Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 21 grudnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Henryk Brzyżkiewicz

Sędziowie: SO Leszek Dąbek (spr.)

SO Roman Troll

Protokolant Marzena Makoś

po rozpoznaniu w dniu 21 grudnia 2017 r. na rozprawie sprawy

z wniosku A. O. i B. O. (1)

z udziałem K. T. (T.) i J. T. (T.)

o stwierdzenie nabycia służebności gruntowej przez zasiedzenie

na skutek apelacji uczestników postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 12 maja 2017 r., sygn. akt II Ns 1016/13

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w punktach 1, 2 i 3 ten sposób, że:

a)  oddalić wniosek;

b)  ustalić, że koszty postępowania ponoszą w całości solidarnie wnioskodawcy, pozostawiając ich szczegółowe wyliczenie referendarzowi sądowemu w Sądzie Rejonowym w Rybniku;

2.  zasądzić solidarnie od wnioskodawców na rzecz uczestników postępowania solidarnie kwotę 440 zł (czterysta czterdzieści złotych) z tytułu zwrotu kosztów postępowania odwoławczego, w tym kwotę 240 zł (dwieście czterdzieści złotych) zastępstwa prawnego.

SSO Roman Troll SSO Henryk Brzyżkiewicz SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 1503/17

UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Rybniku w postanowieniu z 12 05 2017r. stwierdził,
że właściciele nieruchomości stanowiącej działkę gruntu o numerze (...), obręb R. Gmina L. o urządzonej księdze wieczystej prowadzonej przez ten Sąd pod numerem (...) nabyli przez zasiedzenie z dniem 10 06 1987r. na rzecz każdorazowych właścicieli tej nieruchomości służebność przechodu i przejazdu pasem o szerokości 3 metrów opisanym w sentencji przez nieruchomość gruntową stanowiącą działkę gruntu o numerze (...) obręb R. Gmina L. o urządzonej księdze wieczystej prowadzonej przez ten Sąd pod numerem (...), uczynił integralną częścią postanowienia wyrys z mapy stanowiący załącznik do opinii biegłego sadowego G. K. z dnia 25 11 2016r. oraz orzekł o kosztach postępowania i nieuiszczonych kosztach sądowych.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach orzeczenia przywołał wskazane w uzasadnieniu regulacje prawne. Następnie dokonała oceny prawnej poczynionych ustaleń faktycznych i w jej ramach stwierdził, że sporny szlak drogowy istnieje

na gruncie stanowiącym obecnie nieruchomość gruntową uczestników postępowania od 1938r. Wnioskodawcy oraz ich pośrednicy prawni korzystali z niego w sposób odpowiadający treści służebności gruntowej, przechodząc i przejeżdżali nim na teren ich nieruchomości pasem gruntu utwardzonym żwirem, gruzem i asfaltem. Wskazał,

że ze zgromadzone w sprawie materiału dowodowego wynika, że E. F. (1),

a następnie W. O. utwardzali ten szlak, z którego następnie korzystali następcy prawni A. i B. O. (2). Ocenił, że z tej przyczyny chwilą nabycia własności nieruchomości wnioskodawców przez E. F. (2) „na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 19 05 1967r. w sprawie II Ns 115/65” powstał stan prowadzący do nabycia przez jej właścicieli służebności gruntowej przechodu i przejazdu po nieruchomości stanowiącej obecnie własność uczestników postępowania, wobec czego z upływem 20 lat od uprawomocnienia się tego postanowienia (10 06 1987r.) doszło do nabycia przez ówczesnych właścicieli nieruchomości wniosko-dawców służebności opisanej w sentencji służebności gruntowej.

O kosztach postępowania orzekał stosując regulację art. 520 § 1 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżyli uczestnicy postępowania K. T. i J. T., którzy wnosili o jego zmianę przez oddalenie wniosku oraz zasadzenie na ich rzecz od wnioskodawców zwrotu kosztów postępowania.

Zarzucili, że istnieje sprzeczność pomiędzy poczynionymi ustaleniami a zebranym

w sprawie materiałem polegająca na wadliwym przyjęciu, że:

- szlak drogowy był utwardzony gruzem, kamieniami, żwirem lub popiołem

oraz resztkami tynku, kiedy faktycznie podczas korytowania ujawniono ziemię zmieszaną z popiołem, śladami resztki cegieł praz asfaltu złożonego przez uczestników postępowania, ich poprzedników prawnych lub osoby działające na ich polecenie,

- posiadanie miało charakter samoistny, kiedy zebrany w sprawie materiał dowodowy wymagał przyjęcia, ze nabywcy nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) korzystali z przejścia dzięki grzeczności sąsiada, przez co nie byli posiadaczami lecz prekarzystami (art. 338 k.c.) i nie spełniali warunków do nabycia służebności przez zasiedzenie.

Zarzucali także, że przy ferowaniu postanowienia naruszono prawo materialne, regulacje:

- art. 292 k.c. przez przyjęcie, że wyznaczenie szlaku drogowego przez właścicieli nieruchomości przed jej podziałem dokonanym w sprawie I Ns 115/95 Sądu Rejonowego w Rybniku – na mocy postanowienia z dnia 19 05 1967r – stanowi podstawę do ustanowienia służebności gruntowej przez zasiedzenie, kiedy zgodnie

z powołanym przepisem służebność gruntowa może nabyta przez zasiedzenie tylko

w wypadku, gdy polega na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia wykonanego przez posiadacza służebności, a nie przez właściciela i bieg terminu zasiedzenia rozpoczyna się z datą faktycznego objęcia w posiadanie takiego urządzenia wykonanego przez tego posiadacza służebności, a nie z datą prawomocności postanowienia o dziale spadku, w którym pominięte zostało rozstrzygnięcie

o ustanowieniu służebności,

- art. 172 § 1 k.c. w związku z art. 292 k.c. przez przyjecie, że posiadanie służebności czynnej z przerwami nie stanowi przeszkody w nabyciu służebności przez zasiedzenie.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenia wnioskodawców,

a następnie prawidłowo rozpoznał sprawę.

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia
w części dotyczą okoliczności bezspornych pomiędzy stronami, a w pozostałym zakresie mają podstawę w wiarygodnych informacjach zawartych we wskazanych

w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia źródłach dowodowych.

Wbrew zarzutowi apelacji pomiędzy nimi a zebranym w sprawie materiałem nie zachodzią wskazane w niej sprzeczności.

W szczególności prawidłowe jest kwestionowane w apelacji ustalenie dotyczące utwardzenia biegnącego po gruncie szlaku drogowego.

Ustalenie to ma bowiem swoje odniesienie w wiarygodnych informacjach zawartych we wskazanych w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia źródłach dowodowych.

Natomiast w ramach drugiego z zarzutów apelacji dotyczących podstawy faktycznej orzeczenia skarżący w istocie kwestionują dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę prawną charakteru posiadania przez wnioskodawców i ich poprzedników prawnych spornego pasa drogowego.

W ramach tego zarzutu apelujący w istocie nie kwestionują zatem poczynionych ustaleń faktycznych, lecz ich ocenę prawną (subsumcję poczynionych ustaleń pod zastosowane regulacje prawne i w ich wyniku przyjęcie, iż poprzednicy prawni wnioskodawców korzystali z szlaku drogowego jak posiadacze służebności gruntowej), przez co ten zarzut nie ma wpływu na powyższa ocenę.

Z tych też względów Sąd odwoławczy przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Z poczynionych i nie kwestionowanych w postępowaniu apelacyjnym ustaleń Sadu Rejonowego wynika, iż obszar gruntu nieruchomości stanowiący obecnie własność wnioskodawców i uczestników postępowania w przeszłości należał

do pradziadków wnioskodawcy J. K. (1) oraz J. K. (2) i do czasu dokonania w dniu 19 05 1967r. działu spadku po nich stanowił jedną nieruchomość.

Pradziadkowie wnioskodawcy prowadzili na niej gospodarstwo rolne

i mieszkali w budynku wybudowanym na gruncie stanowiącym obecnie nieruchomość wnioskodawców, gdzie znajdowało się ich siedlisko.

W celu dojazdu do drogi publicznej korzystali oni z istniejącego do chwili obecnej szlaku drogowego, który urządzili i utwardzili.

Z tej przyczyny to oni a nie ich następcy prawni doprowadzili do powstania trwałego i widocznego urządzenia w rozumieniu regulacji prawnej art. 292 k.c.,

gdyż ci ostatni tylko korzystali z już istniejącego urządzenia i jedynie utrzymywali je

w należytym stanie.

Zgodnie z przyjętym w judykaturze i akceptowanym w doktrynie prawnym poglądem prawnym „Drogę konieczną może zasiedzieć samoistny posiadacz tylko wówczas, gdy we własnym zakresie wykona trwałe i widoczne urządzenia, o których mowa w art. 292 k.c.” (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 08 2011r. III CZP 10/11, oSNC 2011/12/129, LEX 862939, Rzeczposp. PCD 2011/185/3, Biul.SN 2011/8/6, wcześniej np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 03 1998r. I CKN 543/97, LEX nr 78419 oraz),

Z podanych powyżej względów taką sytuacja nie mamy do czynienia

w sprawie w konsekwencji czego już tylko z tego powodu - w świetle przywołanej regulacji prawnej - wniosek był bezzasadny.

Niezależnie od tego za taką oceną przemawia również fakt, że stanowiąca obecnie własność wnioskodawców nieruchomość ma dostęp do drogi publicznej,

co w połączeniu z nie zamieszczeniem w postanowieniu o dziale spadków po J. K. (1) oraz J. K. (2) rozstrzygnięcia o ustanowieniu służebności drogi

na nieruchomości stanowiącej obecnie własność uczestników postępowania czyni wykazanymi twierdzenia skarżących - w drodze domniemania faktycznego (art. 231 k.p.c.) – że ich poprzednicy prawni uzgodnili z poprzednikami prawnymi wnioskodawców, że będą ono korzystali ze spornego szlaku drogowego jedynie czasowo, tj. do chwili kiedy poprzednicy prawni wnioskodawców urządzą na swej nieruchomości szlak drogowy prowadzący do drogi publicznej.

Z tej przyczyny słusznie apelacja podnosi, że poprzednicy prawni wnioskodawców korzystali ze spornego szlaku drogowego tylko grzecznościowo i tym samym nie byli oni posiadaczem służebności.

Nie znalazło to prawidłowego odzwierciedlenia w zaskarżonym orzeczeniu,

co apelację czyni uzasadnioną i skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego postanowienia w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. przez oddalenie wniosku oraz zmianą zawartych w nim rozstrzygnięć o kosztach postępowania i nieuiszczonych kosztach sądowych.

O kosztach postępowania orzeczono stosując regulację art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c.

w związku z art. 520 § 3 zd. 1 k.p.c. a o nieuiszczonych kosztach sądowych orzeczono przy zastosowaniu regulacji art. 113 ust 1 ustawy z dnia 28 07 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity Dz.U. z 2010r. nr 90, poz. 504)

w związku z art. 520 § 3 zd. 1k.p.c.

Reasumując zaskarżone postanowienie jest wadliwe i dlatego apelację uczestników postępowania jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak w sen-tencji w oparciu o regulację art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulację
art. 520 § 3 zd. 1 k.p.c. uznając, że wobec uwzględnienia apelacji i występującej

w sprawie sprzeczności interesów wnioskodawców i uczestników postępowania, tym ostatnim należy się zwrot od wnioskodawców poniesionych przez nich kosztów postępowania odwoławczego