Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 24 maja 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt III C 224/16, Sąd Rejonowy dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi w punkcie 1. nakazał M. S. (1), M. S. (2) i S. S. opróżnienie lokalu numer (...) położonego w Ł. przy Alei (...) w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) wraz z całym mieniem, w puncie 2. umorzył postępowanie w stosunku do K. S., w punkcie 3. przyznał M. S. (1), M. S. (2) i S. S. prawo do jednego lokalu socjalnego, w punkcie 4. nakazał wstrzymanie wykonania punktu 1. wyroku do czasu złożenia pozwanym M. S. (1), M. S. (2) i S. S. przez Miasto Ł. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego oraz w punkcie 5. nie obciążył pozwanych obowiązkiem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku złożyli pozwani zaskarżając wyrok w zakresie punktu 1. zarzucając naruszenie zasad współżycia społecznego i uwzględnienie żądania powoda w zakresie eksmisji, w sytuacji gdy przedstawili wyjątkowo trudną sytuację życiową i finansową, a jednocześnie zadeklarowali spłatę zadłużenia wobec pozwanego. W konkluzji skarżący wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zakresie nakazania opuszczenia lokalu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Sąd Okręgowy podziela ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy i przyjmuje je za własne. Sąd drugiej instancji dokonał jednak uzupełnienia ustalonego stanu faktycznego o okoliczności ujawnione w toku rozprawy apelacyjnej, które mają charakter niesporny: matka pozwanego M. S. (1) żyje i nie wyraża sprzeciwu co do zamieszkiwania pozwanych w przedmiotowym lokalu (zapis przebiegu rozprawy z dnia 14 grudnia 2017 roku od 00:04:15 do 00:05:07).

Podstawą żądania pozwu jest brak tytułu prawnego do zamieszkiwania w przedmiotowym lokalu przez pozwanych. Powód oparł swoje żądanie na treści art. 7 ust 1. ustawy prawo o spółdzielniach mieszkaniowych zgodnie z którym w ciągu 3 miesięcy po wygaśnięciu tytułu prawnego do lokalu mieszkalnego osoby, którym przysługiwało spółdzielcze prawo do lokalu, oraz zamieszkujące w tym lokalu osoby, które prawa swoje od nich wywodzą, są obowiązane do opróżnienia lokalu; na spółdzielni nie ciąży obowiązek dostarczenia innego lokalu.

Jak podnosi się doktrynie spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego wygasa ex lege z chwilą ustania członkostwa w spółdzielni (art. 11 ust. 1 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych) oraz na podstawie uchwały spółdzielni (art. 11 ust. 11–14, art. 13 ust. 2, art. 14 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych oraz art. 16 ust. 2 w zw. z art. 13 ust. 2 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych; zob. jednak art. 11), z chwilą zrzeczenia się prawa przez członka spółdzielni (wniosek a maiori ad minus z art. 246 § 1 KC) oraz z chwilą nabycia własności lokalu przez członka spółdzielni (art. 12 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych). Jeżeli lokator (członek spółdzielni, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu) wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi domowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych lokali w budynku, inny lokator lub właściciel innego lokalu w tym budynku może wytoczyć powództwo o rozwiązanie przez sąd stosunku prawnego uprawniającego do używania lokalu i nakazanie jego opróżnienia (art. 13 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów). Przyczyny wygaśnięcia tego prawa zostały określone w ustawie enumeratywnie (zasada numerus clausus przyczyn wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego) (K. Pietrzykowski, Komentarz do ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych [w:] Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wyd. 8, Warszawa 2016).

Zdaniem Sądu Okręgowego powód nie wykazał aby doszło do utraty tytułu prawnego do zamieszkiwania w lokalu przez pozwanych. Należy bowiem szczegółowo rozważyć konsekwencje prawne zdarzeń, które nastąpiły po śmierci W. S.- członka spółdzielni mieszkaniowej, któremu przydzielono spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego.

Zgodnie z art. 14 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, w brzmieniu z dnia śmierci W. S., z chwilą śmierci jednego z małżonków spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, które przysługiwało obojgu małżonkom, przypada drugiemu małżonkowi. Małżonek ten, jeżeli nie jest członkiem spółdzielni, powinien w terminie jednego roku od dnia śmierci współmałżonka złożyć deklarację członkowską. Małżonkowi zmarłego członka spółdzielni przysługuje roszczenie o przyjęcie w poczet członków spółdzielni; przepis art. 13 ust. 2 stosuje się odpowiednio. Przepis ust. 1 nie narusza uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu ( ust. 2).

Z kolei w myśl art 13 ust 2 w/w ustawy jeżeli małżonkowie nie dokonają czynności, o których mowa w ust. 1., spółdzielnia wyznaczy im w tym celu dodatkowy termin, nie krótszy niż 6 miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie; po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

Zatem dla wygaśnięcia prawa do lokalu mieszkalnego koniecznym było zastosowanie przez powoda procedury opisanej w art 13 ust. 2 ustawy, a w razie niedokonania czynności przez uprawnioną podjęcie stosownej uchwały. Dopiero wówczas można by mówić o możliwości domagania się opróżnienia lokalu z uwagi na wygaśniecie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Jak wynika z akt spółdzielczych powód nie podjął takiej uchwały i nie przeprowadził procedury przewidzianej w art. 13 ustawy. Nie można zatem zasadnie twierdzić o skutecznym wygaśnięciu prawa.

Powyższej oceny nie zmienia oświadczenie H. S. dotyczące dysponowania wkładem mieszkaniowym ani też postanowienie Sądu Rejonowego dla Łodzi- Śródmieścia w Łodzi z dnia 12 czerwca 2012 roku w przedmiocie działu spadku po W. S.. W postanowieniu tym Sąd nie mógł rozdysponować spółdzielczym lokatorskim prawem do lokalu mieszkalnego jako prawem niezbywalnym. Postanowienie to mogło dotyczyć prawa do wkładu mieszkaniowego, bowiem zgodnie wyżej przytoczoną regulacją przepis art. 14 nie narusza uprawnień spadkobierców do dziedziczenia wkładu.

Na marginesie jedynie należy zasygnalizować, iż w świetle obecnego stanu prawnego wątpliwym prawnie byłaby uchwała spółdzielni mieszkaniowej w przedmiocie wygaśnięcia prawa do lokalu jedynie z uwagi na niedopełnienie przez małżonkę zmarłego członka spółdzielni procedury opisanej w art. 13 ust. 2 ustawy. Zgodnie z treścią art. 11 ust 8 ustawy o ochronie praw lokatorów w wypadku stosunków prawnych, które nie ustają przez wypowiedzenie, a w szczególności w wypadku spółdzielczego prawa do lokalu, nie jest dopuszczalne ustanie stosunku prawnego w sposób i z przyczyn mniej korzystnych dla lokatora niż to wynika z przepisów tego artykułu.

Podsumowując należy podnieść, że w odniesieniu do stanu prawnego dotyczącego niniejszej sprawy, uchwała spółdzielni w przedmiocie wygaśnięcia lokatorskiego prawa do lokalu ma charakter konstytutywny (tak: J. A.: Lokatorskie prawo do lokalu, Przegląd Sądowy 3/2004, p.122). W wyniku niezłożenia przez małżonka byłego członka spółdzielni w ustawowym terminie deklaracji członkowskiej prawo do lokalu nie wygasa automatycznie, lecz regulacja art. 13 ust. 2 ustawy prawo o spółdzielniach mieszkaniowych zapewnia wyjątkowo kontynuację i zachowanie tego prawa do czasu ewentualnego podjęcia przez spółdzielnię uchwały o jego wygaśnięciu.

Pozwani wywodzą swój tytuł prawny do zamieszkiwania w lokalu z braku sprzeciwu osoby uprawnionej do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego tj. H. S., co zostało ustalone w toku postępowania apelacyjnego.

W tym stanie rzeczy, biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 1,3,4 i 5 w ten sposób, że oddalił powództwo.