. Na rozprawie w dniu 4 grudnia 2012r. strony zgodnie oświadczyły, że akceptują powierzchnię zajętą pod linie elektroenergetyczne, przebiegające przez nieruchomości powodów, ustaloną w w /w sprawie. W sprawie I Co 452/11 Sądu Rejonowego Gdańsk-Północ w Gdańsku powodowie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 1.461.600 zł, tytułem wynagrodzenia za korzystanie z ich nieruchomości w okresie od 1 października 2001r. do 30 września 2011r. Wniosek ten nadano do Sądu w dniu 10 października 2011r. Na posiedzeniu w dniu 22 marca 2012r. do ugody nie doszło. W sprawie XII Ns 1562/12 Sadu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku, M. i E. S. wnieśli przeciwko pozwanemu wniosek o ustanowienie służebności przesyłu obejmującej m. in. działki nr (...). Do chwili zamknięcia rozprawy postępowanie to nie zostało zakończone. (...), których dotyczy roszczenie powodów, są użytkowane rolniczo. Uprawiane są na nich pszenica i rzepak. Usytuowanie słupów, na których mocowane są przewody elektryczne, powoduje konieczność ich omijania w czasie prac polowych, co wydłuża czas pracy. Wyższe maszyny muszą poruszać się ostrożnie, aby nie zahaczyć o przewody i o słupy. Na nieruchomości powodów wjeżdżają pracownicy pozwanego lub jego podwykonawców, celem konserwacji i naprawy linii, co niszczy zasiewy. Obecnie pracownicy pozwanego przeważnie pytają o zgodę na wjazd na nieruchomości powodów. (...) powodów, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego Gminy P. z dnia 11 czerwca 1992r., były w 79% przeznaczone, jako tereny rolne, a w 21%, jako drogi. Od dnia 2 stycznia 2006r. teren ten został objęty planem miejscowym, uchwalonym w dniu 19 grudnia 2005r. i jest w 81% przeznaczony, jako tereny rolne i w 18%, pod zabudowę usług produkcyjnych i składów z mieszkaniami właściciela, a w 1% - pod drogi dojazdowe. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości powodów, zapisanych w księdze wieczystej (...), za okres od 1 czerwca 2000. do 31 marca 2013r., w tym działek nr (...), które odpowiednio do 27 kwietnia 2006r. i 15 lipca 2009r. były własnością powodów, wynosi 342.900 zł. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości, stanowiącej działkę nr (...). zapisaną w księdze wieczystej (...), będącą obecnie własnością M. S., za okres od 28 kwietnia 2006r. do 30 06 2012r., co do której na powodów przelano wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie, wynosi 2.400 zł. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie przez pozwanego z nieruchomości, stanowiącej działkę nr (...), zapisaną w księdze wieczystej (...), będącą obecnie własnością M. S., za okres od 16 lipca 2009r. do 30 06 2012r., co do której na powodów przelano wierzytelność z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystani wynosi 5.500 zł.

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił na podstawie dowodów wskazanych w uzasadnieniu orzeczenia, tamże dokonując oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Sąd wskazał, że wydając opinie w sprawie biegła sądowa przyjęła powierzchnię zajętą przez pozwanego pod linie elektroenergetyczne nr (...) i (...) o mocy 110kV, jako 26.656 m ², zgodnie z opiniami biegłych J. M. i K. C., wydanymi w sprawie I C 914/06 SR Gdańsk-Północ w Gdańsku, zgodnie z bezspornym oświadczeniem stron. Sąd wskazał, że, dokonując ustaleń biegła przyjęła współczynnik korygujący K, określający stopień ingerencji przedsiębiorcy przesyłowego w prawo własności nieruchomości na 0,53. Biegła wskazała, że jego zakres określa się w granicach od 0 do 1. Urządzeniami znacznie wpływającymi na środowisko są przede wszystkim linie elektroenergetyczne wysokich i najwyższych napięć. Z uwagi na sposób ustalania strefy bezumownego korzystania, jako pasa szerokości pomiędzy skrajnymi przewodów, a więc węższego niż szerokość pasa technologicznego dla tego typu sieci, wielkość współczynnika K ustalono w wysokości 0,53, z uwagi na czynne korzystanie z nieruchomości przez pozwanego w tym obszarze. B. podała, że przyjęła współczynnik K na poziomie 0,5, albowiem linie przechodzące przez nieruchomości powodów wytwarzają wysokie pole elektromagnetyczne. (...) bezumownego korzystania została wyznaczona stosunkowo wąsko. Nie została uwzględniona strefa ochronna, w której współczynniki są na dużo niższym poziomie, gdyż pole jest dużo niższe. Z uwagi na wielkość pola elektromagnetycznego biegła uznała, że pozwany przez cały czas korzysta z powierzchni pod liniami. Biegła wskazała, że dla ustalenia współczynnika K znaczenie ma kwestia dojazdu do linii i remonty, bo gdyby urządzenia były podziemne, współczynnik byłby dużo niższy. Sąd uznał za całkowicie wiarygodne opinie sporządzone przez biegłą, zarówno, gdy chodzi o opinie pisemne, jak i opinię ustną uzupełniającą. Uznając, że opinie biegłej są wiarygodne i dostateczne dla rozstrzygnięcia sprawy, na rozprawie w dniu 10 lipca 2014 r., Sąd oddalił wnioski pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii uzupełniającej tej samej biegłej, odnośnie przyjętej wielkości współczynnika K i uwzględnionego sposobu korzystania z nieruchomości według przeznaczenia w planie zagospodarowania przestrzennego, a nie według faktycznego sposobu korzystania, skoro kwestie te zostały dostatecznie wyjaśnione na rozprawie w dniu 10 lipca 2014r.

Sąd stwierdził, że poczynione ustalenia dają podstawy do uznania roszczenia powodów za usprawiedliwione w całości, co do zasady i wysokości. Odnosząc się do zakresu roszczenia powodów, w szczególności uprawnień powodów do dochodzenia wierzytelności uzyskanych w drodze przelewu, Sąd przypominał pierwotne i rozszerzone żądanie pozwu i przyjął, że powodom nie przysługuje roszczenie o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działek nr (...) za okres od 1 lipca 2012r. do 31 marca 2013r. Z treści umowy przelewu z dnia 1 lipca 2012r. wynika, że M. S. przeniósł na powodów wierzytelność za korzystanie z nieruchomości: działki nr (...), w okresie od dnia zakupu, to jest 28 kwietnia 2006r. do chwili obecnej; działki nr (...), w okresie od dnia zakupu, to jest 16 lipca 2009 r. do chwili obecnej. Strony umowy przelewu nie określiły, co rozumieją pod pojęciem „chwili obecnej”. Jednakże z treści umowy w żaden sposób nie wynika, aby cedent przeniósł na powodów wierzytelności przyszłe, powstałe po dniu zawarcia umowy przelewu. Wprawdzie przy piśmie z dnia 25 marca 2014r. powodowie złożyli umowę przelewu z dnia 25 marca 2014r., z której wynika, że cedent przeniósł na powodów wierzytelność z tytułu bezumownego korzystania z działek nr (...) za okres od 2 lipca 2012r. do 31 marca 2013r., co potwierdzałoby, że umowa przelewu z dnia 1 lipca 2012r. nie dotyczyła wierzytelności przyszłych. Jednakże zarządzeniem z dnia 10 lipca 2014r. pismo to zostało zwrócone, wobec nieusunięcia jego braków formalnych. Zatem nie wywołało żadnych skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma do Sądu. W konsekwencji, w postępowaniu w tej sprawie Sąd mógł rozpoznawać jedynie roszczenia powodów, co do działek nr (...) do dnia zawarcia pierwszej umowy cesji, tj. 1 lipca 2012r., a co do pozostałych działek do 31 marca 2013r. Sąd dokonał wykładni art. 224 par.1 k.c., art. 225 k.c., art. 230 k.c., art. 222 §1 k.c. i uznał, że zajęcie części nieruchomości powodów, przez umieszczenie na niej linii elektroenergetycznych, należących do przedsiębiorstwa pozwanego, jest takim władaniem przez pozwaną tą częścią nieruchomości, które nie pozbawia powodów faktycznego nad nią władztwa, lecz niewątpliwie narusza ich prawo własności w inny sposób. W takim wypadku właściciel może dochodzić roszczeń uzupełniających, o których mowa w art. 224-225 k.c. Sąd podkreślił, że pozwany posiada nieruchomość w złej wierze. Faktycznie pozwany włada nieruchomościami powodów i ich syna w zakresie odpowiadającym treści służebności. Mając na uwadze wysokość należnego wynagrodzenia, Sąd podziela poglądy SN, cytowane w uzasadnieniu, uznając, że właściwą będzie kwota, którą posiadacz musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie. Wynagrodzenie należne właścicielowi obejmuje cały okres, przez który posiadacz korzystał z rzeczy, w związku z tym uzasadnionym jest uwzględnienie żądania powodów w odniesieniu do rzeczywistego okresu, w jakim pozwana korzystała z nieruchomości. Wskazując art.. 154 ust. 1 u.g.n. Sąd stwierdził, że biegła, ustalając wynagrodzenie za korzystanie z nieruchomości, których dotyczy żądanie pozwu, prawidłowo określiła je zgodnie z przeznaczeniem, według planów zagospodarowania przestrzennego poprzedniego i aktualnie obowiązującego. Dlatego, na podstawie art.224 § 2 k.c. i art. 225 k.c. oraz art. 230 k.c., Sąd uwzględnił żądanie powodów w całości i zasądził kwotę 231.000 zł. Zasądzając tę kwotę Sąd miał na względzie to, że powodowie domagali się wynagrodzenia określając je po 1.500 zł miesięcznie, nie określając go w odniesieniu do poszczególnych działek. Jednocześnie w umowie przelewu z dnia 1 lipca 2012r. powodowie nabyli wierzytelność z tytułu bezumownego korzystania z działek nr (...), o wartości po 500 zł miesięcznie, także bez szczegółowego określenia jej wartości, co do poszczególnych działek. Wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działki nr (...) za okres od 28 kwietnia 2006r. do 1 lipca 2012r., to wynagrodzenie za 74 miesiące i 3 dni. Wynagrodzenie za korzystanie z działki (...) za okres od 16 lipca 2009r. do 1 lipca 2012r., to wynagrodzenie za 35 miesięcy i 16 dni. Z uwagi na relacje tych okresów mieści się on jednak w okresie, za jaki powodowie nabyli wierzytelność za korzystanie z działki nr (...). Tym samym, a podstawie umowy przelewu z dnia 1 lipca 2012r. powodowie nabyli wierzytelność o łącznej wartości 37.049,99 zł. (500:30x3 + 74x500). Zgodnie z opinią biegłej, ustalone przez nią wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z działek nr (...), za okresy odpowiednio od 28 kwietnia 2006r. do 1 lipca 2012r. i 16 lipca 2009r. do 1 lipca 2012r. wyniosło odpowiednio 2.400 zł i 5.500 zł, czyli łącznie 7.900 zł. W takim też zakresie Sąd uwzględnił roszczenie powodów o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tych działek za okres objęty umową cesji. Powodowie dochodzili łącznie kwoty 231.000 zł, bez szczegółowego określenia żądanego wynagrodzenia za korzystanie z poszczególnych działek, domagając się także wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z działek zapisanych w księdze wieczystej (...). Powodowie domagali się wynagrodzenia za korzystanie działek zarówno tych, których byli i są właścicielami, przez które przebiegają linie nr (...) i (...), jak i z działek nr (...), do czasu ich zbycia na rzecz syna M. S.. Biegła ustaliła wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z tych działek na kwotę 342.900 zł. Wskazując na art. 321 § 1 k.p.c. Sąd podał, że nie mógł więc orzekać ponad kwotę zgłoszonego roszczenia, tj. 231.000 zł. W konsekwencji z tytułu bezumownego korzystania z tych działek Sąd zasądził kwotę 223.100 zł. (231.000 zł - 7.900 zł), mimo, że powodom należy się wyższa kwota ustalona przez biegłą. Na podstawie art.481 §1 k.c., Sąd zasądził odsetki ustawowe. W punkcie II. wyroku, na podstawie art. 481 §1 k.c. a contrario oddalono powództwo o zapłatę dalszych odsetek ustawowych. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie przepisów art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 § 1 k.p.c.

Apelacje od tego wyroku wywiedli powód i pozwany.

Powód zaskarżając wyrok w całości, zarzucił nieważność postępowania, art. 379 pkt 5 k.p.c., wobec faktu, że powód K. S., został pozbawiony możliwości obrony swoich praw, w związku z działaniem w jego imieniu osoby, z którą był w konflikcie, a następnie nieuprawnionej i nieposiadającej pełnomocnictwa powoda, a nadto w związku z brakiem prawidłowego zawiadamiania powoda o wyznaczaniu terminów rozpraw, co skutkowało niezawinionym brakiem wiedzy o podejmowanych w sprawie czynnościach. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o uchylenie wyroku, zniesienie postępowania w zakresie dotkniętym nieważnością i przekazanie Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów sądowych za obie instancje.

Pozwany zaskarżył wyrok w zakresie punktów I, III i IV, zarzucając: rażące naruszenie art. 233 k.p.c., poprzez brak wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego w sprawie oraz dokonanie oceny materiału w sposób niezgodny z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji błędne ustalenie wartości współczynnika „k” na poziomie 0,5, mimo, że dla nieruchomości rolnych oraz drogowych wartość współczynnika „k” powinna być zdecydowanie niższa, co doprowadziło do błędnego wyliczenia wysokości kwoty wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości i zawyżenie tejże kwoty; art. 217 §2 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c., poprzez bezzasadne oddalenie wniosku dowodowego pozwanego o przeprowadzenie dowodu z opinii innego biegłego sądowego na okoliczność określenia współczynnika „k”, ewentualnie na okoliczność określenia przez innego biegłego sądowego na nowo wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wskazując na powyższe skarżący wniósł o zmianę wyroku w zaskarżonej części, poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości w wysokości ustalonej w oparciu o dowód z innej opinii biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości na okoliczność określenia współczynnika „k”, ewentualnie na okoliczność określenia przez innego biegłego sądowego na nowo wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości, o którego przeprowadzenie pozwany wnosi w apelacji, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z rozstrzygnięciem o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje nie podlegają uwzględnieniu.

Odnosząc się w pierwszej kolejności, ze względu na wagę zarzutu, do apelacji powoda, Sąd a quem stwierdza, że nie jest ona zasadna.

Art. 379 pkt 5 k.p.c. stanowi: nieważność postępowania zachodzi jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw.

W związku ze stanowiskiem powoda, Sąd Odwoławczy, na rozprawie w dniu 28 kwietnia 2016r., przeprowadził dowód z przesłuchania powoda na okoliczności związane z odwołaniem przez niego pełnomocnictwa udzielonego A. S.. Powód, przesłuchiwany, podał, że jego żona, A. S., miała pełnomocnictwo do występowania w jego imieniu również w przedmiotowej sprawie, że w styczniu 2014r. cofnął jej to pełnomocnictwo ustnie, bo żona odmawiała jemu informacji o toczących się postępowaniach, miał o nich wiedzę ogólną. Skarżący stwierdził, że od końca zimy 2013r., pomiędzy nim, a żoną, było coraz gorzej, że wobec faktu, że żona odmawiała udzielania jemu informacji o postępowaniach zdecydował się oficjalnie, na piśmie, cofnąć jej pełnomocnictwo w październiku 2014r. Powód podał, że w firmie on zajmował się produkcją, a sprawami sądowymi A. S.. Powód wskazał, że w S. mieszka od jesieni 2013r., że żona nie przekazywała jemu żadnej korespondencji, nie uzgadniała z nim, że nie ma być przesłuchiwany w sprawie, że po dokonanym podziale majątku wspólnego, nie przebywał na stałe w firmie w P., że w 2013r. siedlisko w P. powodowie przekazali synowi. Powód stwierdził, że na okazanych kartach nie znajduje się jego podpis, lecz pracownika, że korespondencja ta nie została jemu przekazana.

Oceniając powyższe przesłuchanie powoda, pod kątem ewentualnego zaistnienia nieważności postępowania, w oparciu o art. 379 pkt 5 k.p.c., Sąd Apelacyjny uznał, że w sprawie nie zaszły przesłanki, pozwalające na przyjęcie, że powód został pozbawiony możliwości obrony swoich praw, w rozumieniu powyższego przepisu.

Postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte w lipcu 2012r. Dnia 18 lipca 2012r. powód udzielił powódce, swojej ówczesnej żonie, A. S., pełnomocnictwa do reprezentowania jego w sprawie przeciwko (...) S.A. Okoliczności tej skarżący nie kwestionował, nie podważał faktu świadomego udzielenia tego pełnomocnictwa, wskazując na podział obowiązków w prowadzonej działalności gospodarczej, powód zajmował się produkcją, a powódka sprawami sądowymi. W toku procesu powód zorientował się, że powódka nie udziela jemu informacji o toczącej się sprawie, że nie wyjaśnia przyczyn takiego postępowania („nie, bo nie”). Mimo powyższego i, jak wskazał apelujący, coraz gorszych stosunków pomiędzy powodami, które skutkowały orzeczeniem ich rozwodu (wyrok z dnia 24 kwietnia 2014r. – k. 577 akt), powód nie podjął żadnych czynności procesowych, umożliwiających jemu samodzielne, czynne uczestniczenie w tym procesie. Powód, jak stwierdził, w styczniu 2014r. ustnie cofnął żonie pełnomocnictwo do reprezentowania jego w sprawie. Jednak o tym fakcie nie poinformował Sądu I instancji. Zatem okoliczność ta była obojętna w tym postępowaniu, bowiem Sąd ten nie posiadał o tym fakcie żadnej wiedzy.

De facto na marginesie dodać należy, że z wniosku powoda o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji (k. 556- 559 akt) wynika, że stosunki pomiędzy powodami pogorszyły się już w 2011r., co dziwnym czyni udzielenie pełnomocnictwa w sprawie w 2012r.

Wyrok w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy wydał dnia 24 lipca 2014r. W dniu 31 października 2014r. powód cofnął powódce pełnomocnictwo w sprawie i poinformował o tym facie Sąd dopiero wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji w dniu 16 kwietnia 2015r.

Analiza dat i faktów musi, w ocenie Sądu Apelacyjnego, skutkować wnioskiem, że powód sam doprowadził do sytuacji, w której, jak twierdzi, nie wiedział o stanie toczącego się w tej sprawie postępowania, nie uczestniczył w nim osobiście, został pozbawiony dostępu do korespondencji sądowej.

Taka sytuacja, która nastąpiła za wiedzą i, co istotne, zgodą powoda, wobec jego bezczynności, nie może skutkować przyjęciem, że powód został pozbawiony możliwości obrony swych praw w tym procesie, bowiem możliwości tej powód nie został pozbawiony, lecz sam, na własne życzenie, się pozbawił. Taka sytuacja nie wypełnia znamion art. 379 pkt 5 k.p.c., a w konsekwencji nie może skutkować uwzględnieniem apelacji powoda.

Innych zarzutów procesowych apelacja powoda nie zawierała.

Z kolei apelacja pozwanego zawierała zarzuty wspólnie odnoszące się do braku uwzględnienia jego wniosku o powołanie w sprawie dowodu z opinii kolejnego biegłego sądowego.

Sąd II instancji dopuścił w sprawie dowód z uzupełniającego przesłuchania stron na okoliczności związane z żądaniem pozwu, w związku z ustaniem wspólności majątkowej małżeńskiej powodów, zobowiązał powodów do przedłożenia pism przygotowawczych, zawierających wskazanie liczby słupów, znajdujących się na poszczególnych działkach gruntu, objętych żądaniem pozwu, odnoszących się do linii energetycznych w nim wskazanych, powierzchni, całkowicie wyłączonych z produkcji rolnej, wyłączonych z niej częściowo oraz powierzchni wykorzystywanych przez pozwanego, w przypadku konserwacji, czy napraw urządzeń energetycznych. Powodowie złożyli żądane pisma. Postanowieniem z dnia 15 listopada 2016r. Sąd Odwoławczy dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z dziedziny szacowania odszkodowania za bezumowne korzystanie z nieruchomości. W postanowieniu tym Sąd zobowiązał stronę pozwaną do uiszczenia zaliczki we wskazanej tam kwocie, w terminie 7 dni, pod rygorem pomięcia tego dowodu. Odpis tego postanowienia pełnomocnik pozwanego odebrał dnia 21 listopada 2016r. Do dnia 3 stycznia 2017r. (k. 724) żądana zaliczka nie wpłynęła na rachunek Sądu.

W konsekwencji, Sąd ten, na podstawie art. 130 ⁴ §5 k.p.c. w zw. z art. 391 k.p.c., w dniu 8 maja 2017r. uchylił w /w postanowienie z dnia 15 listopada 2016r.

W rezultacie, mimo, że Sąd Apelacyjny zamierzał uwzględnić wniosek dowodowy wskazany w apelacji pozwanego, ten skarżący uniemożliwił temuż Sądowi przeprowadzenie tego dowodu, tym samym pozbawiając się możliwości obrony wywiedzionego odwołania.

Brak tegoż dowodu skutkuje stwierdzeniem, że pozwany nie wykazał twierdzeń wywiedzionej apelacji, co skutkuje jej oddaleniem.

Reasumując, Sąd Apelacyjny stwierdza, że rozpoznając tę sprawę zauważył nieprawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia. Jednak brak właściwych zarzutów apelacyjnych (vide uchwała SN w sprawie III CZP 49/07) oraz bezczynność strony pozwanej, uniemożliwiły temu Sądowi korektę omawianego wyroku.

W tym stanie rzeczy, Sąd a quem, na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił obie apelacje, a na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 108 §1 k.p.c. orzekł o kosztach postępowania.

SSA Jakub Rusiński SSA Dorota Gierczak SSA Mirosław Ożóg