Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim, Wydział V Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący SSO Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2018 roku w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku G. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o prawo do emerytury

na skutek odwołania G. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 29 sierpnia 2017 r.

oddala odwołanie.

Sygn. akt VU 999/17

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 sierpnia 2017 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy G. K. prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na brak wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych. Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy okresu zatrudnienia od 10 października 1975 roku do 31 marca 1992 roku w (...) w W., gdyż zakład pracy nie wystawił wnioskodawcy za ten okres świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od powyższej decyzji, złożonym w dniu 27 września 2017 roku, G. K. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do emerytury po zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia od 10 października 1975 roku do 31 marca 1992 roku w (...) w W. na stanowisku malarza konstrukcji stalowych.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje:

G. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 17 lipca 2017 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury. Wnioskodawca był członkiem otwartego funduszu emerytalnego, ale wniósł o przekazanie środków zgromadzonych tam środków na dochody budżetu państwa.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 w aktach ZUS)

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący 25 lat w tym 18 lat 11 miesięcy i 16 dni okresów skałkowych, 8 miesięcy i 26 dni okresów nieskładkowych oraz 5 lat 8 miesięcy i 27 dni okresów uzupełniających (rola).

Organ rentowy nie zaliczył wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy żadnego okresu zatrudnienia.

(dowód: decyzja ZUS z 29 sierpnia 2017 roku k. 24 akt ZUS, odpowiedź na odwołanie k. 21 akt sprawy)

W okresie od 10 października 1975 roku do 31 marca 1992 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o pracę w (...) w M. Filia w W. w pełnym wymiarze czasu pracy.

Pracodawca wnioskodawcy zajmował się naprawą maszyn i urządzeń rolniczych oraz produkcją konstrukcji stalowych i części zamiennych do samochodów na rzecz kooperanta Fabryki (...) marki S..

Na początku wnioskodawca pracował na stanowisku stażysty i przyuczał się do wykonywania obowiązków ślusarza i montera mechanika maszyn rolniczych.

Z dniem 2 lutego 1976 roku wnioskodawca otrzymał angaż ślusarza, z dniem 1 sierpnia 1976 roku - montera, z dniem 1 października 1977 roku - montera mechanika maszyn rolniczych, z dniem 1 lipca 1982 roku - ślusarza, z dniem 1 stycznia 1983 roku montera maszyn i urządzeń rolniczych.

Wnioskodawca objął stanowisko malarza konstrukcji maszyn i wyrobów metalowych dopiero z dniem 1 stycznia 1989 roku. Na tym stanowisku wnioskodawca pracował do końca zatrudnienia w Filii (...) w W. tj. do 31 marca 1997 roku.

(dowód: umowa o pracę z dnia 15 października 1975 roku akt osobowych, świadectwo pracy z dnia 31 marca 1992 roku k.5 akt o kapitał początkowy oraz k.4 akt osobowych, angaż z dnia 9 marca 1976 roku akt osobowych, angaż z dnia 31 lipca 1976 roku akt osobowych, angaż z dnia 1 października 1977 roku w aktach osobowych, angaż z dnia 1 sierpnia 1979 roku w aktach osobowych, angaż z dnia 1 lutego 1989 roku, angaż z dnia 1 lipca 1982 roku akt osobowych, angaż z dnia 1 stycznia 1983 roku akt osobowych )

Od dnia 1 stycznia 1989 roku wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zajmował się malowaniem przyczep, ciągników rolniczych, konstrukcji stalowych oraz przewodów wydechowych do samochodów S.. Prace te wykonał w warsztacie. Nie pracował na wysokości. Wnioskodawca malował pistoletem natryskowym oraz używał do malowania przewodów wydechowych farb silikonowych, emalii nitro i olejnych.

Przyczepy, oburtowania i podłogi wnioskodawca malował przy pomocy farb miniowych, które są farbami podkładowymi. Malowanie minią zajmowało wnioskodawcy około 50% czasu pracy.

Wnioskodawca pracował tak stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

(dowód: zeznania świadka W. K. protokół rozprawy z dnia 9 stycznia 2018 roku od minuty 02:49 do minuty13:09 k.31-33, zeznania świadka Z. Z. protokół rozprawy z dnia 9 stycznia 2018 roku od minuty 13:09 do minuty 16:57 k.31-33 ,zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z dnia 9 stycznia 2018 roku od minuty 16:57 do minuty 19:44 k.31-33)

(...) w M. Filia (...) w W. nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

(okoliczność bezsporna)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2017r., poz. poz. 1383 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami, obecnie rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Jakkolwiek jednakże przewidziane w powołanym wyżej rozporządzeniu ograniczenia co do środków dowodowych nie obowiązują w postępowaniu sądowym, to dowody na te okoliczności mają być dowodami nie budzącymi wątpliwości, spójnymi i precyzyjnymi. Dowody te należy więc oceniać rygorystycznie i można dokonać na ich podstawie ustaleń faktycznych tylko wówczas, gdy spełniają one wyżej wymienione kryteria (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 1998 roku, II UKN 440/97, OSNP 1998/22/667).

Sam fakt zatrudnienia wnioskodawcy w Filii (...) w W. był niesporny w świetle dokumentów znajdujących się w jego aktach ubezpieczeniowych. Spornym pozostawał charakter pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w okresie zatrudnienia od 10 października 1975 roku do 31 marca 1992 roku w Filii (...) w W.. Stało się tak dlatego, że zakład pracy nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu (...) ukończył 60 lat i wniósł o przekazanie środków zgromadzonych w OFE na dochody budżetu państwa.

Charakter prac wykonywanych przez wnioskodawcę w okresie od 10 października 1975 roku do 31 marca 1992 roku w Filii Państwowego Ośrodka (...) w W. Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach osobowych wnioskodawcy (umowa o pracę z dnia 15 października 1975 roku, świadectwo pracy z dnia 31 marca 1992 roku, angaż z dnia 9 marca 1976 roku, angaż z dnia 1 października 1977 roku, angaż z dnia 1 sierpnia 1979 roku, angaż z dnia 1 lutego 1989 roku) oraz częściowo na podstawie zeznań świadków: W. K., Z. Z. i wnioskodawcy. Przesłuchani świadkowie w spornym okresie pracowali razem z wnioskodawcą w Filii (...) w W.. W. K. był tam początkowo kierownikiem zakładu, a następnie dyrektorem. Natomiast Z. Z. pracował jako monter maszyn i urządzeń rolniczych, co potwierdza świadectwo pracy z dnia 31 marca 1992 roku ( k.81 akt emerytalnych Z. Z.). Dysponowali oni zatem bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do stałych obowiązków wnioskodawcy.

Nie mniej Sąd odmówił wiary świadkom i wnioskodawcy, w tej części w której twierdzili, że G. K. w całym spornym okresie pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako malarz konstrukcji maszyn i wyrobów metalowych. Zeznania te pozostają bowiem w sprzeczności z dokumentami zgromadzonymi w aktach osobowych wnioskodawcy. Z angażu z dnia 1 stycznia 1989 roku wynika bowiem, że obowiązki malarza konstrukcji maszyn i wyrobów metalowych zostały powierzone wnioskodawcy przez pracodawcę dopiero z dniem 1 stycznia 1989 roku. A zatem dopiero od 1 stycznia 1989 roku wnioskodawca mógł zajmować się stale i w pełnym wymiarze czasu pracy malowaniem przyczep, ciągników rolniczych, konstrukcji stalowych oraz przewodów wydechowych do samochodów S.. W początkowym okresie zatrudnienia od 10 października 1975 roku do 1 lutego 1976 roku wnioskodawca pracował na stanowisku stażysty i przyuczał się do wykonywania obowiązków ślusarza i montera mechanika maszyn rolniczych. Potwierdza to umowa o pracę z dnia 15 października 1975 roku. Po odbyciu stażu skarżący z dniem 2 lutego 1976 roku ( angaż z dnia 9 marca 1976 roku) objął stanowisko ślusarza. Kolejno z dniem 1 sierpnia 1976 roku powierzono mu stanowisko montera, a z dniem 1 październiku 1976 roku - montera mechanika maszyn rolniczych. Następnie z dniem 1 lipca 1982 roku ponownie powierzono mu obowiązki ślusarza, a z dniem 1 stycznia 1983 roku montera maszyn i urządzeń rolniczych. Prace ślusarskie oraz prace przy montowaniu maszyn i urządzeń rolniczych, które zgodnie z dokumentacją osobową, skarżący wykonywał w okresie od 10 października 1975r. do 31 grudnia 1989r., nie są pracami wymienionymi w wykazie A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r., a zatem nie są pracami w warunkach szczególnych.

Sąd uznał za nieprzekonujące zeznania świadka W. K., że stanowisko wpisane w angażu pracownika Filii (...) w W. nie odzwierciedlało faktycznie wykonywanych przez niego obowiązków. Świadek uzasadniał to faktem, iż stanowisko montera mechanika maszyn rolniczych było bardziej opłacalne dla pracownika. Jednocześnie świadek nie potrafił wytłumaczyć, dlaczego mimo takiej praktyki zmieniono wnioskodawcy z dniem 1 stycznia 1989 roku angaż z bardziej opłacalnego stanowiska montera mechanika maszyn rolniczych na mniej opłacalne stanowisko malarza konstrukcji maszyn i wyrobów metalowych.

Opierając się na dokumentacji Sąd uznał, że zeznania świadków W. K. i Z. Z. mogą dotyczyć jedynie okresu od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 marca 1992 roku, bo jedynie wówczas wnioskodawca pracował na stanowisku malarza konstrukcji maszyn i wyrobów metalowych. Być może przed 1989 rokiem wnioskodawca wykonywał także prace malarskie, jak twierdzą świadkowie, lecz z uwagi na dowody w postaci dokumentów, z których wynika że ubezpieczony wykonywał przed rokiem 1989r. prace ślusarskie oraz prace przy montowaniu maszyn rolniczych, prace malarskie nie mogły mieć charakteru stałego. Dlatego nie można uznać, że w okresie od 10 października 1975r. do 31 grudnia 1988r. wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace malarza konstrukcji stalowych.

Takie obowiązki wnioskodawca wykonywał dopiero od 1 stycznia 1989 roku aż do końca zatrudnienie tj. do dnia 31 marca 1992 roku. Wnioskodawca w warsztacie przy użyciu pistoletu malował przyczepy, ciągniki rolnicze, przewody wydechowe do samochodów S. i inne konstrukcje stalowe. Do malowania używał farb silikonowych, emalii nitro i olejnych oraz farb miniowych, które są farbami podkładowymi. Z zeznań świadków wynika, że prace przy użyciu farb miniowych zajmowały wnioskodawcy ok.50 %.

Nie ma to jednak żadnego wpływu na końcowy wynik sprawy, z uwagi na to, że zarówno prace ślusarskie oraz prace przy montowaniu maszyn i urządzeń rolniczych, jak i prace malarza konstrukcji stalowych nie są pracami w warunkach szczególnych, gdyż nie są wymienione jako takie przez ustawodawcę w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku.

Prace malarskie wykonywane przez wnioskodawcę mogłyby być uznane za prace w warunkach szczególnych jedynie wówczas, gdyby wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy tylko prace wymienione w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku, a mianowicie:

- prace polegające na malowaniu minią (wykaz A, dział III, poz. 72);

- prace malarskie konstrukcji na wysokości (wykaz A, dział V, poz. 6);

- lakierowanie ręczne lub natryskowe - niezhermetyzowane (wykaz A, dział XIV, poz. 17).

Żadnej jednak z tych prac wnioskodawca nie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy malowanie farbą podkładową tzw. minią zajmowało wnioskodawcy około 50 % pracy w ciągu dnia, a zatem praca była wykonywana w połowie wymiaru czasu pracy.

Wnioskodawca malując konstrukcje stalowe nie pracował na wysokości, ale w warsztacie, co wyklucza zaliczenie tej pracy do pracy wymienionej w wykazie A w dziale V poz. 6 ( malowanie konstrukcji stalowych na wysokości).

Czynności wykonywane przez wnioskodawcę w spornym okresie nie były także pracami przy lakierowaniu ręcznym lub natryskowym - nie zhermetyzowanym, wymienionymi w dziale XIV poz. 17.

Sąd Okręgowy w tym zakresie podziela pogląd zawarty w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 grudnia 2016 roku wydanego w sprawie sygn. akt III AUA 1437/15 ( Legalis 1558644), który wskazał, że nieprzypadkowo prawodawca w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku operuje pojęciem „malowanie” (np. w dziale III poz. 72 malowanie minią ), a raz „lakierowanie”. Na przykład w dziale V poz. 6 nie odwołano się do „prac lakierniczych” konstrukcji, lecz do prac malarskich konstrukcji. Ma to niewątpliwie związek z rozróżnieniem rodzajów substancji powłokotwórczych na farby i lakiery. Z ogólnodostępnej wiedzy encyklopedycznej wynika, że z punktu widzenia zarówno składu chemicznego jak i zastosowania oraz przeznaczenia nie są to pojęcia tożsame. Użyte w dziale XIV poz. 17 pojęcie „lakierowania” nie jest więc tożsame z pojęciem malowania farbami (np. olejnymi, emulsyjnymi czy wapiennymi). Farba składa się z substancji barwiących najczęściej w postaci pigmentów oraz substancji dodatkowych: wypełniaczy, spoiw, rozpuszczalników, substancji błonotwórczych i innych. Podstawową różnicą między lakierami i farbami jest niewielkie stężenie pigmentów i wypełniaczy lub całkowity ich brak w lakierze oraz często mniejsza lepkość lakieru w porównaniu do farby. Lakiery generalnie stosowane są w trzech celach: 1) uzyskania połyskliwej i gładkiej powierzchni z jednoczesnym zachowaniem naturalnej faktury materiału (np. słojów drewna); 2) zabezpieczenia powierzchni przed warunkami zewnętrznymi przy zachowaniu oryginalnej barwy powierzchni; 3) jako ostatnia warstwa nadająca połysk i zabezpieczająca głębsze warstwy wykonane przy użyciu farb kryjących. Przykładem lakierów są lakiery samochodowe czy lakiery do drewna.

Skoro zatem ustawodawca w dziale XIV poz. 17 używa pojęcia lakierowania, a nie malowania określonym rodzajem farb (jak ma to miejsce w przypadku malowania minią), to nie jest możliwie w świetle postulatu ścisłej wykładni przepisów ubezpieczeniowych, zakwalifikowanie prac polegających na malowaniu farbami przyczep, ciągników rolniczych, przewodów wydechowych i innych konstrukcji stalowych pod pojęciem lakierowania. Prace wnioskodawcy nie polegały na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym ale na malowaniu konstrukcji stalowych farbami. Malowanie konstrukcji stalowych farbami nie mieści się w pojęciu prac polegających na lakierowaniu ręcznym lub natryskowym- niezhermetyzowanym.

Wnioskodawca nie wykazał zatem, aby w spornych okresach wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu prac wymienionych w wykazie A stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Tym samym brak było podstaw do zaliczenia okresu zatrudnienia od 10 października 1975 roku do 31 marca 1992 roku do pracy w warunkach szczególnych.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji.