Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 27 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu VIII Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2017 r.

sprawy z wniosku K. W. (1)

z udziałem J. W.

o uzupełniający podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika

od postanowienia Sądu Rejonowego w Grudziądzu

z dnia 2 sierpnia 2017 r.

sygn. akt I Ns 281/17

p o s t a n a w i a :

I. oddalić apelację;

II. ustalić, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania apelacyjnego związane ze swoim udziałem w sprawie.

/SSO Małgorzata Kończal/ /SSO Marek Paczkowski/ /SSO Jadwiga Siedlaczek/

Sygn. akt VIII Ca 660/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Grudziądzu postanowieniem z dnia 2 sierpnia 2017 r. w sprawie z wniosku K. W. (1) z udziałem J. W. o uzupełniający podział majątku wspólnego postanowił:

I.  Ustalić, że w skład majątku wspólnego małżeńskiego K. W. (1) i J. W. na dzień ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, oprócz majątku objętego umową o podział majątku wspólnego z 3 września 2015 roku, wchodziły środki pieniężne na następujących rachunkach bankowych:

1)  w banku (...) S.A. w W. o numerze (...) w kwocie 8.008,93zł,

2)  w (...) S.A. w W. o numerze (...) w kwocie 266.144,55zł;

II.  Dokonać uzupełniającego podziału majątku wspólnego uczestników w ten sposób, że środki pieniężne opisane w punkcie I. przyznać na własność J. W.;

III.  Zasądzić na rzecz wnioskodawczyni K. W. (1) od uczestnika J. W. tytułem spłaty kwotę 137.076,74zł;

IV.  Opłatą od wniosku obciążyć wnioskodawczynię;

V.  Nakazać pobrać od uczestnika J. W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Grudziądzu kwotę 25zł tytułem zwrotu wydatków wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

K. W. (1)z domu P. i J. W. zawarli związek małżeński 15 sierpnia 2009 r. Związek małżeński został rozwiązany wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 1 września 2015 r., który uprawomocnił się 22 września 2015 r.

W trakcie małżeństwa uczestnicy pozostawali w ustroju wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. W dniu 3 września 2015 r. uczestnicy zawarli umowę o ustanowieniu z tym dniem rozdzielności majątkowej. W tym samym dniu uczestnicy zawarli umowę częściowego podziału majątku wspólnego w zakresie dwóch lokali mieszkalnych i dwóch samochodów. Na mocy tej umowy prawo własności lokali mieszkalnych i jednego samochodu przypadło uczestnikowi, a wnioskodawczyni prawo własności drugiego auta. W paragrafie 3 aktu notarialnego stawający określili wartość przedmiotów objętych umową na kwotę łącznie 450.000 zł. Oświadczyli również, że umowę zawierają bez żadnych spłat i dopłat oraz że nie mają względem siebie żadnych roszczeń majątkowych z tytułu łączącej ich dotychczas wspólności powyższych praw i że w ten sposób dokonany podział majątku objętego uprzednio wspólnością ustawową majątkową małżeńską wyczerpuje ich roszczenia co do tego majątku.

W trakcie sprawy sądowej z powództwa J. W. przeciwko K. W. (1) o zapłatę prowadzonej przez tut. Sąd pod sygn. akt (...)wnioskodawczyni dowiedziała się na rozprawie w dniu 5 lipca 2016 r., że były mąż posiadał w trakcie małżeństwa dwa rachunki bankowe: w (...) i (...).

Pismem z dnia 3 października 2016 r. pełnomocnik wnioskodawczyni wezwał uczestnika do dokonania dobrowolnego uzupełaniającego podziału majątku wspólnego w zakresie środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych w (...) S.A. w W. o numerze (...) i w banku (...) S.A. w W. o numerze (...), żądając przedłożenia sald tych rachunków za okres od 1 stycznia 2014 r. do 3 września 2015 r.

Pismem z 10 listopada 2016 r. pełnomocnik uczestnika stwierdził, że nie widzi możliwości dokonania dalszego podziału majątku wspólnego uczestników, gdyż aktem notarialnym z 3 września 2015 r. strony dokonały podziału całego majątku.

W piśmie z 21 listopada 2016 r. wnioskodawczyni złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia zawartego w akcie notarialnym z dnia 3 września 2015 r. dotyczącym podziału majątku wspólnego, iż objęty tym aktem podział majątku wyczerpuje jej roszczenia co do tego majątku, powołując się na błąd, albowiem nie została poinformowana, że poza dzielonymi prawami w skład majątku wspólnego wchodziły również środki finansowe na rachunkach bankowych byłego męża.

W skład majątku wspólnego małżeńskiego K. W. (1) i J. W. na dzień ustania wspólności ustawowej małżeńskiej, oprócz majątku objętego umową o podział majątku wspólnego z (...), wchodziły środki pieniężne na następujących rachunkach bankowych:

1)  w banku (...) S.A. w W. o numerze (...) w kwocie 8.008,93 zł,

2)  w (...) S.A. w W. o numerze (...) w kwocie 266.144,55 zł.

Sąd Rejonowy podzielił stanowisko wnioskodawczyni, że oświadczenia stron zawarte w paragrafie 3 aktu notarialnego z 3 września 2015 r. sporządzonego za numerem repertorium (...)o braku jakichkolwiek dalszych roszczeń względem siebie odnosiły się jedynie do praw majątkowych wymienionych w tym akcie, zgodnie z literalnym brzmieniem tych oświadczeń. Strony umowy o podział majątku wspólnego oświadczyły bowiem, że umowę zawierają bez żadnych spłat i dopłat oraz że nie mają względem siebie żadnych roszczeń majątkowych z tytułu łączącej ich dotychczas wspólności praw wymienionych w umowie i że w ten sposób dokonany podział majątku objętego uprzednio wspólnością ustawową majątkową małżeńską wyczerpuje ich roszczenia co do tego majątku. Strony nie odwołały się więc do majątku wspólnego nie objętego umową. Wnioskodawczyni w ocenie Sądu Rejonowego nie zrzekła się więc roszczeń co do tego majątku. Gdyby miała zamiar to uczynić, powinno to być wyraźnie wyartykułowane w treści umowy. Nie można przyjąć, że zrzeczenie się roszczeń nastąpiło w sposób dorozumiany.

Podział majątku wspólnego dokonany aktem notarialnym z dnia (...). nie obejmował zatem wszystkich składników majątku wspólnego uczestników, lecz jedynie składniki wymienione w treści tego aktu, co zgodnie z art. 1038 § 2 k.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. było dopuszczalne.

W tej sytuacji Sąd Rejonowy dokonał uzupełniającego podziału majątku wspólnego małżeńskiego uczestników, przyznając J. W. środki na rachunkach bankowych założonych na jego nazwisko (art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 688 k.p.c. oraz art. 211 i 212 § 2 k.c.).

Żaden z uczestników nie żądał ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, zatem ich udziały, zgodnie z treścią art. 43 § 1 k.r.o., były równe. Z tego względu Sąd Rejonowy zasądził na rzecz wnioskodawczyni spłatę w wysokości połowy środków finansowych przyznanych uczestnikowi (art. 212 § 2 k.c.).

O kosztach postępowania w punkcie IV. sentencji postanowienia orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. Rozstrzygnięcie zawarte w punkcie V. sentencji postanowienia znajduje podstawę w treści art. 520 § 1 k.p.c. oraz art. 83 ust. 2 i art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2016 r. poz. 623), gdyż uczestnik nie ujawnił środków na rachunkach bankowych i Sąd Rejonowy był zobowiązany z urzędu pozyskać informację o tych środkach, a następnie pokryć koszty uzyskania tych informacji.

Apelację od postanowienia wniósł uczestnik postępowania, zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

- naruszenie przepisów postępowania polegające na przyjęciu wniosku jako wniosku o wydanie postanowienia uzupełniającego w sytuacji, gdy wniosek winien być rozpoznany jako wniosek o podział całego majątku objętego wspólnością ustawową,

- naruszenie przepisów postępowania polegające na nieustaleniu rzeczywistego na dzień ustania wspólności składu i wartości majątku, a nie tylko jego części, przez co Sąd Rejonowy nie ustalił, czy niniejsze postępowanie oraz sporządzony w dniu 3.09.2015r. akt notarialny dotyczą całego majątku objętego wspólnością,

- przepisów prawa materialnego, to jest art. 88 §2 k.c. przez jego błędne zastosowanie.

W oparciu o powyższe zarzuty uczestnik postępowania wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i oddalenie wniosku oraz zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika postępowania kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Grudziądzu.

Wnioskodawczyni wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od uczestnika postępowania na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja była bezzasadna.

W pierwszej kolejności podkreślenia wymaga, iż w ocenie Sądu Okręgowego ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy były prawidłowe, a ocena dowodów dokonana przez Sąd I instancji zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego nie wykraczała poza granice wyznaczone dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. W związku z tym Sąd Okręgowy te ustalenia w całej rozciągłości podziela, czyniąc je własnymi, bez potrzeby ponownego ich przywoływania.

Przechodząc do analizy zarzutów apelacji przede wszystkim zważyć należy, że chybiony okazał się zarzut naruszenia prawa materialnego, tj. art. 88 § 2 k.c. Stosownie do powołanego przepisu, uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu lub groźby wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał. Wbrew stanowisku apelującego, Sąd I instancji nie zastosował przedmiotowego przepisu ustawy do ustalonego w sprawie stanu faktycznego, nie powołał go także w podstawie prawnej zaskarżonego rozstrzygnięcia. Już zatem chociażby z tego względu zarzut apelacji odnośnie naruszenia wymienionej normy prawnej poprzez jej błędne zastosowanie jest oczywiście bezzasadny.

Mając niniejsze na uwadze, Sąd Okręgowy w pełni aprobuje stanowisko Sądu Rejonowego co do tego, że oświadczenia stron zawarte w paragrafie 3 aktu notarialnego umowy o podział majątku wspólnego, rep.(...)o braku jakichkolwiek dalszych wzajemnych roszczeń odnosiły się jedynie do praw majątkowych wymienionych w tym akcie, a zatem zgodnie z literalnym, jednoznacznym brzmieniem treści tych oświadczeń. Wnioskodawczyni nie zrzekła się zaś roszczeń co do majątku wspólnego nie objętego przedmiotową umową.

W konsekwencji, w okolicznościach niniejszej sprawy nie może być mowy o działaniu wnioskodawczyni pod wpływem błędu co do treści czynności prawnej, skoro treść tej czynności jest jasna, precyzyjna i nie nasuwa jakichkolwiek wątpliwości. Z § 3 umowy o podział majątku z dnia (...) wynika wprost, iż jej strony nie mają względem siebie żadnych roszczeń majątkowych z tytułu łączącej je dotychczas wspólności „powyższych” praw, a więc tych, jakie zostały wymienione w § 2 umowy. Mowa tam wyłącznie o prawie własności lokali mieszkalnych nr (...) w G. przy ul. (...), a także o prawie własności dwóch samochodów osobowych: marki S. (...), nr rej. (...) oraz marki H., typ (...) 2.2l - (...) o nr rej. (...). Tym samym, oświadczenie wnioskodawczyni o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli zawartego w piśmie z dnia 21 listopada 2016 r., tak w ocenie Sądu I, jak i II instancji okazało się bezskuteczne i nie miało wpływu na treść zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Wobec zaś ustalenia przez Sąd Rejonowy, iż akt notarialny umowy o podział majątku nie obejmuje całości składników majątku wspólnego, którego to zresztą ustalenia nie kwestionował sam skarżący, w pełni uzasadnione było przeprowadzenie podziału uzupełniającego majątku wspólnego w sposób określony w zaskarżonym postanowieniu.

Jednocześnie za bezpodstawny należało uznać zarzut naruszenia art. 684 k.p.c. w sytuacji, w której pozostałe składniki majątku wspólnego w postaci środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych w banku (...) S.A. w W. o nr (...) oraz w (...) S.A. w W. o nr (...), nieobjęte podziałem umownym zostały przez Sąd Rejonowy, zostały w sposób jednoznaczny ustalone w oparciu o dowody z dokumentów, a żadna ze stron, w tym skarżący, nie wykazała jakiejkolwiek inicjatywy dowodowej w celu wykazania innych jeszcze składników tego majątku. Bezzasadna była przy tym argumentacja uczestnika, w świetle której Sąd I instancji nie zobowiązał go do wniesienia odpowiedzi na wniosek, wskutek czego nie mógł się on ustosunkować do treści wniosku, w tym powołać dowodów na okoliczność ustalenia składników majątku wspólnego. Brak tego rodzaju zobowiązania nie uniemożliwił bowiem uczestnikowi zajęcia stanowiska w sprawie, czy to na piśmie, czy ustnie na rozprawie, tym bardziej, że uczestnik odebrał odpis wniosku wraz z załącznikami oraz został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy (k.50 akt), na który nie stawił się (vide: protokół rozprawy przed Sądem Rejonowym z dnia 26 lipca 2017 r. - k.51 akt). Uczestnik postępowania nie podjął żadnych działań mających na celu przedstawienie Sądowi I instancji innych składników majątkowych, które jego zdaniem powinny być objęte uzupełniającym podziałem majątku wspólnego.

Z wymienionych wyżej względów, zarzuty podniesione w apelacji okazały się niezasadne.

Mając na względzie powyższe, apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c., o czym orzeczono w pkt I. sentencji postanowienia.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na mocy art. 520 § 1 k.p.c.

/SSO Jadwiga Siedlaczek/ /SSO Marek Paczkowski/ /SSO Małgorzata Kończal/