Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Małoletnia M. M. (1) zastępowana przez matkę M. C. wniosła o podwyższenie alimentów należnych jej od ojca R. M. do kwoty po 700zł m-cznie ( k. 2 ).

R. M. uznał ostatecznie powództwo do sumy po 600zł m-cznie, wnosząc o jego oddalenie w pozostałym zakresie z uwagi na brak stosownych możliwości płatniczych ( k. 33 i 264 ).

Sąd ustalił co następuje:

Wyrokiem SO w Kaliszu w sprawie IC 1940/04 małżeństwo rodziców małoletniej M. zostało rozwiązane przez rozwód bez orzekania o winie stron. Władzę rodzicielską nad dziewczynką powierzono matce, zastrzegając dla ojca prawo współdecydowania w istotnych sprawach dotyczących jej nauki i wychowania, a także prawo utrzymywania z nią osobistych kontaktów w sposób określony w wyroku rozwodowym. Zasądzono wreszcie od R. M. na rzecz córki alimenty w kwocie po 350zł m-cznie.

dowód – akta IC 1940/04 – k. 37-38 wyrok

M. mieszkała wtedy z matką u jej rodziców ( dziadków macierzystych ). Dom ten stanowił współwłasność M. C. ( wtedy M. ).

Dziadkowie małoletniej przebywali wówczas na emeryturze ( 900zł m-cznie + 1200zł m-cznie ). Ponadto dziadek dorabiał sobie kwotę po ok.450zł m-cznie.

Matka dziewczyny prowadziła wspólne gospodarstwo domowe ze swoimi rodzicami. Dawała im na ten cel po 150-200zł m-cznie. Pokrywali oni wszystkie koszty utrzymania nieruchomości.

Wymieniona pracowała w (...), zarabiając po 650zł netto m-cznie.

Przeciętny całkowity koszt utrzymania małoletniej wynosił w tamtym czasie po ok. 800zł m-cznie, z czego ojciec dawał na nią po 400zł m-cznie. M. chorowała stosownie do swojego wieku.

dowód – akta IC 1940/04 – k. 17-17v, k. 35 zeznania matki dziecka

R. M. mieszkał w tamtym czasie ze swoimi rodzicami. Prowadził jednak odrębne gospodarstwo domowe.

Pracował w Biurze (...).J. jako regionalny koordynator sprzedaży z umową do 31 grudnia 2005r. i wynagrodzeniem po 830zł m-cznie. Poza tym nie miał innych źródeł dochodów.

dowód – akta IC 1940/04 – k. 8 zaświadczenie, k. 17, 34 zeznania ojca dziecka

Aktualnie matka małoletniej pozostaje w nowym związku małżeńskim, w którym wychowuje się wspólny 8 letni syn. Ponadto mąż w/w ma 16 letnią córkę, na którą płaci alimenty po 600zł m-cznie.

Rodzina mieszka we własnym domu, stanowiącym współwłasność M. C. i jej męża. Dom ten został sfinansowany z kredytu hipotecznego zaciągniętego przed 10 laty ( rata 900zł m-cznie, koniec spłaty za 20 lat ).

We wspomnianym domu, poza rodziną małoletniej, mieszkają jeszcze rodzice jej matki, którzy zajmują parter budynku. Prowadzą oni jednak oddzielnie gospodarstwo domowe.

Koszty opału do budynku są dzielone po połowie, po ok. 2400zł rocznie. To samo dotyczy wody ( po 50zł m-cznie ), ścieków ( tyle samo ), prądu ( po 250zł m-cznie ). Ponadto rodzina małoletniej wydatkuje na telefony po 300zł m-cznie, w tym telefon M. z internetem 100zł m-cznie.

Ojczym dziewczyny prowadzi własną działalność gospodarczą i zarabia netto po ok. 4000zł m-cznie. Matka dziecka pracuje w firmie (...), gdzie otrzymuje po ok. 2200zł m-cznie. Poza tym wymienieni nie posiadają innych źródeł dochodów.

Utrzymanie małoletniej M. kosztuje ogółem ( łącznie z udziałem w opłatach mieszkaniowych ) co najmniej po ok. 1500zł m-cznie, w tym wspomniany telefon 100zł m-cznie, leki i leczenie co najmniej 100zł m-cznie ( alergia, usunięcie migdałków, wkładki ortopedyczne oraz zajęcia rehabilitacyjne ), korepetycje z matematyki i j.niemieckiego 300zł m-cznie.

Pozwany od ponad roku nie utrzymuje z córką kontaktów. Ogranicza się do płacenia na nią alimenty po 500zł m-cznie, które uzgodnił z jej matką przed kilkoma laty.

dowód – k. 6 wykaz, k. 7 zaświadczenie, k. 8 faktura, k. 9 karta informacyjna, k. 10

rachunek, k. 11-14 umowa, k. 15 paragon, k. 16-18 faktury, k. 19 asc,

k. 262 zeznania powódki

R. M. także zawarł nowy związek małżeński, z którego pochodzi troje dzieci w wieku: 10 lat ( J. ), 5 lat ( A. ) i 5 m-cy ( M. ). Decydując się na starsze potomstwo miał świadomość istnienia swojego obowiązku alimentacyjnego wobec M., ale liczył, że poradzi sobie z nim z uwagi na swoją ówczesną dobrą sytuację materialną. Najmłodsza M. była nieplanowanym dzieckiem.

Przeciętny koszt utrzymania wskazanych dzieci wynosi odpowiednio po 1000, 900 i 500zł m-cznie. Małoletnia J. choruje.

W sierpniu 2016r. pozwany stracił swoje dotychczasowe zatrudnienie. Początkowo szukał pracy na własną rękę. Potem podjął własną działalność gospodarczą. Najpierw z zakresu transportu drogowego, którą wykonywał jednoosobowo przy wykorzystaniu własnego samochodu ciężarowego. Nie przynosiła ona mu jednak oczekiwanych zysków. Dlatego rozszerzył ją na usługi związane z obsługą działalności biura. W ramach tej ostatniej działalności pozwany współpracuje z firmą (...), która sprzedaje głównie akcesoria do telefonów komórkowych.

Przychód pozwanego z tytułu pierwszej z wymienionych działalności wyniósł w 2016r. ok. 15.200zł, a dochód netto jedynie ok. 4.984zł z uwagi na wysokie koszty paliwa do wspomnianego samochodu. Z tytułu drugiej działalności pozwany miał w 2016r. przychód ok. 14.873zł, a dochód netto ok. 10.582zł.

Żona w/w przebywa do maja 2018r. na urlopie macierzyńskim z zasiłkiem po 3200zł m-cznie. Na swoje własne utrzymanie wydaje po ok. 1000zł m-cznie. Pozwany natomiast po ok. 1200zł m-cznie.

Dwa lata temu pozwany zaciągnął z żoną złotówkowy kredyt hipoteczny na budowę obecnego domu. Rata po ok.1880zł m-cznie, koniec spłaty za 20 lat. Podejmując takie znaczne zobowiązanie finansowe liczył się z koniecznością łożenia i podwyższania alimentów na rzecz M..

Bieżące koszty utrzymania nieruchomości rodziny pozwanego wynoszą: prąd 120zł m-cznie, gaz 300zł m-cznie, telefon, telewizja, internet 130zł m-cznie, woda 61zł m-cznie, ścieki 180zł m-cznie, ubezpieczenie domu 50zł m-cznie, podatek od nieruchomości 50zł m-cznie.

W marcu b.r. pozwany sprzedał za 14.000zł samochód, który służył mu do działalności gospodarczej. Uzyskane z tej transakcji pieniądze przeznaczył na spłatę posiadanych zadłużeń w US i ZUS.

Ponadto w lipcu b.r. kupił ekspres do kawy za 1800zł, a przed 3-4 miesiącami N. A. za 10.000zł.

dowód – k. 37-68 faktury, k. 69-74 karty informacyjne, k. 75 zaświadczenie,

k. 76 rachunek, k. 89-215 wyciągi bankowe, k. 216-217 zaświadczenia,

k. 218-219 faktury, k. 220-228 rejestr VAT, k. 229-237 księga przychodów,

k. 238-256 PITy, informacje o działalności gospodarczej, k. 263-264 zeznania

pozwanego

Sąd uznał za wiarygodne zeznania stron w części, w jakiej były one zgodne z ustalonym stanem faktycznym niniejszej sprawy.

Zeznania te były bowiem stanowcze, konsekwentne w trakcie całego procesu, pozbawione wewnętrznych i wzajemnych sprzeczności. W odpowiednich fragmentach znajdowały one potwierdzenie w treści zaliczonych w poczet dowodów dokumentów. Ich wiarygodność nie została też skutecznie podważona przez stronę przeciwną.

Ponadto zeznania jak wyżej dotyczyły aktualnych ( por. art.316§1kpc ) okoliczności, istotnych dla prawidłowego merytorycznego rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ( szczegółowo zobacz dalej w uzasadnieniu – rozważania prawne ). Nie budziły one wreszcie uzasadnionych wątpliwości co do swojej rzetelności z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego Sądu oraz przesłanek określonych w art.233§1kpc.

Pozostałe zeznania stron, jako nie spełniające łącznie wszystkich w/w kryteriów, Sąd pominął.

Dotyczyło to zwłaszcza twierdzeń pozwanego, że jego obecna sytuacja materialna nie pozwala jemu na płacenie M. wyższych alimentów niż po 600zł m-cznie. Omówienie stanowiska Sądu w tej kwestii znajduje się w dalszej części tego uzasadnienia ( por. rozważania prawne ).

Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania treści zaliczonych w poczet dowodów dokumentów. Dotyczyły one okoliczności ważnych dla meritum sprawy. Zostały przy tym sporządzone przez uprawnione do ich wystawienia podmioty, w zakresie przypisanych im prawem kompetencji.

Sąd zważył co następuje:

Stosownie do art.138kro w zw. z art.135§1kro, w razie zmiany stosunków można m.in. żądać podwyższenia skonkretyzowanego orzeczeniem Sądu obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, w zakresie odpowiadającym jego aktualnym usprawiedliwionym potrzebom oraz bieżącym możliwościom płatniczym zobowiązanego rodzica w rozumieniu art.135§1kro.

Z uwagi na podstawę faktyczną stanowiska procesowego R. M., który podnosił konsekwentnie i stanowczo, że nie może dać córce więcej niż 600zł m-cznie alimentów ( k. 33 i 264 ), przedmiotem sporu stron w tej sprawie były przede wszystkim obecne możliwości płatnicze pozwanego w znaczeniu art.135§1kro.

Niezależnie od tego Sąd przyjął jednak, że w świetle zgromadzonego materiału dowodowego sprawy, kwotę 1500zł m-cznie jako średni całkowity koszt utrzymania małoletniej powódki, łącznie z jej udziałem w opłatach mieszkaniowych ok. 180zł m-cznie, opłatą za telefon 100zł m-cznie, wydatkami na leki i leczenie 100zł m-cznie, należnościami za korepetycje po ok. 300zł m-cznie ( por. wcześniej stan faktyczny ) – należało uznać za w pełni miarodajną.

Rozpatrując zagadnienie obecnych możliwości płatniczych pozwanego w rozumieniu art.135§1kro, Sąd w pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że zgodnie z powszechnie przyjmowanym w judykaturze poglądem, należy przez nie pojmować nie tylko faktycznie osiągane dochody, ale też takie, która osoba zobowiązana do alimentów może i powinna uzyskać przy przestrzeganiu zasad należytej staranności w ich pozyskiwaniu ( por. H. Haak, „Obowiązek alimentacyjny. Komentarz”, Toruń 1995, str. 118, teza 29).

W konsekwencji orzecznictwo sądowe przyjmuje, że osoba na której ciąży skonkretyzowany orzeczeniem Sądu obowiązek alimentacyjny wobec małoletniego dziecka, powinna uwzględnić tę okoliczność przy planowaniu swoich wszelkich obciążeń pieniężnych w taki sposób, aby nie wywarły one żadnego negatywnego wpływu na możliwość realizacji przez nią ze wspomnianego przed chwilą obowiązku. Dotyczy to w szczególności kredytów bankowych ( zob. IIICRN 236/76, a także „KRO.Komentarz”, Warszawa 2009, Lexis Nexis, str. 984, teza 15 ).

Pogląd jak wyżej był wielokrotnie w pełni aprobowany zarówno przez tutejszy Sąd Rodzinny, jak i miejscowy Sąd II instancji ( por. sprawy IIIRC 189/12, (...) 379/15 ). Podzielił go także Sąd w składzie rozpoznającym obecną sprawę.

W związku z tym zobowiązanego do alimentacji nie tłumaczy brak, lub ograniczona wysokość uzyskiwanych dochodów, jeżeli są one następstwem braku staranności, zaniedbań, lub innych nie dających się racjonalnie uzasadnić przyczyn. Dlatego rodzic nie może uchylić się od obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka jedynie na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla niego nadmierny ciężar. Jest zobowiązany podzielić się z dzieckiem nawet swymi najmniejszymi dochodami ( H. Hak, tamże, strona 119, teza 31 ).

Wynika to z oczywistego faktu, że obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, jest integralną częścią powinności rodzicielskich opisanych w art. 96§1kro w zw. z art.95§1kro.

Konsekwencją tego jest regulacja zawarta w art.136kro. Przepis ten służy ochronie usprawiedliwionego interesu osoby uprawnionej do otrzymania alimentów przed nieusprawiedliwionymi ważnymi i obiektywnymi przyczynami działaniami zobowiązanego, które sprawiły, że utracił dotychczasowe zatrudnienie, podjął mniej zyskowną pracę, albo zrzekł się prawa majątkowego.

Działania takie uznaje się z mocy art.136kro za niebyłe. Sankcja ta nie dotyka zobowiązanego jedynie wtedy, gdy z istotnych w świetle zasad doświadczenia życiowego i zasad moralnych przyczyn dochodzi do pomniejszenia jego majątku i źródeł dochodów ( zob. uchwała Sądu Najwyższego IIICZP 178/94, a także „Kro. Komentarz”, L. N., Wyd. 4, str. 990, teza 2 ).

Przenosząc powyższe na grunt ustalonego stanu faktycznego niniejszej sprawy Sąd przede wszystkim zauważył, że pozwany nie przedstawił jakichkolwiek dowodów na okoliczność, że zaciągnięcie przez niego przed 2 laty bardzo znacznego kredytu bankowego spowodowane zostało wspomnianymi przed chwilą okolicznościami.

W szczególności nie dowiódł procesowo przed Sądem ( art.6kc, art.232kpc ), czy i w jakim zakresie, decydując się na zaciągnięcie tak dużego zobowiązania ( obecna rata po 1880zł m-cznie ) uwzględnił, że nie może ono w żaden negatywny sposób wpłynąć na możliwość dalszego wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego wobec M., w tym szczególnie odpowiedniego zwiększania jego wysokości.

Co więcej, pozwany sam przyznał na rozprawie z 23 listopada b.r., że decydując się na omawiany kredyt miał pełną świadomość istnienia wspomnianego obowiązku ( k. 263 ). To, że pomylił się w swoich rachubach w tym zakresie, nie mogło zatem według Sądu skutkować aktualnie jakimikolwiek negatywnymi konsekwencjami w sferze możliwości należytej alimentacji przez pozwanego małoletniej powódki.

W konsekwencji Sąd przyjął, że zachowanie pozwanego związane z omawianym kredytem wypełniało przesłanki z art.136kro.

Tak samo negatywnie należało ocenić fakt narodzin kolejnego potomstwa pozwanego.

Także tutaj potwierdził on stanowczo i wprost, że decydując się przynajmniej na powołanie do życia pierwszych dwóch starszych córek, zdawał sobie sprawę, że ma już na utrzymaniu M. ( k. 263 ). W ślad za tym pozwany dodał, że ostatnia najmłodsza M. była nieplanowanym dzieckiem ( k. 263 ).

Jednym z podstawowych obowiązków rodzicielskich jest obowiązek troski o materialny byt posiadanego już potomstwa, który znajduje oparcie w art.95§1, art. 96§1 i art. 133§1kro. Integralną częścią tego obowiązku jest tzw. odpowiedzialne rodzicielstwo, którego istota polega na tym, że wszelkie kolejne decyzje w sferze prokreacji powinny uwzględniać konieczność pełnej realizacji wymienionego przed chwilą obowiązku względem posiadanych już dzieci. W przeciwnym wypadku, powoływanie do życia następnego potomstwa mogłoby skutkować zaniechaniem alimentacji starszych dzieci, co byłoby oczywiście sprzeczne z istotą omawianego obowiązku.

Stąd fakt narodzin następnego potomstwa pozwanego nie mógł żadną miarą uzasadniać odmowy odpowiedniego podwyższenia alimentów dla powódkę. Także w tym wypadku, z tego, że własna ocena możliwości materialnych pozwanego w tej mierze okazała się zawodna, nie można było wywodzić jakichkolwiek niekorzystnych dla M. skutków prawnych w zakresie przysługujących jej od ojca świadczeń.

Przemawiało też za tym to, że obecnym źródłem utrzymania pozwanego jest własna działalność gospodarcza. Dlatego jak podkreślono już uprzednio w tym uzasadnieniu, rzeczą samego pozwanego było i jest wykazanie należytej staranności i kreatywności w poszukiwaniu większych niż obecne dochodów z tej działalności, aby sprostać posiadanym zobowiązaniom finansowym ( por. H. Haak, „Obowiązek alimentacyjny. Komentarz”, Toruń 1995, str. 118, teza 29).

Znaczna bowiem część tych obciążeń powstała wskutek nie do końca przemyślanych co do skutków finansowych decyzji samego pozwanego ( kredyt hipoteczny z ratą 1880zł m-cznie, konieczność partycypacji w kosztach utrzymania starszych 2 córek ), albo wręcz jego nieroztropności ( potrzeba łożenia na najmłodszą kilkumiesięczną M. ).

Mając zatem na uwadze wszystkie przywołane przed chwilą okoliczności Sąd uznał, że pozwany może i powinien zapłacić powódce alimenty po 700zł m-cznie, a więc jedynie o 100zł więcej, niż sam zadeklarował na rozprawie z 23 listopada 2017r. ( k. 264 ).

Rygor natychmiastowej wykonalności i klauzulę wykonalności ( punkt 2 wyroku ) nadano na podstawie art.333§1pkt.1kpc i art.1082kpc.

O kosztach sądowych w sprawie ( punkty 3 wyroku ) rozstrzygnięto na podstawie art. art.96ust.1pkt.2, art.113ust.1 Ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U. 2010, Nr 90, poz. 594 ze zm. ), natomiast o kosztach zastępstwa procesowego ( punkt 4 wyroku ) w oparciu o art.102kpc oraz §1, 2, 4, 8pkt.3 Rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu ( Dz.U. 2015. 1801 ).