Pełny tekst orzeczenia

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2017 r.

Sąd Rejonowy w Giżycku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 18 grudnia 2017 r. w Giżycku na rozprawie

sprawy z powództwa Z. sp. z o.o z siedzibą w W.

przeciwko A. R.

o zapłatę

1. Zasądza od pozwanego A. R. na rzecz powoda Z. sp. z o.o z siedzibą w W. kwotę 4996,47zł ( cztery tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt sześć złotych 47/100) z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 3848,75zł od dnia 18 maja 2017r. do dnia zapłaty, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 1447,72zł od dnia 18 maja 2017r. do dnia zapłaty.

2. Oddala powództwo w pozostałym zakresie

3. Zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1017zł ( jeden tysiąc siedemnaście złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

4. Wyrokowi nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

Sygn. akt I C 1169/17

UZASADNIENIE

Powód (...) Sp. z o. o. z siedzibą w W. wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym pozew o zapłatę kwoty 8.813,14 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zadłużenia wynikającego z łączącej strony umowy pożyczki. Pełnomocnik powoda podnosił, że na kwotę dochodzoną pozwem składa się kwota 3.848,75 zł tytułem należności głównej, kwota 713,72 zł tytułem skapitalizowanych odsetek, kwota 34 zł tytułem opłat windykacyjnych oraz kwota 4.216,67 zł tytułem prowizji inicjalnej od udzielonej prowizji.

Postanowieniem z dnia 20 lipca 2017 r. wydanym w sprawie o sygn. akt VI Nc-e 964488/17 Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę do Sądu Rejonowego w Giżycku wobec stwierdzenia braku podstaw do wydania nakazu zapłaty (k. 5).

Pozwany A. R. pomimo skutecznego doręczenia odpisu pozwu i zawiadomienia o terminie rozprawy, nie stawił się, nie złożył żadnych wyjaśnień, ani nie zażądał przeprowadzenia rozprawy w swojej nieobecności.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. zawarł z pozwanym A. R. w dniu 2 marca 2016 r. umowę elastycznej pożyczki ratalnej, na mocy której pozwanemu wypłacono kwotę 4.000 zł. Całkowita kwota do zwrotu wynosiła 8.829,92 zł, i obejmowała kwotę 4.000 zł tytułem kwoty udzielonej pożyczki, kwotę 429,92 zł tytułem odsetek oraz kwotę 4.400 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki.

( dowód : wniosek o udzielenie pożyczki – k. 25-26, 36, umowa pożyczki z załącznikiem – k. 29-35, potwierdzenie przelewu – k. 37, harmonogram – k. 17-18)

Pozwany nie spłacał rat pożyczki w terminie. Powód w pismach z dnia 15.05.2016 r. i 03.06.2016 r. skierował do pozwanego wezwania do zapłaty. W piśmie datowanym na dzień 03.08.2016 r. wypowiedział umowę pożyczki i wezwał do uregulowania całkowitej kwoty pożyczki wraz z należnymi kosztami.

( dowód : wezwania do zapłaty – k. 19, 20, 16)

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie podlegało uwzględnieniu jedynie w części.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się na dokumentach przedłożonych przez stronę powodową. Źródło zobowiązania w przedmiotowej sprawie stanowiła umowa pożyczki z dnia 2 marca 2016 r. podpisana własnoręcznie przez pełnomocnika powoda oraz pozwanego, której poświadczona za zgodność z oryginałem kserokopia została załączona do pozwu. Istotne były także wezwania do zapłaty kierowane na adres zamieszkania pozwanego sporządzone z uwagi na brak płatności w terminach określonych w harmonogramie spłat. Wiarygodność przedmiotowych dokumentów nie budziła wątpliwości. Brak jest przy tym podstaw do zakwestionowania ich autentyczności.

Zgłoszone w sprawie roszczenie znajduje oparcie w treści art. 3 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2016 r., poz. 1528), zgodnie z którym przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, której kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi w zw. z art. 720 § 1 k.c., z którego wynika obowiązek zwrotu przez pożyczkobiorcę otrzymanych sum.

W niniejszym postępowaniu Sąd miał na uwadze występowanie obrotu konsumenckiego, który uzasadnia w relacji konsument – przedsiębiorca ochronę interesów konsumenta jako słabszej strony stosunku prawnego przed ewentualnym bezprawnym działaniem przedsiębiorcy.

Na wstępie należy wskazać, że stosownie do dyspozycji art. 339 § 1 k.p.c., jeżeli pozwany nie stawił się na posiedzenie wyznaczone na rozprawę albo mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. W takim wypadku, zgodnie z § 2 przywołanego przepisu, co do zasady przyjmuje się za prawdziwe twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub w pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą. Wskazane powyżej domniemanie prawdziwości twierdzeń powoda nie obowiązuje, gdy twierdzenia te budzą uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (art. 339 § 2 k.p.c.).

Mając na uwadze przedstawione w sprawie i niebudzące wątpliwości co do ich treści dokumenty, należało uznać za prawdziwe zawarte w pozwie twierdzenia strony powodowej, iż pozwany do dnia wydania wyroku w sprawie nie zwrócił żądanej kwoty. Tym samym zgodnie z przywołanymi przepisami jest co do zasady zobowiązany zwrócić kwotę wynikającą z zadłużenia. W ocenie Sądu wątpliwości budziło jednak żądanie w zakresie wysokości należnej stronie powodowej prowizji za udzielenie pożyczki. Analizując treść zawartej przez strony umowy z dnia 02 marca 2016 r. Sąd doszedł do wniosku, iż postanowienia umowne w tym zakresie rażąco naruszają interesy konsumenta, sprzeciwiają się dobrym obyczajom, a zgłoszone żądanie stoi w sprzeczności ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do wynagrodzenia (art. 5 k.c.).

Zgodnie bowiem z § 1 pkt 16 łączącej strony umowy pożyczki z dnia 02 marca 2016 r. prowizja oznacza kwotę pieniężną za udzielenie pożyczki stanowiącą koszt udzielenia pożyczki, który pożyczkobiorca jest zobowiązany ponieść w wysokości podanej w umowie. Zgodnie z tym zapisem stwierdzić należy, iż prowizja pełnić ma przede wszystkim funkcję kompensacyjną celem wyrównania poniesionych przez pożyczkodawcę kosztów udzielenia pożyczki. Na mocy Tabeli Opłat i Prowizji stanowiącej załącznik do umowy wysokość prowizji wynosi od 38 % do 110 % całkowitej kwoty pożyczki – tj. kwoty faktycznie przekazanej pożyczkobiorcy - przy czym nie zostały określone kryteria, w oparciu o które dokonywano ustalenia wysokości prowizji. W realiach niniejszej sprawy prowizja za udzielenie pożyczki została ustalona na poziomie maksymalnym i wynosiła 4.400 zł. Dodatkowo pozwany zobowiązany był do zapłaty na rzecz powoda kwoty 429,92 zł tytułem odsetek. Łącznie całkowity koszt pożyczki wyniósł 4.829,92 zł, a zatem pozwany zobowiązany był do zwrotu kwoty 8.829,92 zł (4.000 zł + 4.829,92 zł).

W tych okolicznościach Sąd uznał, iż wysokość prowizji za udzielenie pożyczki jest w przedmiotowej sprawie zbyt wysoka w stosunku do kwoty udzielonej pożyczki oraz ogólnego zadłużenia pozwanego, jak również wygórowana w stosunku do kosztów i nakładu pracy poniesionych powoda. Zaznaczyć bowiem należy, że opłata tytułem udzielenia pożyczki ustalona pierwotnie w umowie przewyższała kwotę pożyczki udzielonej przez powoda. W ocenie Sądu powyższe postanowienie umowne pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów udzielenia pożyczki, w rzeczywistości stanowi dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego (obok odsetek) zysku, ukryte przed konsumentem i pozwalające mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych. Trudno bowiem stwierdzić, iż koszt przygotowania umowy, sprawdzenia zdolności kredytowej pożyczkobiorcy czy obsługi uiszczanych bezpośrednio na konto powoda rat kapitałowych wynosi ponad 4.000 zł.

Instytucja odsetek maksymalnych uregulowana w art. 359 § 2 ¹ k.c. ma przeciwdziałać ocenianemu negatywnie w świetle zasad współżycia społecznego zjawisku lichwy oraz chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci. Wysokość odsetek maksymalnych winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie jako nadmiernego. Stopa tych odsetek, ustalana w odniesieniu do aktualnej sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych, odzwierciedla aktualny układ stosunków gospodarczych oraz „cenę” pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji. Nie pozwala także podmiotom uprzywilejowanym, jakimi zwykle w obrocie z konsumentami są pożyczkodawcy, na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy.

Wymaga także zaznaczenia, iż umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno i precyzyjnie określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Zwyczajowo formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki.

W niniejszej sprawie rażąca dysproporcja pomiędzy wysokością prowizji, a kwotą udzielonej pożyczki pozwala stwierdzić, iż przy ustaleniu jej wysokości nie uwzględniono kwoty pożyczki, a także ustalono ją w oderwaniu od kosztów związanych z udzieleniem pożyczki. W ocenie Sądu postanowienie umowne w zakresie ustalenia prowizji za udzielenie pożyczki na kwotę 4.400 zł jest niezgodne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interes konsumenta, który nie ma żadnego wpływu na wysokość wskazanej kwoty. Postanowienie to narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń i godzi w równowagę kontraktową stron umowy. W przedmiotowym stosunku obligacyjnym zachodzi istotna i nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta. W ocenie Sądu wskazane postanowienie umowne stanowi w istocie obejście przepisów o odsetkach maksymalnych, co znajduje odzwierciedlenie w znacznie przekraczającej odsetki maksymalne rocznej rzeczywistej stopie oprocentowania pożyczki (141,40 %).

Tym samym uznać należało, że ustalona przez powoda prowizja za udzielenie pożyczki stanowi kwotę rażąco wygórowaną, która na podstawie art. 5 k.c. winna podlegać miarkowaniu do wysokości maksymalnie 10 % udzielonej pożyczki. Sąd miał bowiem także na uwadze, iż powód naliczył również odsetki w kwocie 429,92 zł pełniące funkcję wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału.

Z tego względu na podstawie art. 720 k.c. w zw. z art. 5 k.c. Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.996,47 zł, na którą składa się kwota 3.848,75 zł tytułem niespłaconego kapitału, kwota 713,72 zł tytułem skapitalizowanych odsetek umownych za zwłokę w oparciu o § 8 pkt 1 umowy pożyczki i art. 481 § 1 i 2 ¹ k.c., kwota 34 zł tytułem opłat windykacyjnych zgodnie z § 8 pkt 3 i 4 umowy pożyczki oraz kwota 400 zł tytułem prowizji za udzielenie pożyczki. Powództwo w zakresie kwoty 3.816,67 zł tytułem pozostałej części prowizji podlegało oddaleniu jako sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa do wynagrodzenia .

O odsetkach od wskazanej kwoty Sąd orzekł zgodnie z żądaniem pozwu oraz postanowieniami łączącej strony umowy zasądzając odsetki umowne za opóźnienie w wysokości maksymalnej wynikającej z art. 481 § 2 ¹ k.c. od kwoty kapitału oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od pozostałej kwoty od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 339 § 1 k.p.c. wobec niestawienia się pozwanego na posiedzenie wyznaczone na rozprawę, o którym został skutecznie zawiadomiony oraz niezłożenia wyjaśnień Sąd wydał wyrok zaoczny.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Zgodnie z treścią art. 333 § 1 k.p.c. Sąd z urzędu nadał wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.