Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 grudnia 2013 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Mariola Mastalerz

Protokolant st. sekr. sądowy Ilona Królikiewicz

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2013 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku Z. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę

na skutek odwołania Z. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 4 marca 2013r. sygn. (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje Z. K. prawo do emerytury od dnia (...).

Sygn. akt VU 379/13

UZASADNIENIE

Z. K. wystąpił w dniu 10 stycznia 2013 roku do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. z wnioskiem o przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury przewidzianej dla pracowników zatrudnionych w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach.

Decyzją z dnia 4 marca 2013 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił Z. K. prawa do emerytury, podnosząc, że nie udowodnił wymaganego 15- letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W odwołaniu wniesionym od powyższej decyzji w dniu 14 marca 2013 roku Z. K. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do emerytury. Podniósł, że organ rentowy niezasadnie nie zaliczył mu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku, kiedy pracował jako ślusarz remontowy przy remontach głównych i awariach bieżących maszyn i urządzeń w ruchu.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca Z. K., urodzony w dniu (...), złożył
w dniu 10 stycznia 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akta ZUS)

Z. K., legitymuje się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem ubezpieczenia
w łącznym rozmiarze 29 lat 2 miesiące i 28 dni, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności bezsporne)

Organ rentowy od okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył wnioskodawcy okres 11 lat 5 miesięcy i 9 dni tj. okres zatrudnienia:

- od 25 sierpnia 1972 roku do 20 kwietnia 1975 roku,

- od 27 kwietnia 1977 roku do 31 lipca 1979 roku,

- od 2 maja 1984 roku do 31 sierpnia 1987 roku,

- od 1 lipca 1995 roku do 31 grudnia 1998 roku.

(dowód: decyzja z dnia 4.03.2013 r. k.63 akt emerytalnych, odpowiedź na odwołanie k. 4-5)

Do stażu pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w S. od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku na stanowisku ślusarza-spawacza oraz okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w P. od 14 sierpnia 1979 roku do 30 kwietnia 1982 roku na stanowisku ślusarza.

(dowód: decyzja z dnia 28.09.2012 r. k. 8 akt emerytalnych)

W okresie od dnia 2 maja 1984 roku do dnia 31 sierpnia 1987 roku wnioskodawca był zatrudniony w Zakładach (...) w S. na stanowisku ślusarz remontowy. Okres ten organ rentowy zaliczył wnioskodawcy do okresu pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawcy zostało również wystawione świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym wskazano, że w okresie zatrudnienia wykonywał prace przy produkcji wapna na stanowisku ślusarz remonty tj. prace wymienione w wykazie A dział V, poz. 16.

(dowód: odpowiedź na odwołanie k. 4-5 akt, świadectwo pracy z dn. 28.08.1987 r. 13 akt emerytalnych, świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych k. 14 kat emerytalnych, umowa o pracę z dn. 2.05.1984r. k. 2 w aktach osobowych, angaż z dn. 5.09.1985 r. k. 4 , z dn. 5.05.1986r. k. 7, z dn. 22.10.1986 r. k. 8 w aktach osobowych)

Wnioskodawca ponownie w Zakładach (...) w S. był zatrudniony w okresie od 14 maja 1988 roku do 31 stycznia 2000 roku. Z tego okresu zatrudnienia organ rentowy do okresu pracy w warunkach szczególnych zaliczył okres od 1 lipca 1995 do 31 grudnia 1998 roku na stanowisku Mistrza Zmianowego Wydziału Produkcji i Maszynista Urządzeń krusz. sort. bryg.

(dowód: odpowiedź na odwołanie k. 4-5 akt, świadectwo pracy z dnia 31.01.2000 r. k. 17 akt emerytalnych)

Wnioskodawca w Zakładach (...) w S. od 14 maja 1988 roku był zatrudniony na Wydziale (...) na stanowisku ślusarza remontowego, ślusarza – spawacza. Z dniem 5 lipca 1995 roku zostały mu powierzone obowiązki Mistrza Zmianowego Wydziału Produkcji a z dniem 1 sierpnia 1998 roku Maszynista Urządzeń krusz. sort. bryg.

(dowód: umowa o pracę z dn. 14.05.1988 r. k. 13, angaż z dn. 22.09.1988r. k. 14, angaż z dn. 23.11.1988 r. k. 15 , angaż z dn. 1.08.1989 r. k. 17, angaże i zaświadczenia k. 18-32, angaż z dn. 4.07.1995 r. k. 33, zakres czynności k. 36,wypowiedzenie warunków o pracę k. 44, angaże k. 45, 47-48 w aktach osobowych)

Zakłady (...) w S. zajmowały się produkcją wapna. Do tej produkcji wykorzystywane były urządzenia i maszyny takie jak: superatory, taśmociągi, podnośniki, kubełki, łamacze, przekładnie, ślimaki i inne. Znajdujące się na Wydziałach (...)maszyny były dużych gabarytów. Miały nawet po kilkadziesiąt metrów długości.

Zakład ten zajmował się ciągłą produkcją wapna. Pracownicy zatrudnieniu byli na trzy zmiany. Na każdej takiej zmianie był jeden ślusarz dyżurny, który wykonywał naprawy i konserwacje maszyn produkujących wapno. Jednym z takich ślusarzy był Z. K.. Jako ślusarz wykonywał wszystkie remonty, modernizacje i konserwacje maszyn służących do produkcji wapna. Czynności te wykonywał bezpośrednio na hali produkcyjnej. Nie miał możliwości przeniesienia maszyny poza teren hali produkcyjnej, z uwagi na ich duże rozmiary oraz ciężar. Wszystkie naprawy wykonywał bezpośrednio na hali produkcyjnej.
W zakładzie tym był odrębny warsztat, poza halą produkcyjną, ale służył on do przechowywania części do maszyn oraz narzędzi wykorzystywanych do ich naprawy.
W warsztacie tym wnioskodawca nie dokonywał żadnych napraw. Swoje obowiązki wykonywał w pomieszczeniu, gdzie produkowane było wapno. Do obowiązków wnioskodawcy należało dbanie, aby wszystkie maszyny wykorzystywane do produkcji wapna były sprawne. Do innych prac nie był kierowany. Pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka C. C. (1) nagranie od minuty 4.12 do minuty 10.42 koperta k. 21, zeznania świadka M. M. (2) nagranie od minuty 10.56 do minuty 14.15 koperta k. 21, zeznania wnioskodawcy nagranie od minuty 17.10 do minuty 19.45 koperta k. 21 w zw. z nagraniem od minuty 0.51 do minuty 5.30 koperta k. 13)

W wystawionym w dniu 31 stycznia 2000 roku świadectwie pracy wskazano, że w okresie zatrudnienia wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych : praca przy produkcji wapna Dział V, poz. 16 wykazu A jako ślusarz-spawacz, mistrz zmianowy, maszynista urządzeń krusz. Sort. bryg.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 31.01.2000 r. k. 17 akt emerytalnych)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 153, poz. 1227) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 r.) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa (ust. 2).

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

-

osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

-

ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, ukończył 60 lat i nie jest członkiem OFE.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Brak zatem takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego.

Na wstępie wskazać należy, iż do okresów pracy w warunkach szczególnych organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy okresu pracy w Zakładach (...) w S. od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku oraz okresu zatrudnienia w Fabryce (...) w P. od 14 sierpnia 1979 roku do 30 kwietnia 1982 roku. Mając na uwadze, iż wnioskodawca wystąpił z żądaniem zaliczenia do pracy w warunkach szczególnych jedynie okresu zatrudnienia w Zakładach (...), co wynika z treści odwołania oraz jego stanowiska na rozprawach, Sąd czynił ustalenia odnośnie tylko tego okresu zatrudnienia.

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy Zakładach (...) w S. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach rentowych i osobowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku, tj. czy była to praca wykonywana w szczególnych warunkach, czy też nie. Pozostały bowiem okres zatrudnienia w tym Zakładzie tj. okres od 1 lipca 1995 roku do 31 grudnia 1998 roku organ rentowy uwzględnił jako okres pracy w warunkach szczególnych.

W będącej przedmiotem osądu sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem pracy z dnia 31 stycznia 2000 roku, w którym pracodawca potwierdził, że wykonywał on prace w szczególnych warunkach w okresie od 14 maja 1988 roku do 31 stycznia 2000 roku na stanowiskach ślusarz – spawacz, mistrz zmianowy i maszynista urządzeń krusz. Sort. (wykaz A, dział V, poz. 16). Organ rentowy zakwestionował ten dokument podnosząc, że ze świadectwa pracy, nie wynika charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku kiedy pracował na stanowisku ślusarz-spawacz, a ponadto to stanowisko nie jest wymienione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Wobec zakwestionowania świadectwa pracy przez organ rentowy, zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar dowodu wykazania pracy w szczególnych warunkach spoczywał na wnioskodawcy. Świadectwo pracy nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 k.p.c. ( por. wyrok Sadu Najwyższego z dnia 20 lutego 1991r., I PR 422/90, PS 18993, nr 4). Nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości tego co zostało w nim zaświadczone. Świadectwo pracy ma jedynie charakter informacyjny, samo przez się nie tworzy więc praw podmiotowych ani ich nie pozbawia. Nie stwarza ono cech wyłączności w zakresie dowodowym w postępowaniu o realizację tych praw. Świadectwo pracy jest dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c., i jako takie stanowi dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych.

Strona, która zaprzecza prawdziwości dokumentu prywatnego, co do zasady, obowiązana jest te okoliczności udowodnić. Nie mniej w niniejszej sprawie spór dotyczy dokumentu prywatnego w postaci świadectwa pracy sporządzonego przez pracodawcę, a więc przez inną osobę niż osoba zaprzeczająca (ZUS). W takiej sytuacji, gdy spór dotyczy dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca, prawdziwość dokumentu prywatnego winna udowodnić osoba, która chce z niego skorzystać, a zatem wnioskodawca (art. 253 k.p.c.).

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Szczególne warunki pracy wnioskodawcy Sąd ustalił w oparciu o spójne i logiczne, a co za tym idzie wiarygodne zeznania świadków: C. C. (2) i M. M. (2), którzy w spornych okresach pracowali razem ze Z. K. , a zatem posiadają szczegółową wiedzę na temat jego codziennej pracy i obowiązków oraz zeznania samego wnioskodawcy. Zeznania świadków ani wnioskodawcy nie były zresztą kwestionowane przez organ rentowy. C. C. (1) był bezpośrednim przełożonym wnioskodawcy w okresie od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku, a zatem posiada wiedzę na temat charakteru jego pracy oraz codziennych obowiązków. Taką wiedzę posiadał również M. M. (2) pracujący w Zakładzie tym jako monter od 1971 roku do lat 90tych. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynika, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach przez cały swój okres zatrudnienia w Zakładach (...) w S., a więc również w okresie od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku, a nie tylko jak uznał to organ rentowy od 1 lipca 1995 roku do 31 grudnia 1998 roku. Z. K. pracując na Wydziale (...), co wynika jednoznacznie z zeznań świadków jak i angaży znajdujących się jego aktach osobowych, wykonywał remonty, naprawy oraz konserwacje maszyn i urządzeń wykorzystywanych do produkcji wapna. Zajmował się konserwacją i naprawianiem maszyn w przypadku awarii oraz ich uruchamianiem. Swoją pracę wykonywał na oddziałach produkcyjnych będących w ruchu, na których pracowały osoby zajmujące się wapna. Nie przenosił maszyn do warsztatu znajdującego się poza halą produkcyjną. Uniemożliwiały to ich gabaryty.

Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, za pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne i otoczenia.

Praca przy produkcji wapna jest zaliczana do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział V poz. 16 będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów. Skoro zatem wnioskodawca w spornym okresie od 14 maja 1988 roku do 30 czerwca 1995 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy – jak wykazało postępowanie dowodowe – sprawował bieżącą konserwację agregatów i urządzeń oraz prace budowlano-montażowe i budowlano-remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie, tj. prace wymienione w dziale V poz. 16, i jego pracę należy uznać za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A dział XIV poz. 25, Wnioskodawca cały czas w w/w okresach był bowiem narażony tak jak i pracownicy pracujący przy produkcji wapna na szkodliwe warunki pracy .

Wnioskodawca wykazał zatem, że zarówno ze względu na rodzaj wykonywanej pracy jak i warunki, w których praca była wykonywana, wykonywał prace w szczególnych warunkach przez łączny czas przekraczający 15 lat.

Biorąc pod uwagę, iż wnioskodawca w dacie złożenia wniosku spełnił jednocześnie pozostałe wymagane przepisami rozporządzenia warunki, to jest osiągnął wiek emerytalny (60 lat) oraz wymagany okres zatrudnienia (25 lat), należy uznać, że wydana przez organ rentowy decyzja jest błędna, a żądanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie.

Dlatego też na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sad Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał wnioskodawcy Z. K. prawo do emerytury od dnia (...)r. (tj. od ukończenia 60 roku życia).