Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2018 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący SSO Barbara Bojakowska

Sędziowie SSO Antoni Smus

SSO Katarzyna Powalska

Protokolant sekretarz sądowy Elwira Kosieniak

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2018 roku w Sieradzu

na rozprawie

sprawy z powództwa H. W.

przeciwko Skarbowi Państwa – (...) Zarządowi (...) w B.

o ochronę naturalnego środowiska człowieka

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Łasku

z dnia 13 października 2017 roku, sygnatura akt I C 295/14

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanego Skarbu Państwa – (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki H. W. kwotę 1800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 550/17

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie o sygn. akt I C 295/14, zasądził od pozwanego Skarbu Państwa– (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki H. W. kwotę 14.300 zł zł z odsetkami ustawowymi od dnia 21 kwietnia 2012 roku do dnia 31 grudnia 2015 roku i z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 01 stycznia 2016 roku do dnia zapłaty (pkt 1), zasądził od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki H. W. kwotę 2.417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2) oraz zasądził od pozwanego Skarbu Państwa- (...) Zarządu (...) w B. na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Rejonowego w Łasku kwotę 6.912,26 zł tytułem zwrotu kosztów opinii biegłych, pokrytych tymczasowo z sum budżetowych Skarbu Państwa (pkt 3).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

Powódka H. W. była współwłaścicielką w 5/8 częściach zabudowanej działki nr (...) położonej w B., gmina B., dla której Sąd Rejonowy w Łasku prowadzi księgę wieczystą (...). W dniu 07 lutego 2014 r. pozostali współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości: I. P., K. W. i B. D. przelali na powódkę prawo do odszkodowania od Skarbu Państwa z tytułu utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska Ł.. Nieruchomość powódki położona jest w okolicy lotniska wojskowego w Ł. i na skutek hałasu związanego z funkcjonowaniem lotniska powódka ma ograniczone możliwości sposobu korzystania z nieruchomości.

Utrata wartości rynkowej nieruchomości powodów w wyniku wejścia w życie z dniem 11 kwietnia 2010 roku uchwały Sejmiku Wojewódzkiego Nr (...) z dnia 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska wojskowego Ł. wynosiła 14.200 zł. W celu zapobiegania nadmiernemu wzrostowi w pomieszczeniach przy zamkniętych oknach zalecono montaż dziewięciu wentylatorów sufitowych. Koszt zakupu i montażu niezbędnych wentylatorów zgodnie z opinią Politechniki (...) określono na kwotę 5.476,15 zł. Jako podstawę prawną żądań powódki Sąd pierwszej instancji określił stanowi art. 129 ust 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku - Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm. / dalej p.o.ś/). W związku z powyższym, mając na uwadze opinie biegłych, Sąd uznał powództwo za uzasadnione i tytułem odszkodowania zasądził od pozwanego na rzecz powódki łączną kwotę 14.300 zł, na którą to kwotę złożyły się: kwota 14.200 zł, o którą zmniejszyła się wartość nieruchomości na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska oraz kwota 100 zł tytułem zakupu i montażu dziewięciu wentylatorów sufitowych. Sąd nie zasądził wyższej kwoty tytułem kosztów zakupu i montażu wentylatorów ponieważ powódka żądała jedynie kwoty 100 zł. W pozostałym zakresie Sąd powództwo oddalił.

O odsetkach Sąd Rejonowy rozstrzygnął na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. i art. 455 k.c. zgodnie, z którym wierzyciel może żądać odsetek jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego. Jak podał Sąd pierwszej instancji, „odsetki należne są od dnia wskazanego w pozwie, ponieważ dzień ten nastąpił po terminie wskazanym przez powódkę w pisemnym wezwaniu do zapłaty, skierowanym do pozwanego przed wytoczeniem powództwa – czyli po dniu 20 kwietnia 2012 r.” Stąd też - zgodnie z żądaniem pozwu – Sąd Rejonowy uwzględniając powództwo w powyższym zakresie zasądził od pozwanego na rzecz powódki opisane wyżej kwoty z odsetkami ustawowymi od dnia 21 kwietnia 2012 r. O kosztach procesu w stosunku do tego powoda orzeczono w oparciu o art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego rozstrzygnięcia wywiódł pełnomocnik pozwanego, zaskarżając je w całości, zarzucając :

1) naruszenie art. 233§ 1 k.p.c w związku z art.316 k.p.c poprzez zasądzenie na rzecz powódki roszczenia z tytułu utraty wartości nieruchomości stanowiącej jej własność na skutek położenia w obszarze ograniczonego użytkowania wyznaczonym uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 29 marca 2010 roku, podczas gdy obowiązywanie wskazanego aktu prawnego będącego podstawą materialną roszczeń powódki zostało uchylone z chwilą wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr(...)z dnia 25 października 2016 roku,

2) naruszenie art.233§ 1 k.p.c w związku z art. 363§ 1 k.c poprzez zasądzenie na rzecz powódki roszczenia z tytułu utraty wartości nieruchomości stanowiącej jej własność mimo iż powódka nie poniosła szkody związane z położeniem nieruchomości w obszarze ograniczonego użytkowania wyznaczonym uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 25 października 2016 roku, nieruchomość powódki znajduje się poza obszarem ograniczonego użytkowania,

3) art. 481 §1 k.c. w zw. z. art. 363 §2 k.c. w zw. z art. 129 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska, wykładanych w świetle art. 316 §1 k.p.c, poprzez błędną wykładnię - polegającą na przyjęciu, że odsetki od pieniężnego świadczenia odszkodowawczego, przewidzianego w art. 129 ust. 2 ustawy - Prawo ochrony środowiska należą się od daty wcześniejszej niż data wyrokowania lub data skutecznego rozszerzenia powództwa przez stronę powodową,

4) art. 481 §1 k.c. w zw. z. art. 363 §2 k.c. i art. 509 k.c. poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż odsetki od świadczenia pieniężnego odszkodowawczego nabytego przez powódkę cesją od pozostałych współwłaścicieli nieruchomości należą się od daty wcześniejszej niż data sporządzenia umowy przelewu tych wierzytelności.

W oparciu o powyższe zarzuty pełnomocnik pozwanego wniósł o uchylenie wyroku i oddalenie powództwa, ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu Rejonowego w Łasku I Wydział Cywilny z dnia 13 października 2017 r., sygn. akt I C 295/14 w zaskarżonej części i orzeczenie co do istoty sprawy oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego Skarbu Państwa kosztów postępowania apelacyjnego według norm przypisanych prawem.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Odnosząc się w kolejności do podniesionych przez pełnomocnika pozwanego zarzutów zaznaczyć trzeba, iż nietrafiony okazał się podniesiony zarzut naruszenia przepisów prawa procesowego poprzez zasądzenie na rzecz powódki roszczenia z tytułu utraty wartości nieruchomości stanowiącej jej własność na skutek położenia w obszarze ograniczonego użytkowania wyznaczonym uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 29 marca 2010 roku, podczas gdy obowiązywanie wskazanego aktu prawnego będącego podstawą materialną roszczeń powódki zostało uchylone z chwilą wejścia w życie uchwały Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 25 października 2016 roku. Przypomnieć w tym miejscu należy, iż zgodnie z treścią art. 381 k.p.c. Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Rolą art. 381 k.p.c. jest dyscyplinowanie stron procesu tak, aby - co do zasady - gromadzenie materiału procesowego odbywało się przed sądem I instancji. Ma to na celu zapewnienie realizacji zasad koncentracji dowodów i sprawności postępowania. Zapobiega to przenoszeniu ciężkości rozpoznania sprawy z sądu I instancji na sąd II instancji. Bez względu na to, kto powołuje nowe fakty i dowody (czy jest to strona apelująca, czy jej przeciwnik), a także bez względu na to, na jakim etapie postępowania apelacyjnego to czyni, powinien wykazać, że nie mógł ich powołać wcześniej, lub że potrzeba ich powołania wynikła później. W tym miejscu należy podkreślić, że na materiał procesowy sprawy składają się fakty i dowody zgromadzone przede wszystkim przed sądem I instancji. Postępowanie przed tym sądem stanowi bowiem to stadium postępowania, przed którym powinno mieć miejsce gromadzenie materiału procesowego. W postępowaniu przed sądem II instancji powoływanie nowych faktów i dowodów jest ograniczone art. 381 k.p.c. W piśmiennictwie uznaje się, że ograniczenie możliwości powoływania nowych faktów i dowodów w postępowaniu apelacyjnym stanowi przejaw kontrolnego aspektu tego stadium postępowania (T. Wiśniewski, w: H. Dolecki, T. Wiśniewski (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, t. II, 2010, s. 85). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, iż podniesiony przez stronę pozwaną zarzut naruszenia prawa procesowego poprzez zasądzenie na rzecz powódki roszczenia z tytułu utraty wartości nieruchomości stanowiącej jej własność, mimo iż nieruchomość powódki zgodnie z uchwałą Sejmiku Województwa (...) nr (...) z dnia 25 października 2016 roku znajduje się poza obszarem ograniczonego użytkowania należy uznać za sprekludowany, albowiem w przekonaniu Sądu Okręgowego obiektywnie istniała możliwość jego podniesienia już przed Sądem I instancji, ale w istocie wówczas apelujący nie podejmował próby podważania roszczeń powódki w oparciu o wskazany zarzut, mimo posiadania wiedzy w tym zakresie. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że uchwała nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 października 2016 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) z dnia 22 listopada 2016 r. i weszła w życie po upływie 14 dni od daty publikacji tj. obowiązuje od 07 grudnia 2016 r. Powyższe wskazuje, że pozwany do dnia wydania wyroku w I instancji miał ponad dziewięć miesięcy na podniesienie wskazanego zarzutu, czego nie uczynił, mimo że w tym okresie składał szereg pism procesowych. Co szczególnie istotne strona pozwana nie wykazała w żaden sposób, iż nie miała możliwości wcześniejszego podniesienia tego twierdzenia oraz że potrzeba powołania się na ten zarzut wynikła później. Tym samym powyższy zarzut z mocy art. 381 k.p.c. podlegał pominięciu.

Odnosząc się do skarżonej kwestii zasądzenia odsetek od świadczenia z tytułu odszkodowania od daty wcześniejszej niż data wyrokowania, wskazać trzeba, iż dłużnik odpowiedzialny za wyrównanie szkody pozostaje w opóźnieniu z zapłatą świadczenia bezterminowego jakim jest odszkodowanie za wyrządzoną szkodę na zasadach ogólnych, tj. od dnia wezwania go przez poszkodowanego do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.). Od tego momentu wierzyciel ma zatem prawo żądać odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie art. 481 k.c. Dotyczy to także odszkodowań dochodzonych w oparciu o przepisy art. 129 ust. 2 oraz art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Wskazać należy, iż obowiązany do wypłaty odszkodowania może pozostawać w tak rozumianym opóźnieniu obowiązku wyrównania szkody, której wysokość jest znana w dacie wezwania, choćby została ona ustalona dopiero w okresie późniejszym, w tym w wyniku postępowania sądowego. Dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia.

W niniejszej sprawie pozwany został pismem wezwany do zapłaty odszkodowania do dnia 20 kwietnia 2012 roku. Dłużnik pozostawał zatem w opóźnieniu od dnia 21 kwietnia 2012 roku. W tych warunkach nie można zatem zgodzić się ze skarżącym, iż zasądzając odsetki ustawowe od tak ustalonej daty Sąd pierwszej instancji dopuścił się naruszenia art. 363 § 2 k.c. Stwierdzić bowiem trzeba, iż pozwany co najmniej od daty doręczenia mu wezwania do zapłaty miał możliwość dokonać we własnym zakresie oszacowania odszkodowania i jego wypłaty, a nie czekać biernie na rozstrzygnięcie sądu. Zaniechanie tego obowiązku doprowadziło do konieczności wykonania stosownej kalkulacji przy pomocy biegłych sądowych. Skarżący nie przedstawił analizy na ile zaskarżone rozstrzygnięcie oparto na wyliczeniu odszkodowania z niekorzyścią dla niego, tj. na ile odszkodowanie byłoby odmienne kwotowo, gdyby zostało wyliczone według cen z innej daty. Przyznanie odsetek ustawowych za okres wskazany w wyroku stanowi rekompensatę za korzystanie przez pozwanego z kapitału. Jeżeli zobowiązany nie płaci odszkodowania w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 k.c. uprawniony nie ma możliwości czerpania korzyści z odszkodowania, jakie mu się należy już w tym terminie. Odsetki ustawowe mają przede wszystkim zapewnić swego rodzaju zryczałtowane wynagrodzenie dla wierzyciela za korzystanie ze środków pieniężnych jemu należnych przez dłużnika. Powyższe nie jest sprzeczne z funkcją odsetek z art. 481 § 1 k.c. i nie przysparza powódce korzyści finansowych, nieuzasadnionych zakresem zobowiązania pozwanego, określonym w przepisach art. 129 ust. 2 i art. 136 ust. 3 ustawy Prawo ochrony środowiska.

Wbrew stanowisku apelacji, całkowicie nieuprawnionym jest wiązanie początkowej daty biegu odsetek od zasądzonych na rzecz powódki kwot z datą wyrokowania bądź datą rozszerzenia powództwa. Wyrok w niniejszej sprawie nie ma charakteru konstytutywnego. Źródłem szkody dla powódki było wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania, co ograniczyło je w sposobie korzystania z nieruchomości i pogorszyło klimat akustyczny budynku i to jest moment zaistnienia szkody. Przy prezentowanej zaś wyżej koncepcji wymagalności przedmiotowego roszczenia, kwestia rozszerzenia powództwa w toku procesu nie ma znaczenia dla terminu jej zapłaty, jeśli dochodzona kwota mieści się w ramach wezwania kierowanego do dłużnika przed procesem.

Sąd I instancji wbrew sugestii skarżącego nie dopuścił się naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, iż odsetki od świadczenia pieniężnego odszkodowawczego nabytego przez powódkę cesją od pozostałych współwłaścicieli nieruchomości należą się od daty wcześniejszej niż data sporządzenia umowy przelewu tych wierzytelności. W odniesieniu do tak sformułowanego zarzutu podnieść należy, że wystosowane do pozwanego zgłoszenie szkody oraz wezwanie do zapłaty z dnia 06 kwietnia 2012 r. wystosowane było w imieniu m.in. H. W., K. W., B. D. oraz I. P. oraz że w dniu 07 lutego 2014 roku pozostali współwłaściciele przedmiotowej nieruchomości: I. P., K. W. i B. D. przelali na powódkę prawo do odszkodowania od Skarbu Państwa z tytułu utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., zaś postanowieniem z dnia 06 listopada 2014 roku sygnatura akt I Ns 444/14 Sąd Rejonowy w Łasku dokonał działu spadku i przyznał działkę nr (...) położoną w B. gmina B. na wyłączną własność H. W.. Przywołać w tym miejscu należy powszechnie akceptowane stanowisko judykatury dotyczące treści art. 509 k.c., zgodnie z którym w razie cesji wierzytelności na nabywcę przechodzi ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, wszystkie właściwości, przywileje i braki, a więc ustawodawca zakłada identyczność wierzytelności cesjonariusza z wierzytelnością cedenta (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 11 maja 2017 r. V ACa 649/16). Powyższe jednoznacznie dowodzi, iż w niniejszej sprawie powódka- nabywca wstąpił w sytuację prawną wymienionych cedentów i był uprawniony w pełni do żądania odsetek od dnia wymagalności świadczenia tj. od dnia 21 kwietnia 2012 r.

Dlatego też, rację miał Sąd Rejonowy zasadzając kwotę odszkodowania na rzecz powódki z odsetkami od dnia 21 kwietnia 2012 roku, gdyż w okolicznościach przedmiotowej sprawy, wymagalność roszczenia powódki należy właśnie ustalić od tej daty. Ponadto kwota zasądzona w całości mieści się w wysokości odszkodowania, do zapłaty którego powódka wezwała pozwanego. Resumując stwierdzić należy, iż skarżącemu nie udało się w żaden sposób wykazać, że Sąd Rejonowy rozpoznający przedmiotową sprawę, naruszył jakikolwiek wskazany przepis prawa materialnego, czy procesowego i dlatego zdaniem Sądu Okręgowego zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada prawu.

Z przytoczonych względów apelacja podlegała oddaleniu w całości na mocy art. 385 k.p.c. o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji. O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych od pozwanego na rzecz powódki Sąd Okręgowy orzekł w punkcie 2 wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który pozwany przegrał w instancji odwoławczej w całości. Wysokość kosztów profesjonalnego zastępstwa prawnego po stronie powódki Sąd Odwoławczy ustalił w oparciu o § 2 pkt 4 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.) w stosunku do wartości przedmiotu zaskarżenia zasadzonego roszczenia na rzecz powódki.