Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Joanna Składowska

Sędziowie SSO Elżbieta Zalewska-Statuch

SSO Barbara Bojakowska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 17 stycznia 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa Z. D. i M. D.

przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej w Ł. przy ulicy (...) (...)

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 25 października 2017 roku, sygnatura akt I C 701/16

oddala apelację.

Sygn. akt I Ca 528/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 25 października 2017 roku Sąd Rejonowy w Łasku, w sprawie
z powództwa Z. D. i M. D. przeciwko Wspólnocie Mieszkaniowej w Ł. przy ul. (...) (...) o zapłatę i zobowiązanie, zasądził od pozwanej solidarnie
na rzecz powodów kwotę 532,35 zł z odsetkami od kwot 127,96 zł, 138,56 zł, 146,53 zł, 116,30 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 01 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r.
i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2) oraz zasądzając od pozwanej solidarnie
na rzecz powodów kwotę 30 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 3) i na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 3187,94 zł tytułem kosztów opinii biegłego
(pkt 4).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powodowie są współwłaścicielami lokalu nr (...) w budynku wielomieszkaniowym położonym w Ł. przy ul. (...) (...). Ogół właścicieli lokali położonych
w w/w budynku mieszkalnym tworzy pozwaną Wspólnotę Mieszkaniową.

Przy prawidłowym rozliczeniu powodowie mieli w 2013 roku nadpłatę: 164,13 zł
za centralne ogrzewanie, 171,75 zł za ciepłą wodę, 28,10 zł za zimną wodę i ścieki - w sumie niedopłata 35,72 zł; w 2014 roku 540,92 zł za centralne ogrzewanie, 174,02 zł za ciepłą wodę, 21,86 zł za zimną wodę i ścieki - w sumie nadpłata 345,04 zł; w 2015 roku: 432,68 zł
za centralne ogrzewanie, 170,30 zł za ciepłą wodę, 34,14 zł za zimną wodę i ścieki w sumie nadpłata 228,24 zł.

Pozwana wspólnota ustaliła rozliczenie mediów w latach 2013 na łączną kwotę niedopłaty 163,68 zł, czyli o 127,96 zł za dużo; 2014 na łączną kwotę nadpłaty 206,45 zł, czyli o 138,56 zł za mało, 2015 na łączną kwotę nadpłaty 81,71 zł, czyli o 146,53 zł za mało.

Za rok 2016 pozwana naliczyła nadpłatę związaną z mediami dostarczonymi do lokalu powodów na 147,94 zł, podczas gdy prawidłowo naliczona nadpłata powinna wynosić
264,24 zł - różnica wynosi 116,30 zł.

Sąd, na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. zasądzono od pozwanej Wspólnoty solidarnie na rzecz powodów kwoty należności za media za lata 2013 - 2016 nienależnie pobrane przez pozwanego.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Sąd oddalił powództwo w zakresie żądania umieszczenie w sentencji wyroku punktu zobowiązującego pozwanego do rozliczania zaliczek na media w części lokalowej zgodnie
z przepisami art.13 pkt 1 ustawy o własności lokali i art. 45a ust. 8 pkt 1 litera a, punkt 2 lit a ustawy Prawo Energetyczne, ponieważ żądanie tak sformułowane nie może być uwzględnione jako niewykonalne.

Wskazano przy tym, że pozwana jest zobowiązana do rozliczania mediów zgodnie
z w/w przepisami. Rozliczenie mediów przez Wspólnotę niezgodnie z w/w przepisami skutkuje powstaniem po stronie powodów roszczenia o zapłatę.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 2 k.p.c.

Na podstawie art. 83 ust. 2 i art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zasądzono od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku koszty opinii biegłego poniesione tymczasowo przez Skarb Państwa.

Z powyższym orzeczeniem nie zgodziła się pozwana, składając apelację w której zaskarżyła wyrok w zakresie pkt 1, 3 i 4 w całości i zarzucając:

1/ naruszenie przepisów mających istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj.:

- art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 6 k.c. poprzez gromadzenie
i przeprowadzenie dowodów przez Sąd w zamian za stronę i pomimo braku wniosków
w tym zakresie strony powodowej postępowania, w tym zobowiązanie strony pozwanej
do przedkładania dokumentów i przeprowadzenie dowodu z dokumentów i opinii biegłego, pomimo braku takiego wniosku przez stronę powodową i tym samym nie udźwignięcie przez stronę ciężaru dowodu tego postępowania;

- art. 278 § 1 w zw. 281 k.p.c. w zw. z art. 49 i 50 k.p.c. poprzez nie wyłączenie dowodu z opinii biegłego sądowego, mimo iż strona jeszcze przed wyznaczeniem biegłego przez Sąd na rozprawie wskazywała i wnosiła o wyznaczanie innego biegłego,
gdyż zachodziły okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość
co do bezstronności sędziego w danej sprawie, ponieważ biegły już kilkukrotnie wydawał opinię w innych postępowaniach (na które się sam powołuje) oraz ponadto opinia zawierała elementy nacechowane emocjonalnym stanowiskiem i osobistymi uwagami. Biegły nie odniósł się w swojej opinii w ogóle do problemu, gdyż w opinii brak jest uwag odnośnie rozliczania braków wody ciepłej istniejącej już w kotłowni;

- art. 328 § 1 ¹ i § 2 k.p.c. poprzez nie wskazanie w wygłoszonym uzasadnieniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, a mianowicie: ustalenie faktów, które sąd uznał
za udowodnione, dowodów na których się oparł i przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, w szczególności czemu odmówił zasadności zastrzeżeniom do opinii biegłego oraz wnioskowi o wyłączenie biegłego, czemu oddalił wnioski dowodowe strony oraz braku wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisów prawa;

- art. 98 k.p.c. poprzez uznanie, iż strona przegrała proces w całości podczas,
gdy strona wygrała w zakresie roszczenia o zapłatę w pewnym zakresie, a także w całości
w zakresie nakazania określonego zachowania się, a Sąd nie ustalił jaki procent oddalenia powództwa w tym zakresie stanowi względem całego roszczenia.

2/ naruszenie przepisów prawa materialnego mające istotny wpływ na rozstrzygnięcie, tj.:

- art. 45 prawa energetycznego przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie,
iż pozwana winna posiadać regulamin rozliczania mediów, gdyż obecny system rozliczania nie jest zgodny z przepisami prawa;

- art. 22 ust. 2 w zw. z art. 30 § 2 ustawy o własności lokali z dnia 30 października 2015r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1892) poprzez pominięcie, iż Wspólnota sama zadecydowała
i zatwierdziła sposób rozliczenia mediów co jest zgodnie z przepisami prawa. Ponadto powodowi wnosili już pozew w zakresie konieczności istnienia regulaminu
i Sąd Okręgowy w Sieradzu wyrokiem w sprawie I C 231/12 - znajdującym się w aktach sprawy - rozstrzygnął o konieczności przyjęcia regulaminu rozliczania mediów, stwierdzając również, iż „funkcjonujący w pozwanej wspólnocie sposób (model) rozliczenia ciepła jest zgodny nie tylko z przepisami ustawy o własności lokali, ale także uregulowaniami ustawy
z 10 kwietnia 1997 r. prawo energetyczne.”

W oparciu o tak sformułowane zarzuty strona skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia i oddalenie powództwa w całości; ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania
oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm prawem przepisanych za obie instancje.

W odpowiedzi na apelację powodowie wnieśli o jej oddalenie i orzeczenie o kosztach w sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżony wyrok odpowiada prawu.

Kontrola instancyjna nie wykazała nieprawidłowości, które uzasadniałyby wzruszenie zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym przez stronę pozwaną.

Ustalenia faktyczne stanowiące podstawę rozstrzygnięcia znajdują oparcie
w zgromadzonych dowodach, jakie Sąd Rejonowy uznał za wiarygodne i posiadające moc dowodową, a jego ocena w tym zakresie nie wykracza poza granice swobodnej oceny wyznaczonej treścią art. 233 § 1 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy w pełni podziela czyniąc je podstawą także dla swojego orzeczenia.

Jednocześnie wskazać należy, iż z mocy art. 387 § 2 ¹ k.p.c. Sąd Okręgowy ograniczył uzasadnienie do wyjaśnienia podstawy prawnej orzeczenia z przytoczeniem przepisów prawa, ponieważ nie przeprowadził własnego postępowania dowodowego, ani nie zmienił ustaleń faktycznych sądu pierwszej instancji.

Odnosząc się natomiast do zarzutu naruszenia art. 217 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c.
i art. 6 k.c. wskazać należy, iż co do zasady apelująca zasadnie wskazuje, iż obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach procesu z uwagi na treść art. 232 kpc zgodnie z którym to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one ponoszą odpowiedzialność za jego wynik. Jednakże uwadze apelującej uchodzi, iż Sąd posiada także własne uprawnienie w zakresie dopuszczenia dowodu niewskazanego przez strony, ponieważ nie jest pozbawiony inicjatywy dowodowej, która oparta jest na jego uznaniu, a nie obowiązku ustawowym. Dopuszczenia przez Sąd dowodu
z urzędu zasadniczo nie można uznać za działanie naruszające zasadę bezstronności sądu
i równości stron. Działając w ramach przysługującego mu uprawnienia, Sąd realizuje bowiem cel wydania wyroku zgodnego z rzeczywistym stanem rzeczy. Niekiedy, zwłaszcza
w sytuacjach procesowych, w których nieprzeprowadzenie z urzędu dowodu stanowiłoby pogwałcenie elementarnych zasad, jakimi kieruje się sąd przy wymierzaniu sprawiedliwości, uprawnienie do dopuszczenia dowodu z urzędu nawet przeradza się w obowiązek sądu. Przeprowadzenie przez sąd dowodu z urzędu może okazać się konieczne również w razie nieporadności strony, a także w sprawach, w których jest to jedyny sposób przeciwdziałania niebezpieczeństwu oczywiście nieprawidłowego rozstrzygnięcia sprawy, podważającego funkcję procesu. Dotyczy to głównie wypadków wymagających wiadomości specjalnych, które może zapewnić jedynie opinia biegłego, gdyż nie można jej zastąpić inną czynnością procesową. Zatem dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu per se nie może być uznane za działanie naruszające zasadę kontradyktoryjności.

Podkreślenia wymaga, iż w okolicznościach sprawy dowód z opinii biegłego został dopuszczony w celu bliższego wyjaśnienia wskazanej przez Sąd Rejonowy okoliczności faktycznej bez ustalenia której nie można było orzec o zasadności wywiedzionego powództwa. W przedmiotowej sprawie roszczenie powodów dotyczyło należności za media za lata 2013 – 2016, które w ich ocenie zostały nienależnie pobrane przez pozwanego, a więc zadaniem opinii było wskazanie czy zaliczki pobierane przez wspólnotę
i następnie dokonanie rozliczenie ciepła zużytego przez każdy lokal następowało w sposób prawidłowy. Ustalenie powyższego wymagało uzyskania wiadomości specjalnych, które mogła zapewnić wyłącznie opinia biegłego.

Ponadto należy podnieść, iż Sąd pierwszej instancji nie mógł naruszyć przepisu
art. 227 k.p.c. , gdyż przepis ten nie jest źródłem obowiązków ani uprawnień jurysdykcyjnych, lecz określa jedynie wolę ustawodawcy ograniczenia kręgu faktów, które mogą być przedmiotem dowodu w postępowaniu cywilnym (zob. orzeczenie S.N. z 9 lutego 2001r., III CKN 434/00).

Chybiona jest także argumentacja apelującej wspierająca zarzut naruszenia art. 278 § 1 w zw. 281 k.p.c. w zw. z art. 49 i 50 k.p.c. a odnosząca się do zaniechania wyłączenia przez Sąd dowodu z opinii biegłego sądowego z uwagi na zastrzeżenia pozwanej co do bezstronności osoby biegłego. Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie się w treści apelacji do braku bezstronności sędziego zostało użyte przywołane wskutek pewnej niestaranności apelującej a jej właściwą intencją było odwołanie się do braku bezstronności biegłego, gdyż
w przeciwnym razie wywód apelacji stałby się niezrozumiałym.

Przypomnieć jednak należy, iż strona zgłaszająca zastrzeżenia co do osoby biegłego ma procesową możliwość zgłoszenia wniosku o jego wyłączenie zanim opinia przez takiego biegłego zostanie sporządzona. Przed zleceniem opinii pozwana reprezentowana przez pełnomocnika takiego wniosku nie zgłosiła a zgłaszając go po dacie sporządzania i złożenia przez biegłego opinii - w świetle art. 281 k.p.c. o- bowiązana była uprawdopodobnić,
że przyczyna wyłączenia powstała później lub że przedtem nie była jej znana. Takiej argumentacji wniosek skarżącej nie zawierał a samo niezadowolenie strony z wniosków opinii jest niewystarczające do jej dyskwalifikacji.

Co do zarzutu uchybienia art. 328 § 1 ¹ i § 2 k.p.c., podnieść należy, iż sędzia sprawozdawca po ogłoszeniu sentencji wyroku nie wygłaszał uzasadnienia w oparciu
o wskazany przepis, lecz podał ustne zasadnicze powody rozstrzygnięcia w rozumieniu
art. 326 § 3 k.p.c. Uzasadnienie w sprawie zostało sporządzone w formie pisemnej (art. 328 § 1 k.p.c.) a nie poprzez dokonanie transkrypcji. Ponadto dla skuteczności zarzutu obrazy tego przepisu konieczne było wykazanie przez skarżącą, że uchybienie sądu w zakresie konstrukcyjnych elementów uzasadnienia wyroku mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, czego skarżąca nie uczyniła. W judykaturze Sądu Najwyższego przyjmuje się jednolicie, że z natury rzeczy sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia nie ma wpływu na wynik sprawy, ponieważ uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Z tego względu zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może znaleźć zastosowanie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia sądu uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do jego wydania Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może okazać się usprawiedliwiony tylko wówczas,
gdy z uzasadnienia orzeczenia nie daje się odczytać, jaki stan faktyczny lub prawny stanowił podstawę rozstrzygnięcia, co uniemożliwiałoby kontrolę instancyjną. Tymczasem skarżąca nie wykazuje, jaki istotny wpływ na rozstrzygnięcie – co do meritum - mogłoby mieć wskazane przez nią uchybienie, którego nie uzasadniła w sposób adekwatny do treści tegoż przepisu.

Nieuzasadnione jest także w realiach sprawy stanowisko skarżącej, że doszło
do naruszenia w niej art. 98 k.p.c. skoro sprawa została zadekretowana jako sprawa o zapłatę, dotyczyła żądania zapłaty kwoty 532,35 zł, pozwana do czasu wdania się w spór co do istoty sprawy nie zgłosiła zarzutu wadliwego określenia wartości przedmiotu sporu i przegrała ją co do kwoty 532,35 zł. Oddalenie powództwa w części dotyczącej zobowiązania do określonego zachowania jako mającego charakter niemajątkowy nie przekładało się w takiej sytuacji na obowiązek stosunkowego rozdzielenia kosztów procesu w oparciu o regułę wynikającą z art. 100 kpc, tym bardziej iż skarżąca w ogóle uchyliła się od samodzielnego wskazania w jakim stosunku w jej ocenie strony przegrały sprawę i wyliczenia kosztów, które powinna w takiej sytuacji ponieść.

Podobnie nieuzasadnionym jest zarzut naruszenia przez Sąd Rejonowy art. 45 prawa energetycznego i art. 22 ust. 2 w zw. z art. 30 § 2 ustawy o własności lokali (tj. z dnia
30 października 2015 r. Dz.U. z 2015 r. poz. 1892) w sytuacji w której Sąd oddalił żądanie powodów zobowiązania strony pozwanej do rozliczania zaliczek na media w sposób zgodny z art. 13 pkt 1 ustawy o własności lokali i art. 45 a ust.8 pkt 1 litera a, pkt 2 litera a ustawy prawo energetyczne. Apelująca nie wyjaśnia w jaki sposób oddalenie w tej części powództwa narusza jej prawa.

Natomiast odwołanie się w apelacji do treści uzasadnienia wydanego w sprawie
I C 231/12 Sądu Okręgowego w Sieradzu o zobowiązanie do złożenia regulaminu poprzez wskazanie, iż Sąd rozpoznający sprawę uznał za zgodny z prawem system rozliczania ciepła w ramach sprawozdania finansowego, stanowiącego podstawę do oceny pracy zarządcy
w ramach realizacji rocznego planu gospodarczego zarządu nieruchomością wspólną - skutkujący oddaleniem powództwa o zobowiązanie wspólnoty do podjęcia uchwały określonej treści - jest dowolnym uproszczeniem i nie jest wiążące w tej sprawie, gdyż dotyczy innej sytuacji faktycznej i innego żądania.

Oddalenie przez Sąd Okręgowy powództwa w sprawie I C 231/12 wynikało
z przyjęcia zapatrywania prawnego, iż żaden z przepisów ustawy o własności lokali nie daje właścicielowi lokalu uprawnienia do wymuszenia uchwały określonej treści na wspólnocie
w drodze procesu. Z uwagi na przedmiot rozstrzygnięcia nie stanowi zatem w tej sprawie prejudykatu.

Podkreślić także należy, iż poprzez udzielenie absolutorium zarządcy wspólnota nie tworzy żadnego prawa, które byłoby dla niej wiążące w relacjach z jej członkami. Udzielenie absolutorium zarządcy to jedynie wyrażenie aprobaty dla jego pracy po przedstawieniu na zebraniu rocznym sprawozdania ze swojej pracy, w tym sprawozdania finansowego, a jego brak nie skutkuje odwołaniem zarządcy. Nieudzielenie absolutorium nie wywołuje bowiem żadnych skutków prawnych. Zarządca dalej będzie zarządcą nawet bez absolutorium.
Dla jego odwołania konieczna jest bowiem odrębna uchwała. To oznacza, że uchwała
w przedmiocie absolutorium jest wewnętrznym aktem wspólnoty, której celem jest wyłącznie wskazanie, czy wspólnota akceptuje działania zarządcy. W orzecznictwie podkreśla się,
iż istotą absolutorium jest potwierdzenie właściwego wykonywania mandatu zarządcy, a jego udzielenie stanowi zatwierdzenie sposobu sprawowania tej funkcji i podjętych w związku z tą funkcją działań w danym roku obrotowym.

Udzielenie zarządcy absolutorium nie jest więc tożsame z przyjęciem przez samą wspólnotę uregulowania sposobu rozliczania kosztów mediów jako aktu przyjętego przez jej członków w postaci stosownej uchwały, który miałby zastosowanie w stosunkach pomiędzy wspólnotą, jako odrębnym podmiotem, a jej członkiem i który podlegać mógłby kontroli
w trybie art. 25 ustawy o własności lokali, a tym samym nie zwalnia samej wspólnoty od odpowiedzialności wobec własnych członków w zakresie w jakim sposób rozliczania mediów nie jest prawem przyjętym przez samą wspólnotę mieszkaniową.

Jeśli wspólnota nie chce uregulować sposobu rozliczania kosztów mediów w postaci regulaminu, który byłby wiążący dla jej członków w relacji wspólnota – członek i który chroniłby ją przed ich roszczeniami w odniesieniu do spraw nim uregulowanych to jest to jej wewnętrzną sprawą. Wspólnota powinna mieć jednak świadomość, iż konsekwencją braku takiego uregulowania jest – jak słusznie zauważa Sąd Rejonowy - kreowanie przez jej członków przeciwko niej roszczeń o zapłatę.

Z przytoczonych względów apelacja podlegała oddaleniu w całości na mocy
art. 385 k.p.c., o czym orzeczono jak w sentencji.