Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 listopada 2017 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Kozłowska-Czabańska

Protokolant: Małgorzata Nakielska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 21 listopada 2017 r. w Warszawie

sprawy S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania S. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W.

z dnia 24 września 2015 r. znak: (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje S. P. prawo do emerytury pomostowej od dnia 01 sierpnia 2015 r.,

2.  ustala, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za powstałe opóźnienie w wypłacie należnych świadczeń,

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz S. P. kwotę 180,00 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

UZASADNIENIE

W dniu 7 października 2015r. S. P. wniósł odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. z dnia 24 września 2015r.
znak: (...), na podstawie której organ rentowy odmówił mu prawa
do emerytury pomostowej. Uzasadniając odwołanie S. P. wskazał, że pracował w szkodliwych warunkach przez 26 lat. Wyjaśnił również, że firma w której był zatrudniony już nie istnieje i nie jest w stanie uzyskać nowych dokumentów w swojej sprawie. Odwołujący wniósł o pozytywne rozpatrzenie odwołania (odwołanie k. 2 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z dnia 30 października 2015r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania S. P. na podstawie art. 477 ^{( 14)} § 1 k.p.c. Uzasadniając stanowisko organu rentowego w niniejszej sprawie działający w jego imieniu pełnomocnik wyjaśnił, że odwołującemu odmówiono prawa do emerytury pomostowej, gdyż nie udowodnił stażu pracy w warunkach szczególnych warunkach w wymiarze 10 lat. Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy
w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia odwołującego od 14 czerwca 1982r.
do 25 sierpnia 1997r. w (...) w M., ponieważ odwołujący nie przedstawił odpowiedniego zaświadczenia potwierdzającego wykonywanie prac bezpośrednio
przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest w myśl pkt 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, natomiast były pracodawca wskazał jako podstawę prawną rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że odwołujący osiągnął wiek 55 lat w dniu 14 czerwca 2015r., nie pozostaje w zatrudnieniu, legitymuje się stażem w wysokości 35 lat, 5 miesięcy
i 7 dni, a przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w warunkach szczególnych w myśl art. 32 ustawy emerytalnej, tj. prace bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu oraz włókien szklanych (odpowiedź na odwołanie k. 3 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W okresie od 14 czerwca 1982r. do 30 kwietnia 2013r. S. P.
był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...)
w M.. W powyższym okresie odwołujący pracował na stanowisku prasera tworzyw sztucznych w okresie od 14 czerwca 1982r. do 30 kwietnia 1989r., a następnie jako operator maszyn i urządzeń technologicznych w okresie od 1 maja 1989r. do 30 kwietnia 2013r. (świadectwa pracy w aktach rentowych - tom I, umowa o pracę, informacje o stanowiskach
i stawce zaszeregowania – akta osobowe odwołującego).

Następcami prawnymi ww. przedsiębiorstwa były kolejno: Fabryka (...) S.A., Fabryka (...) S.A., (...) S.A. oraz (...) S.A. ostatni z ww. wymienionych podmiotów gospodarczych ogłosił stan upadłości na przełomie 2012 i 2013 roku (zeznania świadka M. Z. k. 90 a.s. świadectwo pracy odwołującego k. 4 a.r. tom I).

Zatrudniające odwołującego przedsiębiorstwo był zakładem pracy korzystającym
z materiałów zawierających azbest, zostało wymienione w Zarządzeniu Ministra Hutnictwa
i Przemysłu Maszynowego nr 3 z dnia 30 marca 1985r. w sprawie stanowisk pracy
na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu hutnictwa i przemysłu maszynowego. Azbest był stosowany m. in. przy produkcji klocków hamulcowych i okładzin ciernych, a także stosowany jako komponent materiałów ciernych stosowanych przy szlifowaniu. Pracownicy wykonujący pracę przy azbeście otrzymywali posiłki regeneracyjne, a ich praca odbywała się w systemie czterozmianowym, po 6 godzin dziennie. Ponadto przysługiwał im dodatkowy urlop
w wymiarze 12 dni rocznie (zeznania świadków: K. Ś. k. 90-91 a.s., W. N. k. 91 a.s. i J. W. k. 91-92 a.s.).

W okresie od 14 czerwca 1982r. do 25 sierpnia 1997r. odwołujący wykonywał pracę przy produkcji okładzin ciernych. Okładziny produkowano z mieszanek, składających się
m. in z azbestu, żywicy, wełny mineralne i stalowej, wypełniaczy, utwardzaczy oraz innych substancji. Tworzenie mieszanek odbywało się przy pomocy szufli forem, odwołujący tych czynności nie wykonywał. Po stworzeniu mieszanki odwołujący używając prasy przemysłowej dokonywał jej formowania, a tak stworzony półprodukt był następnie kierowany do obróbki cieplnej celem utwardzenia. Po utwardzeniu okładziny były cięte
i szlifowane, w czym odwołujący również uczestniczył. W późniejszym okresie zatrudnienia, po objęciu stanowiska operatora maszyn, odwołujący zajmował się obróbką rozmiarową wytworzonych w powyższy sposób okładzin (zeznania odwołującego k. 32-33 a.s., zeznania świadków W. N. k. 91 a.s. i J. W. k. 91-92 a.s.).

W okresie od 26 sierpnia 1997r. do 30 kwietnia 2017r. odwołujący wykonywał prace
w przetwórstwie włókien szklanych zgodnie z poz. 22 dział IV wykaz A Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze (świadectwo pracy
k. 12 a.r. tom I a.s.).

(...) S.A., a także poprzednicy prawni tej spółki, wypłacali pracownikom odprawy w związku z wykonywaniem pracy w bezpośredniej styczności z azbestem. Ponadto ww. spółka jeszcze przed likwidacją wystawiała pracownikom z tego tytułu świadectwa pracy w związku z pracą w warunkach szczególnych (zeznania świadków: M. Z. k. 90 a.s.
i K. Ś. k. 90-91 a.s., W. N. k. 91 a.s. i J. W.
k. 91-92 a.s., akta rentowe W. N. i K. Ś.).

Na mocy decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 31 stycznia 2014r. S. P. miał przyznane prawo do świadczenia przedemerytalnego od dnia 19 grudnia 2013r. (decyzja ZUS z 19.12.2013r. k. 16 a.r. tom I).

W dniu 7 sierpnia 2015r. S. P. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziale w W. wniosek o emeryturę pomostową. Po rozpatrzeniu ww. wniosku organ rentowy wydał w dniu 24 września 2015r. decyzję znak: (...), na podstawie której odmówił mu prawa do wnioskowanego świadczenia emerytalnego, wskazując, że nie udowodnił wymaganego okresu pracy
w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 10 lat. Jednocześnie organ rentowy wskazał,
że odwołujący legitymuje się łącznym stażem pracy w wymiarze 35 lat, 5 miesięcy i 17 dni,
a także spełnia pozostałe przesłanki określone w art. 4 ww. ustawy (wniosek o emeryturę
k. 1-6 a.r., decyzja ZUS z 24.09.2015r. k. 10 a.r. tom II).

S. P. odwołał się od powyższej decyzji inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie k. 2 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonego w toku postępowania materiału dowodowego, obejmującego liczną dokumentację oraz zeznania świadków i odwołującego. Zebrane w sprawie dowody Sąd uznał za wiarygodne.

Dowodom z dokumentów, w skład których wchodziły m. in. akta osobowe odwołującego z jego okresu zatrudnienia na przełomie lat 1982-2013, akta rentowe W. N. i K. Ś. oraz dokumenty widniejące w aktach rentowych odwołującego, Sąd dał wiarę w całości w zakresie, w jakim wynikały z nich wskazane
w stanie faktycznym okoliczności. Dowody te nie były kwestionowane przez strony postępowania, a ich treść nie budziła zastrzeżeń Sądu.

Sąd dał również wiarę zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków. M. Z. pełnił funkcję prezesa spółki (...) S.A. w upadłości, zaś K. Ś. pracowała od wielu lat w zakładzie zajmując stanowisko administracyjno-finansowe, wobec czego świadkowie mieli wiedzę o specyfice produkcji w ww. przedsiębiorstwie oraz jego poprzednikach prawnych, w szczególności w zakresie stosowania materiałów zawierających azbest, jak również związanej z tym polityki kadrowo-finansowej przedsiębiorstwa wobec byłych pracowników. Z kolei W. N. i J. W. pracowali z odwołującym, byli bezpośrednimi świadkami wykonywanych przez niego obowiązków i znali warunki,
w jakich pracował. Z kolei zeznaniom odwołującego Sąd przede wszystkim dał wiarę
w zakresie, w jakim przedstawiał on fakty zbieżne z informacjami uzyskanymi z pozostałych zebranych w sprawie dowodów.

W toku postępowania Sąd przeprowadził dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy (k. 37-48 a.s., k. 58-59 a.s.), a ponadto przesłuchał biegłego na rozprawie w dniu 10 maja 2017r. (k. 89-90 a.s.). Biegły dokonał analizy załączonych
do akt sprawy dokumentów, w tym akt osobowych odwołującego, lecz nie był w stanie jednoznacznie ocenić pracy odwołującego jako pracy w warunkach szczególnych
w rozumieniu pkt 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych, wskazując,
iż „całkowitą pewność można mieć dopiero po analizie dokumentacji technicznej
i organizacyjnej zakładu pracy, która pozwoliłaby na usunięcie wszelkich wątpliwości”
(k. 48 a.s.). Mimo podejmowanych przez Sąd próby uzyskania wskazanej przez biegłego dokumentacji ostatecznie nie była ona dostępna na potrzeby niniejszego procesu, co mając
na względzie powyższe stwierdzenie biegłego uniemożliwiło oparcie się na formułowanych
w przedmiotowych opiniach wnioskach. Niemniej jednak Sądu miał na uwadze ocenę biegłego co do tego, iż nie można wykluczyć szczególnego charakteru pracy wykonywanej przez odwołującego w spornym okresie.

Sąd Okręgowy wskazuje, że ze względu na liczny zmiany organizacyjne przedsiębiorstwa, w którym odwołujący był zatrudniony na przełomie lat 1982-2013,
na potrzeby dalszych rozważań Sąd przyjął jednolitą nomenklaturę i w odniesieniu
do określenia tego przedsiębiorstwa używa nazwy(...)w M. lub (...) w M.”.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
(...) Oddziału w W. z dnia 24 września 2015r. znak: (...)było zasadne i skutkowało jej stosowną zmianą.

Spór w niniejszej sprawie koncentrował się wokół kwestii prawa odwołującego
do emerytury pomostowej. Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię nabywania przez osoby uprawnione praw emerytalnych jest ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz. U. z 2017r. poz. 1383), jednakże ustawodawca w osobnym akcie prawnym, tj. z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2017r. poz. 664 – dalej jako u.e.p.), dopuścił możliwość nabycia świadczenia emerytalnego –
w postaci emerytury pomostowej – na szczególnych zasadach, polegających na obniżeniu wieku emerytalnego o 5 lat pod warunkiem spełnienia dodatkowych przesłanek. Jedną z tych przesłanek jest konieczność udowodnienia posiadania w ściśle określonych przedziałach czasowych okresu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, przy czym należy podkreślić, że art. 3 ust.1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych zawiera autonomiczną definicję prac wykonywanych odpowiednio w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze. Wyjątkowy charakter emerytur pomostowych przejawia się przede wszystkim odmiennym ujęciem – na potrzeby tego właśnie świadczenia – pracy w warunkach szczególnych oraz pracy o szczególnym charakterze niż ustawa emerytalna. Z tych też względów emerytura pomostowa stanowi świadczenie o charakterze szczególnym,
co w konsekwencji oznacza, że wszystkie ustawowe przesłanki wymagane do jego uzyskania muszą być spełnione kumulatywnie i wykazane w sposób pewny i wiarygodny (zob. wyrok Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze VII U 1199/13). Ustawodawca w tym zakresie nie dopuszcza bowiem kolejnego odstępstwa od powyższego wyjątku. Jak wynika z powyższego, o tym, czy dany rodzaj pracy stanowi w myśl ustawy o emeryturach pomostowych pracę
w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze decyduje okoliczność, czy praca ta została wymieniona w załącznikach nr 1 i 2 do ww. ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych praca w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane
w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac
w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy. Z kolei w myśl art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych, prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Ogólne warunki uzyskania prawa emerytury pomostowej zostały określone w art. 4 ww. ustawy, zgodnie z którego treścią prawo do ww. świadczenia emerytalnego,
z uwzględnieniem art. 5-12 ustawy, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.,

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat,

3)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat
dla mężczyzn,

4)  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych
w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat
dla mężczyzn,

5)  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej,

6)  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3,

7)  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Na mocy wspomnianych wyżej art. 5-12 u.e.p. ustawodawca przewidział szczególne warunki uzyskania prawa do emerytury pomostowej w zależności od niektórych rodzajów prac wykonywanych przez pracowników, np. prace górnicze, prace maszynistów czy też prace wykonywane w portach morskich. W niniejszej sprawie odwołujący dochodził prawa do emerytury pomostowej w związku z wykonywaniem pracy określonej w punkcie 32 załącznika nr 1 do ww. ustawy, tj. pracy bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub pracy rozbiórkowych związanych z ich usuwaniem. Modyfikację ogólnych warunków uzyskania prawa do emerytury pomostowej w związku z wykonywaniem ww. rodzaju pracy reguluje art. 8 u.e.p., zgodnie z którym pracownik wykonujący prace
w szczególnych warunkach wymienione w pkt i 32 załącznika nr 1 do ustawy, który spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1, 4-7, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

1)  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn;

2)  ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej w pkt 20, 22 i 32 załącznika
nr 1 do ustawy, wynoszący co najmniej 10 lat.

Dla osób, które nie spełniają powyższych kryteriów ustawodawca przewidział dodatkową możliwość ubiegania się o prawo do emerytury pomostowej na nieco odmiennych zasadach, tj. po spełnieniu warunków określonych w art. 49 u.e.p. W myśl tego przepisu emerytura pomostowa przysługuje również osobie, która:

1)  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy,

2)  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12 ustawy,

3)  w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 2009 r. (zgodnie z art. 57 ustawy) miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

W niniejszej sprawie rozpatrywano prawo S. P. do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 u.e.p. w zw. z art. 4 i 8 tejże ustawy. Częściowe spełnienie tych przesłanek było bezsporne i zostało przyznane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych
w skarżonej decyzji. Odwołujący urodził się w dniu (...), a więc po 31 grudnia 1948r. (art. 4 pkt 1), a ponadto w dniu 14 czerwca 2015r. osiągnął wiek 55 lat (art. 8 pkt 1). Odwołujący legitymuje się również stażem pracy w łącznym wymiarze przekraczającym
25 lat (dokładnie: 35 lat, 5 miesięcy i 17 dni – art. 4 pkt 3). Organ rentowy nie kwestionował również, że przed dniem 1 stycznia 1999r. odwołujący wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 i art. 32 ustawy emerytalnej (art. 4 pkt 5), a po dniu wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych tego rodzaju pracy, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 u.e.p., nie wykonywał (art. 49 pkt 1).

Organ rentowy zakwestionował natomiast fakt posiadania przez odwołującego okres pracy w szczególnych warunkach przewidziany w art. 8 pkt 2, wynoszący co najmniej 10 lat. Argumentacja organu rentowego dotyczyła okresu zatrudnienia S. P.
w Fabryce (...) w M. od 14 czerwca 1982r. do 30 kwietnia 2013r. Zgodnie ze stanowiskiem organu rentowego świadectwa pracy z dnia 27 listopada 2013r. wystawione przez następcę prawnego ww. przedsiębiorstwa ( (...) S.A.
w Likwidacji) potwierdzają wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w okresach
od 14 czerwca 1982r. do 25 sierpnia 1997r. przy pracy z azbestem oraz od 26 sierpnia 1997r. do 30 kwietnia 2013r. przy pracy w przetwórstwie włókien szklanych w rozumieniu art. 32
i 33 ustawy emerytalnej, nie zaś w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, a brak wystawienia przez pracodawcę odpowiedniego zaświadczenia uniemożliwia uwzględnienie ww. okresów przy ustalaniu prawa do wnioskowanego przez odwołującego świadczenia.
Jak wskazano powyżej, odwołujący w toku postępowania skupił się na pierwszym
z wymienionych wyżej okresów pracy i kwestionując stanowisko organu rentowego powoływał się na fakt pracy wykonywanej bezpośrednio przy azbeście. Stąd też spór
w niniejszej sprawie sprowadzał się więc do rozważenia, czy wykonywana przez odwołującego praca w okresie od 14 czerwca 1982r. do 25 sierpnia 1997r. może zostać zakwalifikowana jako praca w szczególnych warunkach w rozumieniu stosownych przepisów ustawy o emeryturach pomostowych.

Mając na względzie istotę sprawy Sąd przeprowadził postępowanie dowodowe
w oparciu o zeznania świadków i odwołującego, a także liczne dokumenty, w tym akta osobowe odwołującego i akta rentowe osób, które pracowały z odwołującym w Fabryce (...) w M.. W ocenie Sądu całokształt ustaleń poczynionych na tle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do uznania, że sporny okres zatrudnienia S. P. może zostać uwzględniony przy ustalaniu jego prawa
do emerytury pomostowej jako okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych, a za powyższym stwierdzeniem przemawia szereg okoliczności, które należało wziąć pod uwagę.

W pierwszej kolejności Sąd miał na względzie, że prace z azbestem zostały wymienione w punkcie 32 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Pozycja ta wymienia jako prace w warunkach szczególnych, w rozumieniu art. 3 ust. 1 ww. ustawy,
„prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem”. Z kolei wskazana w świadectwie pracy odwołującego z dnia 27 listopada 2013r. pozycja wykazu A, stanowiącego załącznik
do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. jako prace w warunkach szczególnych określa „prace bezpośrednio przy przetwórstwie azbestu”. Powyższe opisy stanowisk nie są tożsame, przy czym ich redakcja prowadzi do wniosku, zgodnie z którym definicja pracy w warunkach szczególnych z azbestem w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych zawiera się
w definicji tego rodzaju pracy w myśl ustawy emerytalnej i wspomnianego rozporządzenia
z dnia 7 lutego 1983r. Pierwszy z przypadków dotyczy pracy przy przetwórstwie materiałów, które zawierały azbest, drugi zaś dotyczy bezpośrednio prac przetwórczych prowadzonych
na azbeście. Na tej podstawie w ocenie Sądu można przyjąć, że skoro pracodawca wskazał,
że odwołujący „bezpośrednio pracował przy przetwórstwie azbestu”, to jednocześnie wykonywał też prace „bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest”. Taka redakcja ww. pozycji prac nie jest w ocenie Sądu przypadkowa i przemawia
za uznaniem, iż zamiarem ustawodawcy było zagwarantowanie wcześniejszych świadczeń emerytalnych szerszej grupie pracowników, którzy pracowali przy tak szkodliwej substancji, jaką jest azbest. Stopień szkodliwości warunków pracy był bowiem niewątpliwie wyższy przy wykonywaniu czynności bezpośrednio przy azbeście, niż przy materiałach, które azbest zawierały, choćby ze względu na ilość substancji.

W oparciu o zebrane w sprawie dowody Sąd nie miał wątpliwości, że zatrudniający odwołującego zakład pracy stanowił przedsiębiorstwo przetwarzające azbest. Fabryka (...) w M. została wymieniony jako zakład przetwarzający azbest zarówno w pkt 9 poz. 9 Dział VII (w przemyśle lekkim) Załącznika nr 1 do zarządzenia nr 3 Ministra Hutnictwa i Przemysłu Maszynowego z dnia 30 marca 1985r. stanowiącym wykaz stanowisk pracy na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach, uprawniające do niższego wieku emerytalnego oraz do wzrostu emerytury lub renty inwalidzkiej, wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r., jak również w pkt 1 załącznika nr 3 do ustawy z dnia 19 czerwca 1997r.
o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (t.j. Dz. U. z 2017r. poz. 2119). Potwierdzają to również zeznania przesłuchanych w sprawie świadków, w tym byłego dyrektora następcy prawnego ww. przedsiębiorstwa oraz K. Ś., która przez wiele lat pracowała w Fabryce (...) w M. jako pracownik księgowości, zgodnie wskazywali na to, że przedsiębiorstwo zajmowało się wytwarzaniem takich produktów jak m. in. materiały cierne oraz klocki czy tarcze hamulcowe i wykorzystywało
w procesie produkcyjnym azbest. Powyżsi świadkowie wskazywali również, że pracownicy przedsiębiorstwa otrzymywali odprawy w związku z azbestem, a ponadto zakład pracy wystawiał pracownikom świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, co znajduje potwierdzenie w załączonych do akt sprawy akt rentowych W. N. i K. Ś.. W powyższym zakładzie pracy odwołujący pracował na stanowisku prasera tworzyw sztucznych, a następnie operatora maszyn i urządzeń technologicznych, wykonywał również czynności szlifierza. Co prawda
w aktach osobowych odwołującego znajdują się wzmianki o przeniesieniu go stanowiska laborant na stanowisko operator maszyn i urządzeń w czerwcu 1996r., jednakże z analizy całości dokumentacji, w szczególności poprzedzającej pismo zawierające ww. informację, wynika, że określenie stanowiska odwołującego jako laboranta było wynikiem błędu i nie mogło zaważyć na ocenie charakteru jego zatrudnienia. Stanowiska te są stanowiskami związanymi z procesem produkcyjnym, co wskazuje, że odwołujący miał bezpośrednią styczność z przetwarzanym w (...) w M. azbestem. Znajduje to potwierdzenie
w zeznaniach świadków, którzy współpracowali z odwołującym przy produkcji okładzin ciernych, wskazywał na to również w swoich zeznaniach sam odwołujący. Wykonując prace prasera, szlifierza oraz obsługi urządzeń i maszyn wykonywał prace związane
z wytwarzaniem okładzin ciernych, które powstawały z mieszanek zawierających m. in. wymienioną wyżej, szkodliwą substancję. Odwołujący, tak jak i inni pracownicy produkcyjni, ze względu na obecność azbestu oraz substancji pochodnych pracowali w systemie czterozmianowym, w wymiarze 6 godzin dziennie.

Sąd miał przy tym również na uwadze treść stanowiska przyjętego przez biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, który nie wykluczył, że zatrudnienie odwołującego mogło mieć charakter pracy warunkach szczególnych. Choć biegły wskazał,
że brak podstaw do ustalenia zawartości azbestu w materiałach, na jakich odwołujący pracował, jednakże określenie pracy przy azbeście, o którym mowa w pkt 32 załącznika
do ustawy o emeryturach pomostowych, nie uzależnia szczególnego charakteru pracy
od procentowej zawartości azbestu w materiałach, lecz od samego faktu pracy przy przetwórstwie materiałów, które tę substancję zawierają. W ocenie Sądu argumentacja biegłego mogłaby znaleźć zastosowanie w sytuacji, gdyby w danych okolicznościach ustalono, iż materiał, przy którego przetwórstwie odwołujący by pracował, zawierał jedynie śladowe, niewielkie i nieistotne dla zdrowia ilości azbestu. Taka okoliczność nie miała jednak miejsca w niniejszej sprawie, na co wskazywały wspomniane wyżej zasady organizacji pracy przewidujące krótszy wymiar pracy i system zmianowy, kwestie wypłaty odpraw pracownikom czy też wydawania im świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Nie bez znaczenia zdaniem Sądu jest również fakt, iż zatrudniający odwołująca zakład pracy został wymieniony we wspomnianym już wyżej zarządzeniu ministra hutnictwa czy też w ustawie o zakazie stosowania azbestu. Mając na względzie treść tych aktów prawnych wyróżnienie przedsiębiorstwa, w którym odwołujący pracował, wiązało się
ze szczególnymi warunkami wykonywanej w niej pracy.

Wymienione wyżej podstawy faktyczne prowadziły do uznania przez Sąd, że praca odwołującego wykonywana na przełomie 14 czerwca 1982r. do 25 sierpnia 1997r. powinna zostać zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych w myśl ustawy o emeryturach pomostowych. Co prawda umowa o zakazie ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest weszła w życie 30 dni po jej ogłoszeniu,
a więc z dniem 19 sierpnia 1997r., jednakże mając na względzie krótki odstęp czasu między datą wskazaną w świadectwie pracy a datą wejścia w życie ww. ustawy, jak również brak informacji co do tempa przebiegu zmian w zakresie produkcji przemysłowej realizowanej przez zakład pracy i związanej z tym realizacji zakazu stosowania wyrobów zawierających azbest można przyjąć ww. datę za dzień, w którym odwołujący rzeczywiście zakończył pracę z azbestem.

W tych okolicznościach Sąd Okręgowy uznał odwołanie S. P.
za zasadne. W konsekwencji Sąd, orzekając co do istoty sprawy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., w punkcie 1 sentencji wyroku zmienił skarżoną decyzję organu rentowego
z dnia 24 września 2015r. i w myśl art. 129 ustawy emerytalnej w zw. z art. 26 u.e.p. przyznał odwołującemu prawa do emerytury pomostowej od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek o jego przyznanie, tj. od dnia 1 sierpnia 2015r.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy emerytalnej o braku odpowiedzialności organu rentowego za opóźnienie w wypłacie świadczenia. Zakwalifikowanie okresu zatrudnienia odwołującego w (...) w M. jako okresu pracy w warunkach szczególnych, w wyniku którego ustalono, że odwołujący spełnia wszystkie wymogi do nabycia prawa do emerytury pomostowej, było możliwe w oparciu
o przeprowadzone w toku postępowania dowody, obejmujące m. in. zeznania świadków,
akta rentowe innych osób czy też dokumentację osobową odwołującego, uzyskaną dopiero
na etapie niniejszego postępowania. Stąd też w ocenie Sądu, mając na względzie okoliczności niniejszej sprawy, nie sposób było przypisać organowi rentowemu odpowiedzialności
za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia oraz jego wypłaty.

O kosztach postępowania Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 3 sentencji wyroku kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu w myśl art. 98 ust. 1 i 2 k.p.c. oraz ustalając ich wysokość na podstawie § 9 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r.
poz. 1800).