Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 21 marca 2017 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo U. 3 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. przeciwko A. L. o zapłatę 20 452,24 złotych i zasądził od powoda na rzecz pozwanej 4817 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło po ustaleniu, że A. L. zawarła z G. Bankiem (poprzednikiem prawnym (...) Bank S.A.) umowę kredytu na kwotę 73 033,71 złotych. W dniu 20 marca 2015 r. (...) Bank S.A. wystawił przeciwko A. L. bankowy tytuł egzekucyjny z którego wynikało, że zadłużenie pozwanej wobec banku wynosiło 24 523,71 złotych z tytułu odsetek. Tytułowi temu sąd nadał klauzulę wykonalności postanowieniem z 27 kwietnia 2015 r. Na jego podstawie prowadzone było przeciwko dłużniczce postępowanie egzekucyjne, które 13 października 2015 r. zostało umorzone wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

W dniu 31 sierpnia 2015 r. (...) Bank S.A. jako komandytariusz wniósł aportem do (...) sp. z o.o. sp.k. wkład niepieniężny – wymagalne wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów i pożyczek. W tym samym dniu (...) Bank S.A. i (...) sp. z o.o. s.k.a. zawarły umowę sprzedaży udziałów (...) sp. z o.o. oraz umowę przeniesienia ogółu praw i obowiązków komandytariusza (...) sp. z o.o. s.k. Na mocy ostatniej umowy (...) sp. z o.o. s.k.a. stała się komandytariuszem spółki (...) sp. z o.o. sp. k. Uchwałą z 7 września 2015 r. wspólnicy (...) sp. z o.o. sp.k. wyrazili zgodę na wycofanie przez (...) sp. z o.o. s.k.a. (komandytariusza) wkładu niepieniężnego w postaci pakietu (...) wymagalnych wierzytelności wynikających z czynności bankowych, których stroną był (...) Bank S.A. Tym samym B. sp. o.o. s.k.a. weszła w miejsce (...) Bank S.A. jako wierzyciela. (...) sp. z o.o. s.k.a. na mocy Umowy Przeniesienia portfela z 25 września 2015 r. zbyła na rzecz U. 3 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego przysługujące jej wierzytelności, wynikające z umów bankowych zawartych przez (...) Bank S.A., a będące aportem do (...) sp. z o.o.s.k.

W dniu 30 czerwca 2016 r. U. 3 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty wystawił wyciąg z ksiąg rachunkowych Funduszu Sekurytyzacyjnego, z którego wynika, że nabył od (...) Bank S.A. wymagalną wierzytelność wobec A. L. w kwocie 20 452,24 złotych z tytułu odsetek.

Dokonując oceny materiału dowodowego, Sąd Rejonowy zawrócił uwagę, że powód przedłożył dokument określony mianem „zawiadomienie o cesji wierzytelności” z 2.10.2015 r. (k. 7). Brak jest natomiast jakiegokolwiek dowodu potwierdzającego fakt przesłania tego dokumentu pozwanej. Jeżeli chodzi o dokument na k. 79-84, stanowiący według powoda, załącznik nr 1 do umowy przeniesienia portfela z 25 września 2015 r. to jest on całkowicie nieczytelny. Dlatego nie może stanowić dowodu w sprawie.

Sąd Rejonowy podkreślił, że strona powodowa wykazała, że (...) Bank S.A. udzielił pozwanej kredytu w dniu 12 października 2009 r. oraz, że pozwana zaakceptowała wszystkie postanowienia umowy. W szczególności zobowiązała się do spłaty kredytu w wysokości i terminach określonych w umowie, w miesięcznych ratach, z których ostatnia miała być płatna do dnia 16 października 2014 r. W sprzeciwie od nakazu zapłaty A. L. zakwestionowała legitymację czynną powoda oraz zasadność i wysokość dochodzonego roszczenia.

Odnosząc się do wysokości dochodzonego roszczenia Sąd Rejonowy podkreślił, że powód w odpowiedzi na sprzeciw wskazał w jaki sposób, wyliczono przysługujące mu odsetki w łącznej kwocie 21 099,35 złotych. Jednak to wyliczenie nie jest oparte na żadnych dokumentach. W szczególności nie wynika z niego, dlaczego odsetki umowne w kwocie 6555,51 złotych wyliczone zostały do 10 stycznia 2013 r. Tym samym nie wiadomo także, dlaczego dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie wyliczone są od kwoty 6555,51 złotych. Te same kwoty odsetek wskazane są co prawda na przedstawionym bankowym tytule wykonawczym, ale skoro obecnie dokumentem tym posługuje się powód nie będący wystawcą (...), okoliczności wynikające z treści (...) powinny być wykazane stosownymi dokumentami. Powód nie wykazał kiedy kredyt został spłacony, ani od jakich dat naliczane były odsetki. Nie wiadomo także, czy miało miejsce wypowiedzenie umowy kredytu a jeżeli tak, to kiedy i czy w związku z tym kredyt postawiony został w stan natychmiastowej wykonalności. Za słuszny Sąd I instancji uznał zarzut pozwanej nieudowodnienia wysokości roszczenia. Sąd Rejonowy zauważył i to, że nie można przyjąć, iż pozwana wiedziała o dokonaniu przelewu, bo powód nie przedstawił żadnego dokumentu potwierdzającego poinformowanie pozwanej o przelewie wierzytelności.

Wszystkie powyższe okoliczności skłoniły Sąd pierwszej instancji do oddalenia powództwa. O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł powód U. 3 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W..

Zaskarżył wyrok w całości. Wniósł o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia co do kosztów postępowania apelacyjnego; ewentualnie o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów postępowania za obie instancje wraz z kosztami zastępstwa procesowego.

Apelujący zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego i procesowego, a to:

- art. 232 k.p.c. poprzez nieuzasadnione przyjęcie, że strona powodowa nie wywiązała się z obowiązku udowodnienia okoliczności, z których wywodzi skutki prawne, w szczególności w zakresie przysługiwania powodowi legitymacji czynnej oraz w zakresie wysokości i zasadności istnienia zobowiązania pozwanej, podczas gdy powód przedstawił dowody w postaci umowy z 12.10.2009 roku, bankowego tytułu egzekucyjnego z 20.03.2015 r., postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi o nadaniu temu (...) klauzuli wykonalności, postanowienia komornika sądowego o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z uwagi na jego bezskuteczność, załącznika nr 1 do umowy przeniesienia portfela z 25.09.2015 r. i wyciąg z ksiąg rachunkowych powoda, z których wynika wysokość, zasadność i wymagalność dochodzonego roszczenia;

- art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. przez dowolną a nie swobodną ocenę materiału dowodowego, dokonaną w sposób wybiórczy, a przez to uznanie przez Sąd I instancji, że powód nie wykazał swojej legitymacji czynnej oraz nie udowodnił wysokości i zasadności dochodzonego roszczenia, podczas gdy przedłożył dokumenty (wymienione powyżej), z których wynika wysokość, zasadność i wymagalność dochodzonego roszczenia;

- art. 309 k.p.c. przez jego niezastosowanie i przyjęcie, że przedłożone kserokopie wykazujące legitymację czynną oraz ww dokumenty nie poświadczone za zgodność z oryginałem nie stanowią dowodu na istnienie wierzytelności, jej wysokości i wymagalności, podczas gdy stanowią one inny środek dowodowy, co jednoznacznie wskazuje na brak rozpoznania przez Sąd I instancji sprawy;

- art. 6 k.c. przez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na uznaniu, że powód nie zadośćuczynił spoczywającemu na nim ciężarowi dowodu i nie udowodnił faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, w tym w szczególności legitymacji czynnej oraz wysokości, zasadności i wymagalności dochodzonego roszczenia, co stoi w sprzeczności z przedłożonymi do pozwu dokumentami, a w konsekwencji nie rozpoznanie istoty sprawy i zaniechanie zbadania podstaw żądania powoda;

- art. 509 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwą wykładnię polegającą na uznaniu, że powód przedłożonymi dokumentami nie wykazał przejścia na rzecz następcy prawnego, a w konsekwencji nie przysługuje mu legitymacja czynna, podczas gdy powód przedłożył do akt sprawy umowy wskazujące przejście uprawnień, które potwierdzają fakt nabycia przez powoda dochodzonej w niniejszym postępowaniu wierzytelności.

W apelacji skarżący zawarł również wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z wyciągu z elektronicznego załącznika nr 1 do Umowy przeniesienia portfela z dnia 25 września 2015 r. Powoływał się przy tym na okoliczność, że konieczność tego dowodu powstała dopiero na obecnym etapie postępowania w celu potwierdzenia, że powodowi służy legitymacja czynna oraz potwierdzenia faktu skutecznego nabycia wierzytelności i jej wysokości na dzień nabycia, jak również na okoliczność wysokości, zasadności i wymagalności dochodzonego roszczenia. Podkreślił, że przeprowadzenie wnioskowanego dowodu nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności podnieść należy, że w zaskarżonym wyroku znalazła się oczywista omyłka polegająca na błędnie użytej w jego sentencji nazwie powoda w brzmieniu: „U. 3 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Zamkniętego w W.” zamiast prawidłowej „U. 3 Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W.”. Jest to omyłka pisarska podlegająca usunięciu w trybie sprostowania na podstawie art. 350 § 1 k.p.c. Jej oczywistość nie budzi wątpliwości, a zgodnie z art. 350 § 3 k.p.c. sąd drugiej instancji uprawniony jest z urzędu sprostować wyrok sądu pierwszej instancji.

Apelacja nie jest zasadna i - jako taka – podlega oddaleniu.

Powództwo zostało oddalone jako nieudowodnione co do zasady i wysokości. Należy zatem usystematyzować kwestie dotyczące rozkładu ciężaru dowodu oraz mocy dowodowej dokumentów, na które powołuje się powód.

Niewątpliwie ustawodawca przyjął kontradyktoryjny model procesu cywilnego, czego wyrazem jest określenie reguły ciężaru dowodowego, wynikającej z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. W aktualnym stanie prawnym to na stronach spoczywa odpowiedzialność za wynik postępowania dowodowego i w konsekwencji - za wynik procesu. Są one obowiązane dokonywać czynności procesowych zgodnie z dobrymi obyczajami, dawać wyjaśnienia co do okoliczności sprawy zgodnie z prawdą i bez zatajania czegokolwiek oraz przedstawiać dowody (art. 3 k.p.c.). Wprawdzie dowodzenie własnych twierdzeń nie jest obowiązkiem strony i nie ma możliwości egzekwowania od strony aktywności w sferze dowodowej (sąd nie może nakazać czy zobowiązać do przeprowadzenia dowodu), ale to strony ponoszą negatywne konsekwencje swojej pasywnej postawy. Nie mogą też liczyć na to, że sąd zainicjuje przeprowadzenie dowodów, które mogłyby służyć poparciu ich twierdzeń.

W ramach zarzutów apelacyjnych możliwe jest podnoszenie naruszenia przez sąd reguły dotyczącej ciężaru dowodu. Nie może on jednak odnosić się do prowadzenia postępowania dowodowego, oceny dowodów i ustalania faktów. Naruszenie art. 6 k.c. polega na przyjęciu przez sąd, że ciężar udowodnienia określonego faktu spoczywa na innej osobie niż w nim wskazana. Błędne określenie rozkładu ciężaru dowodu może prowadzić do wydania orzeczenia niekorzystnego dla strony, której dowód nie obciążał. Skarżący powinien wskazać właściwy rozkład ciężaru dowodu, co może wiązać się z koniecznością wskazania innych przepisów prawa materialnego, z których rozkład ten wynika.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt rozpoznawanej sprawy, stwierdzić należy, że ani zarzut naruszenia art. 232 k.p.c., ani zarzut naruszenia art. 6 k.c. nie mogły odnieść skutku spodziewanego przez skarżącego. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko sądu pierwszej instancji, że to na powodzie spoczywał ciężar udowodnienia istnienia wierzytelności, przysługiwania jej powodowi oraz wysokości roszczenia. Powodowy Fundusz jest nabywcą wierzytelności, którą nabył zawierając 25 września 2015 r. Umowę Przeniesienia portfela z (...) sp. z o.o. s.k.a. Z kolei (...) sp. z o.o. s.k.a. nabyła tę wierzytelność wycofując wkład niepieniężny w postaci pakietu (...) wymagalnych wierzytelności wynikających z czynności bankowych, których stroną był (...) Bank S.A. i które jako komandytariusz wniósł aportem do (...) sp. z o.o. sp.k. (wymagalne wierzytelności z tytułu udzielonych kredytów i pożyczek).

Zatem w procesie o zapłatę powód powinien udowodnić:

- skuteczność nabycia wierzytelności,

- istnienie i wymagalność wierzytelności,

- wysokość wierzytelności.

Z ustaleń Sądu Rejonowego wynika, że stosowna umowa nabycia wierzytelności została zawarta pomiędzy powodem a (...) sp. z o.o. s.k.a. Ustalenie to jest prawidłowe. Umowa dotyczy sprzedaży portfela wierzytelności, co do którego szczegółowe dane zawarte zostały w załączniku nr 1. Rację ma Sąd Rejonowy, że przedłożony załącznik jest nieczytelny. Daje się odczytać jedynie w bardzo dużym powiększeniu. Tylko na marginesie należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że żaden przepis Kodeksu postępowania cywilnego nie nakłada na sąd obowiązku posługiwania się lupą. Strona powodowa realizując swoje obowiązki wynikające z art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. powinna zadbać nie tylko o przedstawienie właściwych dokumentów dla udowodnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia. Powinna zadbać również o ich właściwy wygląd. Skoro przedstawiła kserokopię załącznika, to powinna być ona czytelna, dać się odczytać bez trudu, a w rozpoznawanej sprawie kopia załącznika tego wymagania nie spełnia.

Wracając do kwestii dowodowych: nie tylko do umowy z 25 września 2015 r. sporządzony został załącznik z wyszczególnieniem wszystkich wierzytelności będących jej przedmiotem. Także do aktu notarialnego z 31.08.2015 r. (Rep. A nr 68151/2015) sporządzonego przez notariusza W. K., zawierającego protokół z zebrania (...) sp. z o.o. sp. k. w W. oraz oświadczenie o wniesieniu wkładu dołączony był załącznik. Załącznik ten powinien zawierać spis wymagalnych wierzytelności pieniężnych wynikających z tytułu dokonanych przez Komandytariusza czynności bankowych, będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (k. 22 akt – część II pkt 2 ww aktu notarialnego). Tego załącznika powód nie przedstawił, a ma on zasadnicze znaczenie. Mianowicie potwierdza (lub nie), że wierzytelność pierwotnie przysługująca (...) Bank S.A wobec pozwanej znajdowała się w pakiecie stanowiącym wkład niepieniężny. Skoro powód twierdzi, że na skutek kilku kolejnych czynności doszło ostatecznie do nabycia przez niego omawianej wierzytelności, to powinien przedstawić wszystkie dokumenty potwierdzające przenoszenie wierzytelności na kolejne podmioty. Tylko w takim przypadku zostałoby udowodnione, że powodowi służy wobec pozwanej roszczenie, którego źródłem jest umowa kredytu zawarta pomiędzy (...) Bankiem SA w K. i A. L.. Tylko przedstawienie kompletu dokumentów pozwala sądowi na ocenę skuteczności nabycia wierzytelności przez powoda.

Wniosek dowodowy, zawarty w apelacji podlegał pominięciu na podstawie art. 381 k.p.c. Z przyczyn, o których była mowa wyżej, powód nie tylko mógł, ale i powinien ten wniosek zgłosić na etapie postępowania pierwszoinstancyjnego. Poza tym, wobec braku załącznika do aktu notarialnego, nawet przyjęcie dowodu zawnioskowanego w apelacji nie zmieniłoby oceny, że powód nie udowodnił skuteczność nabycia wierzytelności przysługującej od pozwanej.

Podsumowując tę część rozważań: bezzasadne okazały się zarzuty naruszenia przepisów art. 232 k.p.c. i art. 6 k.c.

Odrębną kwestią jest udowodnienie wysokości dochodzonego roszczenia. Należy się zgodzić z Sądem Rejonowym, że w procesie cywilnym w przypadku sporu co do wysokości wierzytelności, ani bankowy tytuł egzekucyjny (nawet zaopatrzony w klauzulę wykonalności), ani wyciąg z ksiąg funduszu nie są dostatecznymi dowodami dla wykazania tego. Pozwana zaś nie jest pozbawiona prawa kwestionowania wysokości wierzytelności z tego powodu, że nie sprzeciwiła się egzekucji prowadzonej w sprawie Km 837/15.

Udowodnienie wysokości wierzytelności powinno polegać na przedstawieniu dokumentów źródłowych, w oparciu o które zostały wystawione bankowy tytuł egzekucyjny czy też wyciąg z ksiąg funduszu. Istotą rozstrzygnięcia sporu cywilnego nie jest w takim wypadku sprawdzenie formalnej poprawności dokumentów przedstawianych przez powoda. Konieczne jest sprawdzenie przez sąd, czy i kiedy zaistniało zadłużenie z tytułu kredytu, czy pozwana dokonywała wpłat na jego pokrycie, w jakich terminach i wysokości oraz czy naliczenia odsetek oraz innych opłat zgodne są z umową. Tymczasem w realiach rozpoznawanej sprawy powód ograniczył się do sprecyzowania w odpowiedzi na sprzeciw roszczenia poprzez wskazanie jego elementów (kapitał, odsetki). Nie przedstawił jednak dokumentów źródłowych pozwalających sądowi skontrolować zasadność i prawidłowość naliczenia tak odsetek umownych, jak i ustawowych. W konsekwencji za bezpodstawny należy uznać także zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. oraz art. 309 k.p.c. Trafnie bowiem skonstatował Sąd Rejonowy, że zaoferowane przez powoda dowody nie są wystarczające dla oceny wysokości, zasadności i wymagalności dochodzonego roszczenia. Kwestia, czy dokumenty zostały przedstawione w kserokopiach poświadczonych lub niepoświadczonych przez pełnomocnika ma w tym momencie znaczenie drugorzędne.

Stosownie do przepisu art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki (§ 2 art. 509 k.c.). Z przytoczonego przepisu wynika wprost, że wierzytelność (tj. prawo podmiotowe przysługujące wierzycielowi do żądania od dłużnika, aby spełnił świadczenie) może być przedmiotem przelewu. Każda wierzytelność cywilnoprawna jest zbywalna. Wyjątkami są wierzytelności, których zbywalność wyłączona jest ustawą, zastrzeżeniem umownym lub przeciwko ich zbywaniu przemawia właściwość zobowiązania. Omawiany przepis nie uzależnia skuteczności przelewu wierzytelności od zawiadomienia o tym fakcie dłużnika. Wprawdzie z art. 512 k.c. in fine wynika obowiązek zbywcy zawiadomienia dłużnika o przelewie, ale ma to jedynie znaczenie dla oceny skuteczności zapłaty do rąk zbywcy przez dłużnika, który o przelewie nie został zawiadomiony. Dlatego brak dowodu zawiadomienia pozwanej o przelewie pozostaje bez wpływu na ocenę zasadności powództwa.

Reasumując: postawione Sądowi Rejowemu zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego są bezzasadne. Ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd pierwszej instancji, są prawidłowe i mają oparcie w treści zgromadzonych dowodów. Sąd Okręgowy podziela w całości zarówno ustalenia faktyczne, ocenę materiału dowodowego, jak i ocenę prawną i przyjmuje je za własne. Apelacja nie ma usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik postępowania, wyrażonej w art. 98 k.p.c. Apelacja nie została uwzględniona w żadnej części, dlatego powód jest zobowiązany zwrócić przeciwnikowi procesowemu poniesione przez niego koszty na etapie postępowania drugoinstancyjnego. Stanowią je koszty zastępstwa procesowego - 1800 złotych, obliczone stosownie do § 2 pkt 5 w związku z § 10 ust. 1 pkt 1 i § 16 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U.2015.1804).