Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 21 września 2015 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą we W. wystąpiła o zasądzenie od G. O. kwoty 4.647,66 zł z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazała, że pozwana jest spadkobierczynią pożyczkodawcy W. O..

W dniu 23 września 2015 r. referendarz sądowy wydał w niniejszej sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

W sprzeciwie od nakazu pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Podniosła zarzut przedawnienia roszczenia. Pozwana podniosła również,
że nie zostało jeszcze przeprowadzone postępowanie spadkowe po zmarłym.

Wyrokiem z dnia 7 czerwca 2017r. Sąd Rejonowy w Zgierzu oddalił powództwo.

Powyższe rozstrzygnięcie oparte zostało na następujących ustaleniach stanu faktycznego:

W dniu 27 października 2007 r. W. O. zawarł ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. w G. umowę pożyczki konsumenckiej
na cele mieszkaniowej nr (...) w kwocie 5.000 zł na okres od 27 października 2010 r. do 26 października 2015 r. Spłata pożyczki miała następować w miesięcznych ratach określonych w planie spłaty do dnia 26 października 2015 r. (pkt 9,10 umowy). W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki od zadłużenia przeterminowanego pobierane były odsetki
w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP (pkt 23 umowy).

W. O. zmarł w dniu 19 lutego 2013 r. Pozostawił po sobie córkę G. O..

W dniu 30 grudnia 2014 r. Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa
im. F. S. w G. zawarła z (...) sp. z o.o. z siedzibą we W. umowę przelewu wierzytelności, mocą której pierwotny wierzyciel przeniósł na powoda wierzytelność względem W. O. z przedmiotowej umowy pożyczki.

Na dzień 17 września 2015 r. do zapłaty pozostało 3.356,78 zł kapitału, 1.243,42 zł odsetek od kapitału oraz 47,46 zł odsetek umownych.

Wnioskiem z dnia 4 sierpnia 2016 r. powód złożył w Sądzie Rejonowym w Zgierzu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po W. O.. Sprawie została nadana sygnatura I Ns 1285/16. Prawomocnym zarządzeniem z dnia 31 stycznia 2017 r. wniosek został zwrócony.

Przy takich ustaleniach stanu faktycznego Sąd I instnacji wywiódł, że powództwo podlegało oddaleniu.

Sąd I instancji podniósł, że W. O. zawarł ze Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. w G. umowę pożyczki konsumenckiej
na cele mieszkaniowej nr (...) na okres od 27 października 2010 r.
do 26 października 2015 r.

W dniu 30 grudnia 2014 r. pożyczkobiorca zmarł. Do zapłaty pozostało 4.647,66 zł tytułem należności głównej i odsetek. Pozwana jest córką pożyczkobiorcy. Nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe po zmarłym. Pozwana zakwestionowała, aby była spadkobiercą po zmarłym pożyczkobiorcy. Wprawdzie z żadnego przepisu nie wynika,
że wierzyciel, występując przeciwko spadkobiercom dłużnika musi wykazać się postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, ale zdaniem Sądu I instancji, trudno sobie wyobrazić inny sposób wykazania nabycia spadku, a przez to legitymacji biernej po stronie pozwanej.

W ocenie Sąd I instancji strona powodowa nie wykazała za pomocą postanowienia o stwierdzeniu nabycia praw do spadku, że pozwana nabyła spadek, co skutkowało oddaleniem powództwa.
A. ję od powyższego rozstrzygnięcia złożyła strona powodowa.

Skarżąca zarzuciła rozstrzygnięciu :

1.naruszenie przepisu art. 931 § 1 k.c. w zw. z art. 1015§ 2 k.c. oraz art. 922 § 1 k.c. poprzez ich niewłaściwą wykładnie i błędne przyjęcie, że pozwana będąca w pierwszy kręgu dziedziczenia ustawowego nie posiada legitymacji biernej w przedmiotowej sprawie ;

2.naruszenie art. 6 k.c. w zw. z art. 233 k.p.c. poprzez ich niewłaściwa interpretację i błędne przyjęcie, że powód nie wykazał legitymacji biernej pozwanej.

W konkluzji skarżący wniósł o:

1.zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 4647,66 zł wraz z odsetkami umownymi naliczonymi według zmiennej stopy procentowi wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 17 września 2015r. do dnia zapłaty;

2.zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowe według norm przepisanych.

Nadto skarżący wniósł o dopuszczenie dowodu z:

- wezwania do zapłaty z dnia 10 lipca 2014r. wraz ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru,

- zarządzenia o zwrocie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po W. O. z dnia 20.12.2016r., znajdującego się w aktach sądowych Sądu Rejonowego w Zgierzu o sygn. akt Insi 1285/16,

- wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po W. O. z dnia 26 maja 2015r. znajdującego się w aktach sądowych Sądu rejonowego w Zgierzu o sygn. akt I Ns, 532/17 jako, że potrzeba ich przeprowadzenia zaistniała dopiero na etapie sporządzenia apelacji, celem poparcia twierdzeń w niej zawartych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest w części uzasadniona.

Zgodzić należy się ze skarżącym, że wbrew twierdzeniom Sądu I instancji, pozwana jest legitymowana biernie w niniejszym postępowaniu.

W rozpoznanej sprawie było okolicznością niekwestionowana przez pozwaną, że pozwana była córką W. O..

Nie sposób zgodzić się z Sądem I instancji, że jedynie postanowieniem o stwierdzenie nabycia spadku lub aktem poświadczenia dziedziczenia powód mógł udowodnić, że zgodnie z art. 922 k.c. w dniu otwarcia spadku na pozwaną przeszły wszelkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku oraz akt poświadczenia dziedziczenia mają charakter deklaratoryjny, bowiem w ich treści stwierdza się jedynie, że dana osoba weszła w ogół praw i obowiązków zmarłego. Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie stanowiskiem brak postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku, bądź też zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia nie uniemożliwia wystąpienia przez osobę trzecią przeciwko spadkobiercy na drogę sądową, zaś następstwo prawne po zmarłym osoba trzecia, która nie rości sobie praw do spadku, może wykazać wszelkimi środkami dowodowymi. W tym zakresie nie ma zastosowania reguła z art. 1027 k.c. ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 1975r. sygn. akt III CRN 102/75 OSNC 1975/139).

Stosownie do art. 231 k.p.c., sąd może uznać za ustalone fakty, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, jeżeli wniosek taki można wyprowadzić z innych ustalonych faktów. Zdaniem Sądu Okręgowego, domniemanie faktyczne, że z chwilą otwarcia spadku pozwana weszła w ogół praw i obowiązków zmarłego W. O. w żaden sposób nie zostało skutecznie podważone przez pozwaną ( art. 922 k.c.).W rozpoznawanej sprawie poza sporem jest, że pozwana należy do kręgu spadkobierców ustawowych W. O.. Przyjęcie, że z chwilą śmierci W. O. przeszły na jego córkę – pozwana, jako spadkobierczynię ustawową, praw i obowiązków majątkowych zmarłego nie stoi w sprzeczności z zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Regułą jest , że po rodzicach dziedziczą ich zstępni. W. O. zmarł w dniu 19 lutego 2013r., skarżąca w toku postepowania przed Sądem I instancji nie podnosiła, że odrzuciła spadek po ojcu, nie podnosiła także okoliczności, że spadkodawca pozostawił testament i w miejsce spadkobrania ustawowego wchodziło w grę spadkobranie testamentowe.

W tym stanie rzeczy, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji błędnie przyjął, że po stronie pozwanej nie zaistniała legitymacja procesowa bierna.

W rozpoznawanej sprawie pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego pozwem w rozpoznawanej sprawie ( art. 117 k.c.). Zarzut ten jest w części uzasadniony.

W myśl art. 117 § 1 i 2 k.c. zasadą jest, że roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu polegającemu na upływie terminu, po którym ten, przeciwko któremu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba, że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 § 1 k.c.). Stosownie do art. 118 k.c., Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Wstąpienie przez osobę trzecią w prawa wierzyciela nie pogarsza sytuacji dłużnika, ponieważ przysługują mu wszelkie zarzuty, które miał przeciwko zbywcy (art. 513 § 1 k.c.). Dotyczy to również zarzutu przedawnienia, które nie ulega przerwaniu wskutek przejścia wierzytelności na inną osobę. Zmiana dotyczy, bowiem strony podmiotowej a nie treści wierzytelności nabytej przez osobę trzecią.

W niniejszej sprawie zastosowanie znajduje 3-letni termin przedawnienia,
gdyż roszczenie związane jest z prowadzoną działalnością gospodarczą. Pożyczka miała być spłacana w miesięcznych ratach, wobec czego każda z rat stawała się wymagalna osobno kolejnego dnia po terminie płatności. Każda z rat ulegała wobec tego przedawnieniu
w osobnym terminie. Wniesienie pozwu dnia 21 września 2015 r. przerwało bieg przedawnienia. Raty wymagalne w okresie poprzedzającym 3 lata przed wniesieniem pozwu uległy zatem przedawnieniu. Na dzień 26 sierpnia 2012 r. pożyczkobiorca winien był spłacić łącznie 4.644,45 zł, co wynika z harmonogramu spłaty pożyczki (k. 76) . Do dnia 30 sierpnia 2012 r. pożyczkobiorca wpłacił 3.128,11 zł (rozliczenie wysokości zadłużenia – k. 80-81),
z czego 12 zł zostało zaliczone na poczet odsetek karnych. Roszczenie w zakresie kwoty 1.528,34 zł uległo zatem przedawnieniu (4.644,45 zł - 3.128,11 zł + 12 zł). Pozostałe raty jak i raty, których termin wymagalności jeszcze nie nadszedł przed śmiercią pożyczkobiorcy, zostały postawione w stan natychmiastowej wymagalności 19 lutego 2013 r., tj. w chwili jego śmierci. W tym zakresie roszczenie nie uległo zatem przedawnieniu. Na dzień 30 stycznia 2013r. do zapłaty z tytułu kapitału pozostała kwota 3356,78 zł ( zestawienie –k. 80). Kwotę tę Sad Okręgowy pomniejszył o kwotę 1528,34 zł ( kwota ta uległa przedawnieniu) , zatem na dzień 30 stycznia 2013r. nieprzedawniona należność głowa wynosiła 1828, 34 zł ( 3356,78 zł – 1528,34 zł ). Na zasadzoną przez Sąd Okręgowy kwotę 2548,51 zł złożyła się należność główna w kwocie 1828,34 zł + 47,46 zł – odsetki od pożyczko oraz kotwa 672,61 zł z tytułu odsetkę karnych naliczonych od zaległego kapitału w kwocie 1818,34 zł od dnia 7 marca 2013r. do dnia wniesienia pozwu.

W pozostałym zakresie powództwo jako bezzasadne podlegało oddaleniu.

O odsetkach od uwzględnionej części powództwa Sąd Okręgowy orzekła na podstawie art. 481 § 1 k.c.

O kosztach postępowania za postępowanie przed Sądem I instancji, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. i stosunkowo je rozdzielił, przy przyjęciu, że strona powodowa wygrała proces w 54 %.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok.

W pozostałym zakresie apelacja, jako bezzasadna podlegała oddaleniu na postawie art.385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekła na podstawie art. 100 k.p.c., przy przyjęciu, że strona powodowa wygra proces w 54 %.