Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 stycznia 2018 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 16 stycznia 2018 r. w Giżycku na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. w B.

przeciwko L. Z., H. Z.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanych L. Z., H. Z. solidarnie na rzecz powoda (...) S.A. w B. kwotę 11.177,82 (jedenaście tysięcy sto siedemdziesiąt siedem 82/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 18.08.2017 r. do dnia zapłaty.

II.  W pozostałym zakresie powództwo oddala.

III.  Zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwotę 3.917,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt. I C 1285/17

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. domagał się zasądzenia na jego rzecz solidarnie od pozwanych kwoty 11.177,82 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 18.08.2017 r. do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Powód oparł roszczenie na podpisanym przez pozwanych dnia 17.08.2017 r. wekslu, zgodnie z którym pozwani zobowiązali się do zapłaty dnia 17.08.2017 r. kwoty 11.177,82 zł. Podniósł nadto, że dnia 18.07.2017 r. wezwał pozwanych do wykupu weksla, jednak nie dokonali żadnej wpłaty.

Pozwani L. Z. i H. Z. nie kwestionowali powództwa ani co do zasady, ani co do wysokości. Argumentowali, że chcą spłacać zadłużenie, ale nie mogą dojść do porozumienia ze stroną powodową. Podali, że zaległość w spłacie zadłużenia wynika z obciążenia komorniczego. Wnosili przy tym o ustalenie dogodnych rat w postaci 100 zł na rok.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 8.10.2015 r. pozwani zawarli z (...) Sp. z o.o. umowę pożyczki nr (...), na mocy której zobowiązali się uiszczać kwoty zgodnie z ustalonym kalendarzem spłat. Na zabezpieczenie zwrotu pieniędzy pozwani wystawili weksel własny in blanco.

( dowód: weksel- k. 5)

Dnia 3.02.2015 r. (...) Sp. z o.o. na podstawie art. 492 § 1 pkt 1 k.s.h. połączył się z (...) S.A. w związku z czym wstąpił we wszystkie prawa przysługujące (...) Sp. z o.o., w tym nabył prawo do dochodzonej od pozwanych wierzytelności.

( dowód: aktualny odpis z Rejestru Przedsiębiorców powoda- k. 8-9)

Wobec niedotrzymywania postanowień zawartej umowy pożyczki, pismem z dnia 18.07.2017 r. powód wypowiedział umowę pozwanym z zachowaniem terminu 30 dni. Jednocześnie zgodnie z deklaracją wekslową powód wypełnił wystawiony przez pozwanych weksel na kwotę 11.177,82 zł i wezwał dłużników do jego wykupu dnia 18.07.2017 r.

Pozwani w zakreślonym terminie nie wykupili weksla, ani nie dokonali żadnej wpłaty.

( dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki i wezwanie do zapłaty- k. 6-7

Sąd zważył, co następuje:

Bezsporny pozostał ustalony w sprawie stan faktyczny, który wynika z zalegających w aktach sprawy dokumentów, jak i ze zgodnych twierdzeń stron. W szczególności poza sporem była odpowiedzialność pozwanych w związku z podpisanym na zabezpieczenie zwrotu pieniędzy przez pozwanych weksla własnego in blanco, tak co do zasady, jak i co do wysokości.

Istota sporu sprowadzała się do ustalenia, czy istnieją przesłanki do rozłożenia pozwanym zasądzonej kwoty na raty. Nadto roszczenie powoda w zakresie odsetek wymagało oceny i szerszej analizy w świetle przepisów prawa wekslowego.

Podstawę prawną zgłoszonego w sprawie żądania stanowią przepisy art. 28 i art. 48 pkt 2 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 160) w zw. z art. 104 cytowanej ustawy. Na mocy art. 104 Prawa wekslowego odpowiedzialność wystawcy weksla własnego jest taka sama, jak odpowiedzialność akceptanta weksla trasowanego. Stosownie zaś do treści art. 28 Prawa wekslowego akceptant zobowiązuje się do zapłaty weksla w terminie płatności, zaś w razie niezapłacenia weksla posiadaczowi weksla służy przeciwko niemu bezpośrednie roszczenie o wszystko, czego można żądać na podstawie art. 48 i art. 49 Prawa wekslowego.

W myśl art. 48 Prawa wekslowego posiadacz weksla może żądać nieprzyjętej lub niezapłaconej sumy wekslowej wraz z odsetkami, jeżeli je zastrzeżono. Przy czym odsetki te mogą być zastrzeżone jedynie w wekslu płatnym za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu, a klauzula oprocentowania sumy wekslowej winna stanowić część składową weksla. Umieszczenie jej na wekslu płatnym w oznaczonym dniu uważa się za nienapisane (art. 5 Prawa wekslowego). Należy także wskazać, iż zgodnie z poglądem wyrażanym w judykaturze obowiązek zapłaty odsetek od sumy wekslowej niewyrażony na wekslu nie wiąże dłużników wekslowych, nawet jeżeli wynika on z umowy handlowej, która była przyczyną wystawienia weksla (vide orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 11 października 1929 r., I C 459/29, OSNC 1929/2/168). Nadto posiadacz weksla może się także domagać odsetek od wysokości sześć od sta, a przy wekslach, wystawionych i płatnych w Polsce, odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia płatności. Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie odesłania zawartego w art. 481 § 2 ² k.c. określa Obwieszczenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie z dnia 7 stycznia 2016 r. (M. P. z 2016 r. poz. 47).

Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy, zważywszy, że powód w myśl art. 6 k.c. wykazał w sposób pozwalający na uwzględnienie powództwa kwotę należności głównej dochodzonej pozwem, a pozwani nie przeczyli zasadności roszczeń powoda, ani ich wysokości, Sąd orzekł jak w pkt I sentencji.

Powództwo okazało się nieuzasadnione jedynie częściowo w zakresie roszczenia odsetkowego. Z ustalonych przez Sąd okoliczności wynika, że weksel był płatny w oznaczonym dniu, tj. 17.08.2017 r. Weksel własny w myśl art. 102 prawa wekslowego bez oznaczenia terminu płatności uważa się za płatny za okazaniem. Zgodnie z aktualnym orzecznictwem nie będzie uważany za weksel własny dokument, któremu brak jednej z cech wskazanych w art. 101, wyjąwszy przypadki określone w art. 102. Oznacza to, że co do zasady, dokument, któremu brak choćby jednej z cech określonych w art. 101 nie jest wekslem, a więc nie mają do niego zastosowania zasady odpowiedzialności wekslowej (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 lipca 2016 r., sygn. I ACa 126/16, LEX nr 2106868) .

Przedstawienie weksla do zapłaty powoduje płatność i wymagalność świadczenia. Uzasadnia ono zwłokę dłużnika i powoduje odpowiedzialność za należności uboczne z art. 48 i 49 prawa wekslowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27.03.2003 r., sygn. I Aca 1022/02, wokanda 2004/7-8/64, OSA 2004/8/21). W odniesieniu do żądania odsetek w przedmiotowej sprawie wskazać należy, że w oparciu o regulację zawartą w art. 48 prawa wekslowego zasadnym było zasądzenie odsetek ustawowych za opóźnienie. Jak wskazuje literatura przedmiotu w przypadku weksli płatnych w oznaczonym dniu (z terminem płatności) oprocentowanie kapitału, jeżeli zostało przez strony ustalone musi zostać uwzględnione z góry, przy oznaczeniu sumy wekslowej, co oznacza, że wierzyciel oblicza odsetki od kapitału i dolicza je do niego, a co łącznie stanowi sumę wekslową, dokładnie w wekslu oznaczoną. Natomiast czym innym są odsetki za opóźnienie w zapłacie sumy wekslowej, których wierzyciel może żądać na podstawie art. 48 pkt 2 prawa wekslowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 9.07.2015 r., V Aca 8/15, OSA/Kat.2015 nr 4, poz. 3, L.). Wynikająca z art. 5 prawa wekslowego klauzula oprocentowania ma zastosowanie tylko do weksli płatnych za okazaniem lub pewien czas po okazaniu.

W przedmiotowej sprawie powód wykazał, że na sumę wskazaną w wekslu składają się także odsetki od kwoty niespłaconej pożyczki, łącznie tworząc sumę wekslową dochodzoną w niniejszej sprawie. W związku zaś z opóźnieniem w spłacie po stronie pozwanych, powodowi przysługują odsetki za opóźnienie w zapłacie sumy wekslowej. Mając zatem na uwadze, iż weksel przedłożony w niniejszej sprawie jest płatny i wystawiony w Polsce żądanie zasądzenia odsetek jest uzasadnione, jednak jedynie w zakresie odsetek w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 18.08.2017 r. do dnia zapłaty. Żądanie zasądzenia odsetek w wysokości przewyższającej odsetki ustawowe za opóźnienie jako niedopuszczalne podlegało oddaleniu. W kontekście okresu, za który należą się odsetki Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu w myśl art. 321 § 1 k.p.c., tj. od 18.08.2017 r. do dnia zapłaty, bowiem niewątpliwie w tym okresie pozwani pozostawali w opóźnieniu.

Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku pozwanych o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty. Zgodnie z przepisem art. 320 k.p.c., w szczególnie uzasadnionych wypadkach Sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Przepis ten daje Sądowi możliwość orzekania o sposobie spełnienia świadczenia w sposób bardziej dogodny dla zobowiązanego, aniżeli wynikałoby to z regulacji prawa materialnego. Uprawnienie do rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty przysługuje Sądowi w szczególnie uzasadnionych wypadkach, a więc w sytuacjach, w których ze względu na stan majątkowy, rodzinny czy zdrowotny spełnienie zasądzonego świadczenia byłoby dla pozwanego niemożliwe do wykonania lub w każdym razie bardzo utrudnione i narażałoby go na niepowetowane szkody. Oczywistym jest przy tym, iż rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty może mieć miejsce tylko wówczas, gdy jego spełnienie w tej formie jest przez pozwanego obiektywnie możliwe. O ile, bowiem rolą omawianego rozwiązania jest wydłużenie terminu zapłaty świadczenia przez dłużnika, a tym samym, uchronienie go od postępowania egzekucyjnego oraz naliczania kolejnych odsetek, o tyle rozwiązanie to nie może naruszać praw wierzyciela i doprowadzać do jego pokrzywdzenia, co niewątpliwie nastąpiłoby, gdyby sytuacja finansowa dłużnika nie dawała realnych szans na terminową spłatę świadczenia w ratach.

Już z treści powyżej wskazanego uregulowania wynika, że jest ono stosowane przez sąd fakultatywnie (sąd może), który przez pryzmat okoliczności, na które powołuje się strona chcąca skorzystać z możliwości rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty, dokonuje oceny istnienia bądź nie przesłanki ,,w szczególnie uzasadnionych wypadkach”. W przedmiotowej sprawie pozwani nie wykazali, by ich sytuacja materialna i osobista była szczególnie ciężka. Sama okoliczność, że komornik zajął konto pozwanych nie uzasadnia skorzystania z art. 320 k.p.c. Powód ma bowiem prawo oczekiwać na spełnienie świadczenia od pozwanych. Nie ulega wątpliwości, że pozwani nie wywiązywali się z terminów spłat określonych w umowie pożyczki, a jednocześnie brak jest dowodu, by podejmowali działania dotyczące ratalnej spłaty zadłużenia. Przy istnieniu tak relatywnie, jak ma to miejsce w przedmiotowej sprawie, dużego zadłużenia, Sąd wywiódł, że pozwani nie wykazali, z jakiego źródła będą pochodziły pieniądze na spłatę proponowanych rat, ani, że są w stanie płacić należności w ratach. Tymczasem rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest racjonalne, gdy dłużnik wykaże, że dysponować będzie środkami umożliwiającymi wykonanie tak zmodyfikowanego obowiązku w sposób odczuwalny ekonomicznie przez wierzyciela. W niniejszej sprawie pozwani nie przedstawili jednak w tym względzie żadnych twierdzeń faktycznych ani dowodów. Wreszcie wskazać należy, że propozycja pozwanych co do ratalnych spłat w wysokości 100 zł rocznie jest nieracjonalna i odbywałaby się z pokrzywdzeniem wierzyciela, co nie może spotkać się z uznaniem tut. Sądu. W świetle przytoczonych okoliczności, w ocenie Sądu brak jest obiektywnych podstaw do przyjęcia, że pozwani uregulowaliby wobec powoda zasądzone przez Sąd świadczenie w przypadku jego rozłożenia na raty. Jedynie na marginesie wypada zauważyć, że nie ma przeszkód do ewentualnego zawarcia przez strony porozumienia dotyczącego spłaty długu w ratach, już po uprawomocnieniu się wyroku.

Wreszcie o kosztach procesu Sąd orzekł w myśl art. 98 k.p.c. obciążając nimi pozwanych solidarnie. Na owe koszty składają się kwoty: 300 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, 3600 zł tytułem wynagrodzenia pełnomocnika. W związku z tym Sąd orzekł jak w pkt III sentencji.