Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 września 2017 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2017 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa P. M.

przeciwko Agencji Ochrony (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w B.

z dnia 13 maja 2016 r. sygn. akt I C 887/14

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 5.400 (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego;

III.  zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w B. na rzecz adwokata A. H. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych, powiększoną o należną stawkę podatku od towarów i usług, tytułem nieopłaconej pomocy prawnej, udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 630/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 25 listopada 2014r. powód P. M., po ostatecznym sprecyzowaniu strony pozwanej przez pełnomocnika powoda w piśmie procesowym
z dnia 16 lipca 2015r., wniósł przeciwko pozwanej Agencji Ochrony (...) spółce
z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W., nr KRS (...) o zasądzenie kwoty 100.000 zł z tytułu odszkodowania i zadośćuczynienia (po 50.000 zł) za szkodę wyrządzoną pobiciem go, którego to dopuścili się pracownicy pozwanej podczas interwencji na dworcu PKP w B. w dniu (...)

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że w dniu (...) w godzinach nocnych przebywał na terenie dworca PKP w B., gdzie bez powodu został potraktowany gazem i pobity przez ochronę dworca, wskutek czego został on przewieziony do 10 (...) Szpitala (...) w B.. Wskutek pobicia doznał obrażeń ciała w postaci poparzenia oczu, utraty przytomności i długotrwałego pogorszenia stanu psychicznego, bowiem cierpi od wielu lat na (...).

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa na koszt powoda.

W uzasadnieniu swojego stanowiska pozwana podniosła przede wszystkim zarzut braku legitymacji biernej wskazując, że świadczy usługi w zakresie ochrony osób i mienia. Zaprzeczyła jednak, aby to jej pracownicy pełnili zadania ochrony na terenie dworca PKP B. w dniu (...) w tym, aby zastosowali środki przymusu wobec powoda. Zakwestionowała także istnienie przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej za zaistniałe zdarzenie i wysokość żądania pozwu.

W dalszym toku postępowania strony pozostały przy swoich stanowiskach.

Wyrokiem z dnia 13 maja 2016r. Sąd Okręgowy w B. oddalił powództwo
(pkt 1), zasądził od powoda na rzecz pozwanej kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2), przyznał adwokatowi A. H. ze Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w B. kwotę 4.428 zł, w tym 828 zł należnego podatku VAT tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu (pkt 3) oraz kosztami sądowymi, od których powód był zwolniony obciążył Skarb Państwa (pkt 4).

Powyższy wyrok Sąd I instancji oparł na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

W dniu (...) na dworcu PKP B. służbę jako pracownicy ochrony pełnili D. S. i W. K., zatrudnieni
na podstawie umów zlecenia przez spółkę Ochrona (...) sp. z o.o. z siedzibą
w W.. Spółka ta jest zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym
pod numerem KRS (...) i działa przy ulicy (...) w W., podobnie jak pozwana spółka Agencja Ochrony (...) sp. z o.o. spółka komandytowa
z siedzibą w W., zarejestrowana pod numerem KRS (...). Tego dnia
na dworzec PKP B. przyjechał pociągiem powód P. M.. Wcześniej w tym dniu spożywał alkohol (piwo). (...). Przebywając
na dworcu powód zachowywał się agresywnie, był wielokrotnie wyprowadzany
z budynku, do którego ponownie wracał, nie posiadał biletu na żaden przejazd. Jego zachowanie spowodowało, że pracownicy ochrony użyli wobec niego gazu pieprzowego oraz przymusu bezpośredniego celem uspokojenia i wyprowadzenia poza budynek dworca. Powód zgłosił tym pracownikom, że źle się czuje, dlatego wezwali pogotowie ratunkowe. Powód został przewieziony do 10 (...) Szpitala (...) z Polikliniką, gdzie został poddany badaniu i konsultacji. Nie pozwolił przeprowadzić badania okulistycznego. Powód w związku ze zdarzeniem złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Postępowanie wszczęte w tej sprawie i prowadzone przez Prokuraturę Rejonową B. Północ pod sygnaturą 1 Ds. (...) zakończyło się, po przesłuchaniu świadków, wydaniem postanowienia z dnia 25 czerwca 2013r. o umorzeniu dochodzenia. Składane przez powoda środki zaskarżenia, a następnie jego wniosek o wznowienie postępowania z dnia 24 listopada 2015r. nie zostały uwzględnione.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o akta sprawy o sygn.
1 Ds. (...), dokumentację medyczną, pismo Ochrona (...) sp. z o.o.
z siedzibą w W. z dnia 4 maja 2016r. i częściowo w oparciu o zeznania powoda.

W świetle przedstawionych wyżej okoliczności Sąd Okręgowy uznał roszczenie powoda za nieuzasadnione, wskazując iż ewentualnej podstawy prawnej odpowiedzialności pozwanej należy upatrywać w treści przepisu art. 430 k.c, zgodnie z którym kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności, przy czym według powoda osobą powierzającą wykonanie czynności osobie podlegającej jej kierownictwu jest osoba prawna, zatem zasady jej odpowiedzialności statuuje przepis art. 416 k.c, według którego osoba prawna

jest obowiązana do naprawienia szkody wyrządzonej z winy jej organu. Winę w nadzorze należałoby zatem postrzegać jako winę organu osoby prawnej. Powód swoje roszczenie wywodził z niezgodnego z jego zdaniem z prawem zachowania pracowników ochrony dworca PKP B. – D. S. i W. K., którzy to według powoda byli pracownikami pozwanej spółki. Pozwana spółka wywodziła zaś, iż interwencja wobec powoda nie przebiegała z udziałem żadnych osób, którym powierzyłaby wykonywanie czynności ochrony osób i mienia i które podlegałyby jej kierownictwu. Podniosła zatem zarzut braku legitymacji biernej w procesie, który okazał się zasadny. Pozwana wskazała bowiem, że w tym samym mieście, pod tym samym adresem siedziby, zarejestrowane są różne osoby prawne (spółki kapitałowe lub mieszane), które zajmują się ochroną osób i mienia. Interweniujący wobec powoda D. S. i W. K. nie byli nigdy zatrudnieni przez pozwaną ani jako pracownicy, ani na podstawie umowy cywilnoprawnej. Pozwana dowiodła,
że wyżej wymienieni byli zatrudnieni na podstawie umów zlecenia przez inną osobę prawną, tj. Ochrona (...) spółkę z o.o. z siedzibą w W.. Powód, reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, zobowiązany przez Sąd do sprecyzowania stanowiska w związku z treścią odpowiedzi na pozew, zawierającej zarzut braku legitymacji biernej, ostatecznie i jednoznacznie wskazał jako przeciwnika pozwaną Agencję Ochrony (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową z siedzibą w W., podał także jej numer KRS, tj. (...). W kolejnym piśmie procesowym te dane pozwanej powtórzył i konsekwentnie wobec tej właśnie spółki podtrzymywał pozew mimo wyników procesu, w tym treści dokumentów z akt 1 Ds. (...) oraz pisma spółki, która w istocie była podmiotem zatrudniającym D. S. i W. K., a która nosi inną firmę, inny numer KRS i posiada inną formę prawną (wyłącznie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością). W toku procesu, aż do zamknięcia rozprawy, strona powodowa miała możliwość dostrzeżenia tych różnic i poczynienia odpowiednich dyspozycji przedmiotem procesu, w tym skorzystania z możliwości przekształcenia podmiotowego powództwa na podstawie art. 194 § 1 i 2 k.p.c., które może nastąpić wyłącznie z inicjatywy stron, nie z urzędu. Tymczasem, o ile pozwana nie miała żadnego interesu w złożeniu wniosku o zapoznanie, o tyle brak takiego wniosku ze strony powoda aż do zamknięcia rozprawy musiał skutkować oddaleniem powództwa wobec pozwanej, która ewidentnie nie była biernie legitymowana. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy, na podstawie art. 430 k.c. a contrario, oddalił powództwo jako bezzasadne. O kosztach procesu Sąd ten orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., tj. w myśl zasady odpowiedzialności za wynik sprawy.

Powód w całości przegrał proces, w związku z tym Sąd Okręgowy włożył na niego obowiązek zwrotu na rzecz pozwanej kosztów procesu w całości, na które składa się wynagrodzenie radcy prawnego w stawce minimalnej, tj. w kwocie 3.600 zł, zgodnie z treścią obowiązujących w chwili wniesienia pozwu przepisów, a mianowicie § 6 pkt 6) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz opłata skarbowa
od pełnomocnictwa (17 zł). Jednocześnie Sąd Okręgowy podkreślił, iż brak było podstaw do odstąpienia od obciążania powoda tymi kosztami na podstawie art. 102 k.p.c. Powód, zwolniony od kosztów sądowych, przegrał spór, dlatego też nie było podstaw do zasądzenia tych kosztów od pozwanego i kosztami tymi Sąd Okręgowy obciążył Skarb Państwa. Powód był reprezentowany przez pełnomocnika z urzędu będącego adwokatem, który złożył oświadczenie, że koszty udzielonej pomocy prawnej nie zostały zapłacone w żadnej części. Dlatego też po myśli przepisu § 6 pkt 6) w zw. z § 19 i § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd Okręgowy przyznał adwokatowi A. H. wynagrodzenie za udzieloną powodowi pomoc prawną w stawce minimalnej,
to jest w kwocie 3.600 zł, powiększonej o należny podatek VAT (łącznie 4.428 zł).

Od powyższego wyroku apelację wniósł powód, zaskarżając go w części, tj.
w zakresie jego punktu 1 i 2.

Zaskarżonym postanowieniom powód zarzucił naruszenie przepisu prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c. polegającego na nie wyjaśnieniu wszystkich istotnych okoliczności sprawy poprzez pominięcie dowodów z przesłuchania świadków W. K. i D. S., którzy jako pracownicy Agencji Ochrony (...) z siedzibą w W. zastosowali w dniu (...) na dworcu PKP B. wobec powoda środki przymusu bezpośredniego skutkujące jego uszkodzeniem ciała, rozstrojem zdrowia i krzywdą w postaci cierpienia fizycznego i psychicznego. Wyżej wymienieni świadkowie, w ocenie powoda, mogliby wyjaśnić również w praktyce, jak kształtował się ich stosunek zatrudnienia w pozwanej Agencji Ochrony.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty powód wniósł o uchylenie wyroku
w zaskarżonej części i przekazanie w tym zakresie sprawy Sądowi I instancji
do ponownego rozpoznania. Ponadto powód wniósł o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów zastępstwa procesowego za II instancję według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana, pismem z dnia 12 sierpnia 2016r., wniosła
o jej oddalenie oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja powoda nie zasługuje na uwzględnienie.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych na podstawie materiału dowodowego zebranego w sprawie. Ustalenia te Sąd Apelacyjny podziela czyniąc je właściwą podstawą również własnego rozstrzygnięcia.

Podkreślić należy, iż decydujące znaczenie dla niezasadności zarzutów apelacji
ma okoliczność, że strona pozwana przed Sądem I instancji podniosła zarzut braku legitymacji biernej do występowania w przedmiotowej sprawie, który to zarzut uzasadniła i udowodniła dokumentem znajdującym się na k. 148 akt sprawy, a z którego to dokumentu jednoznacznie wynika, iż W. K. i D. S., co do których powód domagał się przesłuchania w sprawie w charakterze świadków, byli – w dacie, kiedy interweniowali w stosunku do powoda - pracownikami zupełnie innej spółki, tj. spółki o nazwie Ochrona (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Pozwana zaprzeczyła, aby wyżej wymienieni kiedykolwiek u niej pracowali, czy to na podstawie umowy o pracę, czy też na podstawie innej umowy cywilnoprawnej. W tej sytuacji, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd I Instancji zasadnie pominął dowód z zeznań w charakterze świadków W. K. i D. S., skoro z w/w dokumentu wystawionego i podpisanego przez Dyrektora Personalnego spółki Ochrona (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. J. M. wynika,
że w tej właśnie spółce wyżej wymienieni, w dacie podjęcia interwencji w stosunku
do powoda, byli zatrudnieni, a nie zaś w pozwanej spółce. Skoro tak, to stwierdzić należy, iż pozwana zasadnie podniosła, że brak jest po jej stronie legitymacji biernej
do występowania w przedmiotowej sprawie, a w konsekwencji zbędnym
było dokonywanie przez Sąd I instancji ustaleń, co do okoliczności i przebiegu zdarzenia z udziałem powoda oraz ochroniarzy W. K. i D. S..
W konsekwencji nie sposób jest podzielić zarzutu apelacji co do naruszenia przez Sąd
I instancji przepisu prawa procesowego, tj. art. 227 k.p.c.

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak
w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł, jak w punkcie II sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i w oparciu § 2 pkt 6) i § 10 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity – Dz. U. 2015r., poz. 1800) obciążając nimi - zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania – powoda jako stronę przegrywającą postępowanie apelacyjne.

Co do obciążenia powoda kosztami procesu przed Sądem I instancji to jeszcze raz podkreślić należy, iż przyczyną oddalenia powództwa w przedmiotowej sprawie był brak legitymacji biernej po stronie pozwanej, która to okoliczność była przez pozwaną
nie tylko w toku tego postępowania podniesiona, ale również i udowodniona, a mimo tego powód nie skorzystał z możliwości przekształcenia podmiotowego powództwa
na podstawie art. 194 § 1 i 2 k.p.c. W dalszym toku postępowania, również i przed Sądem II instancji, powód konsekwentnie podtrzymał powództwo w stosunku do w/w podmiotu, z uwagi na co Sąd Apelacyjny uznał, iż zarówno w postępowaniu przed Sądem I instancji, jak i przed Sądem II instancji brak jest przesłanek z art. 102 k.p.c. uzasadniających odstąpienie od obciążania powoda kosztami procesu w sprawie.

O kosztach nieopłoconej pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu Sąd Apelacyjny orzekł, jak w punkcie III wyroku na podstawie przepisu § 2 w zw. z § 4 ust 1
i 3 w zw. z § 8 pkt 6) w zw. z § 16 ust. 1 pkt 2) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 22 października 2015r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (tekst jednolity -
Dz. U. 2015r., poz. 1801).