Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 marca 2017 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2017 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie sprawy z powództwa małoletniego D. P. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową J. O.

przeciwko I. P.

o alimenty

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb.

z dnia 23 stycznia 2017 roku, sygn. akt III RC 534/16

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądza od pozwanej I. P. na rzecz małoletniego powoda D. P., poczynając od dnia 1 kwietnia 2017 roku, alimenty w kwocie po 200,00 (dwieście) złotych miesięcznie, płatne do rąk matki dziecka J. O. do dnia 15 każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

2.  oddala apelację w pozostałej części;

3.  znosi wzajemnie między stronami koszty procesu za instancję odwoławczą.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Jarosław Gołębiowski SSR Magdalena Wojciechowska

Sygn. akt II Ca 158/17

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2017 roku Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim, po rozpoznaniu sprawy z powództwa D. P. reprezentowanego przez przedstawicielkę ustawową J. O. przeciwko I. P. o alimenty, oddalił powództwo.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego.

D. P. urodzony (...) w P. jest synem M. P. i J. O.. Babką ojczystą małoletniego jest I. P..

Wyrokiem z 16 marca 2016 roku w sprawie III RC 21/16 Sąd Rejonowy w Piotrkowie Trybunalskim podwyższył alimenty od M. P. na rzecz jego małoletniego syna D. P. ostatnio ustalone wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 30 grudnia 2014 roku w sprawie III RC 475/14 w kwocie po 350 zł miesięcznie do kwoty po 400 zł miesięcznie, poczynając od dnia 14 stycznia 2016 roku, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminu płatności którejkolwiek z należności.

Małoletni D. P. ma 3 lata. Mieszka wspólnie ze swoją przedstawicielką ustawową oraz dziadkami macierzystymi D. O. i S. O.. Nie posiada majątku. Na jego koszty utrzymania składa się kwota 100 zł miesięcznie tytułem wydatków na wyżywienie oraz 100 zł miesięcznie na zakup środków czystości i higieniczne. Jest dzieckiem zdrowym, nie cierpi na choroby przewlekłe.

Prowadzona egzekucja komornicza świadczeń alimentacyjnych należnych od M. P. na rzecz D. P. okazała się bezskuteczna.

Ojciec małoletniego powoda nie utrzymuje z nim kontaktów.

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda ma 20 lat, wykształcenie średnie, nie posiada zawodu. Na jej utrzymaniu pozostaje jedynie małoletni D.. Jest zatrudniona w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w P. jako pracownik fizyczny w wymiarze pełnego etatu na czas określony do 28 lutego 2019 roku. Uzyskuje z tego tytułu średnie wynagrodzenie w wysokości 1.920,54 zł netto miesięcznie. Pracuje na dwie zmiany w godzinach od 6 do 14 oraz od 14 do 22. W tym czasie małoletnim powodem zajmuje się jego prababka bądź dziadek macierzysty. J. O. otrzymuje świadczenie wychowawcze w wysokości 500 zł miesięcznie. W miesiącach lipiec, sierpień, wrzesień i październik 2016 r. łącznie pobrała dodatkowo kwotę 356 zł tytułem zasiłku rodzinnego. Nie uzyskuje obecnie innych zasiłków z pomocy społecznej. Nie figuruje w ewidencji podatników podatku rolnego i nie jest zobowiązana do regulowania podatku za gospodarstwo rolne. Nie ponosi opłaty związanych z utrzymaniem mieszkania.

Dziadkowie macierzyści małoletniego powoda D. O. i S. O. pracują zawodowo jako pracownicy fizyczni. Nie mają orzeczonego stopnia niepełnosprawności. Mają na utrzymaniu 2 synów w wieku 17 i 11 lat. Ponoszą wszelkie opłaty związane z utrzymaniem mieszkania, w którym mieszka wspólnie z nimi przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda i powód.

Pozwana ma 46 lat, jest z zawodu kucharzem. Otrzymuje okresową rentę z tytułu niezdolności do pracy w wysokości 746,25 zł netto miesięcznie. Jest zatrudniona w (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. jako pracownik ochrony w wymiarze pełnego etatu. Uzyskuje z tego tytułu wynagrodzenie w wysokości 1421,51 zł netto miesięcznie. Na jej utrzymaniu pozostaje dorosły syn w wieku 23 lat, który uczy się zaocznie, nie pracuje z uwagi na stan zdrowia, oczekuje na operację. Pozwana mieszka w domu o powierzchni 75 m ². Na koszty jego utrzymania składają się: opłata za energię elektryczną w kwocie 230 – 250 zł co 2 miesiące, opłata za wodę wraz z odprowadzaniem ścieków w wysokości 90 – 120 zł miesięcznie, opłata za wywóz śmieci w kwocie 40 zł, opłata za gaz w kwocie 50 zł miesięcznie, opłata za telefon stacjonarny w wysokości 35 zł miesięcznie. Wkrótce pozwana musi dokonać naprawy pieca. Na wyżywienie przeznacza kwotę 500 zł miesięcznie, na środki czystości kwotę w granicach 100 – 150 zł miesięcznie. Spłaca zobowiązanie w związku z kupnem telewizora w ratach miesięcznych. Jest właścicielką pojazdu O. (...) rok produkcji 1999.

Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo małoletniego powoda o zasądzenie alimentów od pozwanej nie zasługiwało na uwzględnienie.

Na uzasadnienie swojego stanowiska podał treść art. 128 i 129 k.r.o., z którego wynika obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Krewnych w tym samym stopniu obciąża obowiązek alimentacyjny w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym.

Istotne znaczenie dla niniejszej sprawy ma treść art. 132 k.r.o., zgodnie z którym obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności alby gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Wskazać należy również stanowisko judykatury, że jeżeli w bliższej kolejności jest kilku zobowiązanych, obowiązek zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje wtedy, gdy uprawniony nie może uzyskać środków utrzymania od żadnego z zobowiązanych w bliższej kolejności, np. od żadnego z rodziców (wyrokiem SN z 16.3.1967 r., II CR 88/67, OSN 1967, Nr 9, poz. 168 ).

W przedmiotowej sprawie przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda wniosła o zasądzenie alimentów na jego rzecz od babki ojczystej I. P.. Osobami zobowiązanymi do alimentacji małoletniego powoda są w pierwszej kolejności jego rodzice. Ojciec małoletniego D. nie spełnia swego obowiązku, obecnie ciężar wychowania i utrzymania powoda ponosi J. O.. Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda jest osobą zdrową, zdolną do pracy. Uzyskuje średnie miesięcznie wynagrodzenie w wysokości 1.920,54 zł netto. Nie ponosi ona opłat za utrzymanie mieszkania, wspierają ją w tym zakresie rodzice. Powód jest dzieckiem zdrowym, nie wymaga specjalistycznego leczenia. Sąd rejonowy uznał zatem, że sytuacja majątkowa i osobista J. O. pozwala jej sprostać obowiązkowi utrzymania i wychowania małoletniego D.. Strona powodowa nie wykazała, aby pozostawały potrzeby, których matka powoda nie jest w stanie względem niego zaspokoić. Choć faktycznie to J. O. w pełnym zakresie łoży na utrzymanie małoletniego nie stanowi to jednak podstawy do zasądzenia świadczenia alimentacyjnego od babki ojczystej małoletniego D.. Pozwana I. P. jest osobą zobowiązaną do alimentacji powoda w dalszym kręgu, a jej obowiązek alimentacyjny ma charakter subsydiarny względem osób zobowiązanych w pierwszej kolejności z uwagi na dalsze pokrewieństwo. Matka uprawnionego jest w stanie zaspokoić usprawiedliwione potrzeby powoda. Nie znajduje się on w niedostatku, który mógłby stać się podstawą do obciążenia świadczeniem alimentacyjnym pozwanej. Nie może dojść do sytuacji, aby obowiązek ojca dziecka został przerzucony na babkę ojczystą dziecka, który to skutek chciała faktycznie osiągnąć J. O. inicjując niniejsze postępowanie. Dopiero gdyby J. O. nie była w stanie łożyć na utrzymanie powoda, który znajdowałby się w niedostatku, a uzyskanie świadczeń alimentacyjnych od jego ojca było niemożliwe bądź wiązało by się z nadmiernymi trudnościami, zasadnym byłoby obciążanie obowiązanych do alimentacji w dalszej kolejności, a więc m.in. pozwanej.

Wobec tak ustalonego stanu faktycznego i przytoczonych rozważań powództwo zostało oddalone jako bezzasadne.

Apelację od powyższego wyroku wniósł powód zaskarżając go w całości, zarzucając mu:

1.  naruszenie prawa materialnego poprzez błędną interpretację art. 132 k.r.i.o. w związku z art. 129 § 2 k.r.i o. polegającą na przyjęciu, że wobec nie spełniania obowiązku alimentacyjnego przez ojca powoda nie powstał obowiązek alimentacyjny obciążający babkę ojczystą I. P.;

2.  błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia oraz sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego w sprawie, polegający na uznaniu przez Sąd, że matka małoletniego powoda jest w stanie samodzielnie zaspokoić wszystkie jego potrzeby;

3.  naruszenie prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c. poprzez oparcie rozstrzygnięcia na zeznaniach pozwanej, które są niewiarygodne i sprzeczne z treścią pozostałych dowodów zgromadzonych w aktach spraw, jak również dowodów zgromadzonych w aktach załączonych spraw: III RC 21/16 oraz III RC 475/14 poprzez przyjęcie, że babka ojczysta mieszka tylko z jednym młodszym synem, którego utrzymuje oraz naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny materiału dowodowego i wyprowadzenie z jego analizy wniosków sprzecznych z zasadami logiki i doświadczenia życiowego, polegające na przyjęciu, że koszty utrzymania małoletniego powoda ograniczają się do kwoty 200 zł.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz małoletniego powoda alimentów od babki ojczystej w kwocie po 450 zł. miesięcznie za okres od daty wniesienia pozwu.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powoda jest częściowo uzasadniona. Trafnie bowiem zarzuca skarżący, że Sąd Rejonowy dokonał błędnych ustaleń faktycznych w zakresie uzasadnionych potrzeb małoletniego powoda przyjmując ich wysokość na poziomie 200 złotych. Kierując się zasadami doświadczenia życiowego oraz ogólnie przyjętymi standardami Sąd Okręgowy stwierdza, że kwota niezbędna do utrzymania małoletniego powoda miesięcznie oscyluje w wysokości ok. 700-800 złotych.

Sąd Okręgowy nie podziela stanowiska Sądu Rejonowego w tym zakresie, że powstanie obowiązku alimentacyjnego dziadków powstaje dopiero wówczas, gdy po stronie dziecka występują niezaspokojone potrzeby. Stanowisko takie byłoby zasadne, gdyby roszczenie dotyczyło alimentów zaległych. W rozpoznawanej sprawie roszczenie dotyczy alimentów bieżących, a małoletni powód, dzięki staraniom matki dziecka i jej rodziny, ma zaspokojone swe potrzeby.

Z ustaleń Sądu wynika, że ojciec dziecka w sposób rażący uchyla się od realizacji obowiązku alimentacyjnego względem małoletniego powoda. Okoliczność ta stanowi jedną z przesłanek statuowanych w art. 132 k.r. i o. uzasadniających powstanie obowiązku alimentacyjnego u osób zobowiązanych w dalszej kolejności. Zgodnie z art. 132 k.r. i o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi albo gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Małoletni powód D. P. nie otrzymuje od swojego ojca żadnych świadczeń finansowych. Nie otrzymuje także alimentów z Funduszu Alimentacyjnego z uwagi na przekroczenie kryterium dochodu na osobę w rodzinie. Sytuacja taka powoduje, że obowiązek alimentacyjny względem dziecka spoczywa tylko i wyłącznie na jego matce, którą dodatkowo wspierają jej rodzice.

Ustalając wysokość świadczenia alimentacyjnego pozwanej na poziomie 200 złotych Sąd miał na względzie słuszny pogląd, w myśl którego wysokość obciążenia alimentacyjnego powinna być określona na takim poziomie, aby nie prowadziła do niedostatku samego obciążonego (por. Kodeks rodzinny i opiekuńczy z komentarzem pod red. K. Piaseckiego, Warszawa 2000, s. 760).

Z przytoczonych wyżej względów na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok ten sposób, że zasądził od pozwanej I. P. na rzecz małoletniego powoda D. P. alimenty w kwocie 200 złotych miesięcznie i oddalił apelację w pozostałej części na podstawie art. 385 k.p.c. jako nieuzasadnioną.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc je wzajemnie.

SSA w SO Grzegorz Ślęzak

SSO Jarosław Gołębiowski SSR Magdalen Wojciechowska