Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

G., dnia 24 października 2017r

Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

Protokolant: Yuliya Kaczor

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 października 2017r

sprawy z powództwa Zakładu (...) i Ulic (...) z siedzibą w P.

przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zniesienie służebności gruntowej

1.  znosi bez wynagrodzenia służebność gruntową polegającą na prawie przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki (...) na rzecz nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...) ( (...)) Sądu Rejonowego w Gdyni, obciążającą nieruchomość położoną w G. przy ul. (...), objętą księgą wieczystą nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni, stanowiącą własność Skarbu Państwa i przedmiot użytkowania wieczystego powoda Zakładu (...) i Ulic (...) w P.;

2.  zasądza od pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz powoda Zakładu (...) i Ulic (...) z siedzibą w P. kwotę 547 zł. (pięćset czterdzieści siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygnatura akt: I C 52/17

UZASADNIENIE

Powód Zakład (...) i Ulic (...) spółka jawna z siedzibą w P. wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta G. oraz (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., domagając się zniesienia służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki (...) na rzecz nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...) ( (...)) Sądu Rejonowego w Gdyni, obciążającą nieruchomość położoną w G. przy ul. (...), objętą księgą wieczystą nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni, stanowiącą własność Skarbu Państwa i przedmiot użytkowania wieczystego powoda Zakładu (...) i Ulic (...) w P..

W uzasadnieniu pozwu powód podniósł, iż jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonej w G. przy ul. (...) stanowiącej działki nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...). W dziale III. tej księgi wpisanych jest kilka służebności drogi koniecznej, w tym służebność gruntowa ustanowiona na rzecz nieruchomości objętej księgą nr (...) ( (...)) stanowiącej działkę nr (...). Stan wynikający z tego wpisu nie znajduje odzwierciedlenia w rzeczywistym stanie nieruchomości, albowiem żadna z obciążonych działek nie jest objęta księgą wieczystą nr (...), przez nieruchomość obciążoną nie przebiega droga asfaltowa, a nieruchomość będąca przedmiotem użytkowania wieczystego powoda oraz nieruchomość władnąca nie przylegają do siebie ani nie znajdują się w bliskim sąsiedztwie. Nadto, nieruchomość władnąca posiada samodzielny dostęp do drogi publicznej, do korzystania z którego nie musi korzystać z nieruchomości obciążonej. Przedmiotowy stan powstał na skutek licznych przekształceń gruntów położonych w G. obręb W., obejmujących obszar tzw. dawnego P.. Od lat dziewięćdziesiątych XX w. obszar ten ulegał kilkukrotnym procesom scalania i dzielenia działek. Nieruchomość obciążona powoda powstała wskutek wydzielenia z nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...). Wraz wydzieleniem nieruchomości znajdującej się w użytkowaniu wieczystym powoda doszło do przepisania do założonej dla tej nieruchomości księgi wieczystej wszystkich służebności obciążających nieruchomość dzieloną. W trakcie dokonywania tych czynności nie sprawdzono czy nowo wydzielone nieruchomości faktycznie wykorzystywane są do wykonywania służebności gruntowych oraz czy są niezbędne dla zapewnienia należytego korzystania z nieruchomości władnącej. Powód podjął szereg działań zmierzających do uregulowania stanu prawnego i zwolnienia nieruchomości ze zbędnych obciążeń, w tym zwrócił się do pozwanych z propozycją ugodowego rozwiązania zaistniałej sytuacji. W wyniku tego Skarb Państwa złożył oświadczenie o zgodzie na wykreślenie wszystkich przysługujących mu służebności, natomiast drugi z pozwanych nie wyraził zgody na zniesienie służebności gruntowej. Zdaniem powoda służebność gruntowa przejazdu i przechodu nie ma dla nieruchomości władnącej jakiegokolwiek znaczenia społeczno-gospodarczego i nie jest konieczna dla korzystania z nieruchomości władnącej, gdyż nie jest wykonywana, stąd powód posiada interes prawny w zniesieniu służebności bez wynagrodzenia.

(pozew k. 2-3)

W odpowiedzi na pozew pozwany Skarb Państwa oświadczył, że nie kwestionuje żądania pozwu i jego ocenę pozostawia do uznania Sądu.

(odpowiedź na pozew k. 32)

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa. Pozwana spółka wskazała, że nigdy nie sprzeciwiała się w sposób zdecydowany wykreśleniu służebności, a jedynie podnosiła, że uwzględnienie wniosku powoda na dzień udzielenia odpowiedzi nie jest możliwe. Po otrzymaniu pozwu pozwana po raz kolejny przeanalizowała sprawę i uznała, że w chwili obecnej nie jest możliwe wyrażenie zgody do czasu wyraźnego i jasnego stanowiska Prezydenta Miasta G. dotyczącego uregulowania statusu drogi wyjazdowej z działki pozwanej. W chwili obecnej jedyna droga dostępna prowadzi m.in. przez działkę (...), która jest we władaniu Skarbu Państwa jako właściciela i podmiotu (...) firmy (...).

(odpowiedź na pozew k. 36-37)

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód Zakład (...) i Ulic (...) spółka jawna z siedzibą w P. jest użytkownikiem wieczystym nieruchomości położonej w G. przy ul. (...) stanowiącej działki nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(okoliczność bezsporna)

Na podstawie umowy sprzedaży warunkowej zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 28 kwietnia 1997r. przed notariusz W. R. prowadzącą kancelarię notarialną w G. rep. A 2069/1997 użytkownik wieczysty nieruchomości objętej księgą wieczystą nr (...) ustanowił na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości i własności budynków stanowiących odrębne nieruchomości objętych księgą wieczystą nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni na rzecz każdoczesnego wieczystego użytkownika działek: nr (...) obszaru 4.228 m ² i nr 27/5 obszaru 9.546 m ² służebność gruntową polegającą na prawie przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki nr (...).

Na mocy umowy zawartej w formie aktu notarialnego w dniu 10 lipca 1997r. przed notariusz W. R. prowadzącą kancelarię notarialną w G. rep. A 3700/1997 dotychczasowy właściciel zbył prawo użytkowania wieczystego działek: nr (...) obszaru 4.228 m ² i nr 27/5 obszaru 9.546 m ². Jednocześnie strony umowy wniosły o odłączenie wyżej opisanych działek z księgi wieczystej nr (...) i założenie dla nich nowej księgi wieczystej z wpisem służebności określonej w powołanej wyżej umowie warunkowej w dziale I-Sp nowo założonej księgi wieczystej i w dziale III. księgi wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni.

Dla działek nr (...) obszaru 4.228 m ² i nr 27/5 obszaru 9.546 m ² została założona księga wieczysta nr (...). W dziale I-Sp tej księgi została wpisana służebność gruntowa polegająca na prawie przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki nr (...). Następnie w wyniku podziału działki nr (...) powstała m.in. działka nr (...) o obszarze 4.651 m ².

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o umowę przeniesienia prawa użytkowania wieczystego z dnia 10 lipca 1997r. k. 1-2 akt księgi wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni, umowa sprzedaży warunkowej z dnia 28 kwietnia 1997r. k. 3-4 tamże, dział I-Sp księgi wieczystej k. 68v tamże, wykaz zmian gruntowych k. 16 tamże)

W dziale II. księgi wieczystej nr (...) jako właściciel wpisany jest Skarb Państwa, zaś jako użytkownik wieczysty (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

(okoliczności bezsporne)

Nieruchomość obciążona objęta księgą wieczystą nr (...) ulegała licznym podziałom i scaleniom.

(dowód: wykazy zmian gruntowych [w:] akta księgi wieczystej nr GD1Y/00038182/2 Sądu Rejonowego w Gdyni)

W związku z odłączeniem działek z księgi wieczystej nr (...) i założeniem dla nich księgi wieczystej nr (...) z urzędu do działu III. nowo założonej księgi wieczystej nr (...) przeniesiono wpis o następującej treści: „służebność gruntowa polegająca na prawie przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki nr (...) na rzecz nieruchomości objętej Kw nr (...). Tu przeniesiono do współobciążenia z urzędu z Kw. nr (...) w związku z wnioskiem Dz.Kw 6515/07 z dnia 11.04.2007 r. G. 10.11, wpisano dnia 18 czerwca 2007 r.”.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o odpis z księgi wieczystej nr (...) k. 6-8)

W odpowiedzi na wezwanie powoda, pismem z dnia 22 listopada 2016r. Prezydent Miasta G. w imieniu Skarbu Państwa oświadczył, iż jako właściciel nieruchomości objętej księgą wieczystą KW (...) rezygnuje ze służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez działki (...).

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o pismo z dnia 22 listopada 2016r. k. 12-14)

Pismem z dnia 31 października 2016r. powód zwrócił się również do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o wyrażenie zgody na wykreślenie wyżej opisanej służebności gruntowej. Pozwany nie wyraził jednak zgody na wykreślenie służebności.

(okoliczność bezsporna ustalona w oparciu o pismo powoda z dnia 31 października 2016r. wraz z dowodem doręczenia k. 16-20)

Działki znajdujące się w użytkowaniu wieczystym powoda oraz działka pozwanych nie graniczą ze sobą.

(dowód: wydruk mapy z internetowego serwisu Wydziału Geodezji Urzędu Miasta G. k. 11)

Przez nieruchomość znajdującą się w użytkowaniu wieczystym powoda nie przebiega droga asfaltowa.

(okoliczność bezsporna)

W dniu 12 stycznia 2010r. powód wniósł pozew przeciwko Skarbowi Państwa – Prezydentowi Miasta G. oraz (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o zniesienie służebności gruntowej polegającej na prawie przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki (...) na rzecz nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...) ( (...)) Sądu Rejonowego w Gdyni, obciążającą nieruchomość położoną w G. przy ul. (...), objętą księgą wieczystą nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni.

W odpowiedziach na pozew pozwani Skarb Państwa – Prezydent Miasta (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. uznali powództwo i wyrazili zgodę na wykreślenie służebności.

Wyrokiem z dnia 9 kwietnia 2010r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 53/10 Sąd Rejonowy w Gdyni uwzględnił powództwo w całości. Wyrok uprawomocnił się w dniu 4 maja 2010r.

(okoliczności bezsporne ustalone w oparciu o pozew z załącznikami k. 5-37 akt sprawy o sygnaturze I C 53/10 Sądu Rejonowego w Gdyni, odpowiedź na pozew k. 46 i 50 tamże, wyrok z dnia 9 kwietnia 2010r. k. 67 tamże)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd w całości ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową oraz dokumentów znajdujących się w aktach księgi wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gdyni o numerze (...), a także aktach Sądu Rejonowego w Gdyni o sygnaturze I C 53/10. W ocenie Sądu brak było jakichkolwiek podstaw do kwestionowania wiarygodności i autentyczności powołanych wyżej dokumentów. Większość spośród wymienionych powyżej dokumentów miała charakter dokumentów urzędowych (odpisy z ksiąg wieczystych, akty notarialne, wyrok w sprawie I C 53/10), zaś w toku niniejszego postępowania żadna ze stron nie kwestionowała w trybie przepisów art. 252-253 k.p.c. przysługujących tym dokumentom domniemań autentyczności oraz prawdziwości treści powołanych dokumentów z prawdą. Sąd także nie doszukał się żadnych okoliczności mogących wzbudzać wątpliwości co do wyżej wskazanych dokumentów.

W niniejszej sprawie strona powodowa domagała się zniesienia bez wynagrodzenia służebności gruntowej w postaci prawa przejazdu i przechodu przez istniejącą drogę asfaltową przebiegającą przez działki (...) na rzecz nieruchomości objętej księgą wieczystą numer (...) ( (...)) Sądu Rejonowego w Gdyni, a obciążającą nieruchomość położoną w G. przy ul. (...), objętą księgą wieczystą nr (...) Sądu Rejonowego w Gdyni, będącą w użytkowaniu wieczystym powoda. Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 295 k.c., zgodnie z którym jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia. Jak wskazuje się w judykaturze przepis art. 295 k.c. ma na uwadze przede wszystkim użytek gospodarczy służebności dla nieruchomości władnącej. Przepis ten uzależnia możliwość zniesienia służebności od utraty „wszelkiego jej znaczenia”. Istotne dla rozstrzygnięcia jest to, czy nieistnienie znaczenia służebności ma miejsce w chwili orzekania (por. wyrok SN z dnia 12 grudnia 2000r., V CKN 163/00, L.). Utrata znaczenia służebności w rozumieniu art. 295 k.c. zachodzi jedynie wtedy, gdy służebność przestanie przynosić jakąkolwiek korzyść gospodarczą nieruchomości władnącej. Miałoby to miejsce wówczas (z wyłączeniem jednak działań właścicieli nieruchomości służebnej, sprzecznych z treścią służebności gruntowej), gdyby przesłanki, dla których nastąpiło ustanowienie służebności, przestały istnieć (por. wyrok SN z dnia 28 listopada 1997r., II CKN 478/97, L.). Nadto, jak wskazuje się w doktrynie zwolnienie nieruchomości służebnej od ciężaru służebności będzie mogło mieć miejsce dopiero wtedy, gdy służebność gruntowa nie zwiększa w żaden sposób użyteczności nieruchomości władnącej, nie przynosi jej żadnych korzyści. Zasada ta wynika z ogólnego założenia, że służebność gruntowa, która ogranicza cudze prawo własności jest usprawiedliwiona tylko wtedy, gdy zwiększa użyteczność nieruchomości władnącej (art. 285 § 2 kc) (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2017). Okoliczność utraty wszelkiego znaczenia służebności gruntowej dla nieruchomości władnącej powinna zostać wykazana przez właściciela nieruchomości obciążonej. Ocena jednak, czy przesłanka "utraty wszelkiego znaczenia służebności gruntowej" rzeczywiście występuje, powinna być dokonywana z perspektywy każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej. Przy ocenie utraty wszelkiego znaczenia służebności gruntowej dla nieruchomości władnącej powinno się uwzględniać w szczególności treść służebności, cel, w którym została ona ustanowiona, oraz społeczno-gospodarcze przeznaczenie nieruchomości władnącej. Z dorobku orzecznictwa wynika, że "utrata wszelkiego znaczenia" tylko wtedy stanowi podstawę zniesienia służebności gruntowej na podstawie art. 295 kc, gdy ma charakter obiektywny i trwały. Utrata wszelkiego znaczenia służebności gruntowej nie występuje, gdy zwiększa ona użyteczność nieruchomości władnącej chociażby przez krótki okres w roku, np. w czasie jesiennych deszczy lub wiosennych roztopów (por. K. Osajda, Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. 17, 2017). Utrata wszelkiego znaczenia służebności może wyrażać się w trwałym zaprzestaniu jej wykonywania (por. M. Gutowski (red.), Kodeks cywilny. Tom I. Komentarz. Art. 1-449 ¹¹ . Warszawa, 2016). Jednocześnie należy zaznaczyć, że wieczysty użytkownik jest uprawniony do występowania z roszczeniem o zakaz wykonywania służebności drogowych, jak też zniesienie tych służebności istniejących na nieruchomości objętej prawem wieczystego użytkowania (por. uchwała SN z dnia 22 października 1968r., II CZP 98/68, L.).

W ocenie Sądu, powództwo zasługiwało na uwzględnienie, albowiem strona powodowa wykazała, że służebność gruntowa wpisana w dziale III. księgi wieczystej nr (...) nie ma żadnego znaczenia dla nieruchomości władnącej. W pierwszej kolejności należy wskazać, że sporna służebność została pierwotnie ustanowiona na prawie użytkowania wieczystego nieruchomości i prawie własności budynków stanowiących odrębne nieruchomości objętych księgą wieczystą nr (...) na rzecz każdoczesnego wieczystego użytkownika działek: nr (...) obszaru 4228 m ² i nr 27/5 obszaru 9546 m ² i została wpisana w dziale III. księgi wieczystej nr (...). Następnie, nieruchomość obciążona podlegała licznym przekształceniom, w tym podziałom i scaleniom, i część działek wskutek późniejszych czynności prawnych została przeniesiona do innych ksiąg wieczystych. Wraz z odłączanymi działkami do nowych ksiąg wieczystych z urzędu przenoszono także wszelkie obciążenia ustanowione na nieruchomości obciążonej, będącej przedmiotem podziału, w tym także ograniczone prawa rzeczowe, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów z dnia 17 września 2001r. (Dz.U. Nr 102, poz. 1122). W taki właśnie sposób przedmiotowa służebność gruntowa została przeniesiona do działu III. księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), będącej w użytkowaniu wieczystym powoda. Zatem, sporna służebność nie została ustanowiona bezpośrednio na nieruchomości powoda. Na podstawie zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego jednoznacznie można stwierdzić, że służebność w żaden sposób nie zwiększa użyteczności nieruchomości władnącej i nie przynosi jej żadnych korzyści. Przede wszystkim, co wynika z załączonej do pozwu mapy, nieruchomość znajdująca się w użytkowaniu wieczystym powoda nie graniczy z nieruchomością pozwanych. Działki te są położone w pewnej odległości od siebie, a pomiędzy nimi znajdują się jeszcze inne działki. Ponadto, w świetle oświadczenia powoda oraz pełnomocnika pozwanego Skarbu Państwa nie budzi wątpliwości, że przez nieruchomość obciążoną nie przebiega żadna droga asfaltowa, mogąca być przedmiotem wykonywania służebności. Z dołączonej mapy wynika także, że nieruchomość władnąca posiada dostęp do drogi publicznej i nie musi korzystać z nieruchomości obciążonej. Podkreślić należy, że pozwany Skarb Państwa nie kwestionował roszczenia powoda i uznał je już na etapie przedprocesowym. Natomiast pozwana spółka (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. co prawda wniosła o oddalenie powództwa, jednak nie zaprzeczyła twierdzeniom powoda o utracie przez sporną służebność wszelkiego znaczenia dla nieruchomości władnącej. Nadto, w odpowiedzi na pozew pozwana spółka nie podnosiła, aby w jakikolwiek sposób korzystała z nieruchomości obciążonej.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, iż zostały spełnione przesłanki o jakich mowa w art. 295 k.c. i uwzględnił powództwo w całości.

Z uwagi na fakt, że pozwany (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. wnosił o oddalenie powództwa należało uznać go za stronę przegrywającą niniejsze postępowanie. W związku z tym na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy, Sąd zasądził od tego pozwanego na rzecz powoda kwotę 547 zł, na którą składa się opłata sądowa od pozwu (50 zł), opłata za czynności fachowego pełnomocnika powoda – radcy prawnego w stawce minimalnej (480 zł) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).