Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 grudnia 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Bożena Szponar - Jarocka (spr.)

Sędziowie: SA Sławomir Bagiński

SA Teresa Suchcicka

Protokolant: Agnieszka Charkiewicz

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2017 r. w B.

sprawy z odwołania E. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B.

o prawo do emerytury w wieku obniżonym

na skutek apelacji wnioskodawcy E. K.

od wyroku Sądu Okręgowego w Białymstoku V Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 7 czerwca 2017 r. sygn. akt V U 221/17

I.  oddala apelację,

II.  zasądza od E. K. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za II instancję.

SSA Teresa Suchcicka SSA Bożena Szponar - Jarocka SSA Sławomir Bagiński

III AUa 511/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 3.03.2017 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił E. K. prawa do emerytury, uznając, że nie spełnia on warunków określonych w art. 184 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 32 ustawy emerytalnej oraz w związku z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 II 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Na dzień 1 stycznia 1999 r. E. K. udowodnił 24 lata 6 miesięcy 3 dni okresów składkowych i nieskładkowych zamiast wymaganych 25 lat. Do ogólnego okresu zatrudnienia Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił okresu niewykonywania pracy po odbyciu służby wojskowej od 25 III 1982 r. do 20 IV 1982 r. oraz dnia 23 XI 1983 r. nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Sąd Okręgowy w Białymstoku wyrokiem z dnia 7 VI 2017 r. oddalił odwołanie. Jednym z warunków uzyskania prawa do emerytury na podstawie art. 184 ust. 1 ustawy emerytalnej jest posiadanie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze 25 lat (art. 27 pkt 2 ustawy).

Z ustaleń Sądu I-ej instancji wynika, że wnioskodawca legitymuje się łącznym okresem składkowym i nieskładkowym w wymiarze 24 lata 6 miesięcy 3 dni. Na rozprawie przed Sądem Okręgowym E. K. podał, że do okresu ubezpieczeniowego powinien być mu uwzględniony okres pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie wakacji szkolnych od 1971 r. do 15 IX 1974 r. tj. do rozpoczęcia pracy zawodowej. Odwołujący nie wnosił o zaliczenie powyższego okresu do ogólnego stażu ubezpieczeniowego w trakcie postępowania przed organem rentowym. Domagał się też zaliczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców wykonywanej w okresach urlopów wypoczynkowych w trakcie zatrudnienia w (...) i MB oraz w następnych zakładach pracy do lat 90-tych.

Sąd Okręgowy, powołując się na przepis art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS stwierdził, że okresy wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym podlegają uwzględnieniu nie wcześniej niż od ukończenia 16-go roku życia, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia innych ustalonych okresów składkowych i nieskładkowych, jeżeli są one krótsze od okresu wymaganego. Nie mogą być też liczone podwójnie w zbiegu z innymi okresami. Na podstawie art. 11 ustawy emerytalnej jeżeli okresy, o których mowa w art. 6, 7 i 10 zbiegają się w czasie, przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okres korzystniejszy. Zdaniem Sądu brak jest podstaw do uwzględnienia okresu od 1 IX 1972 r. do 10.06.1974 r. jako pracy w gospodarstwie rolnym rodziców, bowiem okres ten został zaliczony jako okres składkowy z tytułu zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę młodocianego w celu nauki zawodu z (...) Sp. z o.o. Nie ma też możliwości uwzględnienia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w okresach urlopów wypoczynkowych podczas zatrudnienia. Wskazane wyżej okresy nie mogą zostać zaliczone podwójnie tj. raz jako okres zatrudnienia i kolejny raz jako praca w gospodarstwie rolnym.

W przypadku E. K. możliwe jest jedynie zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 17 VI 1974 r. do 16 IX 1974 r. Po uwzględnieniu tego okresu, wnioskodawca i tak nie będzie nadal posiadał co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Wskazując na powyższe okoliczności Sąd I-ej instancji orzekł na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 kpc.

Apelację od powyższego wyroku wniósł E. K. domagając się przyznania emerytury po uwzględnieniu do okresów ubezpieczenia pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 17 VI 1974 r. do 16 IX 1974 r. oraz od XI 1993 r. do VI 1994 r.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest nieuzasadniona.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 w zw. z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy z dnia 17 XII 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczonym urodzonym po 31 XII 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, czyli 1 stycznia 1999 r. osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku 60 lat dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat. Z powołanych regulacji wynika, że stwierdzenie w postępowaniu sądowym nabycia przez ubezpieczonego uprawnień emerytalnych w obniżonym wieku, wymaga poczynienia przez sąd orzekający stosownych ustaleń faktycznych m.in. na okoliczność legitymowania się przez ubezpieczonego w dniu 1 I 1999 r. stażem emerytalnym (okresami składkowymi i nieskładkowymi) w wymiarze co najmniej 25 lat.

W przypadku wnioskodawcy organ rentowy uwzględnił jako okresy składkowe następujące okresy pracy:

a)  od 1.09.1971 r. do 16.06.1974 r. jako pracownik młodociany – uczeń Szkoły Przyzakładowej odbywający praktyczną naukę zawodu – 2 lata 9 miesięcy 16 dni,

b)  od 17.09.1974 r. do 8.01.1980 r. jako pracownik (...) Sp. z o.o. w B.,

c)  okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 9.01.1980 r. do 24.03.1982 r.

tj. łącznie – 10 lat 3 miesiące i 25 dni

d)  od 23.04.1983 r. do 15.09.1991 r. (za wyjątkiem 23 XI 1983 r., który był nieusprawiedliwioną nieobecnością w pracy – k. 16 akt kapitału początkowego) – 9 lat 4 miesiące 22 dni,

e)  od 16.09.1991 r. do 10.11.1993 r. w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i (...) w B. (w tym od 8.03.1993 r. do 21.03.1993 r. – tj. 14 dni i od 17.08 do 21.08.1993 r. – tj. 5 dni okresy pobierania zasiłku chorobowe jako okresy nieskładkowe) tj. 2 lata 1 miesiąc 8 dni okresów składkowych i 19 dni okresów nieskładkowych,

f)  od 17.11.1993 r. do 16.06.1994 r. i od 12.05.1995 r. do 3.10.1995 r. – okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych – 11 miesięcy 23 dni,

g)  okres pracy od 5.05.1997 r. do 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie Produkcyjno-Usługowym (...) w B. (w tym okres nieskładkowy od 7.09.1997 r. do 11.09.1997 r. – 5 dni) i okres składkowy 1 rok 7 miesięcy 27 dni.

Powyższe okresy zatrudnienia po zsumowaniu wynoszą 24 lata 5 miesięcy 9 dni okresów składkowych i 24 dni okresów nieskładkowych tj. łącznie 24 lata 6 miesięcy 3 dni.

Słusznie Sąd I-ej instancji uznał, że nie ma podstaw do uwzględnienia odwołującemu okresu pracy w gospodarstwie rolnym rodziców w czasie wakacji w trakcie nauki w szkole od 1.09.1971 r. do 16.06.1974 r., bowiem okres ten został wnioskodawcy zaliczony jako okres praktycznej nauki zawodu. Podwójne wliczanie tego samego okresu do celów związanych z ustaleniem uprawnień emerytalnych nie jest prawnie możliwe.

Nie podlega także uwzględnienieu do okresów składkowych lub nieskładkowych okres niewykonywania przez odwołującego pracy od 25.03.1982 r. do 20.04.1982 r. po zakończeniu odbywania służby wojskowej. Niesporne jest, że E. K. został zwolniony z czynnej służby wojskowej z dniem 24.03.1982 r.

Przed powołaniem do służby wojskowej tj. do 9.01.1980 r. wnioskodawca był zatrudniony w (...) Przedsiębiorstwie (...) w B., zaś po zakończeniu służby wojskowej od 23.04.1982 r. rozpoczął pracę w Wojewódzkim Przedsiębiorstwie (...) w B..

Zgodnie z art. 120 ust. 1 ustawy z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity Dz.U. 2017 r. 1430) w brzmieniu obowiązującym w IV 1982 r. – Pracownikowi, który w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjął pracę u pracodawcy, u którego był zatrudniony w dniu powołania do tej służby, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy. Przepis ten określał uprawnienia pracownika kończącego odbywanie służby wojskowej i jednocześnie obowiązki zakładu pracy w zakresie stosunku pracy. Termin 30 dni wymieniony we wskazanym przepisie jest terminem, w którym pracownik ma wyrazić wolę powrotu do pracy, ale nie może być zaliczony jako okres składkowy bądź nieskładkowy z tej przyczyny, że brak jest w dyspozycji wymienionego przepisu jakichkolwiek uregulowań w tym zakresie. Przepis ten mówi wyłącznie o zaliczeniu do uprawnień wynikających ze stosunku pracy jedynie okresu odbywania czynnej służby wojskowej.

Przepis art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że do okresów składkowych zalicza się okresy czynnej służby wojskowej w Wojsku Polskim lub okresy jej równorzędne albo okresy zastępczych form tej służby, nie zaś okresy przerwy w zatrudnieniu po zakończeniu odbywania służby wojskowej.

Wbrew żądaniom zawartym w apelacji nie ma również możliwości uwzględnienia do okresów ubezpieczenia E. K. okresów pracy w gospodarstwie rolnym rodziców podczas przerwy w zatrudnieniu od XI 1993 r. do VI 1994 r., okres ten bowiem został uwzględniony przez organ rentowy jako okres składkowy na podstawie art. 79 ust. 1 ustawy z 20.04.2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w związku z otrzymywaniem w tym okresie przez wnioskodawcę zasiłku dla bezrobotnych. Ponadto należy też zwrócić uwagę, iż z mocy art. 10 ust. 1 pkt 3 przy ustalaniu emerytury jako okresy składkowe mogą być uwzględnione okresy pracy w gospodarstwie rolnym przypadające przed dniem 1.01.1983 r. Nie ma także podstawy prawnej do uwzględnienia wnioskodawcy drugi raz do okresów składkowych pracy w gospodarstwie rolnym w okresach urlopów wypoczynkowych. Okresy urlopów wypoczynkowych są okresami zatrudnienia i zostały E. K. zaliczone z tego tytułu do okresów składkowych.

Zatem w wypadku odwołującego istniała jedynie możliwość uwzględnienia do okresów składkowych z mocy art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy emerytalnej pracy w gospodarstwie rolnym rodziców od 17 VI 1974 r. do 16 IX 1974 r. (3 miesiące). Po zaliczeniu tego okresu odwołujący nadal nie będzie legitymował się wymaganym co najmniej 25-letnim okresem składkowym nieskładkowym. Z tych przyczyn E. K. nie spełnia warunków do otrzymania prawa do emerytury w wieku obniżonym.

O kosztach zastępstwa procesowego za II instancję Sąd Apelacyjny orzekł na mocy art. 98 kpc i § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 5 XI 2015 r. 2015.1804).

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 385 kpc.

SSA Teresa Suchcicka SSA Bożena Szponar - Jarocka SSA Sławomir Bagiński